How pigeons took over the world - Elizabeth Carlen and Joanna Moles

Translator: Phuu Pwint Thura Reviewer: Sanntint Tint

It’s the morning of June 12th, 1944

၁၉၄၄၊ ဇွန်လ ၁၂ ရက်ရဲ့ မနက်ခင်းမှာ

and a pigeon named Paddy is making an epic 368 kilometer journey.

Paddy လို့ ခေါ်တဲ့ ခိုလေးဟာ ခမ်းနားတဲ့ ၃၆၈ ကီလိုမီတာ ခရီးရှည်ကြီးကို ပျံနေတယ်။

He manages to dodge Nazi falcons then beats on through stormy weather,

သူဟာ နာဇီဂျာမနီရဲ့ သိမ်းငှက်တွေကိုရှောင်၊ မုန်တိုင်းထန်တဲ့ ရာသီကို ဖြတ်သန်းပြီး

flying an average of 79 kilometers per hour for almost five hours straight.

၁ နာရီ ပျမ်းမျှ ၇၉ ကီလိုမီတာနှုန်းနဲ့ ၅ နာရီ နီးပါး ပျံသန်းခဲ့ပါတယ်။

Paddy’s carrying the first news of the D-Day invasion back to England.

Paddy ဟာ D-Day ကျူးကျော်မှုရဲ့ ပထမဆုံး သတင်းကို အင်္ဂလန်ကို ပို့ခဲ့ပါတယ်။

He wins a medal for gallantry for this accomplishment.

ဒါကြောင့် သူဟာသူရဲကောင်းဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရပါတယ်။

Paddy was one of around 250,000 pigeons

Paddy ဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း

လျှို့ဝှက်စာတွေကို မြန်ဆန်စွာ ပို့ဖို့အတွက်

used by the British during World War II to speedily transport secret messages.

ဗြိတိသျှအသုံးပြုခဲ့တဲ့ ခိုပေါင်း ၂၅၀,၀၀၀ ထဲက တစ်ကောင်ဖြစ်တယ်။

In fact, pigeon delivery systems are ancient human practices.

တကယ်တော့ ခိုတွေနဲ့ ပစ္စည်းပို့တာ ရှေးလူတွေသုံးခဲ့တဲ့ ပညာတွေထဲကတစ်ခုပါ။

Seeing their meat as a protein source

ခိုတွေရဲ့ ပရိုတင်းဓာတ်ကြွယ်၀တဲ့ အသားနဲ့

and their nitrogen-rich poop as the perfect fertilizer,

မြေသြဇာကောင်းအဖြစ် အသုံး၀င်တဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်ကြွယ်၀တဲ့ မစင်ကြောင့်

humans brought pigeons into captivity as far back as 10,000 years ago.

လူတွေဟာသူတို့ကိုလွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၁၀,၀၀၀ ကစပြီး ဖမ်းဆီးမွေးမြူခဲ့ကြတယ်။

We then tapped into other traits.

ပြီးတော့ ခိုတွေရဲ့‌ စရိုက်တွေကို လေ့လာကြတယ်။

Pigeons are naturally speedy and possess a powerful homing instinct

ခိုတွေဟာ လျင်မြန်တဲ့သဘာ၀ရှိပြီး

သူတို့ “အိမ်” အဖြစ်သတ်မှတ်ထားတဲ့နေရာရဲ့ အဝေးကြီးကိုရောက်နေရင်တောင်

that drives them to navigate long distances

နေရပ်ကို လမ်းမှန်မှန်နဲ့ ပြန်လာနိုင်စွမ်းရှိတယ်။

back to the location they consider “home.”

So we began developing pigeon posts and breeding and training them for racing.

ဒါ့ကြောင့်ပဲ လူတွေဟာ ခိုတွေနဲ့ စာပို့ဖို့၊ ပြိုင်ပွဲဝင်ဖို့ သားဖောက်၊ လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။

ခိုအလှမွေးဝါသနာရှင်တွေဟာ

In a hobby called “pigeon fancying,”

people selected for traits like head plumage

ခိုခေါင်းမှာအမေါက်ပါအောင် (သို့)

and fabulously feathered feet.

ခြေထောက်မှာအတောင်အလှပါအောင် မျိူးစပ်ကြတယ်။

ခိုတွေကို ကမ္ဘာအနှံ့ပို့ရာက ထွက်ပြေး(သို့)လွှတ်ပေးခံရတဲ့ ခိုတွေစုပြီး

As we carried pigeons around the world, they escaped or were released,

အခုလူတွေ ရင်းရင်းနှီးနှီးတွေ့နေရတဲ့ မြို့နေခိုအုပ်ကြီးတွေဖြစ်လာတယ်။

forming the wild urban flocks we're familiar with today.

