Are we living in a simulation? - Zohreh Davoudi

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

We live in a vast universe, on a small wet planet,

ကျုပ်တို့ဟာ ကျယ်ပြောလှတဲ့ စကြဝဠာထဲက စိုစွတ်တဲ့ ဂြိုဟ်ငယ်ပေါ်မှာ နေထိုင်ကြရပြီး

where billions of years ago

နှစ်ပေါင်း ဘီလီယံများစွာတွင်းမှာ

single-celled life forms evolved from the same elements

ဆဲလ်တစ်ခုသာ ရှိတဲ့ သက်ရှိပုံစံ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဝန်းရံလျက် ရှိနေခဲ့ကြတဲ့

as all non-living material around them,

သက်ရှိမဟုတ်တဲ့ အရာများမှ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကြလျက်

proliferating and radiating into an incredible ray of complex life forms.

ဖြည်းဖြည်းချင်း မယုံနိုင်ဖွယ် ရှုပ်ထွေး ကြတဲ့ သက်ရှိပုံသဏ္ဌာန်တွေ ပေါ်လာခဲ့ကြတယ်။

All of this— living and inanimate, microscopic and cosmic—

အရာတွေအားလုံး၊ သက်ရှိရော အသက်မရှိကြတဲ့ဟာ၊ အသေးငယ်ဆုံးမှ အကြီးမားဆုံးအထိ၊

is governed by mathematical laws with apparently arbitrary constants.

သင်္ချာနိယာမများနှင့်အညီ အချို့သော ကန်းသေ များကို လိုက်နာပြီ နေထိုင်ကြပုံရပါတယ်။

And this opens up a question:

အဲဒါကြောင့် မေးခွန်း တစ်ခု ပေါ်လာရတကာ-

If the universe is completely governed by these laws,

စကြာဝဠာ တစ်ခုလုံးဟာ အဲဒီလို နိယာမများနှင့်အညီ ရပ်တည်နေရတော့

couldn’t a powerful enough computer simulate it exactly?

အတော်ကလေး အားကောင်းတဲ့ ကွန်ပျူတာ တစ်ခု ကများ အဲဒါကို တိကျစွာ လုပ်ပေးနေတာလား။

Could our reality actually be an incredibly detailed simulation

ကျုပ်တို့မြင်နေရတဲ့ အရှိတရားဟာ ပိုအဆင့် မြင့်တဲ့ ယဉ်က​ျေးမှုမှ စီမံဖန်တီးထားတဲ့

set in place by a much more advanced civilization?

ယုံရန်မလွယ်တဲ့ အသ​ေးစိတ်ကျတဲ့ တမင်ဖန်တီးမှုများလား။

ဒီလို စိတ်ကူးဟာ သိပ္ပံပညာစိတ်ကူးယဉ်နဲ့ တူပုံ ထင်ရဖွယ်ရှိပါတယ်။

This idea may sound like science fiction,

but it has been the subject of serious inquiry.

ဒါပေမဲ့ ဒီအကြောင်းကို လေးနက်စွာ လေ့လာနေရပါတယ်။

Philosopher Nick Bostrom advanced a compelling argument

ဒဿနိကပညာရှင် Nick Bostrom ဆိုရင် ကျုပ်တို့ဟာ ဟန်ဆောင်လောကထဲ

that we’re likely living in a simulation,

နေထိုင်နေရပုံရတယ်လို့ ယူဆနေပြီး

and some scientists also think it’s a possibility.

အချို့သိပ္ပံပညာရှင်တွေကလည်း အဲဒီလိုဖြစ်နိုင်ခြေကို လက်ခံကြတယ်။

These scientists have started thinking about experimental tests

အဲဒီလိုသိပ္ပံပညာရှင်တွေက ကျုပ်တို့ရဲ့ စကြဝဠာဟာ ဖန်တီးမှုအတုလား

to find out whether our universe is a simulation.

