The mysterious origins of life on Earth - Luka Seamus Wright

1,229,922 views ・ 2019-08-26

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung
00:08
Billions of years ago on the young planet Earth
0
8842
3570
လွန်ခဲ့တဲ့ ဘီလီယံချီ နှစ်များတုန်းက အသက်နုသေးတဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ
00:12
simple organic compounds assembled into more complex coalitions
1
12412
5020
သာမန် အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းများက ပိုမိုရှုပ် ထွေးတဲ့ ဒြပ်ပေါင်းများအဖြစ် စုစည်းခဲ့လို့
00:17
that could grow and reproduce.
2
17432
2690
ကြီးထွားလာနိုင်ကြပြီး မျိုးပွားလာနိုင်ကြတယ်။
00:20
They were the very first life on Earth,
3
20122
3250
၎င်းတို့ဟာ ကမ္ဘာပေါ်က ပထမဦးဆုံး သက်ရှိတွေဖြစ်ခဲ့ကြပြီး
00:23
and they gave rise to every one of the billions of species
4
23372
4140
ဒီနေ့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ နေထိုင်နေကြတဲ့ မျိုးစိတ် ဘီလီယံချီတို့ကို
00:27
that have inhabited our planet since.
5
27512
3090
ဖန်တီး မျိုးပွားအောင် လုပ်ပေးခဲ့ကြတာပါ။
00:30
At the time, Earth was almost completely devoid
6
30602
3110
အဲဒီတုန်းက သက်ရှိမျာ း နေထိုင်ဖို့ သင့်လျော်တဲ့
00:33
of what we’d recognize as a suitable environment for living things.
7
33712
4570
ကမ္ဘာကြီးဟာ ဘာမှမရှိ ကင်းမဲ့နေခဲ့တဲ့ ပုံစံမျိုးပါ။
00:38
The young planet had widespread volcanic activity
8
38282
3443
နုနယ်သေးတဲ့ ဂြိုဟ်ပေါ်မှာ နေရာတိုင်းလိုလိုမှာ ငလျင် လှုပ်နေခဲ့ပါတယ်။
00:41
and an atmosphere that created hostile conditions.
9
41725
3610
အဲဒါနဲ့ နေထိုင်လို့ ရနိုင်တဲ့ လေထုကို ဖန်တီးပေးနိုင်ခဲ့တယ်။
00:45
So where on Earth could life begin?
10
45335
3500
အဲဒါနဲ့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ သက်ရှိဘဝဟာ ဘယ်နေရာမှာ စတင်ခဲ့တာလဲ။
00:48
To begin the search for the cradle of life,
11
48835
2530
ဘဝရဲ့ မူရင်းအစကို ရှာကြည့်ရန်
00:51
it’s important to first understand the basic necessities for any life form.
12
51365
5350
ဘယ်သက်ရှိပုံစံအတွက်မဆို အခြေခံလိုအပ်ချက် တွေကို ဦးစွာနားလည်ရန် အရေးကြီးပါတယ်။
00:56
Elements and compounds essential to life include hydrogen, methane, nitrogen,
13
56715
5225
အသက်ရှင်ရန် လိုအပ်တဲ့ ဒြပ်ပေါင်းများထဲမှာ ဟိုက်ဒရိုဂျင်၊ မီသိန်း၊ နိုက်ထရိုဂျင်၊
01:01
carbon dioxide, phosphates, and ammonia.
14
61940
3528
ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်၊ ဖော့စဖိတ်နှင့် အမိုးနီးယား ပါပါတယ်။
01:05
In order for these ingredients to comingle and react with each other,
15
65468
4360
အဲဒီ ပါဝင်ပစ္စည်းတွေ ထိတွေ့ဓာတ်ပြုနိုင်ရန်အတွက်
01:09
they need a liquid solvent: water.
16
69828
3432
အရည်ဖျော်ရည် - ရေ လိုအပ်ခဲ့တယ်။
01:13
And in order to grow and reproduce,
17
73260
2440
ပြီးတော့ ကြီးထွား မျိုးပွားရန် အတွက်ကျတော့
01:15
all life needs a source of energy.
