Is this the most beautiful building in the world? - Stephanie Honchell Smith

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

It’s 1631 in Burhanpur,

အချိန်က Burhanpur မှာ ၁၆၃၁ ခုနှစ်ပါ။

and Mumtaz Mahal, beloved wife of Mughal Emperor Shah Jahan,

Mughal ဧကရာဇ် Shah Jahan ရဲ့ ချစ်ဇနီး Mumtaz Mahal ဟာ

is giving birth to their 14th child.

သူတို့ရဲ့ ၁၄ ယောက်မြောက် ကလေးကို မွေးဖွားခဲ့တယ်။

A healthy girl is born, but not without difficulty.

အခက်အခဲမရှိဘဲ ကျန်းမာတဲ့ မိန်းကလေးတစ်ယောက် မွေးဖွားလာခဲ့တယ်။

Shah Jahan rushes to Mumtaz’s side, but he cannot save her.

Shah Jahan က Mumtaz ဆီ ပြေးသွားပေမဲ့ သူ့ကို မကယ်နိုင်ခဲ့ဘူး။

Sobbing uncontrollably,

အထိန်းအကွပ်မဲ့စွာ ငိုရှိုက်ရင်း

the emperor decides to build a tomb worthy of his queen:

ဧကရာဇ်ဟာ သူ့မိဖုရားနဲ့ ထိုက်တန်တဲ့ အုတ်ဂူတစ်လုံး တည်ဆောက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်၊

an earthly replica of Paradise to embody their perfect love

သူတို့ရဲ့ပြီးပြည့်စုံတဲ့ ချစ်မေတ္တာနဲ့ Mughal အင်ပါယာရဲ့ တန်ခိုးကို

and project the power of the Mughal Empire for all time.

အချိန်တိုင်း သရုပ်ထင်စေဖို့ မြေကြီးပေါ်က သုခဘုံရဲ့ ပုံတူတစ်ခုပါ။

Construction of the Taj Mahal began roughly seven months later.

အကြမ်းဖျင်း နောက်ခုနစ်လအကြာမှာ တာ့ဂ်ျ မဟာ ဆောက်လုပ်မှုကိုစတင်ခဲ့တယ်။

Royal architects worked to bring Shah Jahan’s vision to life

တော်ဝင် ဗိသုကာပညာရှင်တွေက Shah Jahan ရဲ့ အမြင်ကို အသက်ဝင်စေဖို့

at a site chosen by the emperor in the bustling imperial city of Agra.

ဧကရာဇ်က ရွေးချယ်ထားတဲ့ နေရာတစ်ခု စည်ကားတဲ့ အင်ပါယာ မြို့တော် Agra မှာလုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်။

The Yamuna riverfront was already dotted with exquisite residences,

ယမုံနာမြစ်ကမ်းက လက်ရာမြောက်တဲ့ လူနေအိမ်တွေ၊ ဥယျာဉ်တွေ၊

gardens, and mausoleums.

ဂူဗိမာန်တွေနဲ့ ဖြင့် ပြည့်နှက်နေပါပြီ။

But when complete, the Taj Mahal would be the most magnificent structure of all.

ဒါပေမဲ့ပြီးသွားရင်တော့ တာ့ဂ်ျ မဟာက အားလုံး ထဲက အခမ်းနားဆုံး အဆောက်အအုံ ဖြစ်လာမှာပါ။

In addition to housing Mumtaz’s mausoleum, the plans included a garden, mosque,

Mumtaz ရဲ့ဂူဗိမာန်အပြင်၊ ဥယျာဉ်၊ ဗလီ၊ ဈေးနဲ့ ဧည့်သည်တွေ လာရောက်လည်ပတ်တဲ့

bazaar, and several caravanserais to house visiting merchants and diplomats.

ကုန်သည်တွေနဲ့ သံတမန်တွေကို ထားရှိဖို့ တည်းခိုရာတွေ ပါဝင်တယ်။

Together, this complex would seamlessly blend

ပါရှန်း၊ အစ္စလာမ်၊ အိန္ဒိယနဲ့ ဥရောပဟန်တွေကို

Persian, Islamic, Indian, and European styles,

စပ်ကြောင်းမဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ တာ့ဂ်ျ မဟာl ကို

establishing the Taj Mahal as the culmination

Mughal ဗိသုကာ အောင်မြင်မှုရဲ့

of Mughal architectural achievement.

