How you survive the coldest place on Earth - Nadia Frontier

199,323 views ・ 2023-10-10

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Paing Thu Soe Reviewer: Sanntint Tint
00:07
The vast, white ice surface of Antarctica
0
7253
2795
အန္တာတိကက ရေခဲတွေဟာ ကီလိုမီတာ ၃သန်းကျော်ထိ တောင်ကျယ်ဝန်းပြီးတော့
00:10
stretches for over 3 million square kilometers:
1
10048
2836
00:12
empty, desolate, and almost completely silent.
2
12884
2878
ရှင်းလင်း၊ လူသူကင်းမဲ့ပြီး လုံးဝနီးပါးကို တိတ်ဆိတ်နေပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း အသွင်အပြင်က ခင်ဗျားတို့ကို လှည့်စားသွားနိုင်ပါတယ်။
00:16
But appearances can be deceiving.
3
16637
1961
00:18
On the coast of this expanse,
4
18681
1710
ဒီလောက်ကျယ်ဝန်းတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကြီးရဲ့ ကမ်းရိုးတန်းလေးရဲ့ ရေခဲပြင်အောက်မှာတော့
00:20
just a few meters beneath the ice lies a multicolored constellation of life.
5
20391
4213
အရောင်အသွေးစုံလင်တဲ့ သက်ရှိတွေ ခိုအောင်းနေတာဖြစ်တယ်
00:24
This remarkably diverse realm is home to over 8,000 species of sea denizens
6
24812
5172
ဒီမတူညီမှုတွေရှိတဲ့နယ်ပယ်မှာ အသက်ရှင်ဖို့ထူးခြားတဲ့လက္ခဏာတွေပါတဲ့
00:29
who rely on an arsenal of otherworldly traits to survive.
7
29984
3796
ရေနေသက်ရှိပေါင်း ၈၀၀၀ ကျော်လောက် နေထိုင်ပါတယ်။
အဲ့တော့ ဒီလိုမျိုးစိတ်တွေ တိရစ္ဆာန်အများစုမနေနိုင်တဲ့နေရာမှာ
00:34
So how do these species not only live, but thrive,
8
34113
2670
00:36
in conditions most animals would be unable to bear?
9
36783
2836
နေထိုင်နိုင်ရုံသာမက ဘယ်လိုမျိုး မျိုးပွားကြသလဲ။
00:40
Antarctic waters are some of the most consistently frigid in the world,
10
40119
4004
အန္တာတိကရေတွေဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ တစ်လျှောက်လုံးအအေးဆုံးရေတွေ ဖြစ်ပြီးတော့
00:44
hovering below 0 degrees Celsius for a large portion of the year.
11
44207
4004
နှစ်တစ်နှစ်ရဲ့ ရက်တော်တော်များများဟာ အနုတ် ၀ ဒီဂရီ မှာပဲရှိနေလေ့ရှိတယ်။
00:48
This means burning energy too quickly can be deadly,
12
48377
3254
ဆိုလိုချင်တာကစွမ်းအင်တွေကိုမြန်မြန်သုံးတာက သေစေနိုင်တဲ့ထိတောင်ဖြစ်နိုင်စေတယ်။
00:51
so survival in this ecosystem looks slow and steady.
13
51714
3420
အဲ့တော့ ဒီဂေဟစနစ်မှာ အသက်ရှင်ဖို့ဆိုရင် ဖြည်းဖြည်းနဲ့မှန်မှန်ဖြစ်နေမှဖြစ်မှာပါ။
00:55
Freezing temperatures persist even in the summer,
14
55551
2836
အေးခဲတဲ့အပူချိန်က နွေရာသီမှာတောင်ဆက်ရှိ နေမှာဖြစ်တယ်။
00:58
but this season brings a rare gift: sunlight.
15
58471
2878
ဒါပေမယ့်လည်း နွေရာသီက ရှားပါးအရာတစ်ခုဖြစ်တဲ့
နေရောင်ခြည်လေးကိုဆောင်ကြဉ်း‌ပေးလာတယ်။
01:01
For a brief period, it’s abundant,
16
61766
2127
တိုတောင်းတဲ့ အချိန်လေးတစ်ခုဖြစ်ရင်တောင်။
01:03
shining through the ice for 24 hours a day.
17
63893
2628
၂၄နာရီလုံး ရေခဲပြင်ကြီးမှာ တောက်ပနေတာဟာ တော်တော်များများလှပြီ
01:06
This infusion of energy drives intense coastal phytoplankton blooms,
18
66687
4296
ဒီပေါင်းစပ်တာက ကမ်းရိုးတန်းမှာရှိတဲ့ စိုက်တိုပလတန်တွေကို ပွင့်စေပြီးတော့
01:11
transforming the waters into a thick green soup.