18
75700
3560
သက်ရှိအားလုံးတို့ဟာ စွမ်းအင် အရင်းအမြစ် လိုအပ်ခဲ့ကြတယ်။
01:19
Life forms are divided into two camps:
19
79260
3040
သက်ရှိ ပုံစံတွေကို စခန်းနှစ်ခုအဖြစ် ခွဲခြားပေးနိုင်ပါတယ်-
01:22
autotrophs, like plants, that generate their own energy,
20
82300
3730
autotroph ခေါ် ကိုယ်ပိုင်စွမ်းအင်ကို ဖန်တီးကြတဲ့ အပင်များနဲ့
01:26
and heterotrophs, like animals, that consume other organisms for energy.
21
86030
5300
စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ရန် တခြား ဇီဝရုပ်များကို စားသုံးကြရတဲ့ heterotroph တို့ပါ။
01:31
The first life form wouldn’t have had other organisms to consume, of course,
22
91330
4590
ပထမ သက်ရှိပုံစံတွေက အခြား ဇီဝရုပ်များကို စားသုံးရန် မလိုအပ်တဲ့
01:35
so it must have been an autotroph,
23
95920
2471
autotroph ဖြစ်ခဲ့လို့ လိုအပ်တဲ့ စွမ်းအင်ကို
01:38
generating energy either from the sun or from chemical gradients.
24
98391
4850
နေသလို့မဟုတ် ဓာတုဒြပါပေါင်းများမှ ရရှိခဲ့ကြပါတယ်။
01:43
So what locations meet these criteria?
25
103241
3400
ဒီတော့ ဒီလိုထူးခြားချက် နှစ်ခုစလုံး တွေ့ရတဲ့ နေရာက ဘယ်ဟာလဲ။
01:46
Places on land or close to the surface of the ocean
26
106641
3110
သမုဒ္ဒရာ မျက်နှာပြင်နဲ့ နီးစပ်ခဲ့ကြတဲ့ မြေနဲ့ နေရာများပါ။
01:49
have the advantage of access to sunlight.
27
109751
2840
ပြီးတော့ နေရောင်ခြည်ကို ရရှိနိုင်ဖို့လည်း လိုအပ်ခဲ့ပါတယ်။
01:52
But at the time when life began, the UV radiation on Earth’s surface
28
112591
5040
ဒါပေမဲ့ သက်ရှိများ စပေါ်ပေါက်လာစဉ်တုန်းက ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်က ပြင်းထန်ခဲ့လို့
01:57
was likely too harsh for life to survive there.
29
117631
3590
သက်ရှိများ အဲဒီမှာ ရှင်သန်ရန် ခဲယဉ်းခဲ့ပါတယ်။
02:01
One setting offers protection from this radiation
30
121221
3290
အဲဒီ ရောင်ခြည်များမှ ကာကွယ်ပေးနိုင်ခဲ့တဲ့ နေရာနဲ့
02:04
and an alternative energy source:
31
124511
2710
အခြားစွမ်းအင် အရင်းအမြစ်ကို ပေးနိုင်ခဲ့တာက
02:07
the hydrothermal vents that wind across the ocean floor,
32
127221
4100
သမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင် တဝမ်းမှာ အများအပြား ရှိနေကြတဲ့ ရေပူထွက်ပေါက်တွေပါ၊
02:11
covered by kilometers of seawater and bathed in complete darkness.
33
131321
5526
ကီလိုမီတာချီ ရှည်လျားတဲ့ ပင်လယ်များထဲမှာ ရှိကြလျက် လုံးဝမှောင်မည်းတဲ့ နေရာပါ။
02:16
A hydrothermal vent is a fissure in the Earth’s crust
34
136847
3924
ရေပူထွက်ပေါက်များဟာ ကမ္ဘာ့အပေါ်ယံလွှာထဲက အက်ကြောင်းတွေပါ၊
02:20
where seawater seeps into magma chambers
35
140771
3120
ပင်လယ်ရေတွေ ကျောက်အရည်ပျော်နေတဲ့ အတွင်းပိုင်းထဲကို စီးဝင်ကြလျက်
02:23
and is ejected back out at high temperatures,
36
143891
3400
မြင့်မားတဲ့ အပူချိန်ဖြင့် ပြန်မောင်းထုတ်ခံကြရတယ်၊
02:27
along with a rich slurry of minerals and simple chemical compounds.
