When will the next ice age happen? - Lorraine Lisiecki

Translator: Besiana Zekaj Reviewer: Helena Bedalli

Twenty thousand years ago,

20.000 mijë vjet më parë,

the Earth was a frigid landscape where woolly mammoths roamed.

toka ishte e akullt dhe në të jetonin mamuthët.

Huge ice sheets, several thousand meters thick,

Shtresa të tëra akulli me trashesi mijëra metra,

encased parts of North America, Asia, and Europe.

mbulonin Amerikën Veriore, Azinë dhe Evropën.

We commonly know it as the "Ice Age."

Në ditët e sotme kjo periudhë njihet si "Epoka e Akullnajave".

But geologists call it the Last Glacial Maximum.

Por gjeologët e quajnë "Akulli i Fundit. "

That’s because it’s the most recent time that ice reached such a huge extent,

Kjo për shkak se ishte koha e fundit që kishte kaq shumë akull,

and “ice age” is an informal term without a single agreed-upon definition.

dhe "Epoka e Akullnajave" është term informues pa ndonjë definicion të caktuar.

Over the last million years,

Në milion vitet e fundit,

there have actually been about 10 different glacial maxima.

kanë qenë të paktën 10 periudha të ndryshme të akullnajave.

Throughout Earth’s history, climate has varied greatly.

Që nga ekzistenca e Tokës kanë ndodhur shumë ndryshime të mëdha klimatike.

For hundreds of millions of years,

Për 100 milion vjet,

the planet had no polar ice caps.

Toka s’ka pasur akull në pole,

Without this ice, the sea level was 70 meters higher.

Pa akull, niveli i detit ka qenë 70 metra.

At the other extreme, about 700 million years ago,

Para 700 milion vjet më parë,

Earth became almost entirely covered in ice

Toka ishte gati e gjitha e mbuluar me akull

during an event known as “Snowball Earth.”

gjatë një periudhe të njohur si "Toka si Top Bore."

So what causes these massive swings in the planet’s climate?

Kush i shkakton gjithë këto ndryshime të mëdha klimatike?

One of the main drivers is atmospheric carbon dioxide,

Shkaku kryesor është dioksidi i karbonit që ndodhet në atmosferë,

a greenhouse gas that traps heat.

i cili mban nxehtësinë brenda.

Natural processes, such as volcanism,

Fenomenet natyrore si vullkanet,

chemical weathering of rocks,

erozionet kimike të shkëmbinjve, dhe mungesa e bimëve,

and the burial of organic matter,

shkaktojnë ndryshime të mëdha të nivelit të dioksidit të karbonit

can cause huge changes in carbon dioxide when they continue for millions of years.

kur vazhdojnë për miliona vite me radhë.

Over the past million years, carbon dioxide has been relatively low,

Në milion vitet e fundit, niveli i dioksidit të karbonit ka qenë i ulët,

and repeated glacial maxima

dhe shfaqja e periudhave të ndryshme të akullnajave

have been caused by cycles in Earth’s movement around the sun.

ka ndodh si shkak i cikleve të ndryshme të rrotullimit të Tokës rreth Diellit.

As Earth rotates,

Kur Toka rrotullohet,

it wobbles on its axis and its tilt changes,

lëkundet në aks dhe me këtë ajo ndryshon anën.

altering the amount of sunlight that strikes different parts of its surface.

duke ndryshuar me këtë sasinë e rrezeve të Diellit që prek sipërfaqen e saj.

These wobbles, combined with the planet’s elliptical orbit,

Këto lëkundje, kur kombinohen me orbitën eliptike të Tokës,

cause summer temperatures to vary

shkaktojne që temperaturat në verë të ndërrojnë

depending on whether the summer solstice happens when Earth is closer

që varet nëse ndodh solstici veror kur Toka gjendet afër

or farther from the sun.

apo larg nga Dielli.

Approximately every 100,000 years,

Përafërsisht çdo 100.000 vjet,

these factors align to create dramatically colder conditions that last for millennia.

këta faktorë krijojnë kushte që të ketë klimë më të ftohtë sesa mileniumi i fundit.

Cool summers that aren’t warm enough to melt the preceding winter’s snow

Verat që nuk janë shumë të nxehta për të shkrirë borën e dimrit

allow ice to accumulate year after year.

mundësojnë që të akumulohet akulli vit pas viti.

These ice sheets produce additional cooling

Këto shtresa të mëtejme të akullit mundësojnë klimë më të ftohtë

by reflecting more solar energy back into space.

duke reflektuar më shumë energji solare prapë në hapësirë.

