Kabuki: The people's dramatic art - Amanda Mattes

1,037,169 views ・ 2013-09-30

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung
00:06
Many elements of traditional Japanese culture,
0
6999
2491
ချက်ပြုတ်နည်းနဲ့ သိုင်းပညာလို အစဉ်အလာ
00:09
such as cuisine
1
9490
1000
ဂျပန် ယဉ်ကျေးမှုရဲ့
00:10
and martial arts,
2
10490
1060
အရိပ်လက္ခဏာတွေဟာ
00:11
are well-known throughout the world.
3
11550
2036
ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ လူသိများပါတယ်။
00:13
Kabuki, a form of classical theater performance,
4
13586
2826
ကာဘူကီဟာ ဂန္ထဝင် သဘင် ဖျော်ဖြေမှုရဲ့ ပုံစံတစ်ခုပါ။
00:16
may not be as well understood in the West
5
16412
2384
အနောက်တိုင်းမှာ ကောင်းစွာ နားမလည်နိုင်လောက်ပေမဲ့
00:18
but has evolved over 400 years
6
18796
1957
ပြောင်းလဲခဲ့တာ နှစ် ၄၀၀ ကျော်ရှိပြီး
00:20
to still maintain influence and popularity to this day.
7
20753
3984
ယနေ့တိုင် ဩဇာလွှမ်းမှုနဲ့ လူကြိုက်များမှု ကို ထိန်းသိမ်းထားဆဲပါ။
00:24
The word Kabuki is derived
8
24737
1449
ကာဘူကီဆိုတဲ့ စကားလုံးက
00:26
from the Japanese verb kabuku,
9
26186
2171
ဂျပန် ကြိယာ 'ကာဘုကု'ကနေ ဆင်းသက်လာပြီး
00:28
meaning out of the ordinary or bizarre.
10
28357
2601
သာမန်မှ ကွဲထွက်မှု (သို့) တစ်မူထူးမှုလို့ အနက်ရတယ်။
00:30
Its history began in early 17th century Kyoto,
11
30958
3381
၎င်းရဲ့သမိုင်းက ၁၇ ရာစု အစောပိုင်း ကျိုတိုမှာ စတင်ခဲ့တယ်။
00:34
where a shrine maiden named Izumo no Okuni
12
34339
2896
အဲဒီမှာ အိဇုမို နို အိုကုနီလို့ အမည်ရတဲ့ ဗိမာန် အပျိုတော်ဟာ
00:37
would use the city's dry Kamo Riverbed as a stage
13
37235
3302
မြို့ရဲ့ခြောက်သွေ့တဲ့ Kamo မြစ်ကြမ်းပြင်ကို ဇာတ်စင်အဖြစ် သုံးခဲ့တယ်။
00:40
to perform unusual dances for passerby,
14
40537
2931
သူ့ဗုဒ္ဓဘာသာ ဆုတောင်းစာတွေရဲ့ ရဲဝံ့တဲ့ပြက်လုံးတွေဟာ ပျော်စရာ၊
00:43
who found her daring parodies of Buddhist prayers
15
43468
2402
ဖမ်းစားနိုင်တယ်လို့ ထင်တဲ့ ဖြတ်သွားဖြတ်လာတွေအတွက်
00:45
both entertaining and mesmerizing.
16
45870
2542
​ထူးခြားတဲ့ အကတွေကို ဖျော်ဖြေဖို့ပါ။
00:48
Soon other troops began performing
17
48412
1805
မကြာခင်မှာတော့ အခြားဇာတ်အဖွဲ့တွေဟာ
00:50
in the same style,
18
50217
1328
ပုံစံတူ စတင်ဖျော်ဖြေလာတော့့
00:51
and Kabuki made history
19
51545
1541
ကာဘူကီဟာ သာမန်လူတွေကို
00:53
as Japan's first dramatic performance form
20
53086
2463
ဖြည့်ဆည်းပေးတဲ့ ဂျပန်ရဲ့ ပထမဆုံး ပြဇာတ်ဆန်တဲ့
00:55
catering to the common people.