37
147291
5230
ရေနဲ့အတူ ဓာတ်သတ္တုတွေ ပါဝတဲ့ အမှုန်များနဲ့ သာမန် ဓာတုဒြပ်ပေါင်းများ ပါလာတတ်တယ်။
02:32
Energy is particularly concentrated
38
152521
2755
စွမ်းအင်ဟာ အထူးသဖြင့် ရေပူအက်ကြောင်းများရဲ့
02:35
at the steep chemical gradients of hydrothermal vents.
39
155276
4290
နက်ရှိုင်းကြတဲ့ အနားများထဲက ဓာတုပစ္စည်းများထဲမှာ စုဝေးလျက် ရှိနေကြတယ်။
02:39
There’s another line of evidence that points to hydrothermal vents:
40
159566
3316
ရေပူ အက်ကြောင်းများကို ညွှန်ပြနေတဲ့ နောက် အထောက်အထား တစ်မျိုးလည်း ရှိပါသေးတယ်-
02:42
the Last Universal Common Ancestor of life, or LUCA for short.
41
162882
6070
သက်ရှိများရဲ့ Last Universal Common Ancestor (LUCA) ပါ။
02:48
LUCA wasn’t the first life form, but it’s as far back as we can trace.
42
168952
5090
LUCA ဟာ ပထမဦးဆုံး ဘဝပုံစံ ဟုတ်ပုံမရပေမဲ့ ကျုပ်တို့ ခြေရာခံ တွေ့ထားတဲ့ အရာပါ။
02:54
Even so, we don’t actually know what LUCA looked like—
43
174042
3917
ဒါတောင် LUCA ရဲ့ ပုံပန်းကို ကျုပ်တို့ မသိကြပါ-
02:57
there’s no LUCA fossil, no modern-day LUCA still around—
44
177959
4070
ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း LUCA မရှိပါ၊ မျက်မှောက်ခေတ် LUCA လည်းမရှိပါ-
03:02
instead, scientists identified genes that are commonly found in species
45
182029
5130
အဲဒီအစား ဒီနေ့တွင် တွေ့မြင်ရတဲ့ ဘဝပုံစံ သုံးမျိုးရဲ့ မျိုးဗီဇတွေကို ပေါင်းစပ်လျက်
03:07
across all three domains of life that exist today.
46
187161
4000
အဲဒီလို အမည်ပေး ခေါ်ဝေါ်ကြတာပါ။
03:11
Since these genes are shared across species and domains,
47
191161
4340
အဲဒီမျိုးဗီဇများကို တွေ့ရသမျှ မျိုးစိတ် များနဲ့ အကောင်များထဲ တွေ့နိုင်ရာ
03:15
they must have been inherited from a common ancestor.
48
195501
3987
ဘုံဖြစ်တဲ့ ဘိုးဘေးတစ်ဦးမှ ဆင်းသက်လာခဲ့ကြရမှာပါ။
03:19
These shared genes tell us that LUCA lived in a hot, oxygen-free place
49
199488
5810
မျှဝေနေတဲ့ အဲဒီလိုဗီဇများက LUCA ဟာ အောက်ဆီ ဂျင်မရှိ ပူပြင်းတဲ့ နေရာမှာ နေထိုင်ခဲ့ပြီး
03:25
and harvested energy from a chemical gradient—
50
205298
3190
စွမ်းအင်ကို ဓာတုပစ္စည်းထဲမှ ရရှိခဲ့ကြောင်း ထောက်ပြနေပါတယ်-
03:28
like the ones at hydrothermal vents.
