How pigeons took over the world - Elizabeth Carlen and Joanna Moles

Translator: Mai Nguyễn Reviewer: Quyen Phan

It’s the morning of June 12th, 1944

Đó là một buổi sáng ngày 12 tháng 6, 1944

and a pigeon named Paddy is making an epic 368 kilometer journey.

một chú bồ câu tên Paddy đang thực hiện một chuyến hành trình lịch sử dài 368km.

He manages to dodge Nazi falcons then beats on through stormy weather,

Chú ta xoay sở né tránh chiến cơ của Đức Quốc xã, xuyên qua bầu trời giông bão,

flying an average of 79 kilometers per hour for almost five hours straight.

bay trung bình 79km mỗi giờ trong gần 5 giờ đồng hồ liên tục.

Paddy’s carrying the first news of the D-Day invasion back to England.

Paddy đem theo tin mới đầu tiên về Ngày đổ bộ trở lại Anh.

He wins a medal for gallantry for this accomplishment.

Chú giành được huân chương lòng can đảm cho thành tích này.

Paddy was one of around 250,000 pigeons

Paddy là một trong 250 ngàn con bồ câu

used by the British during World War II to speedily transport secret messages.

được người Anh sử dụng trong Thế Chiến II để chuyển phát nhanh những tin mật.

In fact, pigeon delivery systems are ancient human practices.

Thực tế, hệ thống bồ câu đưa tin là thói quen của người cổ đại.

Seeing their meat as a protein source

Họ coi thịt của chúng là nguồn cung cấp protein

and their nitrogen-rich poop as the perfect fertilizer,

và phân giàu nitơ của chúng là thứ phân bón hoàn hảo,

humans brought pigeons into captivity as far back as 10,000 years ago.

con người đem nuôi nhốt bồ câu từ xa xưa khoảng 10,000 năm trước.

We then tapped into other traits.

Ta sau đó đã khai thác các đặc điểm khác.

Pigeons are naturally speedy and possess a powerful homing instinct

Bồ câu vốn nhanh nhẹn và sở hữu bản năng tìm về nhà mạnh mẽ

that drives them to navigate long distances

khiến chúng băng qua một quãng đường dài

back to the location they consider “home.”

về lại địa điểm mà chúng coi là “nhà“.

So we began developing pigeon posts and breeding and training them for racing.

Và ta bắt đầu khai thác bồ câu đưa thư, nhân giống và huấn luyện cho cuộc đua.

In a hobby called “pigeon fancying,”

Có một thú vui được gọi là “nuôi bồ câu cảnh”.

people selected for traits like head plumage

Mọi người lựa chọn những đặc điểm như lông đầu

and fabulously feathered feet.

và đôi chân lông vũ tuyệt đẹp.

As we carried pigeons around the world, they escaped or were released,

Khi ta đem những chú bồ câu đi khắp thế giới, chúng thoát ra hoặc được thả,

forming the wild urban flocks we're familiar with today.

hình thành nên những đàn hoang dã ở thành thị mà ta ngày nay đã quen thuộc.

Pigeons are now one of the most abundant, widespread species on the planet,

Bồ câu giờ là một trong những loài đông đảo và rộng khắp nhất hành tinh,

managing to thrive in chaotic cities.

phát triển mạnh ở những thành phố hỗn loạn.

They owe their success to an ideal combination of traits,

Chúng có được thành công nhờ những kết hợp các đặc điểm lý tưởng,

including some that were accentuated by humans.

bao gồm một số đặc điểm đã được con người nêu bật lên.

Unlike birds that nest on the ground or in trees,

Không giống loài chim làm tổ trên mặt đất hay trên cây,

pigeons were originally cliff-dwellers.

bồ câu ban đầu sống trên các vách đá.

City buildings mimic their natural habitat.

Các toà nhà tương tự như môi trường sống tự nhiên của chúng.

And pigeons set a notoriously low bar when it comes to homemaking.

Và bồ câu đặt một tiêu chuẩn thấp nổi tiếng khi nói tới xây nhà.

Add some sticks to any window ledge or highway overpass

Thêm mấy cành cây vào bất cứ gờ cửa sổ nào hay cầu vượt đường cao tốc

and it's a great spot to raise babies.

và đó là địa điểm tuyệt vời để nuôi chim non.

This unfussiness allows them to live in environments

Sự thiếu cầu kỳ này cho phép chúng sống ở các môi trường

where more specialized species can’t.

nơi mà đa phần các loài chuyên biệt không thể sống.

