If superpowers were real: Super speed - Joy Lin

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Some superheros can move faster than the wind.

တချို့ စူပါဟီရိုးတွေက လေထက် ပိုမြန်မြန် ရွေ့လျားနိုင်ကြတယ်။

The men in Apollo 10 reached

၁၉၆၉ ခုနှစ်မှာ လွန်းပျံယာဥ်က

a record-breaking speed

ကမ္ဘာ့လေထုထဲ ပြန်ဝင်တဲ့အခါ

of around 25,000 miles per hour

အပိုလို ၁၀ ထဲက လူတွေဟာ တစ်နာရီ

when the shuttle re-entered

မိုင် ၂၅,၀၀၀ ဝန်းကျင်

the Earth's atmosphere in 1969.

စံချိန်ချိုးတဲ့ အမြန်နှုန်းတစ်ခုကို ရောက်ရှိခဲ့တယ်။

Wouldn't we save a lot of time

ဒီလောက်မြန်မြန် ရွေ့လျားနိုင်တာက

to be able to move that fast?

အချိန်အများကြီး သက်သာမှာ မဟုတ်ဘူးလား။

But what's the catch?

ဒါပေမဲ့ လှည့်ကွက်က ဘာလဲ။

Air is not empty.

လေက ဗလာမဟုတ်ပါဘူး။

Elements like oxygen and nitrogen,

အောက်ဆီဂျင်နဲ့ နိုက်ထရိုဂျင်လို ဒြပ်စင်တွေ၊

even countless dust particles,

မရေမတွက်နိုင်တဲ့ ဖုန်မှုန်တွေတောင်

make up the air around us.

ကျွန်တော်တို့ ပတ်လည်က လေမှာပါဝင်တယ်။

When we move past these things in the air,

ကျွန်တော်တို့ လေထဲက ဒီအရာတွေကို ဖြတ်သွားတဲ့အခါ

we're rubbing against them

ဒါတွေကို ပွတ်ပြီး

and creating a lot of friction,

ပွတ်အားအများကြီး ဖန်တီးတာက

which results in heat.

အပူကို ဖြစ်စေတယ်။

Just like rubbing your hands together warms them up

သင့်လက်တွေကို ပွတ်တာက နွေးလာသလို၊

or rubbing two sticks together makes fire,

တုတ်နှစ်ချောင်းကို ပွတ်တာက မီးဖြစ်စေသလို

the faster objects rub together,

အရာဝတ္ထုတွေ ပိုမြန်မြန် ပွတ်လေ၊

the more heat is generated.

အပူ ပိုထွက်လာလေပါ။

So, if we're running at 25,000 miles per hour,

ဒီတော့ တစ်နာရီ မိုင် ၂၅,၀၀၀ ပြေးနေရင်၊

the heat from friction would burn our faces off.

ပွတ်အားဆီက အပူက မျက်နှာတွေကို လောင်ကျွမ်းလိမ့်မယ်။

Even if we somehow withstood the heat,

အပူကို တစ်နည်းနည်းနဲ့ ခံနိုင်တာတောင်

the sand and dirt in the air

လေထဲက သဲနဲ့ အမှိုက်သရိုက်တွေက

would still scrape us up

တစ်ချိန်တည်းမှာဖြစ်နေတဲ့

with millions of tiny cuts

သန်းတဲ့ချီတဲ့

all happening at the same time.

ပြတ်ရှတာလေးတွေစေဖြစ်လိမ့်မယ်။

Ever seen the front bumper or grill of a truck?

ကုန်ကားတစ်စီးရဲ့ ရှေ့ပိုင်း ဒါမှမဟုတ် ရှေ့ဘန်ပါကို မြင်ဖူးလား။

What do you think all the birds and bugs would do

ငှက်တွေနဲ့ပိုးမွှားအားလုံးက ဖွင့်ထားတဲ့ မျက်လုံး

to your open eyes or exposed skin?

ဒါမှမဟုတ် အကာကွယ်မဲ့နေတဲ့ သင့်အရေပြားကို ဘာလုပ်မယ် ထင်သလဲ။

Okay, so you'll wear a mask

ဒီတော့ မျက်နှာကို ဖျက်ဆီးမခံရအောင်

to avoid destroying your face.

မျက်နှာဖုံးကို ဝတ်မယ်။

But what about people in buildings

ဒါပေမဲ့ သင်နဲ့ သင် သွားလိုရာကြားက

between you and your destination?

အဆောက်အအုံတွေထဲက လူတွေကျတော့ရော။

It takes us approximately one-fifth of a second

မြင်တာကိုတုံ့ပြန်ဖို့ ၁ စက္ကန့်ရဲ့ ၅ ပုံ ၁ ပုံနီးပါး

to react to what we see.