ဆန်းစစ်ကြည့်ရန် စမ်းသပ်မှုတွေကို လုပ်ကိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။

They are hypothesizing about what the constraints of the simulation might be,

သူတို့ဟာ အဲဒီလို ဟန်ဆောင်ဖန်တီးမှုရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေကို တွေးဆကြည့်လျက်

and how those constraints could lead to detectable signs in the world.

ကမ္ဘာပေါ်မှာ အဲဒီလို ကန့်သတ်ချက်တွေကို ဘယ်လို ရှာတွေ့နိုင်မလဲ စဉ်းစားနေကြပါတယ်။

So where might we look for those glitches?

အဲဒီလို ပုံမှန်မဟုတ်မှုတွေက ဘယ်လိုပုံစံမျိုး ရှိနိုင်ကြလဲ။

One idea is that as a simulation runs,

စိတ်ကူးတစ်ခုအရ တမင်ဖန်တီးမှုဟာ အချိန်ကာလသိပ်ကြာရင်

it might accumulate errors over time.

အမှားတွေ စုစည်းလာရမယ်လို့ ခံယူပါတယ်။

To correct for these errors

အဲဒီလို အမှားတွေကို ညှိပေးရန်

the simulators could adjust the constants in the laws of nature.

တမင်ဖန်တီးမှုဟာ သဘာဝ ကိန်းသေများကို ညှိနှိုင်းပေးရန် လိုအပ်မယ်လို့ ယူဆရတယ်။

These shifts could be tiny—

အဲဒီလို လွဲချော်မှုတွေဟာ သေးငယ်ကြပုံရပါတယ်၊

for instance,

ဥပမာအားဖြင့်၊

certain constants we’ve measured with accuracies of parts per million

ကျုပ်တို့က တစ်သန်းဂဏန်းအထိကို တိကျမှုဖြင့် တိုင်းထွာလာခဲ့ကြတဲ့

have stayed steady for decades,

ကိန်းသေတွေဟာ ဆယ်စုနှစ်ချီ မပြောင်းမလဲ ရှိနေကြလို့

so any drift would have to be on an even smaller scale.

​အပြောင်းအလဲ ရှိရင်တောင် အဲဒီထက် သေးငယ်ပုံရပါတယ်။

But as we gain more precision in our measurements of these constants,

ကျုပ်တို့က တိုင်းထွာမှုရဲ့ တိကျမှုကို ပိုပိုမြှင့်တင်နိုင်လာကြရာ

we might detect slight changes over time.

အချိန်ကြာလာရင် အပြောင်းအလဲတွေကို ကျုပ်တို့ တိုင်းထွာနိုင်မယ်။

Another possible place to look comes from the concept that finite computing power,

နောက်တစ်မျိုး စဉ်းစားစရာက သတ်မှတ် စွမ်းအား ရှိတဲ့ ကွန်ပျူတာ တစ်ခုဟာ

no matter how huge, can’t simulate infinities.

ဘယ်လောက်ပဲ ကြီးမားစေကာမူ အဆုံးအဆမရှိတဲ့ တမင်ဖန်တီးမှုကို မပြုလုပ်နိုင်ပါ။

If space and time are continuous,

အာကာသနဲ့ အချိန်တို့ဟာ စဉ်ဆက်မပြတ် ရှိနေပါက၊

then even a tiny piece of the universe has infinite points

သေးငယ်လှတဲ့ စကြဝဠာထဲမှာတောင် နေရာတွေဟာ အဆုံးမဲ့များလှလို့

and becomes impossible to simulate with finite computing power.

သတ်မှတ်စွမ်းအားရှိတဲ့ကွန်ပျူတာနဲ့ ထိုသို့ပြုလုပ် မရနိုင်ပါ။

So a simulation would have to represent space and time in very small pieces.

ဒီတော့ ဟန်ဆောင်ဖန်တီးမှုကို သိပ်သေးငယ်တဲ့ အပိုင်းကလေးများထဲမှာသာ လုပ်ရနိုင်ပါတယ်။

အဲဒီလို နေရာများဟာ လက်တွေ့ပြုလုပ်မရ နိုင်အောင်ကို သေးငယ်ကြရပါမယ်။

These would be almost incomprehensibly tiny.

