Light waves, visible and invisible

Vertaald door: Dick Stada Nagekeken door: Tahlia Flora

What if you could only see one color?

Stel dat je maar één kleur zou kunnen zien.

Imagine, for instance,

Stel je voor dat je bijvoorbeeld alleen rode dingen kon zien

that you could only see things that were red

and that everything else

en dat de rest helemaal onzichtbaar voor je was.

was completely invisible to you.

As it turns out,

Het blijkt dat het bij jou altijd al zo heeft gewerkt,

that's how you live your life all the time

because your eyes can only see

omdat je ogen maar een minimaal deel van het hele lichtspectrum kunnen zien.

a minuscule part of the full spectrum of light.

Different kinds of light are all around you everyday

Verschillende soorten licht zijn er altijd,

but are invisible to the human eye,

maar zijn onzichtbaar voor het menselijk oog.

from the radio waves that carry your favorite songs,

Van de radiogolven die je favoriete liedjes dragen,

to the x-rays doctors use to see inside of you,

tot röntgenstralen die dokters gebruiken,

to the microwaves that heat up your food.

tot microgolven die je eten opwarmen.

In order to understand

Om te begrijpen waarom dat allemaal licht is,

how these can all be light,

we'll need to know a thing or two

moet je wel twee dingen weten

about what light is.

over wat licht is.

Light is electromagnetic radiation

Licht is elektromagnetische straling

that acts like both a wave and a particle.

die zich zowel gedraagt als een golf en als deeltje.

Light waves are kind of like waves on the ocean.

Lichtgolven zijn een soort golven in de zee.

There are big waves and small waves,

Er zijn hoge en kleine golven,

waves that crash on the shore

golven die achter elkaar op de kust botsen,

one right after the other,

and waves that only roll in every so often.

en golven die maar af en toe aan komen rollen.

The size of a wave is called its wavelength,

De grootte van een golf wordt zijn golflengte genoemd,

and how often it comes by

en hoe vaak een golf langskomt

is called its frequency.

wordt zijn frequentie genoemd.

Imagine being a boat in that ocean,

Stel jezelf op een boot op zee voor,

bobbing up and down as the waves go by.

die op en neer deint door de golven die voorbijkomen.

If the waves that day have long wavelengths,

Als de golven die dag een lange golflengte hebben,

they'll make you bob only so often,

dein je niet zo vaak op en neer

or at a low frequency.

oftewel met een lage frequentie.

If the waves, instead, have short wavelengths,

Maar als de golven een korte golflengte hebben,

they'll be close together,

zitten ze dicht op elkaar,

and you'll bob up and down much more often,

en dein je veel vaker op en neer,

at a high frequency.

met een hoge frequentie.

Different kinds of light are all waves,

Verschillende soorten licht zijn allemaal golven.

they just have different wavelengths and frequencies.

Ze hebben alleen verschillende golflengtes en frequenties.

If you know the wavelength or frequency

Als je de golflengte of frequentie van een lichtgolf weet,

of a wave of light,

you can also figure out its energy.

kan je ook de energie ervan afleiden.

Long wavelengths have low energies,

Lange golflengtes hebben weinig energie,

terwijl korte golflengtes veel energie bevatten.

while short wavelengths have high energies.

It's easy to remember

Het is makkelijk te onthouden als je denkt aan die boot.

if you think about being in that boat.

If you were out sailing on a day

Als je de zee op zou gaan

with short, choppy waves,

met korte, woelige golven,

you'd probably be pretty high energy yourself,

zou je zelf waarschijnlijk behoorlijk energiek zijn,

running around to keep things from falling over.

om te voorkomen dat dingen omvallen.

But on a long wavelength sea,

Maar op een zee met lange golven

you'd be rolling along, relaxed,

vaar je ontspannen verder,

low energy.

met weinig energie.

The energy of light tells us

De energie van licht zegt ons

how it will interact with matter,

hoe het omgaat met materie,

for example, the cells of our eyes.

bijvoorbeeld met de cellen van onze ogen.

When we see, it's because the energy of light

Als we zien, komt dat omdat de lichtenergie

stimulates a receptor in our eye

een receptor in je ogen stimuleert

called the retina.

die netvlies genoemd wordt.

Our retina are only sensitive to light

Onze netvliezen zijn alleen gevoelig voor licht met een klein energiebereik.

with a very small range in energy,

and so we call that range of light visible light.

Daarom noemen we dat deel van het lichtspectrum zichtbaar licht.

Inside our retina are special receptors

In ons netvlies zitten speciale receptoren

called rods and cones.

die staafjes en kegeltjes heten.

The rods measure brightness,

De staafjes meten de helderheid,

so we know how much light there is.

zodat we weten hoeveel licht er is.

The cones are in charge of what color of light we see

De kegeltjes bepalen welke kleur we zien,

because different cones are sensitive

omdat elk soort kegeltje gevoelig is

to different energies of light.

voor verschillende soorten lichtenergie.

Some cones are more excited by light

Bepaalde kegeltjes houden meer van licht

that is long wavelength and low energy,

met een lange golflengte en weinig energie,

and other cones are more excited

en andere houden meer van korte golflengte

by short wavelength, high-energy light.

en hoogenergetisch licht.

When light hits our eye,

Als licht je oog raakt,

the relative amount of energy each cone measures

geeft de relatieve hoeveelheid energie die elke kegel meet

signals our brain to perceive colors.

ons brein het signaal om kleuren waar te nemen.

The rainbow we perceive

Als we een regenboog zien

is actually visible light in order of its energy.

is dat in feite zichtbaar licht op volgorde van energie.

