A day in the life of an ancient Greek architect - Mark Robinson

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

As dawn breaks over Athens, Pheidias is already late for work.

Nad Atenami dopiero świta, a Fidiasz już jest spóźniony do pracy.

The year is 432 BCE,

Jest 432 rok p.n.e.,

and he’s the architekton, or chief builder,

a on jest architektem, czyli głównym budowniczym,

for the Parthenon— Athens’ newest and largest temple.

Partenonu, najnowszej i największej świątyni Aten.

When completed, his masterpiece will be an enormous shrine to the goddess Athena,

Po ukończeniu arcydzieło będzie ogromną świątynią bogini Ateny

and a testament to the glory of the Athenians.

i świadectwem chwały Ateńczyków.

But when he arrives onsite he finds five epistatai, or city officials,

Ale kiedy Fidiasz przybywa na miejsce,

czeka na niego pięciu epistatai, czyli urzędników.

waiting to confront him.

They accuse Pheidias of embezzling gold

Oskarżają Fidiasza o defraudację złota

designated for the temple’s sacred central statue.

przeznaczonego na główny posąg świątyni.

He has until sundown to provide all the temple’s expenses

Dają mu czas do zachodu słońca, żeby uzasadnił wszystkie koszty budowy

and account for every flake of gold— or face the judgement of the courts.

i rozliczył się z każdego płatka złota albo stanie przed sądem.

Though he’s insulted by these false charges, Pheidias isn’t surprised.

Urażony oskarżeniami Fidiasz nie jest jednak zaskoczony.

Pericles, the politician who commissioned the Parthenon,

Perykles, polityk, który zlecił budowę Partenonu,

has many enemies in city government,

ma w zarządzie miasta wielu wrogów,

and this project is somewhat controversial.

a ten projekt jest nieco kontrowersyjny.

The public is expecting a classic temple in the Doric style:

Ludność oczekuje klasycznej świątyni w stylu doryckim

simple columns supporting a horizontal entablature,

z prostymi kolumnami podtrzymującymi poziome belkowanie

crowned with a triangular roof.

i zwieńczonej trójkątnym dachem.

But Pheidias’ plans are far more radical by Athenian standards.

Ale plany Fidiasza znacznie wykraczają poza ateńskie standardy.

His designs combine Doric columns with a sweeping Ionic frieze,

Jego projekty łączą kolumny doryckie z rozległym fryzem jońskim

hosting a vast panorama of the city’s Great Panathenaic festival.

i przedstawiają Panatenaje.

Not only will this sculpture show humans and gods side by side—

Ta rzeźba nie tylko ukaże ludzi i bogów obok siebie,

something never before seen in a temple’s décor—

czego nigdy dotąd nie widziano w świątyni.

it will also cost much more than the traditional approach.

Będzie też kosztować znacznie więcej niż tradycyjna świątynia.

Praying to the Gods that his colleagues have been keeping track of their spending,

Modląc się, żeby wydatki kolegów okazały się bez zarzutu,

Pheidias sets off to prove his innocence.

Fidiasz wyrusza, żeby dowieść swojej niewinności.

First, he checks in with his architects Iktinos and Callicrates.

Najpierw wydaje polecenia architektom Iktinosowi i Kallikratesowi.

Rather than using a blueprint,

Nie mając światłokopii projektu,

they pore over the syngraphai, or general plan,

szczegółowo studiują ogólny szkic

and paradeigma, a 3D model.

i trójwymiarowy model.

Without an exact blueprint, the team often has to resolve issues in real time,

Bez dokładnego planu zespół często musi rozwiązywać problemy na bieżąco,

guided only by careful calculation and their instinct for symmetry.

kierując się jedynie obliczeniami i poczuciem symetrii.

Maintaining this symmetry has proven especially difficult.

Jej utrzymanie jest szczególnie trudne.

The Parthenon is built on a curve with the columns leaning slightly inwards.

Partenon jest zbudowany na łuku z kolumnami pochylonymi lekko do wewnątrz.

To project strength,

Żeby pokazać siłę

and potentially keep the columns looking straight from a distance,

i sprawić, że kolumny z daleka będą wyglądały prosto,

the architects incorporated entasis, or slight bulging, in each column.

architekci zastosowali entasis, czyli lekkie wypukłości w kolumnach.

