From pacifist to spy: WWII’s surprising secret agent - Shrabani Basu

Tłumaczenie: Patrycja Klama Korekta: Marta Grochowalska

Noor Inayat Khan was in the midst of a desperate escape.

Noor Inayat Khan ruszyła do ucieczki.

She had been imprisoned for her activities as an Allied spy,

Trafiła do więzienia za szpiegowanie dla aliantów,

but with the help of a screwdriver and two other prisoners,

ale wystarczył śrubokręt i pomoc dwóch więźniów

she was back under the Parisian stars.

aby Noor znowu ujrzała niebo nad Paryżem.

As she began to run,

Gdy zaczęła biec,

her thoughts leapt to the whirlwind of events that had brought her here…

nagle myślami wróciła to wydarzeń, które ją tu doprowadziły...

Born in Moscow in 1914 to an Indian Muslim father and an American mother,

Noor urodziła się w Moskwie w 1914 roku

jako córka Amerykanki i muzułmanina z Indii.

Noor was raised in a profoundly peaceful home.

Wychowała się w niezwykle spokojnym domu.

Her parents were Sufi pacifists,

Jej rodzice byli pacyfistami z nurtu sufizmu,

who put their faith in the power of music and compassion.

wierzącymi w moc muzyki i współczucia.

They moved to Paris,

Przeprowadzili się do Paryża,

where Noor studied child psychology and published children’s books.

gdzie Noor studiowała psychologię dziecięcą i wydawała książki dla dzieci.

But all this changed with the advent of the Second World War.

Wszystko zmieniło się z wybuchem II Wojny Światowej.

In May 1940, with the German army ready to occupy Paris,

Kiedy niemiecka armia miała zająć Paryż w maju 1940 roku,

Noor and her brother were faced with a difficult choice.

Noor i jej brat stanęli przed trudną decyzją.

As pacifists, they believed that all disputes should be settled non-violently.

Jako pacyfiści wierzyli, że konflikty trzeba rozwiązywać bez przemocy.

But witnessing the devastation across Europe,

Widząc jednak zniszczenia w całej Europie,

they decided that standing on the sidelines was not an option.

zdecydowali, że nie mogą stać z boku i się przyglądać.

Traveling to England,

Noor wyjechała do Anglii,

Noor volunteered for the Women’s Auxiliary Air Force

wstąpiła do WAAF, żeńskiej jednostki sił powietrznych,

and trained as a radio operator.

i została radiooperatorką.

She immersed herself in wireless operations and Morse code–

Zajęła się komunikacją bezprzewodową i alfabetem Morse'a,

unaware that she was being monitored by a secret organization.

nie wiedząc, że obserwuje ją pewna tajna organizacja.

The British Special Operations Executive was established

Kierownictwo Operacji Specjalnych Wielkiej Brytanii powstało po to,

to sabotage the Germans in Nazi-occupied countries.

aby sabotować działania nazistów w okupowanych krajach.

As a trained radio operator who knew Paris well and spoke fluent French,

Noor dobrze znała Paryż, była wyszkoloną radiooperatorką,

i płynnie mówiła po francusku, więc była idealnym rekrutem.

Noor was an attractive recruit.

In her interview, she was warned that wireless operation

Ostrzegano ją podczas rozmowy kwalifikacyjnej,

że komunikacja bezprzewodowa to jedno z najniebezpieczniejszych zadań wywiadu.

was some of the most dangerous work in the intelligence field.

Operators had to lug a conspicuous transmitter through enemy territory,

Operatorzy wnosili na terytorium wroga nadajnik,

and the clandestine agency couldn’t protect her if she was caught.

a tajne służby nie mogły im pomóc, gdyby ich złapano.

Noor accepted her assignment immediately.

Noor bez wahania przyjęła zadanie.

While she was determined to take her pacifist principles as far as possible,

Jeśli tylko było to możliwe, chciała zachować zasady pacyfizmu,

Noor had to learn the art of espionage.

ale musiała nauczyć się też sztuki wywiadowczej.

She learned how to contact intelligence networks, pick a lock,

Nauczyła się kontaktować z siatką wywiadu, otwierać zamki wytrychem,

resist interrogation and fire a gun.

nie zdradzić tajemnic podczas śledztwa i strzelać z broni.