19
71192
3045
ရေထုကိုလည်း ပါးလွှာတဲ့ အစိမ်းရောင်စွပ်ပြုတ်အဖြစ်ပြောင်းလဲစေတယ်။
01:14
Marine life both large and small takes advantage of this bounty,
20
74737
3837
ဧရာမအရွယ် အန္တာတိက အိုင်ဆိုပေါ့အပါအဝင် ပင်လယ်နေသတ္တဝါတွေဖြစ်တဲ့ အကောင်ကြီးရော၊
01:18
including the giant Antarctic isopod.
21
78574
2503
အကောင်သေးတွေပါ ဒီဖြစ်ရပ်ကိုအသုံးချပါတယ်။
01:21
Cousins of the humble pill bug,
22
81160
1877
humble pill bugရဲ့ ညီအစ်ကိုဖြစ်တဲ့
01:23
these crustaceans can reach up to 11 centimeters long,
23
83079
3587
ဒီအခွံမာရေသတ္တဝါတွေဟာ အများဆုံး ၁၁ စင်တီမီတာထိတောင်ရောက်နိုင်ပြီးတော့
01:26
and they never miss the opportunity for a meal.
24
86791
2502
သူတို့က ဘယ်တော့မှလဲ အစားအတွက် လက်လွှတ်ခံလေ့မရှိဘူးဖြစ်တယ်
01:29
The scavengers eat a wide variety of prey, including other giant isopods.
25
89669
4421
အသေကောင်စားသတ္တဝါတွေကလည်းအခြားအိုင်စိုပေါ့
အကောင်ကြီးတွေအပါအဝင် သားကောင်အမျိုးမျိုးစားပြီး
01:34
And by slowing their metabolisms, they can make this food last,
26
94090
3420
သူတို့ရဲဇီဝကမ္မဖြစ်စဉ်ကိုနှေးခြင်းအားဖြင့် စားထားတာတွေ တာရှည်ခံအောင်လုပ်လေ့ရှိတယ်။
01:37
with one study showing specimens surviving for 50 days without eating.
27
97552
4087
လေ့လာချက်တစ်ခုအရ အစားမစားပဲ ရက်ပေါင်း ၅၀ ထိနေနိုင်တယ်လို့ နမူနာတွေကဖော်ပြထားပါတယ်။
01:42
Since this adaptation involves careful conservation of energy,
28
102014
3671
လိုက်လျောညီထွေနေထိုင်မှုကစွမ်းအင်ကိုကောင်း ကောင်းထိန်းသိမ်းတာပါတဲ့အတွက်ကြောင့်
01:45
giant isopods spend most of their time stationary or inching across the seafloor.
29
105685
5547
အကောင်ကြီးအိုင်စိုပေါ့တွေဟာ အချိန်အများစုကို
ပင်လယ်ကြမ်းပြင်အောက်မှာ မလှုပ်မရှားပဲ နေလို့ရှိကြတယ်
01:51
Meanwhile, their tiny amphipod relatives celebrate the summer
30
111607
3754
တချိန်တည်းမှာပဲ သူတို့ရဲ့ အမျိုးတွေဖြစ်တဲ့ အမ်ဖီပေါ့တွေကတော့
01:55
by releasing offspring alongside the algal explosion,
31
115361
3170
ရေညှိပေါက်ကွဲခြင်းနဲ့အတူ မျိုးပွားပြီး သူတို့ကလေးတွေ
01:58
ensuring their young have an abundance of food.
32
118531
2294
အစာရေစာပေါများအောင် လုပ်ပေးပြီး နွေရာသီမှာ ပျော်မြူးကြပါတယ်။
02:01
And sea cucumbers carpeting the seafloor hoover up the dense plankton
33
121117
4629
ပြီးတော့ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်မှာပြည့်နေတဲ့ ပင်လယ်မျှော့တွေဟာလက်တွေကို ဖြန့်ကားထားပြီး
ထူထပ်တဲ့အသိုက်ကနေ ထွက်လာပြီး အနီးနားမှာရှိတဲ့သက်ရှိတွေကို
02:05
with outstretched tentacles,
34
125788
1460
02:07
producing nutrient-rich feces that nourish nearby life.
35
127248
3253
အားဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အာဟာရဓာတ်ပေါများတဲ့ မစင်တွေကိုထုတ်ပေးပါတယ်။
02:10
But this big summer blowout doesn’t last long.