As generalists, pigeons take advantage of urban food waste.

Là những kẻ qua loa, bồ câu tận dụng rác thải thực phẩm thành thị.

With an organ in their throats called a crop,

Với một cơ quan trong cổ họng gọi là diều,

they can gorge themselves when food is available and store some for later.

chúng có thể nhét đầy cơ thể khi có đồ ăn và dự trữ chúng cho sau này.

They provide “crop milk” to their young instead of having to fetch them live food.

Chúng cung cấp “sữa diều” cho chim non thay vì đem mồi sống cho chúng.

Chim non phát triển nhanh chóng với những bữa ăn giàu chất béo và protein này.

Chicks grow quickly with this fat and protein-rich meal.

If conditions are right, pigeons breed year-round

Nếu đạt đủ các điều kiện, bồ câu sẽ sinh sản quanh năm

and produce new offspring every six weeks.

và sinh những lứa con non mới mỗi sáu tuần.

They actually have higher breeding rates in cities

Chúng thực ra có tỉ lệ sinh sản cao hơn ở các thành phố

because of the abundance of food and shelter.

vì có nhiều nguồn thức ăn và chỗ ẩn náu.

These booming populations attract predators.

Sự bùng nổ dân số này đã thu hút thú săn mồi.

New York City is home to a million pigeons,

Thành phố New York là nhà của hàng triệu con bồ câu,

which support large populations of raptors.

là nguồn sống của số lượng lớn chim ăn thịt.

But pigeons’ aptitude for swift flight,

Nhưng khả năng bay nhanh của bồ câu,

further exploited by being bred for racing,

được khai thác sâu hơn do được lai tạo để đua,

means they’re made for high speed chases.

nghĩa là chúng được tạo ra cho những cuộc rượt đuổi tốc độ.

Compared to barn owls, which are a similar size,

So với cú lợn trắng có kích cỡ tương đương,

pigeon wing bones are thicker and more curved,

xương cánh của bồ câu dày và cong hơn,

providing extra space for muscle mass.

cung cấp thêm không gian cho lượng cơ bắp.

They can reach speeds of 125 kilometers per hour.

Chúng có thể đạt đến tốc độ 125km/ giờ.

And their large flocks ensure safety in numbers and more eyes on the lookout.

Và những đàn lớn đảm bảo an toàn nhờ số lượng và nhiều cặp mắt trông chừng hơn.

While pigeons play a starring role in urban wildlife,

Trong khi bồ câu đóng vai trò chính của động vật hoang dã vùng thành thị,

we’re not always enthusiastic neighbors.

ta không phải lúc nào cũng là những người hàng xóm nhiệt tình,

In 1966, New York’s parks commissioner coined the term “rats with wings”

Năm 1966, Uỷ viên công viên New York đã đặt cái tên “chuột có cánh”

and it stuck.

và nó kẹt với biệt danh ấy.

Indeed, their poop,

Đương nhiên, phân của chúng,

which we originally cherished as fertilizer, presents a unique problem.

trước đây ta nâng niu như phân bón, lại là vấn đề duy nhất.

Just one pigeon can leave behind 11 kilograms of acidic excrement per year,

Chỉ một con bồ câu có thể để lại đến 11 kí phân có tính axit trong một năm,

which, in the United States, scales to about $1.1 billion

gây ra quy mô khoảng 1,1 tỷ đô

in structural damage annually.

thiệt hại kết cấu ở Mỹ hàng năm.

Though incidents of infection are rare,

Mặc dù trường hợp gây các bệnh lây nhiễm rất hiếm,

this poop can host fungi that are harmful to people if inhaled.

đống phân này có thể đem theo loại nấm có hại cho con người nếu hít phải.

They may be numerous, noisy and a little too keen on your lunch,

Chúng có thể đông, ồn ào và có chút đam mê quá đà với bữa trưa của bạn,

but the pigeons that swirl around us

nhưng đám bồ câu lượn quanh ta

are evidence of an ancient, ongoing relationship.

là bằng chứng cho một mối quan hệ lâu đời và vẫn còn duy trì.

Their rise to world domination has been a collaborative effort.

Sự vươn lên thống trị thế giới của chúng là một nỗ lực hợp tác.

For better or for worse, we did this to ourselves.

Dù tốt hay xấu, ta đã tự gây ra điều này cho chính mình.