ယနေ့မှာဆိုရင် ခိုငှက်တွေဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အများပြားအပျံ့နှံ့ဆုံးမျိုးစိတ်ဝင်ဖြစ်ပြီး

Pigeons are now one of the most abundant, widespread species on the planet,

ပရမ်းပတာဆန်တဲ့ မြို့ပေါ်တွေမှာ ရှင်သန်နေထိုင်နေကြပါတယ်။

managing to thrive in chaotic cities.

They owe their success to an ideal combination of traits,

အခုလို အောင်မြင်စွာရှင်သန်နေနိုင်တာ သူတို့ရဲ့ပင်ကိုဗီဇတွေကြောင့်ဖြစ်ပြီး

including some that were accentuated by humans.

တချို့ဗီဇတွေဟာ လူသားတွေကြောင့် ပိုမိုထင်ရှားလာပါတယ်။

Unlike birds that nest on the ground or in trees,

မြေကြီး(သို့)သစ်ပင်ပေါ်မှာ အသိုက်ဆောက်တဲ့ တခြားငှက်တွေနဲ့မတူဘဲ

pigeons were originally cliff-dwellers.

ခိုငှက်တွေရဲ့ မူရင်းသဘာ၀အရ တောင်စွန်းတွေမှာ နေထိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

City buildings mimic their natural habitat.

မြို့ပြအဆောက်အဦတွေက ခိုတွေရဲ့ သဘာ၀နေထိုင်ရာနဲ့ ဆင်တူနေပါတယ်။

And pigeons set a notoriously low bar when it comes to homemaking.

ခိုတွေဟာ အသိုက်ဆောက်ရင်လည်း ဖြစ်သလိုဆောက်လေ့ရှိကြတယ်။

Add some sticks to any window ledge or highway overpass

ပြတင်းပေါက်ဘောင်(သို့)ကုန်းကျော်တံတားမှာ သစ်ကိုင်းလေးတွေချပြီးတာနဲ့

and it's a great spot to raise babies.

ခိုပေါက်လေးတွေမွေးလို့ရပြီဆိုပြီး ဆုံးဖြတ်လိုက်ပါပြီ။

This unfussiness allows them to live in environments

ဒီလိုကြေးမများတတ်တဲ့သဘာ၀ကြောင့် ခိုတွေဟာ

တခြားမျိူးစိတ်တွေမနေနိုင်တဲ့ နေရာတွေမှာ လိုက်လျောရှင်သန်နိုင်ကြတာဖြစ်တယ်။

where more specialized species can’t.

As generalists, pigeons take advantage of urban food waste.

သူတို့ဟာမြို့ပြထွက်အစာ အကြွင်းအကျန်တွေ ကိုလည်း ကောင်းကောင်းအသုံးပြုကြပါတယ်။

ခိုတွေရဲ့ လည်ချောင်းထဲမှာ “စလုတ်”ခေါ်တဲ့ ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုရှိပြီး

With an organ in their throats called a crop,

they can gorge themselves when food is available and store some for later.

အစာရှိတဲ့အချိန်မှာ အဝစားပြီး

နောင်အတွက် လည်စလုတ်ထဲမှာ သိမ်းထားနိုင်ကြပါတယ်။

They provide “crop milk” to their young instead of having to fetch them live food.

ခိုပေါက်လေးတွေကိုလည်း အစာရှင်ဖမ်းကျွေးစရာမလိုပဲ

လည်စလုတ်ထဲကအစာရည်တွေကို ကျွေးကြတယ်။

ဒီအစာရည်တွေဟာ အဆီဓာတ်၊ ပရိုတင်းကြွယ်ဝတာကြောင့်

Chicks grow quickly with this fat and protein-rich meal.

ခိုပေါက်လေးတွေ မြန်မြန်ကြီးကြပါတယ်။

If conditions are right, pigeons breed year-round

မျိုးပွားဖို့လိုတဲ့ အခြေအနေပြည့်စုံနေရင် ခိုတွေဟာတစ်နှစ်ပတ်လုံးမျိုးပွားနိုင်ပြီး

and produce new offspring every six weeks.

၆ ပါတ်တစ်ခါ ခိုပေါက်လေးတွေ မွေးနိုင်တယ်။

They actually have higher breeding rates in cities

မြို့မှာအစာနဲ့ နေစရာပေါများတာကြောင့် ခိုတွေသားပွားနှုန်းဟာ မြို့မှာပိုမြင့်တယ်။

because of the abundance of food and shelter.

အစဥ်တိုးပွားနေတဲ့ ခိုဦးရေက သား‌ရဲတွေကို ဆွဲဆောင်တတ်တယ်။

These booming populations attract predators.

New York City is home to a million pigeons,

နယူးယောက်မြို့မှာ ခိုပေါင်း ၁သန်းခန့် နေထိုင်လျက်ရှိပြီး

which support large populations of raptors.