21
55549
1949
ဖျော်ဖြေမှု ပုံစံအဖြစ် သမိုင်းတွင်ခဲ့တယ်။
00:57
By relying on makeup, or keshou,
22
57498
2334
မျက်နှာဖုံးတွေအစား မိတ်ကပ်(သို့) keshou နဲ့
00:59
and facial expressions instead of masks
23
59832
2464
မျက်နှာ အမူအရာတွေကို အမှီပြုရင်း၊
01:02
and focusing on historical events
24
62296
2084
ရှေးရိုးပုံပြင်တွေထက် သမိုင်းဖြစ်ရပ်တွေနဲ့
01:04
and everyday life rather than folk tales,
25
64380
2359
နေ့စဉ်ဘဝကို အာရုံစိုက်ခြင်းအားဖြင့်
01:06
Kabuki set itself apart
26
66739
1474
ကာဘူကီဟာ 'နို' လို့ခေါ်တဲ့
01:08
from the upper-class dance theater form
27
68213
2057
အထက်တန်းစား သဘင် ပုံစံကနေ
01:10
known as Noh
28
70270
1282
ခွဲထွက်ခဲ့ပြီး
01:11
and provided a unique commentary on society
29
71552
2579
အီဒိုခေတ်အတွင်းက လူမှုအဖွဲ့အစည်းမှာ ရှိတဲ့ ထူးခြားတဲ့
01:14
during the Edo period.
30
74131
1982
တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်မှုကို ပံ့ပိုးပေးတယ်။
01:16
At first, the dance was practiced only by females
31
76113
2851
ပထမတော့ အကကို အမျိုးသမီးတွေသာ လေ့ကျင့်ခဲ့ပြီး
01:18
and commonly referred to as Onna-Kabuki.
32
78964
3058
အများအားဖြင့် Onna-Kabuki လို့ ရည်ညွှန်းခေါ်ဆိုခဲ့တယ်။
01:22
It soon evolved to an ensemble performance
33
82022
2605
မကြာခင်မှာ စုပေါင်းဖျော်ဖြေမှုတစ်ခု အဖြစ် ပြောင်းလဲကာ
01:24
and became a regular attraction at tea houses,
34
84627
2422
လက်ဘက်ရည်ပွဲတွေမှာ ပုံမှန် ဆွဲဆောင်မှုဖြစ်လာတယ်။
01:27
drawing audiences from all social classes.
35
87049
2686
လူတန်းစားအားလုံးက ပရိတ်သတ်တွေကို ဆွဲဆောင်ရင်းပါ။
01:29
At this point, Onna-Kabuki was often risque
36
89735
3096
ဒီနေရာမှာ Onna-Kabuki တွေဟာ မကြာခဏ မတော်တရော် ပြက်လုံးဖြစ်တာက
01:32
as geishas performed not only to show off
37
92831
2462
ဂေရှာမယ်တွေလိုပဲ သီဆိုတာနဲ့ ကတဲ့ အရည်အချင်းတွေကို
01:35
their singing and dancing abilities
38
95293
1662
ပြသဖို့ ဖျော်ဖြေရုံသာမက
01:36
but also to advertise their bodies to potential clients.
39
96955
3429
အလားအလာရှိတဲ့ ဖောက်သည်တွေကို သူတို့ရဲ့ခန္ဓာကိုယ်တွေကိုပါ ကြော်ငြာတာပါ။
01:40
A ban by the conservative Tokugawa shogunate
40
100384
3078
၁၉၂၉ မှာ ရှေးရိုးစွဲ တိုကူဂါဝါ ရှိုဂွန်တွေရဲ့
01:43
in 1629
41
103462
1423
01:44
led to the emergence of Wakashu-Kabuki
42
104885
2775
သရုပ်ဆောင်တွေအဖြစ် ကောင်လေးတွေ ပါဝင်တဲ့ Wakashu-Kabuki
01:47
with young boys as actors.
43
107660
2005
ပေါ်ထွန်းမှုကို ဦးတည်စေခဲ့တယ်။
01:49
But when this was also banned for similar reasons,
44
109665
2867
ဒါပေမဲ့ ဒါလည်း အလားတူ အကြောင်း တွေနဲ့ တားမြစ်ခံခဲ့ရတဲ့အခါ
01:52
there was a transition to Yaro-Kabuki,
45
112532
2589
အမျိုးသားတွေ ဖျော်ဖြေတဲ့ Yaro-Kabuki ဆီ
01:55
performed by men,
46
115121
1008
အကူအပြောင်းရှိခဲ့တယ်။
01:56
necessitating elaborate costumes and makeup
47
116129
2448
အမျိုးသမီးအခန်းမှာ သရုပ်ဆောင်တဲ့ onnagata အတွက်
01:58
for those playing female roles,
48
118577
1971
အနုစိတ် ပြင်ဆင်ထားတဲ့ အဝတ်အစားနဲ့
02:00
or onnagata.
49
120548
1288
မိတ်ကပ်တွေ လိုအပ်လာပါတယ်။
02:01
Attempts by the government to control Kabuki
50
121836
2049
ကာဘူကီကိုထိန်းဖို့ အစိုးရကြိုးပမ်းမှုတွေဟာ
02:03
didn't end with bans on the gender
51
123885
1869
ဖျော်ဖြေသူတွေရဲ့ လိင်(သို့) အသက်မှာ
02:05
or age of performers.
