A day in the life of an ancient Greek architect - Mark Robinson

Translator: Thu Thuy Reviewer: Nhu PHAM

As dawn breaks over Athens, Pheidias is already late for work.

Khi bình minh vừa ló dạng trên Athens, Pheidias đã trễ giờ làm.

The year is 432 BCE,

Đó là vào năm 432 trước Công Nguyên,

and he’s the architekton, or chief builder,

và anh ấy là architekton, hay còn gọi là trưởng đội xây dựng,

for the Parthenon— Athens’ newest and largest temple.

của đền Parthenon— ngôi đền mới nhất và lớn nhất của Athens.

When completed, his masterpiece will be an enormous shrine to the goddess Athena,

Khi hoàn thành, kiệt tác của anh ấy sẽ là ngôi đền khổng lồ thờ nữ thần Athena,

and a testament to the glory of the Athenians.

và là một minh chứng cho vinh quang của người Athen.

Nhưng khi đến công trường, Pheidias thấy năm epistatai,

But when he arrives onsite he finds five epistatai, or city officials,

các quan chức thành phố, đang chờ gặp anh.

waiting to confront him.

They accuse Pheidias of embezzling gold

Họ cáo buộc Pheidias biển thủ vàng

designated for the temple’s sacred central statue.

dành riêng cho bức tượng linh thiêng ở trung tâm đền.

He has until sundown to provide all the temple’s expenses

Cho đến khi mặt trời lặn, anh ấy phải giải trình được

and account for every flake of gold— or face the judgement of the courts.

toàn bộ chi phí xây đền và từng miếng vàng một -

hoặc sẽ phải hầu tòa.

Though he’s insulted by these false charges, Pheidias isn’t surprised.

Dù bị xúc phạm bởi các cáo buộc sai trái này, Pheidias không hề bất ngờ.

Pericles, the politician who commissioned the Parthenon,

Pericles, chính trị gia đã ủy quyền cho Pheidias xây đền Parthenon,

has many enemies in city government,

có nhiều kẻ thù trong chính quyền thành phố,

and this project is somewhat controversial.

và dự án này cũng gây tranh cãi.

The public is expecting a classic temple in the Doric style:

Công chúng kỳ vọng ngôi đền được xây dựng theo phong cách Doric cổ điển:

simple columns supporting a horizontal entablature,

các cột đơn giản đỡ một mũ cột nằm ngang

crowned with a triangular roof.

bên trên là một mái nhà hình tam giác.

But Pheidias’ plans are far more radical by Athenian standards.

Nhưng các kế hoạch của Pheidias lại độc đáo hơn nhiều

so với các tiêu chuẩn của người Athen.

His designs combine Doric columns with a sweeping Ionic frieze,

Thiết kế của anh kết hợp các cột Doric với một bức phù điêu Ionic,

hosting a vast panorama of the city’s Great Panathenaic festival.

một bức tranh toàn cảnh rộng lớn về lễ hội Great Panathenaic của thành phố.

Tác phẩm điêu khắc này không chỉ sắp xếp con người và các vị thần bên cạnh nhau—

Not only will this sculpture show humans and gods side by side—

something never before seen in a temple’s décor—

điều chưa từng thấy trong cách trang trí đền trước đây -

it will also cost much more than the traditional approach.

mà còn có chi phí cao hơn nhiều so với cách tiếp cập truyền thống.

Praying to the Gods that his colleagues have been keeping track of their spending,

Cầu nguyện với chư thần rằng các cộng sự đã ghi nhận đủ các khoản chi tiêu,

Pheidias sets off to prove his innocence.

Phedias bắt đầu chứng minh mình vô tội.

First, he checks in with his architects Iktinos and Callicrates.

Đầu tiên, anh ấy nói chuyện với các kiến trúc sư của mình

Iktinos và Callicrates.

Rather than using a blueprint,

Thay vì sử dụng bản thiết kế,

they pore over the syngraphai, or general plan,

họ nghiên cứu kĩ lưỡng syngraphai, hay bản kế hoạch tổng thể,

and paradeigma, a 3D model.

và paradeigma, một mô hình 3D.

Without an exact blueprint, the team often has to resolve issues in real time,

Vì không có một bản thiết kế chính xác, đội thiết kế thường phải giải quyết

các vấn đề vào thời điểm đó,

guided only by careful calculation and their instinct for symmetry.

chỉ bằng cách tính toán tỉ mẩn và dựa vào cảm giác của họ về sự đối xứng.

Maintaining this symmetry has proven especially difficult.

Duy trì được tính đối xứng là một việc vô cùng khó khăn.

The Parthenon is built on a curve with the columns leaning slightly inwards.

Đền Parthenon được xây dựng trên một nền cong,

với các cột hơi nghiêng vào trong.

To project strength,

Để thể hiện sức mạnh,

and potentially keep the columns looking straight from a distance,

và giúp các cột trông thẳng khi nhìn từ xa.

the architects incorporated entasis, or slight bulging, in each column.

các kiến trúc sư đã thêm các đường gờ dọc cột,

khiến cột lồi ra một chút.

