Why do animals have such different lifespans? - Joao Pedro de Magalhaes

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Marta Grochowalska

For the microscopic lab worm, C. elegans

Caenorhabditis elegans, mikroskopijny nicień z laboratorium,

life equates to just a few short weeks on Earth.

żyje zaledwie kilka tygodni.

Compare that with the tortoise, which can age to more than 100 years.

Dla porównania żółw żyje ponad 100 lat.

Myszy i szczury żyją cztery lata,

Mice and rats reach the end of their lives after just four years,

while for the bowhead whale, Earth's longest-lived mammal,

z kolei wieloryby grenlandzkie, najdłużej żyjące ssaki na Ziemi,

death can come after 200.

ponad 200 lat.

Like most living things,

Jak większość żywych organizmów,

the vast majority of animals gradually degenerate after reaching sexual maturity

wiele zwierząt podupada na zdrowiu po osiągnięciu dojrzałości płciowej,

in the process known as aging.

a proces ten nazywamy starzeniem się.

But what does it really mean to age?

Co właściwie oznacza starzeć się?

The drivers behind this process are varied and complicated,

Mechanizmy i procesy starzenia są różne i skomplikowane.

but aging is ultimately caused by cell death and dysfunction.

Jednak stoi za nim przede wszystkim śmierć komórek i ich dysfunkcja.

When we're young, we constantly regenerate cells

Gdy jesteśmy młodzi, nasze komórki wciąż się odradzają,

in order to replace dead and dying ones.

zastępując martwe lub umierające.

But as we age, this process slows down.

Jednak gdy się starzejemy, proces ten zwalnia.

In addition, older cells don't perform their functions as well as young ones.

W dodatku starsze komórki nie są już tak sprawne jak młode.

That makes our bodies go into a decline,

To sprawia, że ciało podupada,

which eventually results in disease and death.

a w końcu choruje i umiera.

But if that's consistently true,

Ale skoro to prawda,

why the huge variance in aging patterns and lifespan within the animal kingdom?

to dlaczego długość życia jest tak zróżnicowana u zwierząt?

The answer lies in several factors,

Odpowiadają za to różne czynniki,

including environment

włącznie ze środowiskiem

and body size.

i rozmiarem ciała.

These can place powerful evolutionary pressures on animals to adapt,

Mogą one wywrzeć silną ewolucyjną presję na zwierzętach,

which in turn makes the aging process different across species.

przez co wiek starzenia się jest różny między gatunkami.

Consider the cold depths of the Atlantic and Arctic Seas,

W zimnych głębinach Atlantyku i Oceanu Arktycznego

where Greenland sharks can live to over 400 years,

rekiny polarne żyją ponad 400 lat.

and the Arctic clam known as the quahog can live up to 500.

Małż cyprina islandzka może żyć nawet 500 lat.

Perhaps the most impressive of these ocean-dwelling ancients

Jednak najbardziej imponująca z tych głębinowych staruszków

is the Antarctic glass sponge,

jest gąbka szklana z Antarktyki,

which can survive over 10,000 years in frigid waters.

która w lodowatych wodach żyje ponad 10 000 lat.

In cold environments like these, heartbeats and metabolic rates slow down.

W tak zimnym otoczeniu rytm serca i metabolizm zwalnia.

Researchers theorize that this also causes a slowing of the aging process.

Badacze zakładają, że to powoduje spowolnienie procesu starzenia.

In this way, the environment shapes longevity.

W tym przypadku środowisko określa długowieczność.

When it comes to size, it's often, but not always,

W kwestii rozmiaru często, ale nie zawsze,

the case that larger species have a longer lifespan than smaller ones.

większe gatunki żyją dłużej.

For instance, an elephant or whale will live much longer

Przykładowo słoń lub wieloryb żyje znacznie dłużej

than a mouse, rat, or vole,

od myszy, szczura czy nornika,

which in turn have years on flies and worms.

które z kolei żyją dłużej od much i robaków.

Some small animals, like worms and flies,

Niektóre małe zwierzęta, jak muchy i robaki,

are also limited by the mechanics of their cell division.

ogranicza mechanizm podziału komórek.

They're mostly made up of cells that can't divide and be replaced when damaged,

Ich komórki nie dzielą się, gdy dojdzie do uszkodzenia,

więc ich ciała giną bardzo szybko.

so their bodies expire more quickly.

And size is a powerful evolutionary driver in animals.

Rozmiar jest potężnym ewolucyjnym czynnikiem u zwierząt.

Smaller creatures are more prone to predators.

Małe stworzenia łatwiej padają ofiarą drapieżników.

A mouse, for instance, can hardly expect to survive more than a year in the wild.

Mysz na wolności żyje tylko około rok.

So, it has evolved to grow and reproduce more rapidly,

Rośnie i rozmnaża się bardzo szybko,

like an evolutionary defense mechanism against its shorter lifespan.

bo to jej ewolucyjny mechanizm obronny.

Larger animals, by contrast, are better at fending off predators,

Większe zwierzęta lepiej radzą sobie z drapieżnikami,

and so they have the luxury of time to grow to large sizes

dlatego korzystają z luksusu czasu, żeby urosnąć do dużych rozmiarów

and reproduce multiple times during their lives.

i wielokrotnie się rozmnażać.

Exceptions to the size rule include bats, birds, moles, and turtles,

Wyjątkami od tej reguły są nietoperze, ptaki, krety i żółwie,

but in each case, these animals have other adaptations

ale każdy ma swoje adaptacje

that allow them to escape predators.

chroniące przed drapieżnikami.

But there are still cases where animals with similar defining features,

Jednak nadal mamy przypadki,

kiedy zwierzęta o podobnym rozmiarze i żyjące w podobnym środowisku

like size and habitat,

age at completely different rates.

starzeją się w zupełnie innym tempie.

In these cases, genetic differences,

W takich przypadkach różnice genetyczne,

like how each organism's cells respond to threats,

takie jak reakcje komórek na zagrożenia,

often account for the discrepancies in longevity.

decydują o długości życia.

So it's the combination of all these factors

To kombinacja wszystkich czynników

playing out to differing degrees in different animals

o różnym stopniu ekspresji

that explains the variability we see in the animal kingdom.

wyjaśnia różnice w królestwie zwierząt.

So what about us?

A co z nami?

Humans currently have an average life expectancy of 71 years,

Dziś średnia długość życia człowieka to 71 lat,

meaning that we're not even close to being the longest living inhabitants on Earth.

co znaczy, że daleko nam do najdłużej żyjących organizmów na Ziemi.

But we are very good at increasing our life expectancy.

Mimo to dobrze sobie radzimy z wydłużaniem życia.

In the early 1900s, humans only lived an average of 50 years.

Na początku XX wieku ludzie żyli średnio 50 lat.

Since then, we've learned to adapt by managing many of the factors

Od tamtego czasu nauczyliśmy się radzić sobie z różnymi czynnikami

that cause deaths,

powodującymi śmierć,

like environmental exposure and nutrition.

takimi jak narażenie na czynniki środowiskowe i sposób odżywiania.

This, and other increases in life expectancy

Dalsze wydłużanie życia sprawia,

make us possibly the only species on Earth

że jesteśmy prawdopodobnie jedynym gatunkiem na Ziemi,

to take control over our natural fate.

który przejął kontrolę nad swoim losem.