When will the next ice age happen? - Lorraine Lisiecki

Translator: Besiana Zekaj Reviewer: Helena Bedalli

20.000 mijë vjet më parë,

toka ishte e akullt dhe në të jetonin mamuthët.

Shtresa të tëra akulli me trashesi mijëra metra,

mbulonin Amerikën Veriore, Azinë dhe Evropën.

Në ditët e sotme kjo periudhë njihet si "Epoka e Akullnajave".

Por gjeologët e quajnë "Akulli i Fundit. "

Kjo për shkak se ishte koha e fundit që kishte kaq shumë akull,

dhe "Epoka e Akullnajave" është term informues pa ndonjë definicion të caktuar.

Në milion vitet e fundit,

kanë qenë të paktën 10 periudha të ndryshme të akullnajave.

Që nga ekzistenca e Tokës kanë ndodhur shumë ndryshime të mëdha klimatike.

Për 100 milion vjet,

Toka s’ka pasur akull në pole,

Pa akull, niveli i detit ka qenë 70 metra.

Para 700 milion vjet më parë,

Toka ishte gati e gjitha e mbuluar me akull

gjatë një periudhe të njohur si "Toka si Top Bore."

Kush i shkakton gjithë këto ndryshime të mëdha klimatike?

Shkaku kryesor është dioksidi i karbonit që ndodhet në atmosferë,

i cili mban nxehtësinë brenda.

Fenomenet natyrore si vullkanet,

erozionet kimike të shkëmbinjve, dhe mungesa e bimëve,

shkaktojnë ndryshime të mëdha të nivelit të dioksidit të karbonit

kur vazhdojnë për miliona vite me radhë.

Në milion vitet e fundit, niveli i dioksidit të karbonit ka qenë i ulët,

dhe shfaqja e periudhave të ndryshme të akullnajave

ka ndodh si shkak i cikleve të ndryshme të rrotullimit të Tokës rreth Diellit.

Kur Toka rrotullohet,

lëkundet në aks dhe me këtë ajo ndryshon anën.

duke ndryshuar me këtë sasinë e rrezeve të Diellit që prek sipërfaqen e saj.

Këto lëkundje, kur kombinohen me orbitën eliptike të Tokës,

shkaktojne që temperaturat në verë të ndërrojnë

që varet nëse ndodh solstici veror kur Toka gjendet afër

apo larg nga Dielli.

Përafërsisht çdo 100.000 vjet,

këta faktorë krijojnë kushte që të ketë klimë më të ftohtë sesa mileniumi i fundit.

Verat që nuk janë shumë të nxehta për të shkrirë borën e dimrit

mundësojnë që të akumulohet akulli vit pas viti.

Këto shtresa të mëtejme të akullit mundësojnë klimë më të ftohtë

duke reflektuar më shumë energji solare prapë në hapësirë.

Kur klima është më e ftohtë atëherë dioksidi i karbonit kalon

nga atmosfera në oqeane.

duke e ftohur më shumë klimën e me këtë zgjerohet gjithmonë trashësia e akullit.

Rreth 20.000 vjet më parë,

kjo gjë ndërroi kur ndryshimet në orbitën e Tokës rriten rrezatimin diellor në verë

dhe akulli filloi të shkrihet.

Niveli i detit u ngrit në 130 metra

dhe dioksidi i karbonit ishte cliruar nga oqeanet në atmosferë.

Duke analizuar polenin dhe fosilet,

gjeologët tregojne se temperaturat arriten majen rreth 6000 vjet më parë,

derisa një devijim orbital të shkaktojë një ftohje të re.

Ç’fare do të ndodh në të ardhmen?

Duke u bazuar në ndërrimet e vazhdueshme në klimën e Tokës,

normalisht klima në Tokë duhej të ftohej

në mijëra vitet e ardhshme.

Por kjo ndryshoi rreth 150 vjet më parë.

Pse?

Nivelet e dioksidit të karbonit në atmosferë janë rritur që nga shekulli i 19të,

kur u rrit përdorimi i fosileve si karburant.

Dimë këtë nga studimi i fluskave të ajrit që gjendeshin në akullin Antarktikut.

Rritja e dioksidit të karbonit në atmosferë

ndikon në rritjen e temperaturës globale për rreth 1 gradë celzius.

Stacionet monituoruese dhe shkrirja e mëtejme e akullit

tregojne se nivelet e dioksidit të karbonit po rriten shumë shpejt,

dhe këto nivele,

janë më të lartat në 800.000 vitet e fundit.

Modelet kompjuterike parashikojnë një rritje nga 1 në 4 gradë deri në 2100,

në varësi se sa lëndë djegëse do të përdoren me tej si karburant.

Ç’fare do të thotë kjo për akullin që gjendet tash në Grenlandë e Antarktik?

Ndryshimet e mëparshme klimatike tregojne se edhe një ndryshim i vogël

në rritjen e temperaturës globale ndikon në shkrirjen e akullit që vazhdon me vite.

Në fund të shekullit,

shkrirja e akullit mendohet se do të rrisë nivelin e detit 30-100 centimetra,

dhe kjo mjaton që të ndikohen shumë qytete bregdetare dhe shumë ishuj.

Nëse ka ngritje të temperatures globale për 4 gradë C për shumë mileniume,

niveli i detit mund të rritet deri në 10 metra.

Nga studimi i ndryshimeve të mëparshme klimatike,

shkencëtarët kuptojnë e cfarë ndikon në shkrirjen dhe ngrirjen e akullit

dhe kjo ka ndikuar në formësimin e planetit tonë ndër vite.

Shkencëtarët sugjerojnë se duke vepruar tash

në reduktimin e clirimit të dioksidit të karbonit,

ende kemi mundësi të ruajmë akullin nga shkrirja dhe qytetet bregdetare.