The emergence of drama as a literary art - Mindy Ploeckelmann

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

In the 11th and 12th centuries,

၁၁ ရာစုနဲ့ ၁၂ ရာစုတွေမှာ

most English commoners were illiterate.

အင်္ဂလိပ် အရပ်သား အများစုဟာ စာမတတ်ကြဘူး။

Since they had no way to learn the Bible,

သမ္မာကျမ်းစာကို သင်ယူဖို့ နည်းလမ်းမရှိတော့

the clergy came up with an inventive solution:

ဘုန်းကြီးတွေဟာ ဆန်းသစ်တဲ့ အဖြေတစ်ခု ရလာတယ်။

they'd create plays out of certain Bible stories

သမ္မာကျမ်း ပုံပြင်တချို့ကနေ ပြဇာတ်တွေကို ဖန်တီးတော့

so even people who couldn't read could learn them.

စာမဖတ်တတ်သူတွေတောင် လေ့လာလို့ရသွားတယ်။

These were called mystery plays

အံ့ဖွယ် ပြဇာတ်တွေလို့ဆိုတာက

because they revealed the mystery of God's word.

သမ္မာကျမ်းရဲ့ လျှို့ဝှက်နက်နဲမှုကို ထုတ်ဖော်ပြတာလို့ပါ။

At about the same time,

တစ်ချိန်တည်းလောက်မှာပဲ

the clergy also developed plays

ဘုန်းကြီးတွေဟာ ပြာဋိဟာလို့ ခေါ်တဲ့

about the saints of the church,

သူတော်စင်တွေ အကြောင်း

called miracle plays.

ပြဇာတ်တွေကိုလည်း ဖန်တီးခဲ့ကြတယ်။

In the beginning,

အစမှာတော့

the clergy members acted out Bible stories

ဘုရားကျောင်း အပြင်က လှေကားထစ်တွေမှာ

on the steps outside the cathedral.

ဘုန်းကြီးတွေက သမ္မာကျမ်း ပုံပြင်တွေကိုသရုပ်ပြတယ်။

The audience reacted so well

ပရိတ်သတ် တုံ့ပြန်မှုက ကောင်းလွန်းတော့

that soon they needed to move out to the street

မကြာခင်မှာပဲ မြို့ရင်ပြင်တစ်ဝိုက်က

around the town square.

လမ်းပေါ်ကို ရွှေ့ဖို့လိုလာတယ်။

By building moving carts to put on each play

ပြဇာတ်တစ်ခုစီကို တင်ဆက်ဖို့ ရွေ့နိုင်တဲ့ လှည်းတွေ

and by lining up one after the other,

ဆောက်ရင်း၊ တစ်ခုနောက် တစ်ခု စီရင်း

they could put on cycles of stories,

ပုံပြင် အတွဲတွေကို တင်ဆက်နိုင်ခဲ့တယ်။

which would take the viewer

ပွဲကြည့်သူတွေကို

from Genesis

Genesis မှ

to Revelation.

Revelation ထိ ခေါ်သွားမှာပါ။

These movable carts, called pageants,

pageant ခေါ်တဲ့ ရွေ့နိုင်တဲ့လှည်းတွေဟာ

looked like huge boxes on wheels.

ဘီးတွေပေါ်က သေတ္တာတွေနဲ့ တူနေတယ်။

Each was two stories tall.

တစ်ခုစီဟာ နှစ်ဆင့် မြင့်တယ်။

The bottom story was curtained off

အောက်ဆင့်ကို ခန်းစီးကာထားပြီး

and was used for costumes, props, and dressing.

ဇာတ်ဝတ်ဇာတ်စား၊ ဇာတ်အသုံးအဆောင်နဲ့ ဇာတ်အပြင်အဆင်အတွက် သုံးတယ်။

The top platform was the stage for the performance.

အပေါ်ဆင့်ကတော့ ဖျော်ဖြေရေး စင်မြင့်ပါ။

Spectators assembled in various corners of the town,

ပရိသတ်တွေဟာ မြို့တွေရဲ့ အရပ်ပေါင်းစုံမှာ စုဝေးကြပြီး

and the pageant would move around in the cycle

ရွာသားတွေ ဇာတ်လမ်းတွဲ တစ်ခုလုံးကို

until the villagers had seen the entire series.

