Why did Phillis Wheatley disappear? - Charita Gainey

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

In late 1775, the newly appointed General George Washington

၁၇၇၅ နှောင်းပိုင်းမှာ အသစ်ခန့်အပ်ခံရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂျော့ခ်ျဝါရှင်တန်ဟာ

received a poem from one of colonial America’s most famous writers.

ကိုလိုနီ အမေရိကရဲ့အကျော်ကြားဆုံး စာရေးဆရာ တစ်ယောက်ဆီက ကဗျာတစ်ပုဒ်ကို လက်ခံရရှိတယ်။

Its verses praised the burgeoning revolution,

စာပိုဒ်တွေက ဗိုလ်ချုပ်ကြီးရဲ့ တော်မှန်တဲ့ အရေးကို

invoking the goddess of their new nation to aid the general’s righteous cause.

ကူညီဖို့ နိုင်ငံသစ်နတ်သမီးကို တိုင်တည်ကာ ကြီးထွားလာတဲ့ တော်လှန်ရေးကို ချီးမွမ်းတယ်။

But this ode to liberty wasn’t written by some aloof, aristocratic admirer.

ဒါပေမဲ့ လွတ်လပ်မှုအတွက် ဒီကဗျာက တသီးတခြား မဟာနွယ်တွေကိုလေးစားသူတစ်ဦးက ရေးတာ မဟုတ်ပါ။

Its author was a young Black woman who’d been enslaved for over a decade.

ဒီကဗျာကို ရေးသူက ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော် ကျွန်ပြုခံရတဲ့ လူမည်းအမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးပါ။

The young girl, who’d been renamed Phillis Wheatley,

Phillis Wheatley လို့ နာမည်ပြောင်းခဲ့တဲ့ မိန်းကလေးဟာ

had arrived in the colonies on a slave ship in 1761.

၁၇၆၁ ခုနှစ်မှာ ကျွန်သင်္ဘောနဲ့ ကိုလိုနီနယ်တွေကို ရောက်ရှိခဲ့တယ်။

The ship landed in Boston,

သင်္ဘော ဆိုက်ကပ်တဲ့

where Susanna and John Wheatley purchased Phillis to work in their house.

Boston မှာ Susanna နဲ့ John Wheatley က အိမ်မှာ အလုပ်လုပ်ဖို့ Phillis ကို ဝယ်တယ်။

However, for reasons that remain unclear, they also taught her to read and write.

ဒါပေမဲ့ မရှင်းလင်းတဲ့ အကြောင်းပြချက်က သူ့ကို အရေးအဖတ်တတ်အောင်လည်း သင်ပေးတာပါ။

Over the following decade,

နောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း

Wheatley became well versed in poetry and religious texts,

Wheatley ဟာ ကဗျာစာပေနဲ့ ဘာသာရေး ကျမ်းတွေကို တတ်ကျွမ်းလာခဲ့ပြီး

eventually beginning to produce her own poems.

နောက်ဆုံးမှာ ကိုယ်ပိုင်ကဗျာတွေကို စတင်ရေးသာားခဲ့တယ်။

The family published her work in a local newspaper,

မိသားစုက သူ့လက်ရာကို ပြည်တွင်း သတင်းစာတစ်စောင်မှာ ထုတ်ဝေပြီး

and in 1771, her elegy for renowned reverend George Whitefield

၁၇၇၁ မှာ ကျော်ကြားတဲ့ သိက္ခာတော်ရ George Whitefield အတွက် သူ့တမ်းချင်းက

captured the public’s imagination.

လူအများရဲ့စိတ်ကူးကို ဖမ်းစားခဲ့တယ်။

The poem’s repetitive rhythms, dramatic religious references,

ကဗျာရဲ့ ထပ်တလဲလဲ စည်းဟန်တွေ၊ ထူးခြားတဲ့ ဘာသာရေး အကိုးအကားတွေ၊

and soaring spiritual language

ခံ့ညားတဲ့ ဝိညာဉ်ရေးရာ ဘာသာစကားက

depicted how Whitefield’s sermons “inflame the soul and captivate the mind.”

Whitefield ရဲ့တရားတွေက “ဝိညာဉ်ကို နှိုးဆွ ပြီး စိတ်ကို ဖမ်းစားပုံ”ကို သရုပ်ဖော်တယ်။

Wheatley ends with an arresting image of life after death,

မြင့်မြတ်တဲ့ အားတွေက “သူ့မြေမှုန့်ကို ပြန်ရှင်စေမယ်”လို့

trusting that divine forces “will re-animate his dust.”

