Are we living in a simulation? - Zohreh Davoudi

Translator: Deren Dlsoz Reviewer: Daban Q. Jaff

We live in a vast universe, on a small wet planet,

ئێمە لە گەردونێکی فراواندا دەژین لەسەر هەسارەیەکی بچوکی تەڕ،

where billions of years ago

کە بلیۆنەھا ساڵ لەمەوپێش

single-celled life forms evolved from the same elements

شێوەی ژیانی تاک خانە گەشەی سەند لە هەمان توخمەکان

as all non-living material around them,

وەک هەموو ماددە نازیندووەکانی دەوریان،

proliferating and radiating into an incredible ray of complex life forms.

زۆربوون و تیشکدانەوەی بۆ ناو تیشکێکی زۆر باش بۆ شێوەی ژیانی ئاڵۆز.

All of this— living and inanimate, microscopic and cosmic—

هەموو ئەمانە— زیندوو و بێ سەروبەرن مایکرۆسکۆپیک و گەردوونی—

is governed by mathematical laws with apparently arbitrary constants.

بەڕێوە دەبرێت بە یاسای بیرکاری بە شێوەیەکی ئاشکرا نەگۆڕە.

And this opens up a question:

ئەمەش پرسیارێک دروست دەکات:

If the universe is completely governed by these laws,

ئەگەر گەردون بەتەواوی بەڕێوە بڕوا بەو یاسایانە،

couldn’t a powerful enough computer simulate it exactly?

ناتوانێت کۆمپیوتەرێکی بەهێز بە تەواوی وا لێ بکەن؟

Could our reality actually be an incredibly detailed simulation

ئایا ڕاستیمان دەتوانێت لاسایی وردی باوەڕ پێنەراو بێت

set in place by a much more advanced civilization?

لە شوێنی خۆی دانراوە لەلایەن شارستانیەکی زۆر زیاتر پێشکەوتوو؟

This idea may sound like science fiction,

ئەم بیرۆکەیە لەوانەیە وەک خەیاڵی زانستی بێت،

but it has been the subject of serious inquiry.

بەڵام ئەو بابەتە بووە پرسیاری جدیمان.

Philosopher Nick Bostrom advanced a compelling argument

فەیلەسوف نیک بۆسترۆم مشتومڕێکی زۆری پەرەپێدا

that we’re likely living in a simulation,

کە ئێمە لە ناو لێچوونی ،دەژین

and some scientists also think it’s a possibility.

وە هەندێک لە زانایان پێیان وایە ئەگەرە.

These scientists have started thinking about experimental tests

ئەو زانایانه دەستیان به بیرکردنەوە دەربارەی تاقیکردنەوەی ئەزموونی کرد

to find out whether our universe is a simulation.

بۆ ئەوەی بماندۆزێتەوە کە ئایا گەردوونی ئێمە وەک یەک لێکردنەوەیە.

They are hypothesizing about what the constraints of the simulation might be,

ئەوان گریمانەی ئەوە دەکەن کە ئەو سنووری ھاوشێوەییانە چی بن،

and how those constraints could lead to detectable signs in the world.

و چۆن ئەو سنوورانە لەوانەیە ڕابەری بکەن بۆ نیشانەیەکی دۆزراوەی جیهان.

So where might we look for those glitches?

کەواتە لە کوێ بەدوای ئەو شوڕانە دەگەرێین؟

One idea is that as a simulation runs,

یەک بیرۆکە ئەوەیە کە وەک لێکردنەوەیەک بەڕێوە دەچێت،

it might accumulate errors over time.

لەوانەیە هەڵەی کەڵەکە بکات بە پێی کات.

To correct for these errors

بۆ ڕاستکردنەوەی ئەم هەڵانە

the simulators could adjust the constants in the laws of nature.

لاساییەکان دەتوانن نەگۆڕەکان لە یاساکانی سروشتدا ڕێکبخەن.

These shifts could be tiny—

ئەم گۆڕانانە لەوانەیە بچووک بن--

for instance,

بۆ نموونە،

certain constants we’ve measured with accuracies of parts per million

هەندێک لە نەگۆڕەکان کە ئێمە پێومان لەگەڵ نەفرینی بەشەکان بۆ هەر ملیۆنێک

have stayed steady for decades,

دەیان ساڵە بە جێگیری مانەوە،

so any drift would have to be on an even smaller scale.

بۆیە هەر ڕاماڵینێک دەبێت بە قەبارەیەکی بچوکتر بێت.

But as we gain more precision in our measurements of these constants,

بەڵام وەک ئەوەی ئێمە وردی زیاتر بەدەست بهێنین لە پێوانەی ئەم نەگۆڕانە،

we might detect slight changes over time.

لەوانەیە گۆڕانکاری کەم بە تێپەڕبوونی کات بدۆزینەوە.

Another possible place to look comes from the concept that finite computing power,

شوێنێکی تری گونجاو بۆ سەیرکردن لەو چەمکەی توانای ژمێریاری سنورداری هەیە،

no matter how huge, can’t simulate infinities.

گرنگ نیە چەند گەورە بێت ناتوانێت بێکۆتاکان وەک خۆی لێبکات.

If space and time are continuous,

ئەگەر بۆشایی و کات بەردەوام بێت،

then even a tiny piece of the universe has infinite points

تەنانەت پارچەیەکی بچووکی گەردونیش خاڵی بێ کۆتایی هەیە

and becomes impossible to simulate with finite computing power.

و مەحاڵ دەبێت بۆ ئەوەی وا لێبکات لەگەڵ توانای ژمێریاری سنوردار.

So a simulation would have to represent space and time in very small pieces.

بۆیە وا لەشکان دەبێت نوێنەرایەتی بکات بۆشایی و کات لە پارچەی زۆر بچووک.

