A day in the life of an ancient Greek architect - Mark Robinson

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

As dawn breaks over Athens, Pheidias is already late for work.

အေသင်မြို့ပေါ်မှာ အရုဏ်တက်လာခိုက်မှာ ဖီရေးဒီးယပ်စ်ဟာ အလုပ် နောက်ကျနေပြီ။

The year is 432 BCE,

အချိန်က ဘီစီ ၄၃၂ ခုနှစ်ပါ။

and he’s the architekton, or chief builder,

သူက — အေသင်ရဲ့ အသစ် ဆုံးနဲ့ အကြီးဆုံး ကျောင်းတော်- ပါသီနွန် အတွက်

for the Parthenon— Athens’ newest and largest temple.

architekton ဒါမှမဟုတ် တည်ဆောက်သူ အကြီးအကဲပါ၊

When completed, his masterpiece will be an enormous shrine to the goddess Athena,

ပြီးစီးတဲ့အခါ သူ့ရဲ့အံ့ဖွယ်လက်ရာဟာ အေသင် နတ်ဘုရားအတွက် ဧရာမ ဗိမာန်တစ်ခုနဲ့

and a testament to the glory of the Athenians.

အေသင်မြို့သားတို့ရဲ့ ဂုဏ်ကျက်သရေ အတွက် သက်သေသာဓကဖြစ်လာမှာပါ။

ဒါပေမဲ့ သူ ရောက်လာတဲ့အခါ သူ့ကို ထိပ်တိုက် တွေဖို့ စောင့်နေတဲ့ epistatai မြို့အရာရှိ

But when he arrives onsite he finds five epistatai, or city officials,

waiting to confront him.

ငါးယောက်ကို တွေ့လိုက်ရတယ်။

They accuse Pheidias of embezzling gold

ကျောင်းတော်ရဲ့ အထွတ်အမြတ် ဗဟိုရုပ်တုအတွက် သတ်မှတ်ထားတဲ့

designated for the temple’s sacred central statue.

ရွှေကို အလွဲသုံးစား လုပ်တယ်လို့ ဖီရေးဒီးယပ်စ်ကို စွပ်စွဲတယ်။

He has until sundown to provide all the temple’s expenses

သူက ကျောင်းတော်ရဲ့ ကုန်ကျစရိတ် အားလုံးနဲ့ ရွှေပြား တိုင်းအတွက် စာရင်းကို ဒါမှမဟုတ်

and account for every flake of gold— or face the judgement of the courts.

တရားရုံး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ရင်ဆိုင်ဖို့ နေဝင်ချိန်အထိ အချိန်ရှိတယ်။

Though he’s insulted by these false charges, Pheidias isn’t surprised.

ဒီမှားယွင်းတဲ့ စွဲချက်တွေနဲ့ သူ့ကို စော်ကားခဲ့ပေမဲ့၊ ဖီရေးဒီးယပ်စ်က မအံ့ဩဘူး။

Pericles, the politician who commissioned the Parthenon,

ပါသီနွန်ကို တာဝန်ပေးခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေးသမား ပယ်ရီကယ်လ်ဟာ

has many enemies in city government,

မြို့တော်အစိုးရထဲမှာ ရန်သူတွေ အများကြီးရှိပြီး

and this project is somewhat controversial.

ဒီစီမံချက်က အတော်အတန် အငြင်းပွားစရာပါ။

The public is expecting a classic temple in the Doric style:

ပြည်သူတွေက ဒေါရစ်ဟန်ရှိတဲ့ ဂန္ထဝင် ကျောင်းတော်တစ်ခုကို မျှော်လင့်နေကြတယ်–

simple columns supporting a horizontal entablature,

တြိဂံပုံ ခေါင်မိုးပါတဲ့ သရဖူဆောင်းထားတဲ့ အလျားလိုက် တိုင်ပတ်လည်ပန်းပျောက်ကို

crowned with a triangular roof.

ထောက်ပေးထားတဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့ တိုင်တွေပါ။

But Pheidias’ plans are far more radical by Athenian standards.

