Is this the most beautiful building in the world? - Stephanie Honchell Smith

Translator: Bertha Regina Reviewer: Ngoc Nguyen

It’s 1631 in Burhanpur,

Năm 1631, tại Burhanpur,

and Mumtaz Mahal, beloved wife of Mughal Emperor Shah Jahan,

người vợ yêu Mumtaz Mahal của Hoàng đế Mughal Shah Jahan,

is giving birth to their 14th child.

sinh đứa con thứ 14.

A healthy girl is born, but not without difficulty.

Một bé gái khỏe mạnh chào đời, nhưng việc sinh nở lại rất khó khăn.

Shah Jahan rushes to Mumtaz’s side, but he cannot save her.

Shah Jahan vội chạy đến bên, nhưng không thể cứu được nàng.

Sobbing uncontrollably,

Nước mắt giàn giụa,

the emperor decides to build a tomb worthy of his queen:

ông quyết định xây lăng mộ thật xứng với hoàng hậu của mình:

an earthly replica of Paradise to embody their perfect love

một Thiên đường trần thế thể hiện tình yêu hoàn mỹ của hai người

and project the power of the Mughal Empire for all time.

cũng như biểu dương sức mạnh trường tồn của Đế chế Mughal.

Construction of the Taj Mahal began roughly seven months later.

Khoảng bảy tháng sau, lăng mộ Taj Mahal

Royal architects worked to bring Shah Jahan’s vision to life

bắt đầu được kiến trúc sư hoàng gia xây dựng

theo ý muốn của Shah Jahan

at a site chosen by the emperor in the bustling imperial city of Agra.

tại khu đất ông chọn tại hoàng thành Agra nhộn nhịp.

The Yamuna riverfront was already dotted with exquisite residences,

Dù lác đác bên sông Yamuna đã sẵn những ngôi nhà trang nhã,

gardens, and mausoleums.

vườn tược, và lăng tẩm

But when complete, the Taj Mahal would be the most magnificent structure of all.

nhưng hoàn thành, Taj Mahal sẽ là công trình kiến trúc tráng lệ nhất vùng.

Bên cạnh lăng mộ của Mumtaz, công trình còn có vườn tược

In addition to housing Mumtaz’s mausoleum, the plans included a garden, mosque,

nhà thờ Hồi giáo, chợ,

bazaar, and several caravanserais to house visiting merchants and diplomats.

và vài lữ quán làm nơi lưu trú cho thương gia và nhà ngoại giao.

Together, this complex would seamlessly blend

Cùng nhau, khu phức hợp là nơi giao thoa

Persian, Islamic, Indian, and European styles,

giữa phong cách kiến trúc Ba Tư, Hồi Giáo, Ấn Độ và châu Âu

establishing the Taj Mahal as the culmination

khiến Taj Mahal trở thành đỉnh cao

of Mughal architectural achievement.

trong thành tựu kiến trúc Mughal.

The entire compound was laid out on a geometric grid,

Cả khu phức hợp nằm trên một mạng lưới hình học,

incorporating meticulously planned bilateral symmetry.

được tỉ mỉ thiết kế theo cấu trúc đối xứng hai bên.

To further establish an atmosphere of balance and harmony,

Để khiến không gian thêm cân bằng và hài hòa,

the architects divided the complex into two spheres,

kiến trúc sư chia lăng mộ thành hai khu vực:

representing the spiritual and earthly domains.

linh thiêng và trần thế.

Most of the structures were made of brick and red sandstone,

Phần lớn lăng mộ xây bằng gạch và đá sa thạch đỏ,

with white marble accents.

dùng đá cẩm thạch trắng điểm xuyết,

This was a common motif in Mughal architecture,

một kiểu kiến trúc Mughal thường gặp,

inspired by ancient Indian traditions

lấy cảm hứng từ truyền thống Ấn Độ cổ đại

associating white with spiritual purity and red with warriors and royalty.

kết hợp giữa màu trắng biểu trưng cho tâm hồn thuần khiết

và màu đỏ biểu trưng cho chiến binh và hoàng tộc.

But the central mausoleum took more inspiration from the Islamic tradition.

Tuy nhiên, cảm hứng của lăng mộ trung tâm

phần nhiều bắt nguồn từ truyền thống Hồi giáo:

Framed by four minarets,

Với bốn ngọn tháp bao quanh,

the structure was covered entirely in white marble

lăng mộ trung tâm dát toàn bằng đá cảm thạch trắng

from quarries over 400 kilometers away.

được khai thác từ những mỏ đá cách đó hơn 400 kilômét.

Its main dome towered above the skyline,

Mái vòm chính sừng sững trên đường chân trời,

and those within the cavernous chamber experienced

trong những gian phòng này có thể nghe được

an otherworldly echo lasting almost 30 seconds.

tiếng vang từ thế giới khác dài gần 30 giây.

Perfecting the Italian stone-working technique, pietra dura,

Để hoàn thiện kỹ thuật chế tác đá pietra dura Ý,

craftsmen used all manner of semi-precious stones to create intricate floral designs

thợ thủ công sử dụng đá bán quý tạo ra nhiều mẫu hoa tinh xảo

representing the eternal gardens of Paradise.

tượng trưng cho vườn địa đàng vĩnh cửu chốn Thiên đường.