52
125754
1845
တားမြစ်မှုတွေနဲ့ အဆုံးသတ်မသွားဘူး။
02:07
The Tokugawa military group,
53
127599
1785
တိုကူဂါဝါ စစ်အုပ်စု
02:09
or Bakufu,
54
129384
1211
(သို့) Bakufu ဟာ
02:10
was fueled by Confucian ideals
55
130595
1958
ကွန်ဖြူးရှပ် စံတွေနဲ့ လောင်စာဖြည့်ပြီး
02:12
and often enacted sanctions
56
132553
1547
မကြာခဏတော့ အဝတ်အစား ရက်ထည်တွေ၊
02:14
on costume fabrics,
57
134100
1340
ဇာတ်စင် အပြင်အဆင်တွေနဲ့
02:15
stage weaponry,
58
135440
1077
ဇာတ်ကွက်အကြောင်းအရာမှာ
02:16
and the subject matter of the plot.
59
136517
2088
အရေးယူမှုတွေကို ဥပဒေပြုခဲ့တယ်။
02:18
At the same time,
60
138605
947
တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ
02:19
Kabuki became closely associated with
61
139552
1965
ကာဘူကီဟာ အနုစိတ် ဆင်ထားတဲ့ ရုပ်သေးရုံ
02:21
and influenced by Bunraku,
62
141517
2029
ပုံစံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Bunraku နဲ့ နီးစပ်စွာ
02:23
an elaborate form of puppet theater.
63
143546
2624
ဆက်နွယ်ပြီးဩဇာလွှမ်းခံခဲ့ရတယ်။
02:26
Due to these influences,
64
146170
1542
ဒီဩဇာလွှမ်းမှုတွေကြောင့်
02:27
the once spontaneous, one-act dance
65
147712
2252
တစ်ခါက ပင်ကိုသဘောဆောင်တဲ့ တစ်ခန်းရပ် အကဟာ
02:29
evolved into a structured, five-act play
66
149964
3157
စနစ်တကျတည်ဆောက်ထားတဲ့ ငါးခန်း ပြဇာတ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားတယ်။
02:33
often based on the tenets of Confucian philosophy.
67
153121
3791
မကြာခဏတော့ ကွန်ဖြူရှပ် ဒဿနရဲ့ သက်ဝင်ယုံကြည်မှုတွေကို အခြေခံပါတယ်။
02:36
Before 1868, when the Tokugawa shogunate fell
68
156912
3740
၁၈၆၈ မတိုင်မီ တိုကူဂါဝါ ရှိုဂွန်တွေ ကျဆုံးပြီး
02:40
and Emperor Meiji was restored to power,
69
160652
2149
မေဂျီ ဧကရာဇ် အာဏာ ပြန်ရတဲ့အခါ
02:42
Japan had practiced isolation from other countries,
70
162801
2869
ဂျပန်ဟာ Sakoku (သို့)အခြားနိုင်ငံတွေကနေ အထီးကျန်နေခြင်းကို
02:45
or Sakoku.
71
165670
1245
ကျင့်သုံးခဲ့တယ်။
02:46
And thus, the development of Kabuki
72
166915
1598
ဒီနည်းနဲ့ ကာဘူကီ ဖွံ့ဖြိုးမှုဟာ
02:48
had mostly been shaped by domestic influences.
73
168513
2984
ပြည်တွင်း ဩဇာလွှမ်းမှုတွေရဲ့ ပုံသွင်းတာခံခဲ့ရတယ်။
02:51
But even before this period,
74
171497
1667
ဒါပေမဲ့ ဒီကာလ မတိုင်မီမှာတောင်
02:53
European artists, such as Claude Monet,
75
173164
2557
Claude Monet လို ဥရောပ အနုပညာရှင်တွေဟာ
02:55
had become interested in
76
175721
1428
ဂျပန် အနုပညာကို စိတ်ဝင်စားကာ
02:57
and inspired by Japanese art,
77
177149
1678
စေ့ဆော်မှု ခံခဲ့ရတယ်။
02:58
such as woodblock prints,
78
178827
1815
ဥပမာ တိုက်ရိုက် ဖျော်ဖြမှုအပါအဝင်
03:00
as well as live performance.
