The secrets of Mozart’s “Magic Flute” - Joshua Borths

Tajemnice "Czarodziejskiego fletu" Mozarta - Joshua Borths

Tłumaczenie: Mikołaj Kosiński Korekta: Barbara Guzik

A boy named Prince Tamino runs through a dark wood

Chłopiec zwany księciem Tamino biegnie przez ciemny las,

pursued by a dragon.

ścigany przez smoka.

Just as it rears up to devour him,

Kiedy bestia przymierza się do pożarcia go,

three mysterious ladies appear

pojawiają się trzy tajemnicze damy,

and slay the dragon with their fierce battle cry.

które uśmiercają smoka wściekłym okrzykiem bojowym.

So begins Wolfgang Amadeus Mozart's "Die Zauberflöte,"

Tak zaczyna się "Die Zauberflöte" Wolfganga Amadeuza Mozarta,

or "The Magic Flute."

czyli "Czarodziejski Flet".

Ten fantastyczny singspiel,

This fantasy singspiel,

a type of folk opera with music and dialogue,

rodzaj opery ludowej z muzyką i dialogami,

premiered in 1791 in Vienna.

miał swoją premierę w Wiedniu w 1791 roku.

Choć może wydawać się dziecinną bajką,

Though it may seem like a childish fairytale,

this intricate opera is full of subversive symbolism,

ta misterna opera pełna jest przewrotnego symbolizmu

and it's now regarded as one of the most influential operas in history.

i jest obecnie uznawana za jedną z najbardziej wpływowych oper w dziejach.

Tamino's run in with the dragon is only the start of his journey.

Przygoda Tamino ze smokiem jest zaledwie początkiem jego drogi.

The three women summon their leader, the Queen of the Night.

Trzy damy wzywają swoją panią, Królową Nocy,

She, in turn, sends Tamino on a quest to rescue her daughter Pamina

która wysyła Tamino na misję mającą uratować jej córkę Paminę

from the evil sorcerer, Sarastro.

z rąk złego czarnoksiężnika Sarastro.

And to help him on his journey, she gives him the titular magic flute.

Aby mu pomóc w tym zadaniu, ofiarowuje mu tytułowy czarodziejski flet.

Tamino eventually finds Pamina at Sarastro's temple,

Tamino odnajduje Paminę w świątyni Sarastra,

but behind enemy lines,

ale będąc poza terytorium wroga,

Tamino and Pamina learn that they're on the wrong side.

Tamino i Pamina orientują się, że stoją po złej stronie.

The Queen of Night actually wants to plunge the world into darkness.

Królowa Nocy chce pogrążyć świat w mroku.

Everything Tamino thought he knew was wrong,

Wszystko, co wiedział Tamino, okazało się nieprawdą,

filling him with doubt and confusion.

wywołując u niego zwątpienie i dezorientację.

So, a new quest begins for Tamino and Pamina.

Rozpoczyna się nowa misja Tamino i Paminy.

They must pass three trials of wisdom,

Muszą przejść trzy próby mądrości,

and only then can the day vanquish the night.

żeby dzień mógł pokonać noc.

Helped by the flute's magic power,

Dzięki magicznej mocy fletu,

the two youths overcome these trials and the Queen's attempts to sabotage them.

młodzi przechodzą te próby i przezwyciężają wrogie zapędy Królowej.

They're finally initiated into the temple having restored balance to the kingdom.

Zostają wprowadzeni do świątyni, przywracając równowagę w królestwie.

Many elements in this peculiar fairytale

Inspiracją do wielu elementów tej dziwacznej opowiastki

were inspired by Mozart's involvement in Freemasonry,

była przynależność Mozarta do masonerii,

a network of fraternal organizations throughout Europe.

sieci bratnich organizacji z całej Europy.

Much of their history, symbolism, and ritual came from the Middle Ages.

Część z jej historii, symbolizmu i rytuałów wywodziło się ze średniowiecza.

But the Freemasons of Mozart's time

Ale wolnomularze z czasów Mozarta

were also influenced by 18th century European ideals -

pozostawali także pod wpływem ideałów XVIII-wiecznej Europy,

rationalism, humanism, and skepticism towards traditional authorities,

czyli racjonalizmu, humanizmu i sceptycyzmu wobec tradycyjnej władzy,

like monarchy and the church.

jak monarchia czy Kościół.

The symbols of Freemasonry and these ideals of the Enlightenment

Symbole wolnomularskie wraz z oświeceniowymi ideałami

are found throughout the opera.

można znaleźć w całej operze.