အချိန် လိုအပ်တယ်။

By the time we see what is ahead of us

ရှေ့မှာရှိတာကို မြင်ပြီး

တုံ့ပြန်ချိန် မှာ

and react to it -

time times velocity equals distance

အချိန် အမြောက် အလျင် အကွာအဝေးက

equals one-fifth of a second

တစ်နာရီ မိုင်၂၅,၀၀၀ ရဲ့

times 25,000 miles per hour

၁ စက္ကန့် ၅ ပုံ ၁ပုံ

equals 1.4 miles

အကွာအဝေး ၁.၄ မိုင် နဲ့ ညီမျှတယ်၊

- we would have gone past it

ဒါကို ကျော်သွားတာ

or through it by over a mile.

ဒါမဟုတ် ၁ မိုင် ကျော် ဖြတ်သွားမှာပါ။

We're either going to kill ourselves

စူပါအမြန်နှုန်းနဲ့ အနီးဆုံး နံရံကို

by crashing into the nearest wall at super speed

တိုက်မိရင်း ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ်သေကြမယ်၊

or, worse, if we're indestructible,

ဒါမှမဟုတ် ပိုဆိုးတာက အကြမ်းခံတယ်ဆိုရင်

we've essentially turned our bodies into missiles

ခန္ဓာတွေကို လမ်းကြောင်းထဲက အရာရာကို ဖျက်ဆီးတဲ့

that destroy everything in our path.

ဒုံးကျည်တွေအဖြစ် နောက်ဆုံး ပြောင်းလဲလိုက်တာပါ။

So, long distance travel at 25,000 miles per hour

ဒီတော့ တစ်နာရီ မိုင် ၂၅,၀၀၀ ခရီးဝေးက ကျွန်တော်တို့ကို မီးလောင်ပြီး

would leave us burning up,

ပိုးမွှားတွေ ဖုံးလွှမ်းကာ

covered in bugs,

တုံ့ပြန်ဖို့

and leaves no time to react.

အချိန်မပေးတဲ့အဖြစ်ကို ရောက်စေမှာပါ။

What about short bursts

ကြားမှာ အတားအဆီးတွေ

to a location we can see

မရှိတာကို မြင်တဲ့

with no obstacles in between?

နေရာမှာ အမြန်ပေါက်ကွဲတာတွေကကော။

Okay, let's say a bullet

ကောင်းပြီ၊ ကျည်ဆန်တစ်တောင့်က

is about to hit a beautiful damsel in distress.

စိတ်ဖိစီးနေတဲ့ လှပတဲ့ မိန်းမပျို တစ်ယောက်ကို ထိတော့မယ်ဆိုပါစို့။

So, our hero swoops in at super speed,

ဒါဆို လူစွမ်းကောင်းက အမြန် ထိုးဆင်းပြီး

grabs her,

သူ့ကို ဆွဲကာ

and carries her to safety.

ဘေးကင်းရာကို ပို့ပေးတယ်။

That sounds very romantic,

ဒါက သိပ်စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ပုံရပေမဲ့၊

but, in reality, that girl will probably suffer

သူက အမြန် သွားလိုက်ရင် တကယ်တော့ ဒီမိန်းကလေးဟာ

more damage from the hero than the bullet

ကျည်ဆန်ထက် လူစွမ်းကောင်းဆီက

if he moved her at super speed.

ထိခိုက်မှုကို ပိုခံစားရလောက်တယ်။

Newton's First Law of Motion deals with inertia,

နယူတန်ရဲ့ ပထမ ရွေ့လျားမှု နိယာမက ရွေ့လျားမှု

which is the resistance to a change

အခြေအနေထဲက ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို

in its state of motion.

ခုခံတဲ့ အင်နားရှားနဲ့ဆိုင်တယ်။

So, an object will continue moving

ဒီတော့ တစ်ခုခုက ဒါကို မပြောင်းရင်၊

or staying at the same place

အရာဝတ္ထုတစ်ခုက ဆက်ရွေ့လျား

unless something changes it.

ဒါမှဟုတ် တစ်နေရာတည်းမှာပဲ ဆက်ရှိနေမယ်။

Acceleration is the rate the velocity changes over time.

အရှိန်က အချိန်နဲ့အမျှ ပြောင်းလဲသွားတဲ့ အလျင်ပါ။

When the girl at rest,

မိန်းကလေး ရပ်နေချိန်မှာ

velocity equals zero miles per hour,

တစ်နာရီ သုညမိုင်နဲ့ ညီမျှပြီး

begins accelerating to reach the speed within seconds,

စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း အရှိန် စမြင့်လာကာ အလျင်က တစ်နာရီ

velocity increases rapidly

မိုင် ၂၅,၀၀၀ အထိ

to 25,000 miles per hour,

လျင်မြန်စွာ တိုးများလာတဲ့အခါ

her brain would crash into the side of her skull.