But we might be able to search for them

ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တို့ဟာ ယင်းကဲ့သို့သော အရာများကို

by using certain subatomic particles as probes.

အက်တမ်ထက်ကို သေးငယ်ကြတဲ့ အမှုန်များဖြင့် ရှာကြံရန် အားထုတ်နိုင်ပါတယ်။

The basic principle is this: the smaller something is,

အခြေခံကြရမယ့် နိယာမက တစ်ခုခုဟာ သေးလေလေ၊

the more sensitive it will be to disruption—

အဲဒါဟာ နှောင့်ယှက်မှုကို ပိုထိခိုက်လွယ်လေ ဖြစ်ရပါမယ်။

think of hitting a pothole on a skateboard versus in a truck.

စကိတ်ဘုဒ်နဲ့ ကုန်တင်ကားကြီးကို ထိုးနှက် ခြင်းဖြင့် ချင့်ချိန်စဉ်းစားကြည့်ပါ။

Any unit in space-time would be so small

အာကာသ-အချိန်ထဲရှိ ဘယ်ယူနစ်ဟာမဆို သိပ်သေးလွန်းလို့

that most things would travel through it without disruption—

အရာဝတ္ထုအားလုံးဟာ မည်သို့မှ နှောင့် ယှက်မခံရဘဲ ဆက်ရွေ့လျားနေကြမှာပါ၊

not just objects large enough to be visible to the naked eye,

မျက်စိဖြင့် မြင်နိုင်အောင် ကြီးမားတဲ့အရာဝတ္ထုတွေ သာမက

but also molecules, atoms, and even electrons

မော်လီကျူးများ၊ အက်တမ်များနှင့် အီလက်ထရွန်များသာမက

and most of the other subatomic particles we’ve discovered.

အက်တမ်ထက် သေးတဲ့ အရာတွေ အားလုံးပါ အလားတူ ရွေ့လျားကြပါမယ်။

If we do discover a tiny unit in space-time

တကယ်လို့ အာကာသ-အချိန်ထဲမှာ သေးငယ်လှတဲ့ ယူနစ်ကို တွေ့ရှိမှု

ဒါမှမဟုတ် သဘာဝနိယာမထဲက ကိန်းသေ တစ်ခု ပြောင်းတာ ​တွေ့ခဲ့လျှင်

or a shifting constant in a natural law,

would that prove the universe is a simulation?

အဲဒါက စကြဝဠာဟာ ဟန်ဆောင်ဖန်တီးမှု ဖြစ်တာကို သက်သေထူပြနိုင်မလား။

No— it would only be the first of many steps.

မရပါ၊ အဲဒါဟာ အဆင့်များစွာထဲက တစ်ခုမျှသာ ဖြစ်ပါမယ်။

There could be other explanations for each of those findings.

ယင်းတွေ့ရှိချက်တိုင်းအတွက် အခြား ရှင်းလင်းချက် ရှိနိုင်လို့ပါ။

And a lot more evidence would be needed to establish the simulation hypothesis

ကျုပ်တို့ရဲ့ သဘာဝလောကအတွက် မှန်ကန်တဲ့ ဟန်ဆောင်ဖန်တီးမှု

as a working theory of nature.

သီအိုရီ မှန်ကန်ကြောင်း အထောက်အထား များဖြင့် သက်သေထူပြရပါမယ်။

However many tests we design,

ကျုပ်တို့က များပြားတဲ့ စမ်းသပ်မှုများကို လုပ်ကြစေကာမူ၊

we’re limited by some assumptions they all share.

အားလုံးထဲမှာ ကျုပ်တို့ ခံယူချက်တွေရဲ့ ကန့်သတ်မှုတွေ ပါကြပါမယ်။

Our current understanding of the natural world on the quantum level

ကျုပ်တို့က ဘဘာဝလောကကို လက်ရှိ ကွမ်တမ်အဆင့်ဖြင့် နားလည်ထားမှုဟာ

breaks down at what’s known as the planck scale.