36
130751
2670
ဒါပေမယ့်လည်း ဒီနွေရာသီဟာ ကြာကြာတော့မခံသွားပါဘူး။
02:13
The first signs of autumn arrive in fine needles of frazil ice.
37
133462
4338
ဆောင်းဦးရောက်လာကြောင်းပြတဲ့ ပထမဦးဆုံးလက္ခဏာကတော့
ပါးလွှာတဲ့ရေခဲလေးတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတာဖြစ်တယ်
02:17
These slowly coagulating crystals form a skin across the surface,
38
137967
3921
ဒီ ရေခဲတွေဟာ မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ အကာ တစ်ခုအနေနဲ့ ဖြည်းဖြည်းချင်း ဖြစ်ပေါ်လာပြီး
02:22
then mix with falling snow before freezing into a thin crust of ice.
39
142096
4338
ကျလာတဲ့နှင်းတွေနဲ့ရောသွားပြီး မာကြောထူထပ်တဲ့ရေခဲအဖြစ် ပြောင်းသွားပြီး
02:26
The waters get darker and colder.
40
146642
1961
ရေတွေဟာလည်း မဲမှောင်ပြီး အေးလည်းအေးလာပါတယ်။
02:28
And in this swiftly dimming world,
41
148603
1876
ဒီမဲမှောင်နေတဲ့ကမ္ဘာကြီးထဲမှာရှည်လျားပြီး ချွန်ထက်တဲ့ခြေချောင်းတွေရှိတဲ့
02:30
a set of long, spiky limbs sidle into view.
42
150479
2837
ကောင်တွေကိုတွေ့ရမှာဖြစ်တယ်။
02:33
With up to six pairs of legs, these giant sea spiders aren’t arachnids,
43
153524
4213
အများဆုံးခြေထောက် ၆စုံပါတဲ့ ဒီပင့်ကူအကောင် ကြီးတွေဟာ ပင့်ကူအမျိုးအစားထဲမှာမပါပါဘူး။
02:37
but rather a related class of marine arthropod unique to the seafloor.
44
157820
4088
ပင်လယ်ကြမ်းပြင်မှာရှိတဲ့ ရေနေအာတရိုပေါ့ တွေနဲ့ပတ်သက်ပါတယ်။
02:42
In addition to housing some of the animal’s organs,
45
162200
2711
အဲ့ဒီကောင်တွေရဲ့ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါအချို့ တည်ရှိနေရုံသာမက
02:44
its legs are covered in tiny holes,
46
164911
2168
သူတို့ရဲ့ခြေထောက်တွေမှာ သူတို့အသက်ကြီးလာတာနဲ့အမျှပေါက်လာတဲ့
02:47
which grow more numerous as the spider ages.
47
167079
2628
အပေါက်သေးသေးလေးတွေနဲ့ပြည့်နေပါတယ်
02:49
These holes will likely help absorb the dissolved oxygen
48
169832
2878
ဒီအပေါက်ငယ်လေးတွေဟာ တောင်ပိုင်းရေခဲတွေကနေ စိမ့်ဝင်လာပြီး ပျော်ဝင်နေတဲ့
02:52
that saturates these freezing southern waters.
49
172710
2252
အောက်ဆီဂျင်‌တွေကို စုပ်ယူရာမှာကူညီပေးပါတယ်။
02:55
Since oxygen fuels growth,
50
175004
1835
အောက်ဆီဂျင်တိုးပွားလာတာနဲ့အမျှ၊
02:56
many local species have evolved to take advantage of this abundance,
51
176839
3670
သက်ရှိမျိုးစိတ်တော်တော်များများဟာ ဒီအခြေအနေကို အကျိုးရှိအောင်လုပ်လာပါတယ်။
03:00
and it may be one of the reasons that gigantism is so common in this region.
52
180593
4046
အဲ့ဒါကလေ အကောင်ကြီးတွေရှိနေရတဲ့ အကြောင်းအရင်းတွေထဲကတစ်ခုဖြစ်နေနိုင်ပါတယ်။
03:05
Individual sea spiders, for instance, can grow to the size of dinner plates.
53
185181
4004
ဥပမာအနေနဲ့ ရေနေပင်ကူတွေဟာ ညစာစားတဲ့ပန်းကန် ပြားအရွယ်အစားထိ ကြီးထွားနိုင်ပါတယ်။
03:09
But soon, these underwater giants will be moving slower than ever.