အထွတ်အထိပ်အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့တာပါ။

The entire compound was laid out on a geometric grid,

ခြံဝင်းတစ်ခုလုံးကို ဂျီဩမေတြီ ဇယားကွက်ပေါ်မှာ စေ့စပ်သေချာစွာ

incorporating meticulously planned bilateral symmetry.

အစီအစဉ်ချထားတဲ့ နှစ်ဖက်ညီ အချိုးညီမှုကို ပေါင်းစပ်ထားတယ်။

To further establish an atmosphere of balance and harmony,

ဟန်ချက်ညီမှုနဲ့ သဟဇာတရှိတဲ့ သွင်ပြင်ကို ထပ်မံတည်ဆောက်ဖို့

the architects divided the complex into two spheres,

ဗိသုကာပညာရှင်တွေက ရှုပ်ထွေးမှုကို စက်လုံးနှစ်ခုအဖြစ် ပိုင်းခြားတာက

representing the spiritual and earthly domains.

စိတ်ပိုင်းနဲ့ လောကီ နယ်ပယ်တွေကို ကိုယ်စားပြုတာပါ။

Most of the structures were made of brick and red sandstone,

အဆောက်အအုံအများစုကို အဖြူရောင် စကျင်ကျောက် အပိုင်းတွေပါတဲ့

with white marble accents.

အုတ်နီ၊ သဲကျောက်တွေနဲ့ ပြုလုပ်ထားတယ်။

This was a common motif in Mughal architecture,

ဒါက အဖြူနဲ့ စိတ်ပိုင်း သန့်ရှင်းမှုရှိတဲ့

inspired by ancient Indian traditions

အနီရောင် စစ်သည်တော်တွေ၊ တော်နွယ်တွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့

associating white with spiritual purity and red with warriors and royalty.

ရှေးအိန္ဒိယ ထုံးတမ်းတွေက စေ့ဆော်ထားတဲ့ Mughal ဗိသုကာလက်ရာမှာ သာမာန်ပုံစံတစ်ခုပါ။

But the central mausoleum took more inspiration from the Islamic tradition.

ဒါပေမဲ့ ဗဟို ဂူဗိမာန်က အစ္စလာမ် ထုံးတမ်း အစဉ်အလာကနေ ပိုလှုံ့ဆော်မှုရယူခဲ့တာပါ။

Framed by four minarets,

ဗလီမျှော်စင်လေးခုဖြင့် ဘောင်ခတ်ထားပြီး

the structure was covered entirely in white marble

ကီလိုမီတာ ၄၀၀ ကျော်အကွာ ကျောက်တိုင်တွေ ကနေ အဖြူရောင် စကျင်ကျောက်တွေနဲ့

from quarries over 400 kilometers away.

လုံး၀ ဖုံးအုပ်ထားပါတယ်။

Its main dome towered above the skyline,

၎င်းရဲ့ပင်မအမိုးခုံးက ကောင်းကင်ယံမှာ မြင့်ကာ

and those within the cavernous chamber experienced

လိုဏ်ဂူလို အခန်းတွင်းကလူတွေဟာ စက္ကန့် ၃၀ နီးပါးကြာတဲ့

an otherworldly echo lasting almost 30 seconds.

ဝိညာဉ်လောကဆန်တဲ့ ပဲ့တင်သံကို ခံစားခဲ့ရတယ်။

Perfecting the Italian stone-working technique, pietra dura,

pietra dura အီတလီ ကျောက်တုံး လုပ်ငန်း နည်းစနစ်ကို ပြီးပြည့်စုံအောင်

craftsmen used all manner of semi-precious stones to create intricate floral designs

လက်မှုပညာသည်တွေက သုခဘုံရဲ့ထာဝရဥယျာဉ်တွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အနုစိတ်ပန်းပုံစံတွေ

representing the eternal gardens of Paradise.

ဖန်တီးဖို့ ကျောက်မျက်မဟုတ်တဲ့ ကျောက်မျိုးစုံကို သုံးခဲ့တယ်။

Calligraphers covered the walls with Quranic inscriptions.