သားရဲငှက်များစွာရဲ့ အိမ်လည်းဖြစ်တယ်။

ဒါပေမယ့် ခိုတွေရဲ့ ပင်ကို လျင်မြန်မှုနဲ့

But pigeons’ aptitude for swift flight,

further exploited by being bred for racing,

ပြိုင်ပွဲသွင်းဖို့ရည်ရွယ်ပြီး မျိုးဖောက်ခဲ့တဲ့လူတွေကြောင့်

means they’re made for high speed chases.

သူတို့ဟာမြန်လွန်းတဲ့သားရဲငှက်ကိုတောင် အနိုင်ယူပျံနိုင်ပါတယ်။

Compared to barn owls, which are a similar size,

ခိုတွေကိုအရွယ်တူ ကျီဇီးကွက်နဲ့နှိုင်းယှဥ်တဲ့အခါ

pigeon wing bones are thicker and more curved,

ခိုငှက်တွေရဲ့ တောင်ပံရိုးက ပိုထူ၊ ပိုကွေးပြီး

providing extra space for muscle mass.

ကြွက်သားတွေကြီးထွားဖို့ နေရာပိုရှိနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

They can reach speeds of 125 kilometers per hour.

သူတို့ဟာ ၁နာရီ ၁၂၅ ကီလိုမီတာ အမြန်နှုန်းအထိ ပျံနိုင်ကြပါတယ်။

And their large flocks ensure safety in numbers and more eyes on the lookout.

ခိုအုပ်တွေဟာလည်း ခိုအရေအတွက်များစွာပါတဲ့အတွက်ကြောင့်

အန္တရာယ်ကို မျက်လုံးများစွာနဲ့ အဆက်မပြတ်စောင့်ကြည့်နေနိုင်ပါတယ်။

While pigeons play a starring role in urban wildlife,

ခိုငှက်တွေက မြို့ပြနေတိရစ္ဆာန်တွေထဲမှာ ကြယ်တစ်ပွင့် ဆိုပေမဲ့

we’re not always enthusiastic neighbors.

လူတွေနဲ့ အမြဲအဆင်ပြေနေတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

In 1966, New York’s parks commissioner coined the term “rats with wings”

၁၉၆၆ ခုနှစ် နယူးယောက်မြို့ ပန်းခြံထိန်းသိမ်းရေးတာ၀န်ခံတစ်ဦးဟာ

ခိုတွေကို“တောင်ပံပါတဲ့ကြွက်စုတ်”လို့ အမည်တပ်ခဲ့ရာမှာ

and it stuck.

ဒီနေ့အထိ အမည်တွင်နေပါတယ်။

Indeed, their poop,

ယခင်က မြေသြဇာအဖြစ် တန်ဖိုးထားခဲ့ရတဲ့ ခိုမစင်ဟာ

which we originally cherished as fertilizer, presents a unique problem.

ယနေ့မှာတော့ ပြဿနာအသစ်အဆန်းတစ်ခု ဖြစ်နေပါတယ်။

Just one pigeon can leave behind 11 kilograms of acidic excrement per year,

ခိုတစ်ကောင်ဟာတစ်နှစ်အတွင်း အညစ်အကြေးပေါင်း ၁၁ကီလိုဂရမ်အထိ စွန့်နိုင်ပါတယ်။

which, in the United States, scales to about $1.1 billion

ဒါဟာ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာတော့ နှစ်စဥ် အဆောက်အအုံ ပြုပြင်စရိတ်

in structural damage annually.

၁.၁ ဘီလီယျံနဲ့ ညီမျှနေပါတယ်။

Though incidents of infection are rare,

ပိုးကူးနှုန်းနည်းသော်လည်းပဲ

this poop can host fungi that are harmful to people if inhaled.

ခိုမစင်ဟာ ရှူရှိုက်မိတဲ့လူတွေအတွက် အန္တရာယ်ဖြစ်တဲ့ မှိုတွေပါနေနိုင်တယ်။

They may be numerous, noisy and a little too keen on your lunch,

ခိုငှက်တွေဟာ များပြား၊ ဆူညံတယ်ဆိုပေမဲ့

but the pigeons that swirl around us

လူတွေနား ဝဲပျံနေတဲ့ သူတို့ဟာ

are evidence of an ancient, ongoing relationship.

ရှေးကျပြီး ခုချိန်ထိရှင်သန်နေတဲ့ လူနဲ့ခိုကြား ဆက်ဆံရေးကို ဖော်ပြနေတယ်။

Their rise to world domination has been a collaborative effort.

ခိုတွေ ကမ္ဘာကြီးကိုလွှမ်းမိုးနေတယ်ဆိုတာ လူနဲ့ခို နှစ်ဦးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှုဖြစ်တယ်။

For better or for worse, we did this to ourselves.

ကောင်းသည်ဖြစ်စေ ဆိုးသည်ဖြစ်စေ

လူတွေလုပ်ခဲ့တာပါပဲ။