Is this the most beautiful building in the world? - Stephanie Honchell Smith

714,064 views ・ 2022-12-01

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Bertha Regina Reviewer: Ngoc Nguyen
00:06
It’s 1631 in Burhanpur,
0
6878
2878
Năm 1631, tại Burhanpur,
00:09
and Mumtaz Mahal, beloved wife of Mughal Emperor Shah Jahan,
1
9756
4170
người vợ yêu Mumtaz Mahal của Hoàng đế Mughal Shah Jahan,
00:13
is giving birth to their 14th child.
2
13926
2878
sinh đứa con thứ 14.
00:17
A healthy girl is born, but not without difficulty.
3
17472
4170
Một bé gái khỏe mạnh chào đời, nhưng việc sinh nở lại rất khó khăn.
00:22
Shah Jahan rushes to Mumtaz’s side, but he cannot save her.
4
22518
4964
Shah Jahan vội chạy đến bên, nhưng không thể cứu được nàng.
00:28
Sobbing uncontrollably,
5
28399
1835
Nước mắt giàn giụa,
00:30
the emperor decides to build a tomb worthy of his queen:
6
30234
3671
ông quyết định xây lăng mộ thật xứng với hoàng hậu của mình:
00:34
an earthly replica of Paradise to embody their perfect love
7
34113
4421
một Thiên đường trần thế thể hiện tình yêu hoàn mỹ của hai người
00:38
and project the power of the Mughal Empire for all time.
8
38743
3879
cũng như biểu dương sức mạnh trường tồn của Đế chế Mughal.
00:43
Construction of the Taj Mahal began roughly seven months later.
9
43831
3712
Khoảng bảy tháng sau, lăng mộ Taj Mahal
00:47
Royal architects worked to bring Shah Jahan’s vision to life
10
47919
3295
bắt đầu được kiến trúc sư hoàng gia xây dựng
theo ý muốn của Shah Jahan
00:51
at a site chosen by the emperor in the bustling imperial city of Agra.
11
51214
5338
tại khu đất ông chọn tại hoàng thành Agra nhộn nhịp.
00:57
The Yamuna riverfront was already dotted with exquisite residences,
12
57178
4296
Dù lác đác bên sông Yamuna đã sẵn những ngôi nhà trang nhã,
01:01
gardens, and mausoleums.
13
61474
1918
vườn tược, và lăng tẩm
01:03
But when complete, the Taj Mahal would be the most magnificent structure of all.
14
63518
5589
nhưng hoàn thành, Taj Mahal sẽ là công trình kiến trúc tráng lệ nhất vùng.
Bên cạnh lăng mộ của Mumtaz, công trình còn có vườn tược
01:10
In addition to housing Mumtaz’s mausoleum, the plans included a garden, mosque,
15
70024
5380
nhà thờ Hồi giáo, chợ,
01:15
bazaar, and several caravanserais to house visiting merchants and diplomats.
16
75404
4547
và vài lữ quán làm nơi lưu trú cho thương gia và nhà ngoại giao.
01:20
Together, this complex would seamlessly blend
17
80409
3003
Cùng nhau, khu phức hợp là nơi giao thoa
01:23
Persian, Islamic, Indian, and European styles,
18
83412
3170
giữa phong cách kiến trúc Ba Tư, Hồi Giáo, Ấn Độ và châu Âu
01:26
establishing the Taj Mahal as the culmination
19
86749
3170
khiến Taj Mahal trở thành đỉnh cao
01:29
of Mughal architectural achievement.
20
89919
2461
trong thành tựu kiến trúc Mughal.
01:33
The entire compound was laid out on a geometric grid,
21
93131
3795
Cả khu phức hợp nằm trên một mạng lưới hình học,
01:37
incorporating meticulously planned bilateral symmetry.
22
97176
3712
được tỉ mỉ thiết kế theo cấu trúc đối xứng hai bên.
01:41
To further establish an atmosphere of balance and harmony,
23
101597
3546
Để khiến không gian thêm cân bằng và hài hòa,
01:45
the architects divided the complex into two spheres,
24
105143
3294
kiến trúc sư chia lăng mộ thành hai khu vực:
01:48
representing the spiritual and earthly domains.
25
108521
3378
linh thiêng và trần thế.
