History vs. Che Guevara - Alex Gendler

Vertaald door: Margot Coenen Nagekeken door: Bieke Van Gelder

His face is recognized all over the world.

Zijn gezicht wordt wereldwijd herkend.

The young medical student who became a revolutionary icon.

Een jonge medische student die een revolutionair icoon werd.

But was Che Guevara a heroic champion of the poor

Maar was Che Guevara een heroïsche kampioen van de armen

or a ruthless warlord who left a legacy of repression?

of een genadeloze krijgsheer die enkel onderdrukking naliet?

Order, order.

Orde, orde.

Hey, where have I seen that guy before?

Hey, waar heb ik die gast eerder gezien?

Ahem, your Honor, this is Ernesto Che Guevara.

Ahum, edelachtbare, dit is Ernesto Che Guevara.

In de vroege jaren 1950

In the early 1950s,

he left behind a privileged life as a medical student in Argentina

liet hij een geprivilegieerd leven achter als medische student in Argentinië

to travel through rural Latin America.

om te reizen door ruraal Latijns-Amerika.

De armoede en ellende die hij zag

The poverty and misery he witnessed convinced him that saving lives

overtuigden hem dat je meer nodig hebt dan medicijnen om levens te redden.

required more than medicine.

So he became a terrorist

Dus werd hij een terrorist

seeking to violently overthrow the region's governments.

die op een gewelddadig manier de overheden van de regio wou afzetten.

What?

Wat?

De overheden van die regio waren meedogenloze oligarchieën.

The region's governments were brutal oligarchies.

Colonialism may have formally ended,

Het kolonialisme was misschien formeel beëindigd,

but elites still controlled all the wealth.

maar de elite beheerde nog steeds alle rijkdommen.

American corporations bought up land originally seized from indigenous people

Amerikaanse corporaties kochten land op dat afgenomen was van inheemse volkeren

and used it for profit and export,

en gebruikte het voor winst en export.

even keeping most of it uncultivated while locals starved.

Ze lieten het leeuwendeel zelfs onbewerkt, terwijl de bevolking verhongerde.

Couldn't they vote to change that?

Konden ze niet stemmen voor verandering?

Oh, they tried, your Honor.

Dat probeerden ze, edelachtbare.

In 1953, Che came to Guatemala

In 1953 kwam Che naar Guatemala

under the democratically-elected government of President Árbenz.

onder de democratisch verkozen overheid van president Árbenz.

Árbenz passed reforms to redistribute

Árbenz liet hervormingen toe

om een deel van de ongecultiveerde grond te herverdelen onder de bevolking

some of this uncultivated land back to the people

while compensating the landowners.

en tegelijk de landeigenaars te compenseren.

But he was overthrown in a CIA-sponsored coup.

Maar hij werd afgezet na een door de CIA gesponsorde staatsgreep.

The military was protecting against the seizure of private property

Het leger bood bescherming tegen de inbeslagname van privé-eigendom

and communist takeover.

en communistische overnames.

They were protecting corporate profits

Ze beschermden corporatieve winsten

and Che saw that they would use the fear of communism

en Che zag dat ze de angst voor het communisme zouden gebruiken

to overthrow any government that threatened those profits.

om elke overheid af te zetten die deze winsten bedreigde.

Dus nam hij de lessen van Guatamala met zich mee naar Mexico.

So he took the lessons of Guatemala with him to Mexico.

There, he met exiled Cuban revolutionaries

Hij ontmoette er verbannen Cubaanse revolutionairen

en besloot ze te helpen hun land te bevrijden.

and decided to help them liberate their country.

You mean help Fidel Castro turn a vibrant Cuba into a dictatorship.

Je bedoelt Fidel Castro helpen een levendig Cuba tot dictatuur te maken.

Dictatorship was what Cuba had before the revolution.

Cuba had een dictatuur vóór de revolutie.

Fulgencio Batista was a tyrant who came to power in a military coup.

Fulgencio Barista was een tiran die de macht greep met een militaire coup.

He turned Havana into a luxury playground for foreigners

Hij vormde Havana om tot een luxueuze speelplaats voor buitenlanders,

while keeping Cubans mired in poverty and killing thousands in police crackdowns.

terwijl hij Cubanen achterliet in armoede en duizenden doodde met politierepressies.

Even President Kennedy called it the worst example

Zelfs president Kennedy noemde het het slechtste voorbeeld

of "economic colonization, humiliation, and exploitation in the world."

van "economische kolonisatie, vernedering en uitbuiting in de wereld."

Whatever Batista's faults,

Wat Batista's fouten ook waren,

it can't compare to the totalitarian nightmare Castro would create.

het verbleekt bij de totalitaire hel die Castro zou creëren.

Forced labor camps, torture of prisoners, no freedom to speak or to leave.

Verplichte werkkampen, martelingen,

geen vrije meningsuiting of bewegingsvrijheid.

Maar het is niet Fidel Castro die hier nu terechtstaat, toch?

But this isn't the trial of Fidel Castro, is it?

Che Guevara was instrumental in helping Castro seize power.

Che Guevara was cruciaal om Castro aan de macht te helpen.

As a commander in his guerilla army,

Als een commandant in het guerrillaleger

he unleashed a reign of terror across the countryside,

liet hij een terreurbewind los over het hele landelijke gebied

killing any suspected spies or dissenters.

en vermoordde alle vermeende spionnen en andersdenkenden.

He also helped peasants build health clinics and schools,

Hij hielp ook boeren met de bouw van ziekenhuizen en scholen,

leerde ze om te lezen

taught them to read,

and even recited poetry to them.

en droeg zelfs poëzie aan ze voor.