သူ့ဦးနှောက်က ဦးခွံဘေးဘက်ကို ဝင်တိုက်မိသွားမယ်။

And, when she stops suddenly,

သူ ရုတ်တရက် ရပ်လိုက်တဲ့အခါ

တစ်နာရီ သုညမိုင်အထိ အလျင်က လျင်မြန်စွာ လျော့ကျသွားတဲ့အခါ

velocity decreases rapidly back to zero miles per hour,

her brain would crash into the other side of her skull,

သူ့ဦးနှောက်က ဦးခွံရဲ့အခြားဘက်ကို ဝင်တိုက်မိသွားမယ်၊

turning her brain into mush.

ဦးနှောက်ကို ရှင်းလင်းစွာ မတွေးနိုင်စေတာပါ။

The brain is too fragile to handle the sudden movement.

ဦးနှောက်က ရုတ်တရက် ရွေ့လျားမှုကို ကိုင်တွယ်နိုင်လောက်အောင် အကြမ်းမခံဘူး။

So is every part of her body, for that matter.

တကယ်တော့ ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတိုင်းပါ။

Remember, it's not the speed that causes the damage

အာကာသယာဉ်မှူးတွေဟာ အပိုလို ၁၀ မှာ အသက်ရှင်ခဲ့တာ့

because the astronauts survived Apollo 10,

ဒါက ထိခိုက်စေတဲ့ အမြန်နှုန်းမဟုတ်တာကို သတိရပါ။

it's the acceleration

ဒါက ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတွေက

or sudden stop

ကိုယ်ခန္ဓာ အရှေ့ပိုင်းတွေကို

that causes our internal organs

ဝင်ဆောင့်မိစေတဲ့ အရှိန်

to crash into the front of our bodies

ဒါမှမဟုတ် ရုတ်တရက် ရပ်တာပါ၊

the way we move forward in a bus

ယာဉ်မောင်းက ဘရိတ်ဆောင့်နင်းတဲ့အခါ၊

when the driver slams on the brakes.

ကိုယ်ခန္ဓာကို ရှေ့ကို ရွေ့သွားတာမျိုးပါ။

What the hero did to the girl

မိန်းကလေးကို လူစွမ်းကောင်းက လုပ်တာက

အမြင့်ဆုံး အမြန်နှုန်း လွန်းပျံယာဉ်တစ်စင်းနဲ့

is mathematically the same as running her over

with a space shuttle at maximum speed.

သူ့ကို ဖြတ်တိုက်သွားတာနဲ့ သင်္ချာနည်းအရ အတူတူပါ။

She probably died instantly at the point of impact.

သူဟာ တိုက်မိချိန်မှာပဲ ချက်ချင်း သေသွားလောက်တယ်။

He's going to owe this poor girl's family an apology

သူဟာ ဒီသနားစရာ မိန်းကလေးရဲ့ မိသားစုကို တောင်းပန်တာနဲ့

and a big fat compensation check.

လျော်ကြေးကြီးကြီးမားမား ပေးရတော့မယ်။

အိုး၊ ထောင်ကျသွားနိုင်ပါတယ်။

Oh, and possibly face jail time.

Doctors have to carry liability insurance

ဆရာဝန်တွေဟာ အမှားလုပ်ပြီး လူနာတွေကို

just in case they make a mistake and hurt their patients.

ထိခိုက်စေလောက်တယ်ဆိုတဲ့ တာဝန်မကင်းတဲ့ အာမခံထားရမယ်။

I wonder how much superhero insurance policy would cost.

စူပါ ဟီးရိုး အာမခံ မူဝါဒက ဘယ်လောက် ကုန်ကျမလဲဆိုတာ တွေးမိပါရဲ့။

Now, which superpower physics lesson

ကဲ ဘယ်မဟာစွမ်းအား ရူပဗေဒ သင်ခန်းစာကို နောက်တစ်ခါ

will you explore next?

သင် စူးစမ်းရှာဖွေမလဲ။

Shifting body size and content,

ကိုယ်ခန္ဓာအရွယ်အစား ပြောင်းခြင်း၊

super speed,

စူပါ အမြန်နှုန်း၊

flight,

ပျံသန်းမှု၊

super strength,

စူပါ အင်အား၊

immortality,

ထာဝရအသက်ရှင်ခြင်း

and

ပြီးတော့

invisibility.

ကိုယ်ပျောက်နိုင်စွမ်းပါ။