From pacifist to spy: WWII’s surprising secret agent - Shrabani Basu

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Noor Inayat Khan was in the midst of a desperate escape.

Noor Inayat Khan ဟာ ကြံမိကြံရာ ထွက်ပေါက်လမ်းကို ရှာကြံနေခဲ့တယ်။

She had been imprisoned for her activities as an Allied spy,

မဟာမိတ် သူလျှိုအဖြစ် သူ့လုပ်ဆောင်မှုတွေ အတွက် အကျဉ်းချခံခဲ့ရပေမဲ့

but with the help of a screwdriver and two other prisoners,

ဝက်အူလှည့်တစ်ချောင်းနဲ့ အခြား ထောင်သားနှစ်ဦးရဲ့အကူအညီနဲ့

she was back under the Parisian stars.

ပါရီ ကြယ်တွေအောက်မှာ ပြန်ရောက်ခဲ့တယ်။

As she began to run,

ပြေးစဉ်မှာ အတွေးတွေက

her thoughts leapt to the whirlwind of events that had brought her here…

သူ့ကို ဒီကို ခေါ်ဆောင်လာခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက် တွေရဲ့လေဝဲဆီ ခုန်ပေါက်သွားတယ်။

Born in Moscow in 1914 to an Indian Muslim father and an American mother,

၁၉၁၄ ခု၊ မော်စကိုမှာ အိန္ဒိယမူဆလင် ဖခင်နဲ့ အမေရိကန် မိခင်တို့မှ မွေးဖွားခဲ့ပြီး

Noor was raised in a profoundly peaceful home.

Noor ဟာ ထူးထူးခြားခြား အေးချမ်းတဲ့ အိမ်မှာ ကြီးပြင်းခဲ့တယ်။

Her parents were Sufi pacifists,

သူ့မိဘတွေဟာ ဂီတနဲ့ ကရုဏာရဲ့စွမ်းအားကို

who put their faith in the power of music and compassion.

ယုံကြည်မှုထားတဲ့ ဆူဖီ စစ်ဆန့်ကျင်ရေး ဝါဒီတွေပါ။

They moved to Paris,

ပါရီကို ပြောင်းခဲ့ပြီး

where Noor studied child psychology and published children’s books.

အဲဒီမှာ Noor ဟာ ကလေး စိတ်ပညာကို လေ့လာပြီး ကလေးစာအုပ်တွေ ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။

But all this changed with the advent of the Second World War.

ဒါပေမဲ့ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် စတင်မှုနဲ့အတူ ဒါတွေအားလုံး ပြောင်းလဲသွားခဲ့တယ်။

In May 1940, with the German army ready to occupy Paris,

၁၉၄၀ မေလမှာ ဂျာမန် စစ်တပ်က ပါရီကို သိမ်းပိုက်ဖို့ အသင့်ဖြစ်မှုနဲ့အတူ

Noor and her brother were faced with a difficult choice.

Noor နဲ့ သူ့အကိုဟာ ခက်ခဲတဲ့ ရွေးချယ်မှုတစ်ခု ကြုံခဲ့ရတယ်။

As pacifists, they believed that all disputes should be settled non-violently.

စစ်ဆန့်ကျင်ရေးဝါဒီတွေဆိုတော့ အငြင်းပွားမှု အကြမ်းမဖက်ဖြေရှင်းသင့်တယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။

But witnessing the devastation across Europe,

ဒါပေမဲ့ ဥရောပတစ်လွှားက ပျက်စီးမှုကို တွေ့ရှိရခြင်းက

they decided that standing on the sidelines was not an option.

ဘေးစည်းမှာ ရပ်နေတာဟာ ရွေးချယ်မှု တစ်ခုမဟုတ်ဘူးလို့ သူတို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

Traveling to England,

အင်္ဂလန်ကို ခရီးထွက်ကာ

Noor volunteered for the Women’s Auxiliary Air Force

Noor ဟာ အမျိုးသမီး အရံ လေတပ်မှာ စေတနာ့ထန်ထမ်းလုပ်ကာ

and trained as a radio operator.

ရေဒီယို အော်ပရေတာအဖြစ် သင်ယူခဲ့တယ်။

She immersed herself in wireless operations and Morse code–

ကြိုးမဲ့ လုပ်ဆောင်မှုနဲ့ မော့စ်ကုဒ်မှာ နှစ်မြှပ်ထားခဲ့ပြီး

unaware that she was being monitored by a secret organization.

လျှို့ဝှက်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ စောင့်ကြည့်ခံနေရတာကို သတိမထားမိခဲ့ဘူး။

The British Special Operations Executive was established

ဗြိတိသျှ အထူး လုပ်ဆောင်ရေး အမှုဆောင်အဖွဲဟာ နာဇီတွေ သိမ်းပိုက်ထားတဲ့

to sabotage the Germans in Nazi-occupied countries.