ယုံကြည်တဲ့ တမလွန်ရဲ့ မြင်သာတဲ့ ဘဝ ပုံရိပ်တစ်ခုနဲ့ Wheatley က အဆုံးသတ်တယ်။

This moving tribute found an audience in both the US and England.

ဒီခံစားမှုပါတဲ့ဂုဏ်ပြုမှုက အမေရိကန်၊ အင်္ဂလန်နှစ်နိုင်ငံလုံးက ပရိသတ်ကို ရစေတယ်။

And since the piece was published with a note identifying the author

ကျွန်ပြုခံရတဲ့ အမျိုးသမီးလို့ သတ်မှတ်တဲ့ မှတ်စုတစ်ခုနဲ့

as an enslaved woman,

လက်ရာကို ထုတ်ဝေလိုက်တဲ့အတွက်

many readers were as fascinated with the poet as they were with the poem.

စာဖတ်သူ တော်တော်များများက ကဗျာဆရာနဲ့အတူ ကဗျာကိုပါ သဘောကျကြတယ်။

In 1773, Phillis traveled to London,

၁၇၇၃ ခုနှစ်မှာ Phillis ဟာ လန်ဒန်ကို ခရီးထွက်ခဲ့တယ်၊

where her collection of “Poems on Various Subjects, Religious and Moral”

သူ့ရဲ့ “ဘာသာရေး၊ ကိုယ်ကျင့်တရား အကြောင်းအရာစုံ ကဗျာပေါင်းချုပ်“က

became the first book of poetry published by an African-American woman.

အာဖရိကန်-အမေရိကန် အမျိုးသမီးတစ်ဦးရဲ့ ပထမဆုံးကဗျာစာအုပ် ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

It was filled with profound meditations on life, death, and religion,

ဒါက ဘဝ၊ မရဏနဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ လေးနက်တဲ့ တွေးခေါ်သုံးသပ်ချက်တွေအပြင်

as well as Biblical and classical references.

သမ္မာကျမ်းစာနဲ့ ဂန္ထဝင် အကိုးအကားတွေနဲ့ ပြည့်နေတယ်။

In “A Hymn to Humanity,” Wheatley linked these themes to her own creative growth,

“A Hymn to Humanity” မှာ သူက ဂြိုဟ်တွေ ကြယ်တွေက ပြုံးပြနေတဲ့ စာပေနတ်သမီး အဖြစ်

portraying herself as a muse smiled upon by heavenly bodies.

သူ့ကိုယ်သူပုံဖော်ရင်း ဒီအကြောင်းအရာတွေကို ကိုယ်ပိုင်ဖန်တီး ကြီးထွားမှုနဲ့ ဆက်စပ်တယ်။

Unsurprisingly, Wheatley had her critics.

အံ့သြစရာမရှိတာက Wheatley မှာ ဝေဖန်သူတွေရှိတာပါ။

Many white Americans believed Black people were incapable

လူဖြူ အမေရိကန်အများစုက လူမည်းတွေဟာ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးနဲ့

of producing intellectual and creative work.

ဖန်တီးနိုင်စွမ်းမရှိဘူးလို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

Thomas Jefferson wrote that her writing didn't even deserve to be called poetry,

Thomas Jefferson က သူ့ အရေးအသားဟာ ကဗျာလို့ မခေါ်ထိုက်ဘူးလို့ ရေးခဲ့ပြီး

and others dismissed her as a poor imitation of another well-known poet.

တခြားသူတွေက အခြားနာမည်ကြီး ကဗျာဆရာကို ခပ်ဖျင်းဖျင်း တုပတာဆိုပြီး ပယ်ချခဲ့တယ်။

But many readers of the time were enamored with Wheatley's work,

ဒါပေမဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ဥရောပ စာရေးဆရာတွေနဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေ အပါအဝင်

including prominent European writers and politicians.

အဲဒီခေတ်က စာဖတ်သူအများအပြားက Wheatley ရဲ့ လက်ရာကို စွဲလန်းခဲ့ကြတယ်။

Many modern readers, however,

ဒါပေမဲ့ ခေတ်သစ် စာဖတ်သူအများစုက သူ့လက်ရာက

might expect her work to cover a different topic: slavery.