For the temple’s other elements,

Dla innych elementów świątyni

the team calculates symmetry by employing relatively consistent proportions

zespół oblicza symetrię, stosując względnie spójne proporcje

across the design.

w całym projekcie.

But their shifting plans require constant recalculations.

Ale zmiany wymagają ciągłych przeliczeń.

After helping solve one such computation,

Po rozwiązaniu jednego z problemów

Pheidias collects his colleagues’ gold records

Fidiasz zbiera rejestry złota prowadzone przez kolegów

and heads off to receive a special delivery.

i udaje się po przesyłkę specjalną.

Immense marble blocks for the Parthenon’s pediment have just arrived

Ogromne marmurowe bloki na fronton Partenonu

właśnie dotarły z kamieniołomów na górze Pentelejkon.

from quarries at Mount Pentelikon.

The usual ramps would collapse

Zwykłe rampy zawaliłyby się pod ciężarem

under the weight of these 2 to 3 ton stone blocks,

tych 2-3 tonowych bloków kamiennych,

so Pheidias orders the construction of new pulleys.

więc Fidiasz nakazuje budowę nowych wyciągów.

After recording the additional expense

Po zarejestrowaniu dodatkowego wydatku

and supervising the construction all afternoon,

i nadzorowaniu budowy całe popołudnie

he finally arrives at the sculpture workshop.

dociera do pracowni rzeźbiarskiej.

His sculptors are carving 92 mythical scenes, or metopes,

Jego rzeźbiarze tworzą 92 mityczne sceny, czyli metopy,

to decorate the temple.

mające zdobić świątynię.

Every carving depicts fighting from different epic battles—

Każda rzeźba inna epicka bitwa,

each a mythical representation of Greece’s victory over Persia

mityczna prezentacja greckich zwycięstw

nad Persją sprzed 40 lat.

about 40 years earlier.

No temple has ever used so many metopes before,

Żadna dotąd świątynia nie miała tylu metop,

and each scene adds to the temple’s ballooning expenses.

a każda scena zwiększa i tak już duże wydatki.

Finally, Pheidias turns to his primary responsibility,

W końcu Fidiasz zabiera się za swoje główne zadanie

and the focal point of the entire temple.

i centralny punkt całej świątyni.

Covered in thick layers of gold, minutely decorated,

Pokryty grubymi warstwami złota, drobiazgowo zdobiony

and towering above her worshippers,

i górujący nad ludźmi

this will be a statue of the city’s patron and protector: Athena Parthenos.

posąg przedstawia patronkę i obrończynię miasta Atenę Partenos.

When the temple is complete, throngs will gather on its perimeter—

Kiedy świątynia zostanie ukończona, wokół niej zgromadzą się tłumy,

offering prayers, performing sacrifices,

żeby modlić się, składać ofiary

and pouring libations for the goddess of wisdom.

dokonywać rytualnych libacji ku czci bogini mądrości.

Pheidias spends the rest of the day

Fidiasz spędza resztę dnia,

designing finishing touches for the statue,

projektując wykończenie posągu,

and as the light fades, the epistatai arrive to confront him.

a kiedy światło gaśnie, przybywają do niego epistatai.

After looming over his records, they look up triumphantly.

Po przestudiowaniu rejestrów triumfalnie podnoszą głowy.

Pheidias may have accounted for the temple’s general spending,

Fidiasz mógł wykazać ogólne wydatki świątyni,

but his records show no mention of the statue’s gold.

ale w aktach nie ma słowa o złocie z posągu.

At that moment, Pericles himself arrives to save his chief builder.

W tym momencie przybywa sam Perykles, żeby ocalić głównego budowniczego.

The temple’s sponsor tells them that all the gold on the statue

Sponsor świątyni mówi, że całe złoto na posąg

can be removed and weighed individually to prove Pheidias’ innocence.

można zważyć indywidualnie i udowodnić niewinność Fidiasza.

Assigning laborers to the task—

Po przydzieleniu robotników do zadania

and charging the officials to watch them late into the night—

i nakazaniu urzędnikom pilnowania ich do późnej nocy

Pheidias and his patron leave their adversaries

Fidiasz i jego patron zostawiają przeciwników

to the mercy of mighty Athena.

na łasce potężnej Ateny.