Is this the most beautiful building in the world? - Stephanie Honchell Smith

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

It’s 1631 in Burhanpur,

Rok 1631 w Burhanpurze.

and Mumtaz Mahal, beloved wife of Mughal Emperor Shah Jahan,

Mumtaz Mahal, ukochana żona cesarza Mogołów Szahdżahana,

is giving birth to their 14th child.

rodzi ich 14. dziecko.

A healthy girl is born, but not without difficulty.

Na świat przychodzi zdrowa dziewczynka, ale nie bez trudności.

Shah Jahan rushes to Mumtaz’s side, but he cannot save her.

Szahdżahan pędzi do Mumtaz, ale nie może jej uratować.

Sobbing uncontrollably,

Zrozpaczony cesarz postanawia zbudować grobowiec godny swojej cesarzowej,

the emperor decides to build a tomb worthy of his queen:

an earthly replica of Paradise to embody their perfect love

ziemską replikę Raju uosabiającą ich idealną miłość

and project the power of the Mughal Empire for all time.

i wieczną potęgę Imperium Mogołów.

Construction of the Taj Mahal began roughly seven months later.

Budowa Tadż Mahal rozpoczęła się około siedem miesięcy później.

Royal architects worked to bring Shah Jahan’s vision to life

Cesarscy architekci próbowali urzeczywistnić wizję Szahdżahana

at a site chosen by the emperor in the bustling imperial city of Agra.

na miejscu wybranym przez cesarza w tętniącym życiem cesarskim mieście Agra.

The Yamuna riverfront was already dotted with exquisite residences,

Nabrzeże Jamuny było już usiane wspaniałymi rezydencjami,

gardens, and mausoleums.

ogrodami i mauzoleami.

But when complete, the Taj Mahal would be the most magnificent structure of all.

Ale ukończony Tadż Mahal miał stać się konstrukcją najwspanialszą ze wszystkich.

In addition to housing Mumtaz’s mausoleum, the plans included a garden, mosque,

Poza mauzoleum Mumtaz plany obejmowały ogród, meczet,

bazaar, and several caravanserais to house visiting merchants and diplomats.

bazar i kilka karawanserajów dla przybyłych kupców i dyplomatów.

Together, this complex would seamlessly blend

Razem ten kompleks miał przyćmiewać mieszające się style

Persian, Islamic, Indian, and European styles,

perski, islamski, indyjski i europejski,

establishing the Taj Mahal as the culmination

zapewniając Tadż Mahal status kulminacji

of Mughal architectural achievement.

osiągnięć architektonicznych Mogołów.

The entire compound was laid out on a geometric grid,

Cały kompleks położono na siatce geometrycznej,

incorporating meticulously planned bilateral symmetry.

włączając skrupulatnie zaplanowaną dwustronną symetrię.

To further establish an atmosphere of balance and harmony,

Żeby dodatkowo stworzyć wrażenie równowagi i harmonii,

the architects divided the complex into two spheres,

architekci podzielili kompleks na dwie strefy

representing the spiritual and earthly domains.

reprezentujące światy duchowy i ziemski.

Most of the structures were made of brick and red sandstone,

Większość konstrukcji została wykonana z cegły i czerwonego piaskowca

with white marble accents.

z akcentami białego marmuru.

This was a common motif in Mughal architecture,

To był częsty motyw w architekturze Mogołów,

inspired by ancient Indian traditions

inspirowany starożytnymi tradycjami indyjskimi,

associating white with spiritual purity and red with warriors and royalty.

utożsamiającymi biel z duchową czystością,

a czerwień z wojownikami i rodziną panującą.

But the central mausoleum took more inspiration from the Islamic tradition.

Ale centralne mauzoleum więcej inspiracji zaczerpnęło z tradycji islamu.

Framed by four minarets,

Otoczona czterema minaretami

the structure was covered entirely in white marble

konstrukcja została całkowicie pokryta białym marmurem

from quarries over 400 kilometers away.

z kamieniołomów oddalonych o ponad 400 kilometrów.

Its main dome towered above the skyline,

Główna kopuła górowała nad linią horyzontu,

and those within the cavernous chamber experienced

a ludzie obecni w rozległej komnacie

an otherworldly echo lasting almost 30 seconds.

doświadczali nieziemskiego echa trwającego prawie 30 sekund.

Perfecting the Italian stone-working technique, pietra dura,

Doskonalący włoską technikę obróbki kamienia, czyli “pietra dura”,

craftsmen used all manner of semi-precious stones to create intricate floral designs

rzemieślnicy użyli wszelkich półszlachetnych kamieni do stworzenia

skomplikowanych wzorów kwiatowych reprezentujących wieczne ogrody Raju.

representing the eternal gardens of Paradise.

Calligraphers covered the walls with Quranic inscriptions.

Kaligrafowie pokryli ściany inskrypcjami z Koranu.