51
208488
3260
ခုနက ပြောပြခဲ့တဲ့ ရေပူထွက်ပေါက် နားမှာ တွေ့ရတာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။
03:31
There are two kinds of hydrothermal vent:
52
211748
2970
ရေပူထွက်ပေါက် အက်ကြောင်း နှစ်မျိုး ရှိတတ်တယ်-
03:34
black smokers and white smokers.
53
214718
2680
မီးခိုးနက် နဲ့ မီးခိုးဖြူ အက်ကြောင်းများပါ။
03:37
Black smokers release acidic, carbon-dioxide-rich water,
54
217398
4090
မီးခိုးနက် အက်ကြောင်းတွေက ငရဲမီးပါလျက် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ကြွယ်ဝပြီး
03:41
heated to hundreds of degrees Celsius and packed with sulphur, iron, copper,
55
221488
5780
ဆဲလ်စီယပ် ဒီဂရီ ရာချီအထိ ပူပြင်းကာ ကန့်၊ အသံ၊ ကြေးနီ၊
နဲ့ အသက်ရှင်ရန် လိုအပ်တဲ့ အခြား မရှိမဖြစ် လိုအပ်တဲ့ သတ္တုများပါတယ်။
03:47
and other metals essential to life.
56
227268
2868
03:50
But scientists now believe that black smokers were too hot for LUCA—
57
230136
5060
သိပ္ပံပညာရှင်တွေက မီးခိုးနက် အက်ကြောင်းဟာ LUCA အတွက် ပူလွန်းခဲ့ကြတယ်လို့ ယုံကြည်ပြီး
03:55
so now the top candidates for the cradle of life are white smokers.
58
235196
4967
သက်ရှိဘဝ စတင်ရန်အတွက် မီးခိုးဖြူ အက်ကြောင်းများကို ဦးစားပေးလာကြတယ်။
04:00
Among the white smokers,
59
240163
1474
မီးခိုးဖြူ တွင်းများ အကြားမှာ
04:01
a field of hydrothermal vents on the Mid-Atlantic Ridge called Lost City
60
241637
5430
အတ္တလန္တိတ်အလယ်ပိုင်းရှိ ရေပူထွက်ပေါက် နေရာဟာ
04:07
has become the most favored candidate for the cradle of life.
61
247067
4090
သက်ရှိဘဝ မူလနေရာအဖြစ် နာမည်အကြီးဆုံး ဖြစ်လာပါတယ်။
04:11
The seawater expelled here is highly alkaline and lacks carbon dioxide,
62
251157
5450
အဲဒီမှ ထွက်လာကြတဲ့ ပင်လယ်ရေဟာ alkaline များပြီး ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် မပါပါ။
04:16
but is rich in methane and offers more hospitable temperatures.
63
256607
4494
ဒါပေမဲ့ အဲဒီမှာ မီသိန်းဓာတ်ကြွယ်ဝပြီး အပူချိန်ဟာ ပိုပြီး အဆင်ပြေပါတယ်။
04:21
Adjacent black smokers may have contributed the carbon dioxide necessary
64
261101
4669
ကပ်လျက်ရှိကြတဲ့ မီးခိုးနက် ထွက်ပေါက်များက လိုတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ပေးကြလို့
04:25
for life to evolve at Lost City,
65
265770
2352
Lost City မှာ ဘဝဟာ စပြီး ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
04:28
giving it all the components to support the first organisms
66
268122
3530
အဦးဆုံး သက်ရှိ ပေါ်ပေါက်စေတဲ့ ပံ့ပိုးချက် သုံးခုစလုံး အဲဒီမှာ ရှိခဲ့ခြင်းဖြင့်
04:31
that radiated into the incredible diversity of life on Earth today.
67
271652
4480
ဒီနေ့ မယုံနိုင်ဖွယ်ရာဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘာပေါ်က မတူကွဲပြားတဲ့ သက်ရှိတွေ ပေါ်ပေါက်လာကြတာပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7