01:52
Most of the structures were made of brick and red sandstone,
26
112150
3294
Phần lớn lăng mộ xây bằng gạch và đá sa thạch đỏ,
01:55
with white marble accents.
27
115444
1961
dùng đá cẩm thạch trắng điểm xuyết,
01:57
This was a common motif in Mughal architecture,
28
117780
2795
một kiểu kiến trúc Mughal thường gặp,
02:00
inspired by ancient Indian traditions
29
120575
2377
lấy cảm hứng từ truyền thống Ấn Độ cổ đại
02:02
associating white with spiritual purity and red with warriors and royalty.
30
122952
6131
kết hợp giữa màu trắng biểu trưng cho tâm hồn thuần khiết
và màu đỏ biểu trưng cho chiến binh và hoàng tộc.
02:09
But the central mausoleum took more inspiration from the Islamic tradition.
31
129542
4838
Tuy nhiên, cảm hứng của lăng mộ trung tâm
phần nhiều bắt nguồn từ truyền thống Hồi giáo:
02:14
Framed by four minarets,
32
134881
1960
Với bốn ngọn tháp bao quanh,
02:16
the structure was covered entirely in white marble
33
136841
3462
lăng mộ trung tâm dát toàn bằng đá cảm thạch trắng
02:20
from quarries over 400 kilometers away.
34
140303
2878
được khai thác từ những mỏ đá cách đó hơn 400 kilômét.
02:23
Its main dome towered above the skyline,
35
143514
3170
Mái vòm chính sừng sững trên đường chân trời,
02:26
and those within the cavernous chamber experienced
36
146684
3045
trong những gian phòng này có thể nghe được
02:29
an otherworldly echo lasting almost 30 seconds.
37
149729
4045
tiếng vang từ thế giới khác dài gần 30 giây.
02:34
Perfecting the Italian stone-working technique, pietra dura,
38
154567
4087
Để hoàn thiện kỹ thuật chế tác đá pietra dura Ý,
02:38
craftsmen used all manner of semi-precious stones to create intricate floral designs
39
158821
5839
thợ thủ công sử dụng đá bán quý tạo ra nhiều mẫu hoa tinh xảo
02:44
representing the eternal gardens of Paradise.
40
164827
2920
tượng trưng cho vườn địa đàng vĩnh cửu chốn Thiên đường.
02:48
Calligraphers covered the walls with Quranic inscriptions.
41
168539
3420
Thư pháp gia phủ kín tường bằng những dòng Kinh Qur’an.
02:51
And because the Islamic depiction of Paradise has eight gates,
42
171959
3671
Vì Thiên đường của Hồi giáo được mô tả có tám cổng,
02:55
the mausoleum’s rooms were designed to be octagonal.
43
175630
3295
nên các phòng trong lăng thiết kế theo hình bát giác.
02:59
The garden in front of the mausoleum was split into four parts
44
179508
3337
Khu vườn trước lăng được chia thành bốn phần
03:02
in the Persian style,
45
182845
1543
theo phong cách Ba Tư,
03:04
but its flora reflected the Mughals’ nomadic Central Asian heritage.
46
184388
4547
nhưng hệ thực vật lại phản ánh di sản văn hóa du mục
của người Mughal ở Trung Á.
03:09
Flowers and trees were carefully selected to add color,
47
189393
3462
Hoa và cây trồng được chọn lọc cẩn thận bổ sung hương sắc cho vườn,
03:12
sweet scents, and fresh fruit to be sold in the bazaar.
48
192855
3545
còn trái cây tươi được đem ra chợ bán.
03:16
Masons built intersecting walkways, pools, and channels of water
49
196984
4255
Thợ nề xây lối đi đan xen với hồ và kênh dẫn nước
03:21
to weave through the lush greenery.
50
201239
2544
len qua các hàng cây xanh mướt.
03:24
Even before its completion,
51
204283
1752
Thậm chí, trước khi được hoàn thành,
03:26
Shah Jahan used the Taj to host the annual commemoration of Mumtaz’s death,
52
206035
4922
Shah Jahan đã dùng lăng làm nơi tổ chức tế lễ cho Mumtaz,
03:31
celebrating her reunification with the Divine.
53
211374
3169
tưởng niệm ngày nàng trở về với Thượng đế.
03:35
Directly across the river, Shah Jahan built another sprawling garden
54
215169
4213
Bên kia sông, Shah Jahan xây một khu vườn rộng lớn khác,
03:39
with a central pool that perfectly reflected the mausoleum.