ဒါပေမဲ့ ဖီးရေးဒီးယပ်စ်ရဲ့ ပန္နက်ပုံတွေက အေသင်စံနှုန်းတွေအရ ပိုပြီးဆန်းသစ်နေတယ်။

His designs combine Doric columns with a sweeping Ionic frieze,

သူ့ဒီဇိုင်းတွေက ဒေါရစ်တိုင်တွေကို မြို့ရဲ့ ပန်နာသီနက် ပွဲတော်ကြီးရဲ့ ကျယ်ပြောတဲ့

hosting a vast panorama of the city’s Great Panathenaic festival.

မြင်ကွင်းကျယ် တစ်ခုကို ခံဆောင် ထားတဲ့၊ အိုင်အိုနစ် ဘီလူးပန်းဆွဲနဲ့ ပေါင်းထားတယ်။

ဒီပန်းပုရုပ်က ကျောင်းတော်ရဲ့ အပြင်အဆင်မှာ တစ်ခါမှမမြင်ဖူးတဲ့

Not only will this sculpture show humans and gods side by side—

something never before seen in a temple’s décor—

လူသားနဲ့ နတ်ဘုရားတွေကို ဘေးချင်းယှဉ်ပြသရုံသာမက

it will also cost much more than the traditional approach.

အစဉ်အလာ နည်းထက်လည်း များစွာ ပိုကုန်ကျမှာပါ။

Praying to the Gods that his colleagues have been keeping track of their spending,

သူ့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေက အသုံးစရိတ်တွေကို မှတ်ထားတယ်လို့ နတ်ဘုရားတွေထံ ဆုတောင်းရင်း၊

Pheidias sets off to prove his innocence.

ဖီရေးဒီးယပ်စ်ဟာ သူ့အပြစ်ကင်းမှုကို စတင်သက်သေပြတယ်။

First, he checks in with his architects Iktinos and Callicrates.

ပထဆုံး သူ့ရဲ့ဗိသုကာတွ အစ်ကီတီနော့စ်နဲ့ ကယ်လီကရေးတီးစ်တို့ကို စစ်ဆေးတယ်။

Rather than using a blueprint,

သူတို့က ပုံစံပြာတစ်ခု ကို သုံးတာအစား

they pore over the syngraphai, or general plan,

syngrapha ဒါမဟုတ် အထွေထွေ ပုံစံနဲ့ paradeigma

and paradeigma, a 3D model.

3D ပုံစံတစ်ခုကို စူးစိုက်ခဲ့တယ်။

Without an exact blueprint, the team often has to resolve issues in real time,

တိကျတဲ့ ပုံစံပြာမပါဘဲ အဖွဲ့ဟာ အချိုးညီမှု အတွက် ဂရုစိုက် တွက်ချက်မှုနဲ့ ပင်ကိုအသိကသာ

guided only by careful calculation and their instinct for symmetry.

လမ်းညွန်တဲ့ ၊ ပြဿနာတွေကို လက်ငင်း ဖြေရှင်း ရလေ့ရှိတယ်။

Maintaining this symmetry has proven especially difficult.

ဒီအချိုးညီမှုကို ထိန်းသိမ်းဖို့ အထူး ခက်ခဲတာကို သက်သေပြလိုက်တာပါ။

The Parthenon is built on a curve with the columns leaning slightly inwards.

ပါသီနွန်ကို အတွင်းဘက် အနည်းငယ် ယိုင်နေတဲ့ တိုင်တွေပါတဲ့ အခုံးတစ်ပေါ်မှာ ဆောက်ထားတယ်။

To project strength,

အင်အားကို ပြသဖို့နဲ့

and potentially keep the columns looking straight from a distance,

တိုင်တွေကို အဝေးကနေ တည့်တည့်ဖြစ်နေတဲ့ ပုံပေါက်နိုင်အောင် ဗိသုကာတွေက

the architects incorporated entasis, or slight bulging, in each column.

တိုင်တစ်လုံးစီမှာ entasis ၊အနည်းငယ် ဖောင်းနေတာကို ထည့်သွင်းထားတယ်။

For the temple’s other elements,

ကျောင်းတော်ရဲ့ အခြားအစိတ်အပိုင်းတွေအတွက်

the team calculates symmetry by employing relatively consistent proportions

အဖွဲ့ဟာ ဒီဇိုင်း တစ်လျှောက် အတော်အတန် တစ်သမတ်တည်းရှိတဲ့ အချိုးအစားတွေ လုပ်ရင်း

across the design.