At one side of the rainbow

Aan een kant van de regenboog

is low-energy light we see as red,

zien we licht met weinig energie als rood,

and at the other side is high-energy light

en aan de andere kant zit licht met veel energie

we see as blue.

dat we zien als blauw.

If light shines on us

Als licht op ons schijnt,

that has an energy our retina can't measure,

met een energieniveau dat ons netvlies niet meet,

we won't be able to see it.

kunnen we het niet zien.

Light that is too short wavelength or high energy

Licht met een te korte golflengte of met veel energie

gets absorbed by the eye's surface

wordt geabsorbeerd door het oogoppervlak voordat het bij het netvlies komt,

before it can even get to the retina,

and light that is too long wavelength

en licht met een te lange golflengte

doesn't have enough energy

heeft niet genoeg energie

to stimulate our retina at all.

om het netvlies te stimuleren.

The only thing that makes one kind of light

Het enige dat soorten licht van elkaar onderscheidt

different from another is its wavelength.

is zijn golflengte.

Radio waves have long wavelengths,

Radiogolven hebben lange golflengtes,

while x-rays have short wavelengths.

terwijl röntgen een korte golflengte heeft.

And visible light, the kind you can actually see,

Zichtbaar licht, wat je kan zien,

is somewhere in between.

zit ertussenin.

Even though our eyes can't detect light

Ondanks dat je ogen licht niet kunnen zien

outside of the visible range,

buiten het zichtbare bereik,

we can build special detectors

kunnen we speciale detectoren maken

that are stimulated

die gestimuleerd worden door die andere golflengtes licht.

by these other wavelengths of light,

kind of like digital eyes.

Een soort digitale ogen.

With these devices,

Met deze apparaten kunnen we licht meten dat er is,

we can measure the light that is there,

even though we can't see it ourselves.

zelfs als we het zelf niet zien.

So, take a step back and think about

Doe even een stapje terug

all of this for a moment.

en denk eens over dit alles na.

Even though they seem different,

Hoewel ze verschillend lijken,

the warmth you feel from a crackling fire

is de warmte die een knappend vuur je geeft

is the same as the sun shining on you

hetzelfde als de zon die op je schijnt op een mooie dag.

on a beautiful day,

the same as ultraviolet light

Hetzelfde ultraviolette licht

you put on sunscreen to protect yourself from,

dat je tegengaat met zonnebrandcrème,

the same thing as your TV,

hetzelfde als je tv,

your radio,

je radio en je magnetron.

and your microwave.

Now, those examples are all things here on Earth,

Die voorbeelden zijn van hier op aarde,

things you experience in your everyday life,

dingen die je in je dagelijks leven ervaart,

but here's something even more amazing.

maar hier is iets nog verbazingwekkenders:

Our universe gives off the full spectrum of light, too.

het universum geeft het hele lichtspectrum ook af.

When you think of the night sky,

Bij de nachtelijke hemel denk je waarschijnlijk

you probably think of being able

dat je de stralende sterren met je eigen ogen ziet,

to see the stars shining with your own eyes,

but that's just visible light,

maar dat is alleen zichtbaar licht.

which you now know is only a tiny part

Je weet nu dat het maar een klein deel is

of the full spectrum.

van het hele spectrum.

If we had to draw the universe

Als je het heelal zou moeten tekenen met alleen maar het zichtbare licht,

and could only use visible light,

it would be like having only one crayon --

net alsof je maar één kleurpotlood hebt --

pretty sad.

dan is dat sneu.

To see the universe in its full spectrum,

Om het heelal in volledig spectrum te zien,

we need to have the right eyes,

moeten we de juiste ogen hebben.

and that means using special telescopes

Dat betekent met speciale telescopen,

that can help us see beyond visible light.

waarmee we verder dan het zichtbare licht kijken.

You've probably heard of the Hubble Space Telescope

Je hebt vast wel eens van de Hubble-telescoop gehoord

and seen its beautiful pictures

en zijn prachtige plaatjes gezien

taken in visible and ultraviolet light.

van zichtbaar en ultraviolet licht.

But you might not know

Maar je weet misschien niet dat er zo’n twintig telescopen in de ruimte zijn,

that there are 20 space telescopes in orbit,

missions that can each see part

missies die elk een deel zien van het hele lichtspectrum.

of the full spectrum of light.

With telescopes acting as our virtual eyes,

Met telescopen die werken als virtuele ogen,

both in space and here on Earth,

zowel in de ruimte als op aarde,

we can see some amazing things.

zien we bijzondere dingen.

And the coolest thing of all,

Het mooiste van alles is,

no matter the wavelength or energy,

ongeacht golflengte of energie,

the light that we see out in the distant universe

dat het licht van ver weg dat we zien,

is the same thing as the light

hetzelfde is als het licht

that we can experience and study here on Earth.

dat we hier op aarde ervaren en bestuderen.

So, since we know the physics

Omdat we weten hoe röntgen,

of how x-ray,

ultraviolet light,

ultraviolet licht,

or microwaves work here,

of magnetrons werken,

we can study the light of a distant star or galaxy

kunnen we het licht van een verre ster of sterrenstelsel bekijken

and know what kinds of things

en weten we wat daar allemaal gebeurt.

are happening there too.

So, as you go about your daily life,

Denk dus eens verder in je dagelijkse leven

think beyond what your eyes can and can't see.

dan wat je ogen wel en niet kunnen zien.

Knowing just a little bit about the natural world

Met een beetje kennis over de natuurlijke wereld,

can help you perceive the full spectrum

kan je het volledige spectrum om je heen altijd waarnemen.

around you all the time.