လက်ရေးလှဆရာတွေက နံရံတွေကို ကုရ်အာန် ကမ္ပည်းတွေနဲ့ ဖုံးအုပ်တယ်။

And because the Islamic depiction of Paradise has eight gates,

သုခဘုံရဲ့ အစ္စလာမ် သရုပ်ဖော်ပုံမှာ တံခါးရှစ်ပေါက်ပါရှိတာကြောင့်

the mausoleum’s rooms were designed to be octagonal.

ဂူဗိမာန်ရဲ့ အခန်းတွေကို အဋ္ဌဂံပုံဖြစ်အောင် ပုံစံထုတ်ထားတယ်။

The garden in front of the mausoleum was split into four parts

ဂူဗိမာန်ရှေ့က ဥယျာဉ်ကို ပါရှန်းပုံစံနဲ့ လေးပိုင်းခွဲထားပေမဲ့

in the Persian style,

၎င်းရဲ့ပန်းမန်တွေက Mughals ရဲ့

but its flora reflected the Mughals’ nomadic Central Asian heritage.

ခြေသလုံးအိမ်တိုင် ဗဟို အာရှ အမွေအနှစ်ကို ထင်ဟပ်စေတယ်။

Flowers and trees were carefully selected to add color,

စျေးမှာ ရောင်းချမယ့် အရောင်၊ မွှေးရနံ့တွေနဲ့ လတ်ဆတ်တဲ့

sweet scents, and fresh fruit to be sold in the bazaar.

သစ်သီးတွေ ထည့်ဖို့ ပန်းတွေနဲ့ သစ်ပင်တွေကို ဂရုတစိုက် ရွေးချယ်ထားတယ်။

Masons built intersecting walkways, pools, and channels of water

ပန်းရံဆရာတွေက စိမ်းလန်းစိုပြေတဲ့ သစ်ပင်တွေကနေ ယှက်နွယ်စေဖို့ ကန့်လန့်ဖြတ်

to weave through the lush greenery.

လူသွားလမ်းတွေ၊ကန်တွေနဲ့ ရေမြောင်းတွေကို ဆောက်တယ်။

Even before its completion,

မပြီးစီးခင်မှာတောင်

Shah Jahan used the Taj to host the annual commemoration of Mumtaz’s death,

Shah Jahan က Mumtaz ရဲ့သေဆုံးမှု နှစ်ပတ်လည်အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားကျင်းပဖို့

celebrating her reunification with the Divine.

သူနဲ့ ဘုရားသခင် ပေါင်းစည်းမှုကို ဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့ တာ့ဂ်ျကို သုံးခဲ့တယ်။

Directly across the river, Shah Jahan built another sprawling garden

Shah Jahan ဟာ မြစ်ကို ဖြတ်ပြီး ဂူဗိမာန်ကို တိုက်ရိုက် အပြည့်အ၀ ထင်ဟပ်စေတဲ့

with a central pool that perfectly reflected the mausoleum.

အလယ် ရေကူးကန်တစ်ခုနဲ့ ကျယ်ပြောတဲ့ အခြားဥယျာဉ်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။

Building this intricate complex took 12 years

ဒီအနုစိတ် အဆောက်အအုံကို တည်ဆောက်ရာမှာ ၁၂ နှစ် အချိန်ယူခဲ့ပြီး

and employed thousands of skilled craftsmen and artisans,

ထောင်ချီတဲ့ ကျွမ်းကျင် လက်မှု ဆရာတွေ၊ လက်မှုပညာသည်တွေကို ခန့်အပ်ခဲ့တယ်။

from masons and bricklayers to masters of pietra dura and calligraphy.

ပန်းရံဆရာတွေ၊ အုတ်စီသူတွေကနေ ကျောက်အတတ်ပညာရှင်တွေ လက်ရေးလှဆရာတွေအထိပါ၊

After the Taj was completed in 1643,

တာ့ဂ်ျကို ၁၆၄၃ ခုနှစ်မှာ ပြီးစီးပြီးနောက်

Shah Jahan retained some of these craftsmen for routine repairs,

Shah Jahan ဟာ ဒီလက်မှုပညာသည်တချို့ကို ပုံမှန်ပြုပြင်ဖို့ ထိန်းသိမ်းထားပြီး

and hired Quran reciters, caretakers, and other staff to maintain the complex.

