The secret behind how Chinese characters work - Gina Marie Elia

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

According to legend, in the 27th century BCE,

ဒဏ္ဍာရီအရ ၂၇ ရာစု ဘီစီမှာ

the Yellow Emperor of China charged his historian, Cangjie,

တရုတ်ပြည်ရဲ့ အဝါရောင် ဧကရာဇ်မင်းက သူ့ရဲ့သမိုင်းပညာရှင် ချန်းဂျယ်ကို

to develop a system of writing.

အရေးအသားစနစ်တစ်ခု တီထွင်ဖို့ တာဝန်ပေးခဲ့တယ်။

Sitting alongside a riverbank, Cangjie noticed the imagery that surrounded him.

မြစ်ကမ်းနားမှာ ထိုင်နေရင်း သူ့ပတ်လည်မှာ ရှိတဲ့ ပုံရိပ်ကို ချန်းဂျယ် သတိပြုမိတယ်။

From this, he created the first Chinese characters.

ဒါကနေ ပထမဆုံး တရုတ် အက္ခရာတွေကို သူ ဖန်တီးခဲ့တာပါ။

And that night, the sky rained millet while ghosts cried,

အဲဒီညက ကောင်းကင်က ကောက်နှံမိုး ရွာစဉ်၊ တစ္ဆေတွေက သူတို့ရဲ့လုပ်ရပ်တွေကို

fearing their actions may now be condemned by the written word.

အရေးဘာသာစကားနဲ့ ပြစ်ဒဏ်ချခံရမှာကို ကြောက်ပြီး ငိုကြွေးခဲ့ကြတယ်။

We can’t say for sure whether the story is true.

ဒီဇာတ်လမ်းက မှန်လားဆိုတာတော့ သေချာမပြောနိုင်ဘူး။

But the earliest artifacts containing Chinese characters

တရုတ် အက္ခရာတွေ ပါဝင်တဲ့ အစောဆုံး ရှေးအသုံးအဆောင်တွေက

date to the Shang Dynasty, around 1250 to 1050 BCE,

၁၂၅၀ ကနေ ၁၀၅၀ ဘီစီ ဝန်းကျင်က ရှန် မင်းဆက်ရဲ့

still making it one of the earliest forms of written language.

အရေး ဘာသာစကားရဲ့ အစောဆုံး ပုံစံတွေထဲက တစ်ခု ဖြစ်နေစေဆဲပါ။

Characters etched on ox bones and turtle shells

နွားရိုးတွေနဲ့ လိပ်ခွံတွေပေါ်မှာ ထွင်းထားတဲ့ အက္ခရာတွေက

show Shang kings’ writings to their ancestors,

စိုက်ပျိုးရေးကနေ သွားကိုက်တာရဲ့ မူလအစအထိ အရာရာကို ဆွေးနွေးကြတဲ့၊

discussing everything from agriculture to the origins of a toothache.

ရှန် ဘုရင်တွေရဲ့ အရေးအသားတွေကို ဘိုးဘေးတွေကို ပြသတာပါ။

And as the legend suggests,

ဒဏ္ဍာရီက ညွှန်းတဲ့အတိုင်းဆို၊

these ancient characters were mainly pictograms,

ဒီရှေး အက္ခရာတွေ အဓိကအနေနဲ့၊ ဒါတွေက ကိုယ်စားပြုဖို့

or symbols that resemble what they’re meant to represent.

ရည်ရွယ်တာနဲ့ ဆင်တူတဲ့ ပုံစာတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် သင်္ကေတတွေပါ။

Even today, some of the most foundational Chinese characters remain pictographic,

ဒီနေ့ခေတ်မှာတောင် အခြေခံအကျဆုံး တရုတ် အက္ခရာတချို့က ပုံစာအဖြစ် ဆက်ရှိနေတယ်၊

like rén (人), which means person, and mù (木), which means wood or tree.

