How pigeons took over the world - Elizabeth Carlen and Joanna Moles

638,775 views ・ 2022-03-15

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Martyna Selke
00:06
It’s the morning of June 12th, 1944
0
6753
2544
Rankiem 12 czerwca 1944 roku
00:09
and a pigeon named Paddy is making an epic 368 kilometer journey.
1
9297
4463
gołąb Paddy ukończył spektakularny 368-kilometrowy lot.
00:13
He manages to dodge Nazi falcons then beats on through stormy weather,
2
13760
4421
Udało mu się nie wpaść w szpony hitlerowskich sokołów
i przedrzeć przez burzowe niebo,
00:18
flying an average of 79 kilometers per hour for almost five hours straight.
3
18181
4713
lecąc ze średnią prędkością 79 km/h przez prawie pięć godzin bez przerwy.
00:23
Paddy’s carrying the first news of the D-Day invasion back to England.
4
23186
4421
Paddy przyniósł do Anglii wiadomość o lądowaniu w Normandii.
00:27
He wins a medal for gallantry for this accomplishment.
5
27899
3211
I otrzymał za to medal za waleczność.
00:31
Paddy was one of around 250,000 pigeons
6
31736
3462
Paddy był jednym z około 250 tysięcy gołębich kurierów
00:35
used by the British during World War II to speedily transport secret messages.
7
35198
5589
w służbie Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej.
00:40
In fact, pigeon delivery systems are ancient human practices.
8
40787
4170
Gołębie pocztowe były wykorzystywane jako posłańcy już w starożytności.
00:45
Seeing their meat as a protein source
9
45458
1918
Ze względu na mięso będące źródłem białka
00:47
and their nitrogen-rich poop as the perfect fertilizer,
10
47376
3087
i bogate w azot odchody - doskonały nawóz,
00:50
humans brought pigeons into captivity as far back as 10,000 years ago.
11
50463
4880
ludzie zaczęli hodować gołębie już 10 tysięcy lat temu.
00:55
We then tapped into other traits.
12
55676
2420
Potem znaleźli zastosowanie dla ich innych zalet.
00:58
Pigeons are naturally speedy and possess a powerful homing instinct
13
58346
4254
Gołębie są szybkie i mają silny instynkt powrotu do gołębnika,
01:02
that drives them to navigate long distances
14
62600
2294
co pozwala im pokonywać długie odległości w drodze do “domu”.
01:04
back to the location they consider “home.”
15
64894
2753
01:07
So we began developing pigeon posts and breeding and training them for racing.
16
67647
4504
Zaczęto je wykorzystywać jako kurierów
oraz hodować i trenować z myślą o zawodach.
01:12
In a hobby called “pigeon fancying,”
17
72151
2336
Do “wyścigów gołębi”
01:14
people selected for traits like head plumage
18
74487
2252
wybierano ptaki wyróżniające się bujnym upierzeniem na głowie i nogach.
01:16
and fabulously feathered feet.
19
76739
2169
01:19
As we carried pigeons around the world, they escaped or were released,
20
79200
4338
Obwożone po całym świecie, gołębie uciekały na wolność,
a czasem były wypuszczane.
01:23
forming the wild urban flocks we're familiar with today.
21
83538
3003
Tak powstały znane nam stada dzikich gołębi miejskich.
01:27
Pigeons are now one of the most abundant, widespread species on the planet,
22
87125
3920
Gołębie są jednym z najliczniejszych i najbardziej rozpowszechnionych gatunków.
01:31
managing to thrive in chaotic cities.
23
91045
2461
Świetnie radzą sobie w warunkach miejskiego chaosu.
01:33
They owe their success to an ideal combination of traits,
24
93840
3461
Sukces adaptacyjny zawdzięczają doskonałej kombinacji cech,
01:37
including some that were accentuated by humans.
25
97301
2878
w tym tych, które zawdzięczają ludziom.
01:40
Unlike birds that nest on the ground or in trees,
26
100555
2794
W przeciwieństwie do ptaków gniazdujących na ziemi czy drzewach,
01:43
pigeons were originally cliff-dwellers.
27
103349
2920
gołębie pierwotnie zamieszkiwały klify.
01:46
City buildings mimic their natural habitat.
28
106269
2878
Miejskie budynki przypominają ich naturalne środowisko.
01:49
And pigeons set a notoriously low bar when it comes to homemaking.
29
109355
4213
Gołębie mają niskie wymagania bytowe.
01:53
Add some sticks to any window ledge or highway overpass
30
113860
3211
Kilka patyków na parapecie albo na wiadukcie
01:57
and it's a great spot to raise babies.
31
117071
2586
i świetne miejsce do wychowywania piskląt gotowe.
01:59
This unfussiness allows them to live in environments
32
119907
2711
Dzięki temu, że są niewybredne, mogą żyć w środowiskach,
02:02
where more specialized species can’t.
33
122618
2461
gdzie gatunki wyspecjalizowane nie są w stanie.
02:05
As generalists, pigeons take advantage of urban food waste.