55
219382
4296
có hồ nằm giữa, phản chiếu lăng mộ hoàn hảo.
03:44
Building this intricate complex took 12 years
56
224762
3629
Công trình mất 12 năm để hoàn thành,
03:48
and employed thousands of skilled craftsmen and artisans,
57
228391
3420
sử dụng hàng ngàn nghệ nhân và thợ thủ công lành nghề,
03:51
from masons and bricklayers to masters of pietra dura and calligraphy.
58
231811
4838
từ thợ nề, thợ hồ cho đến những bậc thầy chạm khắc và viết thư pháp.
03:57
After the Taj was completed in 1643,
59
237149
3462
Sau khi hoàn thành vào năm 1643,
04:00
Shah Jahan retained some of these craftsmen for routine repairs,
60
240611
3879
Shah Jahan giữ lại một số thợ thủ công để bảo dưỡng,
04:04
and hired Quran reciters, caretakers, and other staff to maintain the complex.
61
244490
5005
thuê người đọc Kinh Qur’an, người coi sóc và nhân công để vận hành,
04:10
He paid these workers by establishing a vast endowment for the Taj—
62
250079
4379
dùng một quỹ bảo trợ khổng lổ trả lương cho họ -
04:14
a system which remained in place until the early 19th century.
63
254792
3712
vẫn tồn tại đến đầu thế kỷ XIX.
04:19
Since its completion, Shah Jahan’s grand memorial has drawn travelers
64
259422
4045
Hoàn thành, lăng mộ vĩ đại của Shah Jahan thu hút khách du lịch khắp thế giới.
04:23
from around the world.
65
263467
1502
04:25
And every time a visitor is awed by the mausoleum,
66
265177
3379
Mỗi lần du khách kinh ngạc trước vẻ đẹp của lăng mộ,
04:28
the emperor’s goal is achieved anew.
67
268556
2586
Shah Jahan lần nữa lại đạt được mục đích của mình.
04:31
Unfortunately, after 15 years of presiding over Mumtaz’s memorial,
68
271726
5005
Không may, sau 15 năm chủ trì tế lễ cho Mumtaz,
04:36
Shah Jahan fell ill and a war of succession broke out between his sons.
69
276856
5464
ông ngã bệnh, cuộc chiến vương vị xảy ra.
04:42
While Shah Jahan eventually recovered, his son, Aurangzeb,
70
282987
3795
Dù sau cùng cũng khỏi bệnh, nhưng con trai ông, Aurangzeb,
04:46
had already emerged as the new emperor.
71
286782
2711
đã lên ngôi hoàng đế.
04:49
For the last eight years of his life,
72
289869
1918
Trong tám năm cuối đời,
04:51
Shah Jahan lived under house arrest in Agra’s Fort,
73
291787
3629
Shah Jahan bị quản thúc tại ở Pháo đài Agra,
04:55
where he could see the Taj glimmering in the distance.
74
295666
3212
chỉ có thể từ xa nhìn lăng mộ tỏa sáng lấp lánh.
04:59
When he died in 1666, he was buried next to Mumtaz,
75
299628
4714
Qua đời vào năm 1666, ông được chôn cất cạnh Mumtaz,
05:04
his grave breaking the complex’s symmetry,
76
304550
3587
mộ phần phá vỡ tính đối xứng của lăng mộ,
05:08
so that his wife could remain at the Taj’s center for all eternity.
77
308137
5172
để vợ ngài có thể vĩnh viễn nằm giữa lăng.
05:14
This video was made possible with support from Marriott Hotels.
78
314894
3462
Video này được thực hiện dưới sự hỗ trợ của chuỗi khách sạn Marriott.
05:18
With over 590 hotels and resorts across the globe,
79
318356
3586
Với hơn 590 khách sạn và khu nghỉ dưỡng trên toàn cầu,
05:21
Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel.
80
321942
4004
Khách sạn Marriott tôn vinh sự tò mò thôi thúc ta đi du lịch.
05:25
Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together
81
325946
3754
Hãy xem ngay một số cách thú vị TED-Ed và Marriott làm việc cùng nhau
05:29
and book your next journey at Marriott Hotels.
82
329700
2544
và đặt lịch cho chuyến đi lần tới tại khách sạn Marriott.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7