ဥပမာ လူ လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ ရန် (人) နဲ့ သစ်ပင်လို့ အဓိပ္ပာယ်ရတဲ့ မု (木) ပါ။

Some characters are ideograms, or symbols that represent abstract concepts,

အက္ခရာတချို့က အရုပ်စာ ဒါမှမဟုတ် စိတ်ကူး အယူအဆတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ သင်္ကေတတွေပါ၊

like the numbers yī (一), èr (二), and sān (三).

ဥပမာ ယိ (一)၊ အာ့ (二) နဲ့ စံ (三) လို ကိန်းဂဏန်းတွေပါ။

Others are compound ideograms,

အခြားအရာတွေက ပုံစာ ဒါမှမဟုတ် အရုပ်စာတွေ

which combine two or more pictograms or ideograms.

နှစ်ခု ဒါမှမဟုတ် ဒါထက်မက ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ ပေါင်းစပ် အရုပ်စာတွေပါ။

For example, xiū (休) places the character for person

ဥပမာ ၊ ရှို (休) က လူအတွက် အက္ခရာကို သစ်ပင်အတွက် အက္ခရာဘေးမှာ

next to the character for tree and means to rest.

ထာားပြီး အနားယူတာလို့ဆိုလိုပါတယ်။

However, most modern-day characters are known as logograms,

ဒါပေမဲ့၊ လိုဂိုဂရမ်လို့ အများသိကြတဲ့ မျက်မှောက်ခေတ် အက္ခရာအများစုကို

and are constructed of two components: a radical component,

အစိတ်အပိုင်းနှစ်ခုနဲ့ တည်ဆောက်ထားတယ်၊ အက္ခရာရဲ အဓိပ္ပာယ်မှာ

which gestures at the meaning of the character,

အမူအရာပြတဲ့ ရယ်ဒိကယ် အစိတ်အပိုင်းနဲ့

and a sound component, which hints at its pronunciation.

ဒါရဲ့ အသံထွက်ကို အရိပ်အမြွက်ဖော်ပြတဲ့ အသံ အစိတ်အပိုင်းပါ။

And all characters are built from a variety of strokes,

အက္ခရာအားလုံးကို အခြေခံအမျိုးအစား ရှစ်မျိုးအထိ

which are often simplified to eight basic types.

လွယ်အောင်လုပ်ထားလေ့ရှိတဲ့ စုတ်ချက် မျိုးစုံကနေ တည်ဆောက်ထားတယ်။

There are 214 radicals, each with its own definition.

ရယ်ဒီကယ် ၂၁၄ ခုရှိတယ်၊ တစ်ခုစီမှာ ကိုယ်ပိုင် အဓိပ္ပါယ်ရှိတယ်။

Some can stand alone, while others cannot.

တချို့က တစ်လုံးတည်း ရပ်တည်နိုင်ပေမဲ့၊ တချို့က မရပ်တည်နိုင်ဘူး။

For instance, the radical rì (日), written on its own means sun.

ဥပမာ၊ တစ်လုံးတည်း ရေးသားထားတဲ့ ရယ်ဒီကယ် ရွိ (日) က နေကို ဆိုလိုတာပါ။

It’s also used in characters with sun-related definitions,

နေနဲ့ဆက်နွှယ်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေပါတဲ့ အက္ခရာတွေမှာလည်း ဒါကို သုံးတယ်၊

such as xiǎo (晓) meaning dawn.

ဥပမာ ရှောင် (晓) က အရုဏ်ဦးပါ။

The radical cǎo (艹), on the other hand, never stands alone,

တစ်ဖက်မှာတော့ ရယ်ဒီကယ် ချောင်ဝ် (艹) က တစ်လုံးတည်း မရပ်တည်နိုင်ပေမဲ့၊

but can be found within characters related to grass and plants,

မြက်နဲ့ အပင်တွေနဲ့ဆက်နွှယ်တဲ့ အက္ခရာတွေထဲမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်၊

like huā (花) meaning flower.