And because the Islamic depiction of Paradise has eight gates,

A ponieważ islamski obraz raju ma osiem bram,

the mausoleum’s rooms were designed to be octagonal.

pomieszczenia mauzoleum otrzymały kształt ośmiokąta.

The garden in front of the mausoleum was split into four parts

Ogród przed mauzoleum został podzielony na cztery części

in the Persian style,

w stylu perskim,

but its flora reflected the Mughals’ nomadic Central Asian heritage.

ale jego flora odzwierciedlała koczownicze dziedzictwo Mogołów w Azji Środkowej.

Flowers and trees were carefully selected to add color,

Kwiaty i drzewa zostały starannie wybrane pod kątem kolorystycznym,

sweet scents, and fresh fruit to be sold in the bazaar.

a na bazarze miały być sprzedawane słodkie zapachy i świeże owoce.

Masons built intersecting walkways, pools, and channels of water

Kamieniarze budowali przecinające się chodniki, baseny i kanały wodne

to weave through the lush greenery.

wyłaniające się z bujnej zieleni.

Even before its completion,

Jeszcze przed jego ukończeniem

Shah Jahan used the Taj to host the annual commemoration of Mumtaz’s death,

Szahdżahan używał Tadż Mahal jako miejsca corocznego upamiętnienia śmierci Mumtaz,

celebrating her reunification with the Divine.

świętując jej ponowne zjednoczenie z Boskością.

Directly across the river, Shah Jahan built another sprawling garden

Bezpośrednio po drugiej stronie rzeki Szahdżahan zbudował inny rozległy ogród

with a central pool that perfectly reflected the mausoleum.

z centralnym basenem, w którym idealnie odbijało się mauzoleum.

Building this intricate complex took 12 years

Budowa tego skomplikowanego kompleksu zajęła 12 lat

and employed thousands of skilled craftsmen and artisans,

i wymagała zatrudnienia tysięcy wykwalifikowanych rzemieślników

from masons and bricklayers to masters of pietra dura and calligraphy.

od murarzy i brukarzy po mistrzów mozaiki florenckiej i kaligrafii.

After the Taj was completed in 1643,

Po ukończeniu Tadż Mahal w 1643 roku

Shah Jahan retained some of these craftsmen for routine repairs,

Szahdżahan zatrzymał niektórych mistrzów, żeby zajmowali się bieżącymi naprawami,

and hired Quran reciters, caretakers, and other staff to maintain the complex.

oraz wynajął recytatorów Koranu, stróżów i innych do utrzymania kompleksu.

He paid these workers by establishing a vast endowment for the Taj—

Płacił im, wprowadzając ogromne dotacje dla Tadż Mahal.

a system which remained in place until the early 19th century.

Ten system utrzymał się aż do początku XIX wieku.

Since its completion, Shah Jahan’s grand memorial has drawn travelers

Od czasu ukończenia wielki pomnik Szahdżahana przyciąga podróżników

from around the world.

z całego świata.

And every time a visitor is awed by the mausoleum,

Za każdym razem, kiedy gość zachwyca się mauzoleum,

the emperor’s goal is achieved anew.

cel cesarza zostaje osiągnięty na nowo.

Unfortunately, after 15 years of presiding over Mumtaz’s memorial,

Niestety po 15 latach zarządzania pomnikiem Mumtaz

Shah Jahan fell ill and a war of succession broke out between his sons.

Szahdżahan zachorował i jego synowie zaczęli walczyć o władzę.

While Shah Jahan eventually recovered, his son, Aurangzeb,

Kiedy Szahdżahan w końcu wyzdrowiał, jego syn Aurangzeb

had already emerged as the new emperor.

rządził już jako nowy cesarz.

For the last eight years of his life,

Przez ostatnie osiem lat życia

Shah Jahan lived under house arrest in Agra’s Fort,

Szahdżahan żył w areszcie domowym w Forcie w Agrze,

where he could see the Taj glimmering in the distance.

gdzie mógł z oddali oglądać lśniący Tadż Mahal.

When he died in 1666, he was buried next to Mumtaz,

Kiedy zmarł w 1666 roku, został pochowany obok Mumtaz.

his grave breaking the complex’s symmetry,

Grób Szahdżahana łamie symetrię kompleksu,

so that his wife could remain at the Taj’s center for all eternity.

żeby jego żona mogła pozostać w centrum Tadż Mahal na całą wieczność.

This video was made possible with support from Marriott Hotels.

Ten materiał powstał dzięki wsparciu Marriott Hotels.

With over 590 hotels and resorts across the globe,

Z ponad 590 hotelami i kurortami na całym świecie

Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel.

Marriott Hotels świętuje ciekawość, która popycha nas do podróżowania.

Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together

Sprawdź kilka ekscytujących sposobów współpracy TED-Ed z Marriottem

and book your next journey at Marriott Hotels.

i zarezerwuj kolejną podróż w Marriott Hotels.