For the temple’s other elements,

Đối với những phần khác của ngôi đền,

the team calculates symmetry by employing relatively consistent proportions

để đạt sự đối xứng, đội xây dựng sử dụng các tỷ lệ tương đối nhất quán

across the design.

xuyên suốt thiết kế.

But their shifting plans require constant recalculations.

Nhưng việc thường xuyên thay đổi kế hoạch đã khiến họ phải liên tục tính toán lại.

After helping solve one such computation,

Sau khi hỗ trợ hoàn thành một tính toán như vậy,

Pheidias collects his colleagues’ gold records

Phedias tập hợp các ghi chép về việc dùng vàng

and heads off to receive a special delivery.

và nhận thấy một điều lạ.

Immense marble blocks for the Parthenon’s pediment have just arrived

Các khối đá cẩm thạch khổng lồ cho phần trán tường của đền Parthenon

vừa mới được chuyển đến

from quarries at Mount Pentelikon.

từ các mỏ đá ở núi Pentelikon.

The usual ramps would collapse

Các đường dốc thông thường sẽ sụp đổ

under the weight of these 2 to 3 ton stone blocks,

dưới sức nặng của những khối đá nặng 2 đến 3 tấn này,

so Pheidias orders the construction of new pulleys.

vì vậy, Pheidias đã yêu cầu chế tạo các ròng rọc mới.

After recording the additional expense

Sau ghi lại các chi phí phát sinh

and supervising the construction all afternoon,

và giám sát việc xây dựng suốt buổi chiều,

he finally arrives at the sculpture workshop.

cuối cùng, anh ấy đến xưởng điêu khắc.

His sculptors are carving 92 mythical scenes, or metopes,

Các thợ điêu khắc đang chạm khắc 92 cảnh thần thoại, còn gọi là các metope,

to decorate the temple.

để trang trí ngôi đền.

Every carving depicts fighting from different epic battles—

Mỗi bức chạm khắc mô tả các trận chiến sử thi khác nhau -

each a mythical representation of Greece’s victory over Persia

mỗi bức tượng trưng cho chiến thắng của Hy Lạp trước Ba Tư

about 40 years earlier.

khoảng 40 năm trước đó.

No temple has ever used so many metopes before,

Trước đó, chưa từng có ngôi đền nào sử dụng nhiều metope như vậy,

and each scene adds to the temple’s ballooning expenses.

và mỗi cảnh lại càng “độn” thêm chi phí xây dựng ngôi đền.

Finally, Pheidias turns to his primary responsibility,

Cuối cùng, Phedias quay lại với nhiệm vụ chính của mình,

and the focal point of the entire temple.

và tâm điểm của toàn bộ ngôi đền.

Covered in thick layers of gold, minutely decorated,

Được bao phủ bởi nhiều lớp vàng dày, trang trí tỉ mẩn,

and towering above her worshippers,

và cao hơn rất nhiều so với những người đến thờ cúng,

this will be a statue of the city’s patron and protector: Athena Parthenos.

đó là bức tượng thần vệ nữ của thành phố: Athena Parthenos.

When the temple is complete, throngs will gather on its perimeter—

Khi ngôi đền hoàn thành, đám đông sẽ vây quanh bức tượng này -

offering prayers, performing sacrifices,

cầu nguyện, thực hiện các nghi lễ hiến tế,

and pouring libations for the goddess of wisdom.

và rót rượu cho nữ thần trí tuệ.

Pheidias spends the rest of the day

Pheidias dành thời gian còn lại trong ngày

designing finishing touches for the statue,

để thiết kế các chi tiết sau cùng của bức tượng,

and as the light fades, the epistatai arrive to confront him.

và khi hoàng hôn buông xuống, những người giám sát đến gặp anh.

After looming over his records, they look up triumphantly.

Sau khi xem qua ghi chép của anh ấy, họ nhìn lên một cách đắc thắng.

Pheidias may have accounted for the temple’s general spending,

Phedias có thể đã giải trình chi phí chung để xây dựng ngôi đền,

but his records show no mention of the statue’s gold.

nhưng lại không đề cập đến lượng vàng cụ thể đã dùng cho bức tượng

At that moment, Pericles himself arrives to save his chief builder.

Vào lúc đó, Pericles đã đến để giải vây cho Pheidias.

“Nhà tài trợ” của ngôi đền nói rằng toàn bộ vàng trên bức tượng

The temple’s sponsor tells them that all the gold on the statue

can be removed and weighed individually to prove Pheidias’ innocence.

có thể được lấy ra và cân riêng để chứng minh Phedias vô tội.

Assigning laborers to the task—

Giao nhiệm vụ này cho nhân công -

and charging the officials to watch them late into the night—

và buộc các quan chức phải canh chừng họ đến khuya -

Pheidias and his patron leave their adversaries

Phedias và người bảo trợ của anh đã vượt qua kiếp nạn

to the mercy of mighty Athena.

nhờ có nữ thần Athena vĩ đại phù hộ.