ဥပမာ၊ ဟွားက (花) က ပန်းလို့ ဆိုလိုတာပါ။

And the radical shuǐ (水), meaning water, always stands alone,

ရေလို့ဆိုလိုတဲ့ ရွှေ (水 shuǐ) က အမြဲတမ်း တစ်လုံးတည်း ရပ်နေပေမဲ့၊

but has a variant (氵) that is used when it’s part of more complex characters

မြစ်လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ ဟှေ (河) လို ပိုရှုပ်တဲ့ အက္ခရာတွေရဲ့ အပိုင်းဖြစ်တဲ့အခါ

like hé (河), meaning river.

အသုံးပြုတဲ့ မူကွဲတစ်ခု (氵) ရှိပါတယ်။

Radicals can appear in different positions:

ရယ်ဒီကယ်တွေက နေရာမျိုးစုံမှာ ပေါ်လာနိုင်တယ်၊

to the left, to the right, above, below,

ဘယ်ဘက်၊ ညာဘက်၊ အထက်၊ အောက်၊

or even surrounding the rest of the character.

ဒါမဟုတ် ကျန်တဲ့ အက္ခရာတွေကိုတောင် ဝန်းရံနေပါတယ်။

There are many more sound components than radicals,

ရယ်ဒီကယ်တွေထက် အသံ အစိတ်အပိုင်းများစွာရှိပြီး

with estimates ranging in the thousands.

ထောင်ချီပြီး ကွဲပြားတယ်လို့ ခန့်မှန်းကြတယ်။

Similar sounding words often share the same sound component,

အသံထွက်တူတဲ့ စကားလုံးတွေကလည်း အသံတူ အစိတ်အပိုင်း ရှိတတ်ကြပြီး

and their radicals help shed light on their meanings.

ဒါတွေရဲ့ ရယ်ဒီကယ်တွေက အဓိပ္ပာယ်တွေကို ကူညီရှင်းပြတယ်။

Take fēng (峰) and fēng (蜂).

ဥပမာ၊ ဖုန် (峰) နဲ့ ဖုန် (蜂) ကို ကြည့်ပါ။

The radical shān (山) means mountain,

ရယ်ဒီကယ် ရှန် (山) က ပထမ အက္ခရာရဲ့

which hints at the first character’s definition: summit.

အဓိပ္ပာယ်၊ အထွတ်ကို အရိပ်အမြွက်ပြတဲ့ တောင်ကို ဆိုလိုတာပါ။

The radical in the second character, chóng (虫), means insect,

ဒုတိယ အက္ခရာထဲက ရယ်ဒီကယ် ချုန် (虫) က အင်းဆက်ပိုးကို ဆိုလိုပြီး

and together with the sound component means bee.

အသံ အစိတ်အပိုင်းနဲ့ အတူ တွဲလိုက်ရင် ပျားလို့ ဆိုလိုတာပါ။

While many words in Chinese sound similar, just like in other languages,

အခြားဘာသာစကားတွေလိုပဲ၊ တရုတ် စကားလုံးများစွာက အသံထွက်တာ တူညီပေမဲ့၊

context or tonality helps clarify their meaning.

စကားစပ် သို့မဟုတ် တက်ကျသံက အဓိပ္ပာယ်ကို ရှင်းလင်းစေတာပါ။

Yet how each character is pronounced depends on dialect,

ဒါပေမဲ့ အက္ခရာတိုင်းက နိုင်ငံအနှံ့ ကွဲပြားနေတဲ့

which varies across the country.

ဒေသိယစကားအပေါ် မူတည်တယ်။

So conversations in Chengdu may sound vastly different than in Nanjing,

ဒါကြောင့် ချွန်ဒူးမှာ စကားပြောတာတွေက နန်ဂျင်းနဲ့ အလွန်ကွာခြားပုံရပေမဲ့၊

but in both places, the written language is the same.

နှစ်နေရာစလုံးမှာ အရေး ဘာသာစကားက တူညီတယ်။

And unlike the romance languages,

ရိုးမန့်စ် ဘာသာစကားတွေမတူဘဲ၊

Chinese has no gendered nouns or verb conjugations.