အချိုးညီမှုကို တွက်ချက်တယ်။

But their shifting plans require constant recalculations.

ဒါပေမဲ့ ပြောင်းနေတဲ့ ပန္နက်ပုံတွေက အဆက်မပြတ် ပြန်လည်တွက်ချက်မှုတွေ လိုအပ်တယ်။

After helping solve one such computation,

ဒီလိုတွက်ချက်မှုတစ်ခုကို ဖြေရှင်းပေးပြီးနောက်

Pheidias collects his colleagues’ gold records

ဖီရေဒီးယပ်စ်ဟာ သူ့လုပ်ဖော်တွေရဲ့ ရွှေမှတ်တမ်းတွေကို စုပြီး

and heads off to receive a special delivery.

အထူးပို့ဆောင်မှုတစ်ခု လက်ခံရရှိဖို့ ထွက်ခွာသွားတယ်။

Immense marble blocks for the Parthenon’s pediment have just arrived

ပါသီနွန်ရဲ့ မြင်းမိုရ်ပိတ် အတွက် ဧရာမ စကျင်ကျောက်တုံးတွေက

from quarries at Mount Pentelikon.

ပင်တီလီကွန် တောင်က ကျောက်ကျင်းတွေကနေ ရောက် ရှိလာခဲ့တယ်။

The usual ramps would collapse

ပုံမှန် စောင်းလျှောတွေက ဒီကျောက်တုံး

under the weight of these 2 to 3 ton stone blocks,

၂ တန်ကနေ ၃ တန်အလေးချိန်အောက်မှာ ပြိုကျသွားမှာဆိုတော့

so Pheidias orders the construction of new pulleys.

ဖီရေးဒီးယပ်စ်က စက်သီးအသစ်တွေ ဆောက်လုပ်ဖို့ အမိန့်ပေးလိုက်တယ်။

After recording the additional expense

ထပ်ဆောင်း ကုန်ကျစရိတ်ကို မှတ်တမ်းတင်ပြီး

and supervising the construction all afternoon,

မွန်းလွဲပိုင်းတစ်ခုလုံး ဆောက်လုပ်ရေးကို ကြီးကြပ်ပြီးနောက်

he finally arrives at the sculpture workshop.

နောက်ဆုံးမှာ သူဟာ ပန်းပု အလုပ်ရုံကို ရောက်သွားတယ်။

His sculptors are carving 92 mythical scenes, or metopes,

ပန်းပုဆရာတွေက ကျောင်းတော်ကို အလှဆင်ဖို့ ဒဏ္ဍာရီ ပြကွက် (ဝါ) metopes

to decorate the temple.

၉၂ ခု ကို ထွင်းထုနေတယ်။

Every carving depicts fighting from different epic battles—

ပန်းပုလက်ရာတိုင်းက လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၄၀ ခန့်က ပါရှားအပေါ်

each a mythical representation of Greece’s victory over Persia

ဂရိတို့ အောင်ပွဲရဲ့ ဒဏ္ဍာရီဆန်တဲ့ ကိုယ်စားပြုချက် တစ်ခုစီကို

about 40 years earlier.

သရုပ်ဖော်ထားတယ်။

No temple has ever used so many metopes before,

အရင်က ဘယ်ကျောင်းတော်မှ ဒဏ္ဍာရီ ပြကွက် ဒီလောက်အများကြီးမသုံးဖူးဘဲ၊

and each scene adds to the temple’s ballooning expenses.

ပြကွက်တိုင်းမှာ ကျောင်းတော်ရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တွေကို ပိုများစေတာပါ။

Finally, Pheidias turns to his primary responsibility,

နောက်ဆုံးမှာ ဖီရေးဒီးယပ်စ်က သူ့ရဲ့ အဓိကတာဝန်နဲ့ ကျောင်းတော်တစ်ခုလုံးရဲ့

and the focal point of the entire temple.