34
125621
4380
Wszystkożerne gołębie nie gardzą miejskimi odpadami żywnościowymi.
02:10
With an organ in their throats called a crop,
35
130001
2377
Dzięki narządowi zwanemu podgardlem
02:12
they can gorge themselves when food is available and store some for later.
36
132378
4087
mogą się obżerać, kiedy jedzenia jest pod dostatkiem,
i zostawić sobie trochę na później.
02:17
They provide “crop milk” to their young instead of having to fetch them live food.
37
137133
4671
Pisklęta karmią ptasim mleczkiem, a nie żywym pokarmem.
Młode gołębie żywione tłustym, wysokobiałkowym jedzeniem rosną szybko.
02:22
Chicks grow quickly with this fat and protein-rich meal.
38
142013
3545
02:25
If conditions are right, pigeons breed year-round
39
145558
3128
W sprzyjających warunkach okres lęgowy tych ptaków trwa cały rok,
02:28
and produce new offspring every six weeks.
40
148686
2961
a gołębie składają jaja co sześć tygodni.
02:31
They actually have higher breeding rates in cities
41
151647
2753
W miastach ich tempo rozmnażania przyspiesza
02:34
because of the abundance of food and shelter.
42
154400
2294
dzięki łatwemu dostępowi do jedzenia i schronienia.
02:37
These booming populations attract predators.
43
157111
3378
Dynamicznie rozwijające się populacje przyciągają drapieżniki.
02:40
New York City is home to a million pigeons,
44
160489
2545
W Nowym Jorku żyje nawet milion gołębi,
co pozwala utrzymać się dużym populacjom ptaków drapieżnych.
02:43
which support large populations of raptors.
45
163034
3044
02:46
But pigeons’ aptitude for swift flight,
46
166078
1919
Wrodzona zdolność do szybkiego lotu
02:47
further exploited by being bred for racing,
47
167997
2252
wzmocniona w wyniku hodowli
02:50
means they’re made for high speed chases.
48
170249
2878
sprawia, że gołębie są stworzone do wyścigów.
02:53
Compared to barn owls, which are a similar size,
49
173127
2711
W porównaniu z płomykówkami, sowami podobnej wielkości,
02:55
pigeon wing bones are thicker and more curved,
50
175838
2419
ich kości skrzydeł są grubsze i bardziej wygięte,
02:58
providing extra space for muscle mass.
51
178257
2127
co oznacza więcej miejsca na mięśnie.
03:00
They can reach speeds of 125 kilometers per hour.
52
180760
3712
Gołębie są w stanie osiągnąć prędkość nawet 125 km/h.
03:04
And their large flocks ensure safety in numbers and more eyes on the lookout.
53
184472
4629
Życie w dużych stadach to większe bezpieczeństwo
i więcej oczu do wypatrywania zagrożeń.
03:09
While pigeons play a starring role in urban wildlife,
54
189894
3003
Chociaż gołębie grają główną rolę wśród miejskiej fauny,
03:12
we’re not always enthusiastic neighbors.
55
192897
2586
ich sąsiedztwo nie zawsze cieszy.
03:15
In 1966, New York’s parks commissioner coined the term “rats with wings”
56
195858
5089
W 1966 roku komisarz do spraw parków ukuł określenie “skrzydlate szczury”
03:20
and it stuck.
57
200947
1001
i tak już zostało.
03:22
Indeed, their poop,
58
202323
1460
Odchody gołębi
03:23
which we originally cherished as fertilizer, presents a unique problem.
59
203783
4212
dawniej cenione jako nawóz, teraz stały się problemem.
03:27
Just one pigeon can leave behind 11 kilograms of acidic excrement per year,
60
207995
5130
Jeden gołąb produkuje 11 kilogramów nieczystości o kwasowym odczynie rocznie.
03:33
which, in the United States, scales to about $1.1 billion
61
213125
3963
W USA koszty uszkodzeń budynków to około 1,1 miliarda dolarów rocznie.
03:37
in structural damage annually.
62
217088
2335
03:39
Though incidents of infection are rare,
63
219966
2043
Gołębie rzadko przenoszą choroby,
03:42
this poop can host fungi that are harmful to people if inhaled.
64
222009
3379
ale odchody tych ptaków zawierają szkodliwe dla ludzi grzyby.
03:45
They may be numerous, noisy and a little too keen on your lunch,
65
225930
3628
Może jest ich mnogość, są hałaśliwe i zbyt zainteresowane naszym lunchem,
03:49
but the pigeons that swirl around us
66
229558
1919
ale otaczające nas gołębie
03:51
are evidence of an ancient, ongoing relationship.
67
231477
3420
są dowodem istnienia długotrwałej relacji sięgającej starożytności.
03:55
Their rise to world domination has been a collaborative effort.
68
235189
3879
Dominację nad światem zawdzięczają sobie i nam.
Jak by nie patrzeć, zrobiliśmy to sobie sami.
03:59
For better or for worse, we did this to ourselves.
69
239068
3003
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7