If this sounds like a conspiracy theory, that's because it sort of was at the time,

Jeśli brzmi to jak teoria spiskowa, to dlatego, że w owym czasie nią było.

but it's now taken quite seriously

Obecnie jest to poważna kwestia,

and has been the subject of considerable scholarly publication.

będąca tematem licznych publikacji naukowych.

For example, some Mozart scholars believe the Queen of the Night

Niektórzy znawcy Mozarta uważają, iż Królowa Nocy

symbolizes Maria Theresa, the Empress of the Holy Roman Empire

symbolizuje Marię Teresę, cesarzową Świętego Cesarstwa Rzymskiego,

who opposed Freemasonry and banned it in Austria.

która sprzeciwiała się masonerii i zakazała jej w Austrii.

While there continues to be debate as to the specific meaning,

Choć wciąż trwa debata o dokładne znaczenie,

interpretation,

interpretację

and location of these masonic references,

oraz umiejscowienie tych masońskich odniesień,

scholars agree that they're there and are fully intentional.

uczeni zgadzają się co do tego, że są one świadomie użyte.

One of these symbols is the number three,

Jednym z symboli jest liczba trzy,

which represented balance and order to Freemasons.

oznaczająca dla masonów równowagę i porządek.

Now the number three is, of course, easy to find in any work of storytelling,

Oczywiście można ją znaleźć w różnych opowieściach,

but it's particularly prominent in "The Magic Flute":

ale w "Czarodziejskim Flecie" ma szczególne znaczenie.

three trials,

Są trzy próby,

three ladies,

trzy damy,

three spirits,

trzy duchy,

and three doors,

i troje drzwi,

much of the music is written in E-flat major,

większość muzyki napisana jest w tonacji Es-dur,

which has three flats in its key signature,

zapisanej przy pomocy trzech bemoli,

and historically, masonic rituals began with three knocks.

a tradycyjnie spotkania masońskie zaczynano potrójnym pukaniem.

The opera references them by opening with three majestic chords

Podobnie opera rozpoczyna się trzema donośnymi akordami

complete with dramatic pauses.

z dramatycznymi pauzami.

Those chords, which reoccur throughout the opera,

Te akordy, przewijające się przez całą operę,

serve another purpose.

mają jeszcze inny cel,

They capture the dramatic arc of the opera in miniature.

oddają dramatyczny charakter opery w miniaturze.

The first chord, E-flat major, is in its most natural root position,

Pierwszy akord, Es-dur, jest w podstawowej pozycji,

simple and unadorned.

prosty i bez ozdobników.

It echoes the child-like Prince Tamino,

Przywołuje dziecinnego Księcia Tamino,

who, in his naiveté, accepts everything the Queen and her ladies say

który w swej naiwności bez zastrzeżeń akceptuje to,

without question.

co mówi Królowa i jej damy.

The second chord is C minor,

Drugi akord to C-moll,

a sour sonority that mirrors Tamino's sadness and doubt

gorzkie brzmienie, odzwierciedlające smutek i zwątpienie Tamino

in the middle of the opera.

w środku opery.

That's when his world and notions of good and evil get turned on their heads.

Wtedy jego świat, jak i pojęcia dobra i zła zostają wywrócone.

And good and evil are just two of the opera's extreme opposites.

Dobro i zło to skrajne przeciwieństwa tej opery.

It features some of the highest and lowest notes in opera,

Są w niej również najwyższe i najniższe dźwięki,

day and night,

dzień i noc,

simple hummable melodies and complicated forward-looking music.

proste melodie do zanucenia i misterna, awangardowa muzyka.

The opera's central theme concerns balancing these extremes

Osią opery jest zrównoważenie tych ekstremów

to achieve perfect harmony.

dla osiągnięcia idealnej harmonii.

To reflect this,

Jest to widoczne,

the final chord in the opening restores musical order.

kiedy ostatni akord w otwarciu przywraca muzyczną równowagę.

It returns to the triumphant E-flat major,

To powrót do triumfalnego Es-dur,

the same chord it started with but inverted,

początkowego akordu, choć odwróconego,

meaning Mozart moved the bottom note to the top.

gdzie Mozart zmienił położenie dolnej nuty na górną.

Although it retains its original harmony, the chord sounds higher,

Zachowując pierwotną harmonię, akord brzmi wyżej,

pointing towards enlightenment.

odnosząc się do oświecenia.

That's similar to Tamino,

Jest to podobieństwo do Tamina,

who in passing his trials restores balance to the kingdom

który przechodząc próby przywraca równowagę w królestwie,

while growing stronger, wiser, and more complete.

stając się jednocześnie silniejszym, mądrzejszym i spełnionym.