ဗဟိုအချက်အချာနေရာဆီ လှည့်သွားတယ်။

Covered in thick layers of gold, minutely decorated,

ထူထဲတဲ့ ရွှေအလွှာတွေနဲ့ ဖုံးထားတဲ့၊ အသေးစိတ် တန်ဆာဆင်ကာ

and towering above her worshippers,

ဝတ်ပြုသူတွေကို အပေါ်ကနေ မိုးနေတဲ့ ဒီရုပ်တုက

this will be a statue of the city’s patron and protector: Athena Parthenos.

မြို့တော်ရဲ့ စောင့်ရှောက်သူနဲ့ ကာကွယ်သူ အေသီနာ ပါသီနော့စ် ဖြစ်မှာပါ။

When the temple is complete, throngs will gather on its perimeter—

ကျောင်းတော် ပြီးစီးသွားတဲ့အခါ၊ လူအုပ်တွေဟာ ဆုတောင်းတာ၊

offering prayers, performing sacrifices,

ယဇ်ပူဇော်တာ၊ ဉာဏ်ပညာ နတ်ဘုရားတွေ အတွက် အရက်သေစာတွေ

and pouring libations for the goddess of wisdom.

သွန်းလောင်းတာအတွက် ပတ်ပတ်လည်မှာ စုဝေးလာကြမှာပါ။

Pheidias spends the rest of the day

ဖီရေးဒီးယပ်စ်ဟာ ကျန်တဲ့နေ့ရက်တွေမှာ

designing finishing touches for the statue,

ရုပ်တုအတွက် အချောသပ် ဒီဇိုင်းတွေရေးဆွဲပြီး

and as the light fades, the epistatai arrive to confront him.

အလင်းရောင် ပျောက်သွားတာနဲ့ သူ့ကို ရင်ဆိုင်ဖို့ မြို့အရာရှိတွေ ရောက်လာတယ်။

After looming over his records, they look up triumphantly.

သူ့မှတ်တမ်းတွေပေါ်မှာ အာရုံကျပြီးတဲ့နောက် အောင်ပွဲခံစွာ မောကြည့်လိုက်တယ်။

Pheidias may have accounted for the temple’s general spending,

ဖီရေးဒီးယပ်စ်ဟာ ကျောင်းတော် အထွေထွေ အသုံးအတွက် စာရင်းလုပ်ခဲ့လောက်ပေမဲ့၊

but his records show no mention of the statue’s gold.

သူ့မှတ်တမ်းတွေက ရုပ်တုရဲ့ရွှေ အကြောင်းကို မဖော်ပြထားဘူး။

At that moment, Pericles himself arrives to save his chief builder.

အဲဒီအချိန်မှာ ပယ်ရီကယ်လ်ကိုယ်တိုင် သူ့ရဲ့ ဆောက်လုပ်သူအကြီးအကဲကို ကယ်ဖို့ ရောက်လာတယ်။

ကျောင်းတော်ရဲ့ ထောက်ပံ့ပေးသူက ဖီရေး ဒီးယပ်စ်ရဲ့ အပြစ်ကင်းမှုကို သက်သေပြဖို့

The temple’s sponsor tells them that all the gold on the statue

can be removed and weighed individually to prove Pheidias’ innocence.

ရုပ်တုပေါ်က ရွှေအားလုံးကို ဖယ်ရှားပြီး တစ်ခုချင်းစီကို ချိန်နိုင်တယ်လို့ ပြောတယ်။

Assigning laborers to the task—

ဒီအလုပ်အတွက် အလုပ်သမားတွေကို တာဝန်ပေးပြီး

and charging the officials to watch them late into the night—

ညဉ့်နက်တဲ့အထိ စောင့်ကြည်ဖို့ တာဝန်ရှိသူတွေကို တာဝန်ပေးရင်း

Pheidias and his patron leave their adversaries

ဖီရေးဒီးယပ်နဲ့ သူ့ထောက်ပံ့ပေးသူတို့ဟာ ရန်သူတွေကို အားကြီးတဲ့

to the mercy of mighty Athena.

အေသင်သားတွေဆီမှာ ဝကွက်အပ်လိုက်တယ်။