ကြည့်ပြီးတဲ့အထိ စီတန်းဖျာ်ဖြေမှုဟာ စက်ဝိုင်းထဲမှာလှည့်ပတ်နေနေတာပါ။

Soon, the plays required more actors

မကြာမီ ပြဇာတ်တွေဟာ ဘုန်းကြီး ပေးတာထက်

than the clergy could supply.

So, by the 13th century,

ဒါနဲ့ ၁၃ ရာစု မတိုင်မီမှာ

different guilds were asked to be responsible

စက်ဝိုင်းရဲ့အပိုင်းစုံကို သရုပ်ဆောင်ဖို့

for acting out different parts of the cycle.

အစည်းအရုံးအမျိုးမျိုးကို တာဝန်ယူစေတယ်။

The assignments were meant to reflect

တာဝန်ပေးမှုတွေက အစည်းအရုံးတွေရဲ့

the guilds' professions.

အလုပ်တွေကို ထင်ဟပ်ဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။

For example, the carpenter's guild might put on

ဥပမာ လက်သမား အစည်းအရုံးဟာ Noah's ark

the story of Noah's Ark,

ဇာတ်လမ်းကို တင်ဆက်လောက်ပြီး

and the baker's guild might put on The Last Supper.

မုန့်ဖုတ်သမား အစည်းအရုံးက The Last Supper ကို တင်ဆက်နိုင်တယ်။

Can you imagine what might happen to the story

သားသတ်သမား အစည်းအရုံးက Crucifixion of Christ

if the butcher's guild put on The Crucifixion of Christ?

တင်ဆက်ရင် ဇာတ်လမ်းမှာ ဖြစ်ပျက်နိုင်တာကို စိတ်ကူးကြည့်လို့ရလား။

Yes, without the clergy,

ဟုတ်ပါတယ်၊ ဘုန်းကြီးတွေမပါဘဲ

the plays soon started changing

ပြဇာတ်တွေဟာ မကြာခင်မှာ သမ္မာကျမ်း

from their true Bible stories.

ပုံပြင် အစစ်တွေကနေ စတင်ပြောင်းလဲခဲ့တယ်။

By the end of the 14th century, a new form of drama,

၁၄ ရာစု အဆုံးမှာတော့ ပညာပေး ဇာတ်လမ်းလို့ခေါ်တဲ့

called the morality play, had evolved.

ဇာတ်သဘင် ပုံစံအသစ် ထွန်းကားလာခဲ့တယ်။

Faith,

သဒ္ဓါ၊

truth,

charity,

အမှန်တရား၊

ဒါန၊

and good deeds

all became characters on the stage.

ကုသိုလ်ကောင်းမှု

အားလုံးဟာ ဇာတ်စင်ပေါ်က ဇာတ်ကောင်တွေ ဖြစ်လာတယ်။

And, at the same time, the opposite virtues

တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ အမှားရဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်

of falsehood,

သုစရိုက်တွေ၊

covetousness,

လိုချင်တပ်မက်မှု၊

worldly flesh,

လောကီ ကာမဂုဏ်နဲ့

and the devil

became the antagonists.

ယုတ်မာမှုတွေဟာ

ရန်ဘက်တွေ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

The morality plays were allegorical stories

ပညာပေး ပြဇာတ်တွေဟာ စိတ်ထိန်းချုပ်မှုအတွက်

in which these characters battled for the control of the soul.

အသေအလဲကြိုးစားတဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေပါတဲ့ ပုံဆောင် ဇာတ်လမ်းတွေပါ။

Audiences loved the immoral characters,

ပရိသတ်တွေက အကျင့်ပျက် ဇာတ်ကောင်တွေကို သဘောကျကြပြီး

and spectators were encouraged

ပွဲကြည့်သူတွေကို ဒီသရုပ်ဆောင်တွေနဲ့

to interact with the actors.

တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်ဖို့ အားပေးခဲ့တယ်။

Throwing rotten food

အစာသိုးတွေနဲ့ ပစ်ပေါက်ပြီး

and even getting into scuffles with other spectators

အခြားပွဲကြည့်သူတွေနဲ့ လုံးထွေး သတ်ပုတ်ရာမှာ ပါဝင်ခြင်းက

became very common.

တွေ့နေကျ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

The character of the devil

ယုတ်မာတဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေဟာ

often would roam through the crowds

မကြာခဏ လူအုပ်ထဲ လျှောက်သွားကာ

and pull unsuspecting watchers

မသိလိုက်မသိဘာသာနေတဲ့ ပွဲကြည့်သူတွေကို

into a hell that was depicted as a dragon's mouth.

နဂါး ပါးစပ်ပုံဖော်ထားတဲ့ ငရဲဘုံတစ်ခုထဲကို ဆွဲချတယ်။

The virtuous Biblical stories had morphed

။ကောင်းမြတ်တဲ့ သမ္မာကျမ်းပုံပြင်တွေကို ကြမ်းတဲ့

into crude and sometimes comic stories.

တစ်ခါတစ်ခါ ရယ်စရာ ပုံပြင်တွေအဖြစ် မသိမသာပြောင်းလိုက်တယ်။

The clergy intended to teach against immorality.

ဘုန်းကြီး ရည်ရွယ်တာက ဒုစရိုက် ဆန့်ကျင်တာကို သင်ပေးဖို့ပါ။

How ironic, then, that the morality plays

ဒီတော့ ပညာပေး ပြဇာတ်တွေဟာ တကယ်တော့ သုစရိုက်တွေထက်

actually encouraged vices as more popular than virtues.

ပိုလူကြိုက်များတဲ့ ဒုစရိုက်တွေကို အားပေး တယ်ဆိုတာက အထင်နဲ့အမြင် တခြားစီဖြစ်နေပုံပါ။

By the mid-15th century,

၁၅ ရာစု အလယ် မရောက်ခင်မှာ

the church started to outlaw these performances.

ဘုရားကျောင်းက ဒီတင်ဆက်မှုတွေကို တရားမဝင် စကြေညာတယ်။

Town charters required that any theater

မြို့ရိုးအပြင်မှာ ပြဇာတ်ရုံတစ်ရုံတော့

must be built outside the city wall.

ဆောက်မှဖြစ်မယ်လို့ မြို့အမိန့်စာတွေက ပြဌာန်းတယ်။

One of the first theaters

ပထမဆုံး ပြဇာတ်ရုံတစ်ရုံက

was built like a larger version of a pageant,

စင်ရှေ့မှာ မြက်ဖုံးနေတဲ့ နေရာတစ်ခုကို ဝိုင်းပတ်နေတဲ့

with tiers of gallery seating

ထိုင်ခုံအဆင့်ဆင့်ပါတဲ့

encircling a grassy area in front of the stage.

စီတန်းဖျော်ဖြေမှုရဲ့ပိုကြီးတဲ့ အသွင်လို တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ။

Sound familiar?

ရင်းနှီးနေပုံရတယ်မို့လား။

A young William Shakespeare

လူငယ် ရှိတ်စပီးယားဟာ

developed his craft here at the theater

နောက်ဆုံး The Globe လို့ ပြောင်းခေါ်တဲ့

that was eventually renamed The Globe.

ဒီပြဇာတ်ရုံမှာ သူ့အတတ်ပညာကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

The medieval morality play had led to Renaissance playwrights

အလယ်ခေတ် ပညာပေးပြဇာတ်ဟာ လူ့ကိုယ်တွင်း ရုန်းကန်မှုတွေနဲ့ အသိစိတ်က

who were inspired by the inner struggles

စေ့ဆော်ခံရသူတွေ ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရေးခေတ်

and the conscience of man.

ပြဇာတ်ရေးသူတွေဆီ ဦးတည်ခဲ့တယ်။

And that, in essence, is how drama emerged

အချုပ်အားဖြင့် ဒါက စာပေ အနုပညာ ပုံစံတစ်ရပ်အဖြစ်

as a literary art form.

ဇာတ်သဘင် ပေါ်ထွန်းလာပုံပါ။