54
189227
3920
ဒါပေမယ့်လည်းမကြာခင်မှာအဲ့ဒီအကောင်ကြီးတွေဟာ အရင်ကထက် ပိုပြီးလှုပ်ရှားတာနှေးလာမှာပါ။
03:13
As winter settles in, the sea floor becomes even colder.
55
193940
3420
ဆောင်းရာသီရောက်လာတာနဲ့အမျှ၊ ပင်လယ်ရေဟာလည်းအေးလာပြီးတော့
03:17
Waters fall to negative 1.8 degrees Celsius.
56
197360
3420
ရေအပူချိန်ဟာ အနုတ် ၁ ဒဿမ ၈ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီရပ်ထိတောင်ဖြစ်သွားတယ်။
03:21
On the surface, the thin icy crust thickens into a layer called nilas,
57
201030
4838
မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာတော့ ပါးလွှာတဲ့ရေခဲတွေဟာ နီးလပ်လို့ခေါ်တဲ့အလွှာထူကြီးဖြစ်သွားပြီး
03:26
and young sea ice starts forming ridges that block out the sun.
58
206035
3712
ပင်လယ်ရေခဲတွေဟာလည်း နေရောင်ကိုကာထားတဲ့ အကာတွေအနေနဲ့ဖြစ်သွားပါတယ်။
03:29
The ocean begins to mirror the still landscape above it.
59
209914
2961
သမုဒ္ဒရာကြီးဟာလည်း ကောင်းကင်ကြီးကို စပြီးရောင်ပြန်ဟပ်လာပါတယ်။
03:33
Antarctic sea cucumbers and urchins go into dormancy for months,
60
213626
4212
အန္တာတိကက ပင်လယ်မျှော့တွေနှင့် သံပခြုပ်တွေ ဟာလည်းလပိုင်းများစွာစတင်အိပ်စက်လာပြီးတော့
03:37
and their metabolic rates fall to the slowest on Earth.
61
217838
2962
သူတို့ရဲ့ ဇီဝရုပ်ဖြစ်ပျက်မှုနှုန်းကလည်း ကမ္ဘာပေါ်မှာ အနှေးကွေးဆုံးဖြစ်လာပါတယ်။
03:40
Antarctic limpets continue feeding,
62
220800
2419
အန္တာတိကခမောက်ခရုတွေဟာ ဆက်ပြီးအစာစားနေပြီး
03:43
but at such a gradual pace that they're largely still surviving
63
223219
3045
ဒီလောက်မြန်တဲ့ အရှိန်မှာ သူတို့ဟာ နွေရာသီမှာ သိုလှောင်ထားတဲ့ စွမ်းအင်တွေနဲ့
03:46
on energy reserves from the summer.
64
226264
1793
ရှင်သန်နေထိုင်ကြပါတယ်။
03:48
Tiny crustaceans survive off the traces of algae
65
228557
3087
အခွံပါရေနေသတ္တဝါလေးတွေဟာ သူတို့နေထိုင်ရာ နေရာရဲ့ရေခဲပေါ်မှာပေါက်နေတဲ့
03:51
growing on their home’s icy ceiling,
66
231644
2085
ရေညှိတွေကို စားသုံးပြီးအသက်ရှင်ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ကလေးတွေကို
03:53
raising their young in these expansive winter nurseries.
67
233729
2670
ဒီလိုရှည်လျားတဲ့ ဆောင်းရာသီမှာ ပြုစုပျိုးထောင်ပေးပါတယ်
03:56
But this seemingly endless winter won't last forever.
68
236691
3253
ဒီလို ကြာငြောင်းလှတယ်လို့ထင်ရတဲ့ ဆောင်းရာသီကြီးလည်းကြာကြာတော့မခံသွားပါဘူး။
04:00
As spring comes, light slowly begins to trickle back down through the ice.
69
240236
3962
နွေဦးရာသီရောက်လာတာနဲ့ နေရောင်ခြည်ဟာလည်း ရေခဲထဲကို အပတ်တိုင်းဖြည်းဖြည်းချင်းနဲ့
04:04
And week by week, bit by bit,
70
244198
1919
ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာပါတယ်။
04:06
this underwater world will begin waking up
71
246117
2544
ရေအောက်ကမ္ဘာကြီးလည်းသူ့နူးညံတဲ့ လှုပ်ရှားမှုလေးတွေဟာလည်း
04:08
to begin its delicate, slow-motion dance once again.
72
248661
3629
စပြီး ပြန်လည်အသက်ဝင်လာပြီပဲဖြစ်ပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7