Calligraphers covered the walls with Quranic inscriptions.

Thư pháp gia phủ kín tường bằng những dòng Kinh Qur’an.

And because the Islamic depiction of Paradise has eight gates,

Vì Thiên đường của Hồi giáo được mô tả có tám cổng,

the mausoleum’s rooms were designed to be octagonal.

nên các phòng trong lăng thiết kế theo hình bát giác.

The garden in front of the mausoleum was split into four parts

Khu vườn trước lăng được chia thành bốn phần

in the Persian style,

theo phong cách Ba Tư,

but its flora reflected the Mughals’ nomadic Central Asian heritage.

nhưng hệ thực vật lại phản ánh di sản văn hóa du mục

của người Mughal ở Trung Á.

Flowers and trees were carefully selected to add color,

Hoa và cây trồng được chọn lọc cẩn thận bổ sung hương sắc cho vườn,

sweet scents, and fresh fruit to be sold in the bazaar.

còn trái cây tươi được đem ra chợ bán.

Masons built intersecting walkways, pools, and channels of water

Thợ nề xây lối đi đan xen với hồ và kênh dẫn nước

to weave through the lush greenery.

len qua các hàng cây xanh mướt.

Even before its completion,

Thậm chí, trước khi được hoàn thành,

Shah Jahan used the Taj to host the annual commemoration of Mumtaz’s death,

Shah Jahan đã dùng lăng làm nơi tổ chức tế lễ cho Mumtaz,

celebrating her reunification with the Divine.

tưởng niệm ngày nàng trở về với Thượng đế.

Directly across the river, Shah Jahan built another sprawling garden

Bên kia sông, Shah Jahan xây một khu vườn rộng lớn khác,

with a central pool that perfectly reflected the mausoleum.

có hồ nằm giữa, phản chiếu lăng mộ hoàn hảo.

Building this intricate complex took 12 years

Công trình mất 12 năm để hoàn thành,

and employed thousands of skilled craftsmen and artisans,

sử dụng hàng ngàn nghệ nhân và thợ thủ công lành nghề,

from masons and bricklayers to masters of pietra dura and calligraphy.

từ thợ nề, thợ hồ cho đến những bậc thầy chạm khắc và viết thư pháp.

After the Taj was completed in 1643,

Sau khi hoàn thành vào năm 1643,

Shah Jahan retained some of these craftsmen for routine repairs,

Shah Jahan giữ lại một số thợ thủ công để bảo dưỡng,

and hired Quran reciters, caretakers, and other staff to maintain the complex.

thuê người đọc Kinh Qur’an, người coi sóc và nhân công để vận hành,

He paid these workers by establishing a vast endowment for the Taj—

dùng một quỹ bảo trợ khổng lổ trả lương cho họ -

a system which remained in place until the early 19th century.

vẫn tồn tại đến đầu thế kỷ XIX.

Since its completion, Shah Jahan’s grand memorial has drawn travelers

Hoàn thành, lăng mộ vĩ đại của Shah Jahan thu hút khách du lịch khắp thế giới.

from around the world.

And every time a visitor is awed by the mausoleum,

Mỗi lần du khách kinh ngạc trước vẻ đẹp của lăng mộ,

the emperor’s goal is achieved anew.

Shah Jahan lần nữa lại đạt được mục đích của mình.

Unfortunately, after 15 years of presiding over Mumtaz’s memorial,

Không may, sau 15 năm chủ trì tế lễ cho Mumtaz,

Shah Jahan fell ill and a war of succession broke out between his sons.

ông ngã bệnh, cuộc chiến vương vị xảy ra.

While Shah Jahan eventually recovered, his son, Aurangzeb,

Dù sau cùng cũng khỏi bệnh, nhưng con trai ông, Aurangzeb,

had already emerged as the new emperor.

đã lên ngôi hoàng đế.

For the last eight years of his life,

Trong tám năm cuối đời,

Shah Jahan lived under house arrest in Agra’s Fort,

Shah Jahan bị quản thúc tại ở Pháo đài Agra,

where he could see the Taj glimmering in the distance.

chỉ có thể từ xa nhìn lăng mộ tỏa sáng lấp lánh.

When he died in 1666, he was buried next to Mumtaz,

Qua đời vào năm 1666, ông được chôn cất cạnh Mumtaz,

his grave breaking the complex’s symmetry,

mộ phần phá vỡ tính đối xứng của lăng mộ,

so that his wife could remain at the Taj’s center for all eternity.

để vợ ngài có thể vĩnh viễn nằm giữa lăng.

This video was made possible with support from Marriott Hotels.

Video này được thực hiện dưới sự hỗ trợ của chuỗi khách sạn Marriott.

With over 590 hotels and resorts across the globe,

Với hơn 590 khách sạn và khu nghỉ dưỡng trên toàn cầu,

Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel.

Khách sạn Marriott tôn vinh sự tò mò thôi thúc ta đi du lịch.

Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together

Hãy xem ngay một số cách thú vị TED-Ed và Marriott làm việc cùng nhau

and book your next journey at Marriott Hotels.

và đặt lịch cho chuyến đi lần tới tại khách sạn Marriott.