နိုင်ငံတွေက ဂျာမန်တွေကို တမင် ဖျက်ဆီးဖို့ တည်ထောင်ခဲ့တာပါ။

As a trained radio operator who knew Paris well and spoke fluent French,

ပါရီအကြောင်း ကောင်းကောင်းသိ၊ပြင်သစ်စကား ကျွမ်းတဲ့ လေ့ကျင့်ထားတဲ့ရေဒီယို အော်ပရေတာ

Noor was an attractive recruit.

Noor ဆွဲဆောင်မှုရှိတဲ့ တပ်သားသစ်တစ်ဦးပါ။

In her interview, she was warned that wireless operation

သူ့ရဲ့တွေဆုံခန်းမှာ ကြိုးမဲ့ လုပ်ငန်းဟာ ထောက်လှမ်းရေးနယ်ပယ်မှာ

was some of the most dangerous work in the intelligence field.

အန္တရာယ်အကြီးဆုံးအလုပ်တွေထဲက တစ်ခုလို့ သတိပေးခံရတယ်။

Operators had to lug a conspicuous transmitter through enemy territory,

အော်ပရေတာတွေဟာ ရန်သူ့ ပိုင်နက်ကိုဖြတ်ပြီး ကြီးမားတဲ့ အသံလွင့်စက်ကိုသယ်ထားဖို့လိုပြီး

and the clandestine agency couldn’t protect her if she was caught.

လျှို့ဝှက် အေဂျင်စီဟာ သူ အဖမ်းခံရရင် ကာကွယ်မပေးနိုင်ဘူး။

Noor accepted her assignment immediately.

Noor ဟာ တာဝန်ပေးချက်ကို မဆိုင်းမတွ လက်ခံခဲ့တယ်။

While she was determined to take her pacifist principles as far as possible,

တတ်နိုင်သလောက် သူ့ရဲ့ စစ်ဆန့်ကျင်ရေး မူဝါကို လိုက်နှာဖို့ ပိုင်းဖြတ်ထားပေမဲ့

Noor had to learn the art of espionage.

Noor ဟာ ထောက်လှမ်းရေးပညာကို သင်ယူရတယ်။

She learned how to contact intelligence networks, pick a lock,

ထောက်လှမ်းရေး ကွန်ရက်တွေကို ဆက်သွယ်ပုံ၊ သော့ဖွင့်ပုံ၊

resist interrogation and fire a gun.

စစ်မေးတာ ခုခံပုံ၊သေနတ် ပစ်ပုံတွေ သင်ယူရတယ်။

In June 1943 she landed in Angers, south of Paris,

၁၉၄၃ ဇွန်လမှာ ပါရီတောင်ပိုင်းက Angers မှာ ဆင်းသက်ခဲ့ပြီး

and made her way to the city armed with a false passport,

နိုင်ငံကူးလက်မှတ် အတုတစ်ခု၊ ပစ္စတိုတစ်လက်၊

a pistol and a few French francs.

ပြင်သစ် ဖရန့်ငွေ အနည်းငယ်ကိုင်ပြီး မြို့ဆီသွားခဲ့တယ်။

But her network was compromised.

ဒါပေမဲ့ သူ့ကွန်ရက်က ညှိထားတာပါ။

Within a week of her deployment,

သူ့ရဲ့တပ်ဖြန့်မှု တစ်ပတ်အတွင်းမှာ

all her fellow agents were arrested, and Noor was called home.

သူ့အဖော် သူလျှိုတွေ အဖမ်းခံရပြီး Noor ကို ပြန်လာဖို့ ခေါ်ခဲ့တယ်။

She convinced her supervisors to let her stay–

သူ့ကို နေခွင့်ပြုဖို့ ကြီးကြပ်သူတွေကို သူ စည်းရုံးခဲ့တယ်၊

which meant doing the work of six radio operators singlehandedly.

ဆိုလိုတာက ရေဒီယို အော်ပရေတာ ခြောက်ယောက် အလုပ်ကို တစ်ယောက်တည်းလုပ်တာပါ။

Over the following months,

နောက်လတွေမှာ

she tracked and transported supplies to the French resistance,

ပြင်သစ် တော်လှန်ရေးဆီ အထောက်အပံ့တွေ ခြေရာခံပြီး ပို့ဆောင်ပေးခဲ့တယ်၊

sent reports of Nazi activity back to London

နာဇီလှုပ်ရှားမှု အစီရင်ခံစာ ပြန်ပို့ပြီး

and arranged safe passage for allied soldiers.

မဟာမိတ် တပ်သားတွေအတွက် ဘေးကင်းတဲ့ လမ်းကြောင်းကို စီစဉ်ပေးခဲ့တယ်။

This work was essential to building the French resistance

ဒီအလုပ်က ပြင်သစ် တော်လှန်ရေးနဲ့ မဟာမိတ် ထောက်လှမ်းရေး ကွန်ရက်တွေ

and Allied intelligence networks–

တည်ဆောက်ရာမှာနဲ့

and, ultimately, ending the war.

နောက်ဆုံး စစ်အဆုံးသတ်ရေးမှာ မရှိမဖြစ်ပါ​။

Protected only by her quick thinking and charisma,

သူ့ရဲ့ လျှင်မြန်တဲ့ စဉ်းစာမှုနဲ့ ဩဇာတိက္ကမ အကာအကွယ်ကြောင့်သာ

she frequently talked her way out of questioning.