Simultaneously, cooler conditions transfer carbon dioxide

Kur klima është më e ftohtë atëherë dioksidi i karbonit kalon

from the atmosphere into the ocean,

nga atmosfera në oqeane.

duke e ftohur më shumë klimën e me këtë zgjerohet gjithmonë trashësia e akullit.

causing even more cooling and glacier expansion.

About 20,000 years ago,

Rreth 20.000 vjet më parë,

these trends reversed when changes in Earth’s orbit increased summer sunshine

kjo gjë ndërroi kur ndryshimet në orbitën e Tokës rriten rrezatimin diellor në verë

over the giant ice sheets, and they began to melt.

dhe akulli filloi të shkrihet.

The sea level rose 130 meters

Niveli i detit u ngrit në 130 metra

and carbon dioxide was released from the ocean back into the atmosphere.

dhe dioksidi i karbonit ishte cliruar nga oqeanet në atmosferë.

By analyzing pollen and marine fossils,

Duke analizuar polenin dhe fosilet,

geologists can tell that temperatures peaked about 6,000 years ago,

gjeologët tregojne se temperaturat arriten majen rreth 6000 vjet më parë,

before another shift in Earth’s orbit caused renewed cooling.

derisa një devijim orbital të shkaktojë një ftohje të re.

So what’s coming next?

Ç’fare do të ndodh në të ardhmen?

Based on the repeated natural cycle seen in the climate record,

Duke u bazuar në ndërrimet e vazhdueshme në klimën e Tokës,

we’d normally expect the Earth to continue a trend of gradual cooling

normalisht klima në Tokë duhej të ftohej

for the next few thousand years.

në mijëra vitet e ardhshme.

However, this cooling abruptly reversed about 150 years ago.

Por kjo ndryshoi rreth 150 vjet më parë.

Why?

Pse?

Carbon dioxide levels in the atmosphere have been rising since the 19th century,

Nivelet e dioksidit të karbonit në atmosferë janë rritur që nga shekulli i 19të,

when fossil fuel use increased.

kur u rrit përdorimi i fosileve si karburant.

We know that from studying air bubbles trapped in Antarctic ice.

Dimë këtë nga studimi i fluskave të ajrit që gjendeshin në akullin Antarktikut.

This surge in carbon dioxide also coincides

Rritja e dioksidit të karbonit në atmosferë

with a global temperature increase of nearly one degree Celsius.

ndikon në rritjen e temperaturës globale për rreth 1 gradë celzius.

Stacionet monituoruese dhe shkrirja e mëtejme e akullit

Ice cores and atmospheric monitoring stations

show us that carbon dioxide levels are rising faster,

tregojne se nivelet e dioksidit të karbonit po rriten shumë shpejt,

and to higher levels,

dhe këto nivele,

than at any point in the last 800,000 years.

janë më të lartat në 800.000 vitet e fundit.

Computer models forecast another one to four degrees Celsius of warming by 2100,

Modelet kompjuterike parashikojnë një rritje nga 1 në 4 gradë deri në 2100,

depending on how much additional fossil fuel we burn.

në varësi se sa lëndë djegëse do të përdoren me tej si karburant.

What does that mean for the ice currently on Greenland and Antarctica?

Ç’fare do të thotë kjo për akullin që gjendet tash në Grenlandë e Antarktik?

Past climate changes suggest that even a small warming shift

Ndryshimet e mëparshme klimatike tregojne se edhe një ndryshim i vogël

can begin a process of ice melt that continues for thousands of years.

në rritjen e temperaturës globale ndikon në shkrirjen e akullit që vazhdon me vite.

By the end of this century,

Në fund të shekullit,

ice melt is expected to raise the sea level by 30 to 100 centimeters,

shkrirja e akullit mendohet se do të rrisë nivelin e detit 30-100 centimetra,

enough to impact many coastal cities and island nations.

dhe kjo mjaton që të ndikohen shumë qytete bregdetare dhe shumë ishuj.

If a four-degree Celsius warming persisted for several millennia,

Nëse ka ngritje të temperatures globale për 4 gradë C për shumë mileniume,

the sea level could rise by as much as 10 meters.

niveli i detit mund të rritet deri në 10 metra.

Nga studimi i ndryshimeve të mëparshme klimatike,

By studying past climates,

scientists learn more about what drives the shifts in ice

shkencëtarët kuptojnë e cfarë ndikon në shkrirjen dhe ngrirjen e akullit

dhe kjo ka ndikuar në formësimin e planetit tonë ndër vite.

that have shaped our planet for millions of years.

Research suggests that by taking action now

Shkencëtarët sugjerojnë se duke vepruar tash

to reduce carbon dioxide emissions quickly,

në reduktimin e clirimit të dioksidit të karbonit,

we still have the opportunity to curb ice loss and save our coastal communities.

ende kemi mundësi të ruajmë akullin nga shkrirja dhe qytetet bregdetare.