အဆောက်အအုံကိုထိန်းသိမ်းဖို့ကုရ်အာန်ကျမ်းစာ ဆရာ၊အစောင့်နဲ့ အခြားဝန်ထမ်းတွေကို ငှားတယ်။

He paid these workers by establishing a vast endowment for the Taj—

၁၉ ရာစုအစောပိုင်းအထိ တည်ရှိခဲ့တဲ့ တာ့ဂ်ျ စနစ်အတွက်

a system which remained in place until the early 19th century.

ဧရာမ ပံ့ပိုးငွေကို ထူထောင်ရင်း အလုပ်သမားတွေကို ပေးခဲ့တယ်။

Since its completion, Shah Jahan’s grand memorial has drawn travelers

Shah Jahan ရဲ့ ခမ်းနားတဲ့ အောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနား ပြီးစီးပြီးကတည်းက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက

from around the world.

ခရီးသွားတွေကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့တယ်။

And every time a visitor is awed by the mausoleum,

ဧည့်သည်တစ်ယောက်က ဂူဗိမာန်ကြောင် အံ့အားသင့်တဲ့ အခါတိုင်း

the emperor’s goal is achieved anew.

ဧကရာဇ်ရဲ့ ပန်းတိုင်ကို အသစ်တစ်ဖန် ပြီးမြောက်စေတာပါ။

Unfortunately, after 15 years of presiding over Mumtaz’s memorial,

ကံမကောင်းစွာပဲ၊ Mumtaz ရဲ့ အောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနားကို ၁၅ နှစ်ကြာ ကျင်းပပြီးနောက်

Shah Jahan fell ill and a war of succession broke out between his sons.

Shah Jahan နာမကျန်းဖြစ်ပြီး သားတော်တွေ အကြား ဆက်ခံရေး စစ်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့တယ်။

While Shah Jahan eventually recovered, his son, Aurangzeb,

Shah Jahan ဟာ နောက်ဆုံး ပြန်လည် ကောင်းလာချိန်မှာ သူ့သားတော် Aurangzeb က

had already emerged as the new emperor.

ဧကရာဇ်အသစ် ဖြစ်နေပါပြီ။

For the last eight years of his life,

Shah Jahan ဟာ ဘဝရဲ့ နောက်ဆုံး ၈ နှစ်တာမှာ

Shah Jahan lived under house arrest in Agra’s Fort,

Agra Fort မှာ အကျယ်ချုပ်နဲ့ နေထိုင်ခဲ့ပြီး အဲဒီကနေ

where he could see the Taj glimmering in the distance.

တလက်လက်တောက်ပနေတဲ့ တာ့ဂ်ျကိုအဝေးနေ မြင်နိုင်ခဲ့တယ်။

When he died in 1666, he was buried next to Mumtaz,

၁၆၆၆ ခုနှစ်မှာ သူသေဆုံးသွားတဲ့အခါ သူ့ကို Mumtaz ဘေးမျာ မြှုပ်နှံခဲ့ပြီး

his grave breaking the complex’s symmetry,

သူ့ဇနီးသည် တာ့ဂ်ျ ဗဟိုမှာ ထာဝ ရတည်ရှိနေစေဖို့

so that his wife could remain at the Taj’s center for all eternity.

သူ့အုတ်ဂူက အဆောက်အအုံရဲ့ အချိုးညီမှုကို ချိုးဖျက်တာပါ၊

This video was made possible with support from Marriott Hotels.

ဤဗီဒီယိုကို Marriott Hotels ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် ဖန်တီးသည်။

With over 590 hotels and resorts across the globe,

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ဟိုတယ်နှင့် အပန်းဖြေ စခန်းပေါင်း ၅၉၀ ကျော်ရှိသည့်

Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel.

Marriott Hotels ၏ ခရီးသွားရန် လှုံ့ဆော်သည့် စူးစမ်းစိတ်ကို ဂုဏ်ပြုပါသည်။

Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together

TED-Ed နှင့် Marriott တို့က စိတ်လှုပ်ရှား ဖွယ်နည်းလမ်းအချို့ကို လေ့လာနေပြီး

and book your next journey at Marriott Hotels.

နောက်ခရီးကို Marriott Hotels မှာ ကြိုစာရင်းသွင်းပါ။