His harsh discipline was necessary against a much stronger enemy

Zijn harde discipline was nodig tegen een nog sterkere vijand

who didn't hesitate to burn entire villages suspected of aiding the rebels.

die niet aarzelde om steden af te branden die verdacht werden rebellen te helpen.

Let's not forget that the new regime held mass executions

Laten we ook niet vergeten dat dit nieuwe regime massa-executies hield

and killed hundreds of people without trial

en honderden mensen vermoordde zonder dat ze een proces kregen,

as soon as they took power in 1959.

van zodra ze aan de macht kwamen in 1959.

The executed were officials and collaborators

De geëxecuteerden waren ambtenaren en collaborateurs

who had tormented the masses under Batista.

die het volk gemarteld hadden onder Batista.

The people supported this revolutionary justice.

De mensen steunden deze revolutionaire gerechtigheid.

Which people?

Welke mensen?

An angry mob crying for blood does not a democracy make.

Een boze meute die bloed wil zien maakt geen democratie.

And that's not even mentioning the forced labor camps,

Om nog maar te zwijgen over de verplichte werkkampen,

arbitrary arrests,

willekeurige arrestaties

and repression of LGBT people that continued long after the revolution.

en de repressie van LGBT mensen die tot lang na de revolutie doorging.

There's a reason people kept risking their lives to flee,

Er is een reden dat mensen hun leven riskeerden om te vluchten,

often with nothing but the clothes on their backs.

vaak met niks anders dan de kleren die ze aanhadden.

So was that all this Che brought to Cuba?

Was dit alles dat Che naar Cuba bracht?

Just another violent dictatorship?

Gewoon een andere gewelddadige dictatuur?

Not at all.

Helemaal niet.

He oversaw land redistribution,

Hij begeleidde de landherverdeling,

helped established universal education,

hielp universeel onderwijs te vestigen

and organized volunteer literacy brigades that raised Cuba's literacy rate to 96%,

en stichtte vrijwillige literaire brigades die Cuba's alfabetisering tot 96% bracht,

nog steeds één van de hoogste percentages ter wereld.

still one of the highest in the world.

Which allowed the government to control what information everyone received.

Zo kon de overheid controleren welke info iedereen kreeg.

Guevara's idealistic incompetence as Finance Minister

Guevara's idealistische incompetentie als Minister van Financiën

caused massive drops in productivity

zorgde voor een een enorme daling in productiviteit

when he replaced worker pay raises with moral certificates.

toen hij een loonsverhoging verving met morele certificaten.

Hij onderdrukte de persvrijheid,

He suppressed all press freedom,

declaring that newspapers were instruments of the oligarchy.

bewerend dat kranten instrumenten van de oligarchie waren.

And it was he who urged Castro to host Soviet nuclear weapons,

En hij was het die Castro aanspoorde om Russische nucleaire wapens te bewaren,

leading to the Cuban Missile Crisis

wat leidde tot de Cubaanse Raketcrisis

that brought the world to the brink of destruction.

die de wereld aan de rand van de vernietiging bracht.

Hij was een leider, geen bureaucraat.

He was a leader, not a bureaucrat.

That's why he eventually left to spread the revolution abroad.

Daarom ging hij weg, om de revolutie in het buitenland te verspreiden.

Which didn't go well.

Dat ging niet zo goed.

He failed to rally rebels in the Congo

Hij kon de rebellen in Congo niet verenigen

and went to Bolivia even when the Soviets disapproved.

en ging naar Bolivia ook al hadden de Sovjets dat afgekeurd.

The Bolivian Government, with the help of the CIA,

De Boliviaanse overheid kon, met de hulp van de CIA,

was able to capture and neutralize this terrorist in 1967,

deze terrorist in 1967 vangen en neutraliseren,

before he could do much damage.

voor hij teveel schade kon aanrichten --

While doing plenty of damage themselves in the process.

ook al bracht de overheid zelf ook genoeg schade aan.

So that was the end of it?

Dus dat was dat?

Not at all. As Che said, the revolution is immortal.

Helemaal niet. Zoals Che zei: "De revolutie is onsterfelijk."

He was publicly mourned in cities all over the world.

Er werd publiek om hem gerouwd in steden overal ter wereld.

Not by the Cubans who managed to escape.

Niet door de Cubanen die konden ontsnappen.

And his story would inspire young activists for generations to come.

Zijn verhaal zou jonge activisten blijven inspireren, generaties lang.

Ha. A trendy symbol of rebellion for those who never had to live under his regime.

Ha. Een trendy symbool van rebellie voor wie nooit onder zijn regime leefde.

Symbolen van de revolutie worden misschien gecommodificeerd,

Symbols of revolution may become commodified,

but the idea of a more just world remains.

maar het idee van een rechtvaardigere wereld blijft.

Maybe, but I'm not sharing my coffee.

Misschien, maar ik hou mijn koffie voor mezelf.

Che Guevara was captured and executed by government forces in Bolivia.

Che Guevara werd gevangengenomen en geëxecuteerd door Boliviaanse troepen.

His remains would not be found for another 30 years.

Zijn lijk zou pas na 30 jaar gevonden worden.

But did he die a hero or had he already become a villain?

Maar stierf hij als een held of was hij al een schurk geworden?

And should revolutions be judged by their ideals or their outcomes?

En moeten revoluties beoordeeld worden op hun idealen of hun afloop?

These are the questions we face when we put history on trial.

Met die vragen krijgen we te kampen

als we de geschiedenis naar de rechtbank brengen.