တရုတ်မှာ အထီး၊အမ နာမ်တွေ ဒါမှမဟုတ် ကြိယာ သဏ္ဍာန်ပြောင်းတာတွေ မရှိဘူး။

So the character chī (吃), meaning to eat, remains unchanged

ဒီတော့ စားတယ်လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ ချီ (吃) အက္ခရာက ကတ္တားက ကိုယ်တိုင်လား၊

whether the subject is yourself, a coworker, or a lesion of fearful ghosts.

အလုပ်ဖော်လား၊ ကြောက်စရာ တစ္ဆေတွေရဲ့ အနာလားဆိုတာ မပြောင်းလဲဖြစ်နေတယ်။

အတိတ်ကို ညွှန်ပြဖို့ လာ (了) လို အမှတ်အသားတစ်ခု ထပ်ထည့်နိုင်တယ်။

To indicate the past, a marker like le (了) can be added.

So “I eat bread” becomes “I ate bread.”

ဒီတော့ “ငါ ပေါင်မုန့်စားတယ်” က “ငါ ပေါင်မုန့်စားခဲ့တယ်” လို့ ဖြစ်လာတယ်။

Over the years, the Chinese writing system has undergone many changes.

နှစ်တွေကြာတော့ တရုတ် အရေးစနစ်ဟာ အပြောင်းအလဲများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရတယ်။

As characters went from being etched in bone, to cast in bronze,

အက္ခရာတွေဟာ အရိုးမှာ ထွင်းတာ၊ ကြေးမှာ သွန်းတာကနေ စက္ကူပေါ်မှာ

to brushed on paper,

စုတ်ဆွဲတာအထိ ရောက်ခဲ့တော့

their script has evolved along the way.

လက်ရေးမူက တစ်လျှောက်လုံး ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာခဲ့တယ်။

In the 1950s and 60s, the Chinese Communist Party introduced

ဟောင်ကောင်နဲ့ ထိုင်ဝမ်မှာ အစဉ်အလာ အက္ခရာတွေကို အသုံးပြုနေဆဲဖြစ်ပေမဲ့၊

new simplified versions of the traditional characters,

၁၉၅၀ နဲ့ ၆၀ လွန်နှစ်တွေမှာ တရုတ် ကွန်မြူနစ် ပါတီက

which are now standard in China,

လက်ရှိ တရုတ်မှာ အစဉ်အလာ အက္ခရာတွေရဲ့

though traditional characters remain in use in Hong Kong and Taiwan.

လွယ်အောင်လုပ်ထားတဲ့ မူကွဲအသစ်တွေကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့တယ်။

တရုတ် အက္ခရာစနစ်က တစ်မူထူးပုံရပေမဲ့၊

And while the Chinese character system may seem unique,

its development greatly influenced the spoken languages

ဒါရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုက အိမ်နီးချင်းတွေရဲ့ အပြောဘာသာစကားတွေနဲ့ အရေးစနစ်တွေကို

and writing systems of its neighbors.

အကြီးအကျယ် သြဇာလွှမ်းခဲ့တယ်။

For example, around 60% of Japanese dictionary entries are kanji—

ဥပမာ၊ ဂျပန်ဘာသာ အဘိဓာန်ရဲ့ ၆၀ % ခန့်က တရုတ်ဘာသာကနေ စတင်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့

characters that originated in Chinese or were created from its elements.

ဒါမှမဟုတ် ဒါရဲ့ အပိုင်းတွေကနေ ဖန်တီးထားတဲ့ ခန်းဂျိ- အက္ခရာတွေပါ။

With a 3,000 year history,

နှစ်ပေါင်း ၃၀၀၀ သမိုင်းနဲ့အတူ

Chinese characters have and will continue to leave their mark.

တရုတ် အက္ခရာတွေက ၎င်းတို့ရဲ့ အမှတ်အသားကို ဆက်ရှိနေကာ ဆက်လက်ကျန်ရှိနေဦးမှာပါ။