These would be almost incomprehensibly tiny.

ئەمانە خەریکە بە شێوەیەکی ناتێگەیشتن بچووک بن.

But we might be able to search for them

بەڵام لەوانەیە بتوانین بەدوایاندا بگەڕێین

by using certain subatomic particles as probes.

بە بەکارهێنانی چەند نائەتۆمییەکی دیاریکراو تەونی وەک پشکنەر

The basic principle is this: the smaller something is,

بنەمای بنەڕەتی ئەمە: شتێکی بچوکتر ئەوەیە،

the more sensitive it will be to disruption—

هەستیارتر بێت بۆ ئەوەی ببێتە هۆی ئەوەی جیابنەوە—

think of hitting a pothole on a skateboard versus in a truck.

بیر لە لێدانی چاڵێک لەسەر تەختەی خلیسکێنە کە بەرامبەر بە بارهەڵگرێک.

Any unit in space-time would be so small

هەر یەکەیەک لە کاتی بۆشاییدا زۆر بچووک دەبێت

that most things would travel through it without disruption—

زۆربەی شتەکان بەوی گەشت دەکەن بەبێ ئەوەی هیچ شتێک دروست بکات—

not just objects large enough to be visible to the naked eye,

نەک تەنها ئامانجەکان بە وی گەورەبن بە چاوی ڕووتەوە دیارە،

but also molecules, atoms, and even electrons

بەڵام گەردیلەکان، ئەتۆمەکان و تەنانەت ئەلیکترۆنەکان

and most of the other subatomic particles we’ve discovered.

وە زۆربەی نائەتۆمیەکانی تر کە دۆزیومانەتەوە.

If we do discover a tiny unit in space-time

ئەگەر ئێمە یەکەیەکی بچوکمان دۆزیەوە لە کاتی بۆشایی

or a shifting constant in a natural law,

یان گۆڕینی نەگۆڕ لە یاسای سروشتیدا،

would that prove the universe is a simulation?

کە گەردون بسەلمێنێت ئایا وەک یەک وایە؟

No— it would only be the first of many steps.

نەخێر، تەنها ئەوە یەکێکە لە هەنگاوی زۆر.

There could be other explanations for each of those findings.

دەکرێت ڕونکردنەوەی تریشی تێدا بێت بۆ هەر یەکێک لەو دۆزیوونەوانە.

And a lot more evidence would be needed to establish the simulation hypothesis

و زۆر بەڵگەی تریش پێویست دەبێت بۆ دامەزراندنی گریمانەی وەک یەک

as a working theory of nature.

وەک بیردۆزێکی کارکردن لە سروشتدا.

However many tests we design,

هەرچەندە زۆر تاقیکردنەوەی دیزاینی دەکەین،

we’re limited by some assumptions they all share.

ئێمە سنوردارین بە هەندێک گریمانە هەموویان هاوبەشن.

Our current understanding of the natural world on the quantum level

تێگەیشتنی ئێستامان بۆ سروشتی جیهان لەسەر ئاستی کوانتەمی

breaks down at what’s known as the planck scale.

ئەو شتەی کە زانراوە دەشکێنێت وەک پێوەری پلانک.

If the unit of space-time is on this scale,

ئەگەر یەکەی بۆشایی-کات بەم پێوەرە،

we wouldn’t be able to look for it with our current scientific understanding.

ناتوانین بەدوایدا بگەڕێین لەگەڵ تێگەیشتنی زانستی ئێستاماندا.

There’s still a wide range of things

هێشتا زۆر شت هەیە

that are smaller than what’s currently observable

بچووکترە لەوەی کە ئێستا بەدیکراوە

but larger than the planck scale to investigate.

بەڵام گەورەتر لە پلانک بۆ لێکۆڵینەوە.

Similarly, shifts in the constants of natural laws could occur so slowly

بە هەمان شێوە، لە نەگۆڕەکانی یاسا سروشتیەکان زۆر بە هێواشی روودەدات

that they would only be observable over the lifetime of the universe.

کە تەنها تێبینی دەکرێت لە ماوەی تەمەنی گەردووندا.

So they could exist even if we don’t detect them

بۆیە بوونیان ھەیە ئەگەر ئێمە نەشیان ددۆزینەوە

over centuries or millennia of measurements.

لە ماوەی چەند سەدەیەک یان چەند ساڵی لە پێوانەکان.

We're also biased towards thinking that our universe’s simulator, if it exists,

ئێمە لایەنگری دەکەین بۆ بیرکردنەوە، لەوەی کە ئەگەر ھەبێت،

makes calculations the same way we do,

ژماردنەکان بە هەمان شێوەی ئێمە ئەنجام دەدات،

with similar computational limitations.

لەگەڵ هەمان سنوورداریی کۆمپیوتەر،

Really, we have no way of knowing

بەڕاستی، ئێمە هیچ ڕێگایەکمان نییە بۆ زانینی

what an alien civilization’s constraints and methods would be—

چ شارستانیەکی بێگانە دەبەستنەوە و ڕێگەکان —

but we have to start somewhere.

بەڵام دەبێت لە شوێنێک دەست پێبکەین.

It may never be possible to prove conclusively that the universe either is,

ڕەنگە هەرگیز نەتوانرێت بیسەلمێنێت بە تەواوی کە گەردون،

or isn’t, a simulation,

لاسایی کردنەوەیە، بان نا،

but we’ll always be pushing science and technology forward

بەڵام هەمیشە پاڵ بە زانست ئەدەین و تەکنەلۆژیا بەرەو پێشەوە

in pursuit of the question:

لە دوای پرسیارەکەدا:

what is the nature of reality?

سروشتی ڕاستی چییە؟