In June 1943 she landed in Angers, south of Paris,

W czerwcu 1943 roku wylądowała w Angers, położonym na południe od Paryża,

and made her way to the city armed with a false passport,

i udała się do miasta uzbrojona w fałszywy paszport,

a pistol and a few French francs.

pistolet i trochę francuskich franków.

But her network was compromised.

Niestety jej zespół został rozpracowany.

Within a week of her deployment,

W ciągu tygodnia od jej przyjazdu,

all her fellow agents were arrested, and Noor was called home.

jej współpracowników aresztowano, a ona miała wrócić do Anglii.

She convinced her supervisors to let her stay–

Noor przekonała przełożonych, aby pozwolili jej zostać,

which meant doing the work of six radio operators singlehandedly.

co oznaczało, że sama wykonywała pracę sześciu operatorów.

Przez następne miesiące Noor namierzała

Over the following months,

she tracked and transported supplies to the French resistance,

i transportowała zaopatrzenie dla francuskiego ruchu oporu,

sent reports of Nazi activity back to London

wysyłała do Londynu raporty o działaniach nazistów

and arranged safe passage for allied soldiers.

i organizowała bezpieczne przejścia dla alianckich żołnierzy.

This work was essential to building the French resistance

Jej praca była kluczowa dla zbudowania ruchu oporu we Francji,

and Allied intelligence networks–

siatki wywiadu alianckiego i ostatecznie zakończenia wojny.

and, ultimately, ending the war.

Protected only by her quick thinking and charisma,

Jej jedyną bronią był szybki umysł i charyzma,

she frequently talked her way out of questioning.

które często pomagały jej wykręcić się z przesłuchań.

When the Gestapo searched her on the train,

Kiedy raz Gestapo przeszukiwało Noor w pociągu,

she gave them a casual tour of her “film projector.”

ona jakby nigdy nic wyjaśniła jak działa jej "projektor filmowy".

When an officer spotted her hanging her aerial,

Gdy innym razem jakiś oficer zauważył, jak instaluje antenę,

she chatted about her passion for listening to music on the radio–

Noor zaczęła opowiadać o tym, jak uwielbia słuchać muzyki przez radio

and charmed him into helping her set up the cable.

i tak go zauroczyła, że pomógł jej założyć antenę.

In her entire four month tenure,

Przez cztery miesięce pracy

her sharp wits and stealth never failed her.

jej bystry umysł i ostrożność nigdy jej nie zawiodły.

But her charm had inspired lethal jealousy.

Jej urok wywołał jednak też zawiść.

In October 1943, the sister of a colleague,

W październiku 1943 roku siostra jej współpracownika,

in love with an agent that loved Noor,

zakochana w agencie, który kochał Noor, sprzedała jej adres Gestapo.

sold her address to the Gestapo.

Noor refused to give away any information,

Noor nie zdradziła żadnych informacji i skupiła się na ucieczce.

focusing instead on her escape.

Secreting a screwdriver away from the guards,

Podkradła strażnikom śrubokręt

they were able to loosen a skylight and slip out into the night.

i otworzyła nim okno w dachu, przez które wyślizgnęła się nocą.

But just as the prisoners began to run for their lives,

Jednak gdy więźniowie zacieli uciekać,

an air raid siren alerted her captors.

syrena przeciwlotnicza zaalarmowała strażników o ich ucieczce.

Noor was caught once again and sent to a German prison.

Noor ponownie została złapana i trafiła do niemieckiego więzienia,

Then, on to Dachau concentration camp.

a później do obozu koncentracyjnego w Dachau.

Despite being tortured, deprived and isolated,

Mimo tortur, poniżenia i izolacji Noor niczego nie wyjawiła.

Noor gave nothing away.

In the moments before her execution

Przed swoją egzekucją podobno krzyczała: "Liberté!".

she is thought to have shouted “Liberté!”

Since her heroic sacrifice,

Za to wielkie poświęcenie Noor została upamiętniona jako bohaterka,

Noor has been honoured as a hero who waged secret battles behind enemy lines–

która toczyła ukryte bitwy na terenie wroga,

paving the way for freedom without ever taking a life.

torując drogę do wolności i nie pozbawiając przy tym nikogo życia.