79
180642
1734
သစ်ထွင်း ပုံနှိပ်မှုတွေပါ။
03:02
After 1868, others such as Vincent van Gogh
80
182376
3121
၁၈၆၈ နောက်ပိုင်းမှာ အခြားသူတွေဖြစ်တဲ့ Vincent Van Gogh နဲ့
03:05
and composer Claude Debussy
81
185497
2074
ဂီတစာဆို Claude Debussy တို့ရဲ့လက်ရာမှာ
03:07
began to incorporate Kabuki influences in their work,
82
187571
2938
ကာဘူကီ ဩဇာလွှမ်းမှုတွေကို စတင်ပေါင်းစပ်ခဲ့ကြပေမဲ့
03:10
while Kabuki itself underwent
83
190509
1542
ကာဘူကီ ကိုယ်၌ကတော့ ခေတ်သစ်ကာလနဲ့
03:12
much change and experimentation
84
192051
1889
လိုက်ဖက်စေဖို အပြောင်းအလဲနဲ့
03:13
to adapt to the new modern era.
85
193940
2223
စမ်းသပ်မှု အများကြီး ကြုံခဲ့ရတယ်။
03:16
Like other traditional art forms,
86
196163
1729
အခြားသော ရိုးရာ အနုပညာ ပုံစံတွေလိုပဲ
03:17
Kabuki suffered in popularity
87
197892
1726
ကဘူကီဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်းမှာ
03:19
in the wake of World War II.
88
199618
1793
ရေပန်းစားမှု ဒုက္ခကြုံခဲ့ရပေမဲ့
03:21
But innovation by artists
89
201411
1412
ဒါရိုက်တာ Tetsuji Takechi လို
03:22
such as director Tetsuji Takechi
90
202823
2252
အနုပညာရှင်တွေရဲ့ ဆန်းသစ်မှုကြောင့်
03:25
led to a resurgence shortly after.
91
205075
2792
မကြာခင်အတွင်းမှာ ပြန်လည်ရှင်မှုကို ဖြစ်စေခဲ့တယ်။
03:27
Indeed, Kabuki was even considered
92
207867
1894
တကယ်တမ်းက ကာဘူကီဟာ ဂျပန် အစဉ်အလာတွေကို
03:29
a popular form of entertainment
93
209761
1571
အမေရိကန်ရဲ့ အစောပိုင်း
03:31
amongst American troops stationed in Japan
94
211332
2399
စိစစ်ဖြတ်တောက်မှု ရှိပေမဲ့ ဂျပန်မှာ စခန်းချခဲ့တဲ့
03:33
despite initial U.S. censorship
95
213731
2036
အမေရိကန်တပ်တွေ ကြားမှာ လူကြိုက်များတဲ့
03:35
of Japanese traditions.
96
215767
1788
ဖျော်ဖြေရေး ပုံစံအဖြစ် မှတ်ယူခံရတယ်။
03:37
Today, Kabuki still lives on
97
217555
1521
ယနေ့ ကာဘူကီဟာ ဂျပန်ရဲ့ကြွယ်ဝတဲ့
03:39
as an integral part of Japan's rich cultural heritage,
98
219076
3258
ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ခွဲခြားမရတဲ့ အစိတ်အပိုင်း အဖြစ် ရှင်သန်နေဆဲပါ။
03:42
extending its influence beyond the stage
99
222334
2161
၎င်းရဲ့ဩဇာ အကျုံးဝင်တာက ဇာတ်စင်ကနေ ကျော်ကာ
03:44
to television,
100
224495
825
ရုပ်မြင်သံကြား၊
03:45
film,
101
225320
557
03:45
and anime.
102
225877
1080
ရုပ်ရှင်နဲ့
ပုံရိပ်ရှင်တွေ အထိပါ။
03:46
The art form pioneered by Okuni
103
226957
2176
အိုကုနိ ကနေ အစပြုခဲ့တဲ့ အနုပညာ ပုံစံဟာ
03:49
continues to delight audiences
104
229133
1708
သရုပ်ဆောင်တွေရဲ့ အနုစိတ် မိတ်ကပ်၊
03:50
with the actors' elaborate makeup,
105
230841
1749
ခမ်းနားကာ အနုစိတ်ကွန့်ထားတဲ့အဝတ်အစား
03:52
extravagant and delicately embroidered costumes,
106
232590
3006
ဇာတ်စင်ပေါ်မှာ ပြောတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေရဲ့ ထင်ရှားပေါ်လွင်နေတဲ့
03:55
and the unmistakable melodrama
107
235596
2264
သဘာဝလွန် ဇာတ်အိမ်နဲ့အတူ ပရိတ်သတ်တွေကို
03:57
of the stories told on stage.
108
237860
1451
အကြိုက်တွေ့နေစေတုန်းပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7