မေးခွန်းမေးတာကို မကြာခဏ လှည့်ပတ်ရုန်းထွက်ခဲ့တာပါ။

When the Gestapo searched her on the train,

နာဇီလျှို့ဝှက်ရဲတွေက ရထားပေါ်မှာ သူ့ကိုရှာတဲ့အခါ

she gave them a casual tour of her “film projector.”

သူတို့ကို သူ့ရဲ့ရုပ်ရှင်ပြစက်ကို သမန်ကာလျှံကာ ကြည့်ခိုင်းလိုက်တယ်။

When an officer spotted her hanging her aerial,

အရာရှိတစ်ယောက်က ချိတ်ထားတဲ့ သူ့ဧရီယာတိုင်ကိုမြင်တော့

she chatted about her passion for listening to music on the radio–

သူ့ရဲ့ ရေဒီယိုကလာတဲ့ ဂီတကို စွဲလမ်းမှုအကြောင်း လေပေါပြီး

and charmed him into helping her set up the cable.

ကြေးနန်းကြိုးတပ်ဆင်တာကူညီဖို့ အရာရှိကို ဆွဲဆောင်လိုက်တယ်။

In her entire four month tenure,

သူ့ရဲ့လေးလလုံးလုံး သက်တမ်းမှာ

her sharp wits and stealth never failed her.

သူ့ရဲ့ ထက်မြက်တဲ့ ဇဝနဉာဏ်နဲ့ ခြေလုံတာ တစ်ခုမျှ မပျက်ကွက်ခဲ့ဘူး။

But her charm had inspired lethal jealousy.

ဒါပေမ့ဲ့ ညှို့ဓာတ်က သေလောက်တဲ့ မနာလိုမှုကို စေ့ဆော်ပေးတယ်။

In October 1943, the sister of a colleague,

၁၉၄၃ အောက်တိုဘာလမှာ လုပ်ဖော်တစ်ဦးရဲ့ ညီမဟာ Noor ကို ချစ်တဲ့

in love with an agent that loved Noor,

သူလျှိုတစ်ယောက်နဲ့ ချစ်မိခဲ့ပြီး

sold her address to the Gestapo.

သူ့ရဲ့လိပ်စာကို နာဇီလျှို့ဝှက်ရဲကို ရောင်းစားလိုက်တယ်။

Noor refused to give away any information,

Noor ဟာ သတင်းအချက်အလက်ပေးဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့ပြီး

focusing instead on her escape.

ဒီအစား သူ့လွတ်လမ်းကို အာရုံစိုက်နေခဲ့တယ်။

Secreting a screwdriver away from the guards,

အစောင့်တွေဆီက ဝက်အူလှည့်တစ်ခု တိတ်တိတ်ကလေးယူပြီး

they were able to loosen a skylight and slip out into the night.

လသာပေါက်ကို ဖြုတ်ပြီး ညထဲကို လစ်တွက်လာနိုင်ခဲ့ကြတယ်။

But just as the prisoners began to run for their lives,

ဒါပေမဲ့ ထောင်သားတွေ အသက်လုပြီး စပြေးနေစဉ်မှာပဲ

an air raid siren alerted her captors.

ဖမ်းသူတွေကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ဥသြသံကအချက်ပေးခဲ့တယ်။

Noor was caught once again and sent to a German prison.

Noor ဟာ တစ်ခါပြန် အဖမ်းခံရပြီး ဂျာမန်ထောင်တစ်ခုထဲ အပို့ခံရတယ်။

Then, on to Dachau concentration camp.

ဒီနောက် Dachau စစ်အကျဉ်းစခန်းဆီကိုပါ။

Despite being tortured, deprived and isolated,

အနှိပ်စက်ခံရ၊ ဆင်းရဲဒုက္ခခံရ၊ သီးခြားခွဲခံရပေမဲ့

Noor gave nothing away.

Noor ဟာ ဘာသတင်းမှ မပေးခဲ့ဘူး။

In the moments before her execution

သူ့ကို မကွပ်မျက်ခင် အချိန်လေးအတွင်းမှာ

she is thought to have shouted “Liberté!”

"လွတ်လပ်မှု"လို့ သူအော်ခဲ့တယ်လို့ ထင်ရတယ်။

Since her heroic sacrifice,

သူ့ရဲ့ရဲရင့်တဲ့ စွန့်လွှတ်မှုကြောင့်

Noor has been honoured as a hero who waged secret battles behind enemy lines–

Noor ကို ရန်သူ့နောက်ကျောမှာ လျှို့ဝှက် တိုက်ပွဲဆင်တဲ့၊ အသက်တစ်ချောင်းမျှမသတ်ပဲ

paving the way for freedom without ever taking a life.

လွတ်လပ်မှုအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးတဲ့ သူရဲကောင်းအဖြစ် ဂုဏ်ပြုခဲ့ကြတယ်၊