Planck စကေးအဖြစ် လူသိများတဲ့ဟာကို ရိုက်ချိုးပစ်ထားပါတယ်။

If the unit of space-time is on this scale,

ရှာနေတဲ့ အာကာသ-အချိန်ထဲက ယူနစ်ဟာ အဲဒီစက​ေးပေါ်မှာ ရှိနေပါက၊

we wouldn’t be able to look for it with our current scientific understanding.

ကျုပ်တို့ဟာ ကျုပ်တို့ဟာ လက်ရှိသိပ္ပံနည်းကျ နားလည်မှုနဲ့ မြင်နိုင်စွမ်း မရှိကြပါ။

There’s still a wide range of things

လေ့လာကြည့်ရန် သေးငယ်လွန်းပေမဲ့

that are smaller than what’s currently observable

planck စက​ေးအရ စူးစမ်းလေ့လာလို့ ရနိုင်တဲ့ အရာဝတ္ထုတွေ

but larger than the planck scale to investigate.

အများအပြား ရှိကြပါသေးတယ်။

Similarly, shifts in the constants of natural laws could occur so slowly

အလားတူစွာပဲ၊ သဘာဝတရားဆိုင်ရာ ကိန်းသေများထဲက အပြောင်းအလဲတွေဟာ

that they would only be observable over the lifetime of the universe.

သေးလွန်းလို့ စကြဝဠာ တစ်ခုလုံးရဲ့ သက်တမ်းအတွင်းမှာသာ မြင်ရနိုင်ပါတယ်။

So they could exist even if we don’t detect them

ဒါကြောင့်မို့ ကျုပ်တို့ နှစ်ပေါင်းရာချီ ထောင်ချီ တိုင်းကြည့်လို့ မတွေ့တောင်မှ

over centuries or millennia of measurements.

အပြောင်းအလဲတွေဟာ ရှိနေနိုင်ကြပါသေးတယ်။

We're also biased towards thinking that our universe’s simulator, if it exists,

ပြီးတော့ ကျုပ်တို့ ပုံသေခံယူထားကြတာက စကြဝဠာအား တမင်ကိုဖန်တီးမှု ရှိခဲ့သော်၊

၎င်းတို့ကပါ တွက်ချက်မှုတွေကို ကျုပ်တို့လိုပဲ ပြုလုပ်ကြပြီး

makes calculations the same way we do,

with similar computational limitations.

၎င်းတို့ဆီမှာ အလားတူ တွက်ချက်ရေး ကန့်သတ်ချက်များ ရှိမှာပါ။

Really, we have no way of knowing

တကယ်ကျတော့ အခြားဂြိုဟ်သား ယဉ်ကျေးမှုထံတွင် ဘယ်လိုကန့်သတ်ချက် နည်းလမ်းတွေ ရှိမှန်း

what an alien civilization’s constraints and methods would be—

သိနိုင်စရာ နည်းလမ်း ကျုပ်တို့မှာ မရှိပါ။

but we have to start somewhere.

ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တို့ဟာ တစ်နေရာရာကနေပြီး စတင်ကြရပါမယ်။

It may never be possible to prove conclusively that the universe either is,

စကြာဝဠာဟာ ဟန်ဆောင်ဖန်တီးမှု ဟုတ်မဟုတ် ကို အသေအချာ သက်သေထူပြရေးဟာ

or isn’t, a simulation,

ဘယ်တော့မှ လုပ်ရနိုင်စရာ မရှိပါ၊

but we’ll always be pushing science and technology forward

ဒါပေမဲ့ ကျုပ်တို့ဟာ အစဉ်ပဲ သိပ္ပံနဲ့နည်း ပညာကို မြှင့်တင်ပေးသွားရင်း

in pursuit of the question:

သဘာဝတရားရဲ့ အမှန်တရားက ဘာပါလိမ့် ဆိုတဲ့

what is the nature of reality?

မေးခွန်းကို ဖြေနိုင်ရန် အားထုတ်ကြရပါမယ်။