မတူတဲ့အကြောင်းအရာ ကျွန်ပြု တာကို လွှမ်းခြုံဖို့ မျှော်လင့်လောက်မယ်။

Wheatley rarely wrote directly about her experiences as an enslaved person.

Wheatley က ကျွန်ဘဝရောက်ရသူတစ်ဦးရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို တိုက်ရိုက် ရေးခဲတယ်။

And her poem addressing the topic has been criticized

ကျွန်အဖြစ်ကနေ ခရစ်ယာန်ဘာသာဆီ ဦးတည်တာအတွက် သူ ကျေးဇူးတင်တာကို

for suggesting she was grateful that enslavement led her to Christianity.

ညွှန်းတယ်လို့ ခေါင်းစဥ်တပ်ပြီး သူ့ကဗျာကို ဝေဖန်ကြတယ်။

But it’s incredibly unlikely Wheatley would have been able to publicly condemn

ဒါပေမဲ့ ကြီးမားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေမရှိဘဲ Wheatley က ကျွန်ပြုတာကို လူသိရှင်ကြား

slavery without serious consequences.

ရှုတ်ချနိုင်ဖို့က အတော့ကို မဖြစ်နိုင်တာပါ။

And many readers have found a more nuanced critique hidden within her work.

စာဖတ်သူများစွာက သူ့လက်ရာထဲမှာ ဖုံးထားတဲ့ ပိုသိမ်မွေ့တဲ့ ဝေဖန်ချက်ကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

For example, Wheatley was a vocal supporter of American independence,

ဥပမာ Wheatley ဟာ အမေရိကန်လွတ်လပ်ရေးကို ဟုတ်တိုင်းမှန်ရာ ထောက်ခံသူဖြစ်ပြီး

writing that her “love of freedom” came from early experiences

သူ့အရေးအသားက “လွတ်လပ်မှုကို ချစ်မြတ်နိုးမှု”ကျွန်အဖြစ် ပြန်ပေးဆွဲခံရကာ

of being kidnapped into slavery and separated from her parents.

မိဘတွေနဲ့ ကွဲကွာနေတဲ့ အစောပိုင်း အတွေ့အကြုံတွေကနေ လာတာပါ။

When disparaging England’s imperial control,

အင်္ဂလန်ရဲ့ နယ်ချဲ့ ထိန်းချုပ်မှုကို ရှုတ်ချတဲ့အခါ

she evokes imagery of an “iron chain.”

သူက “သံကြိုးကွင်းဆက်” ပုံရိပ်ကို သတိရစေတယ်။

And by comparing her lack of freedom to America’s lack of independence,

အမေရိကန်ရဲ့ လွတ်လပ်ရေးကင်းမဲ့မှုနဲ့ သူ့လွတ်လပ်မှုကို နှိုင်းယှဉ်ရင်း

Wheatley subtly laments her own circumstances.

Wheatley ဟာ သူ့ကိုယ်ပိုင်အခြေအနေတွေကို မသိမသာ ညည်းတွားတယ်။

Thankfully, Wheatley secured her freedom after returning from London.

ကံကောင်းတော့ Wheatley ဟာ လန်ဒန်က ပြန်လာအပြီး လွတ်လပ်မှုကို ရယူနိုင်ခဲ့တယ်။

The reasons for her emancipation aren't entirely clear,

ကျွန်ခံပြုခံရသူတွေ လွတ်မြောက်တာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ Wheatleys ရဲ့

as there’s no evidence of the Wheatleys freeing other enslaved people.

အထောက်အထားမရှိတော့ သူ့လွတ်မြောက်ခွင့် အကြောင်းရင်းက လုံးဝ မရှင်းပါ။

However, since Phillis could have remained free in London,

ဒါပေမဲ့ Phillis ဟာ လန်ဒန်မှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ရှိနေနိုင်တာကြောင့်

some believe she bargained to make emancipation a condition of her return.

သူပြန်လာမယ့် အခြေအနေအဖြစ် လွတ်မြောက်ရေး အတွက် အပေးအယူလုပ်ခဲ့တယ်လို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

It’s difficult to know exactly what happened,

ဒီနေရာနဲ့ Wheatley ရဲ့ ကျန်ဘဝတစ်လျှောက်လုံး

both here and throughout the rest of Wheatley’s life.

ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကို အတိအကျသိဖို့က ခက်ခဲပါတယ်။

Her proposal for a second book was never published.

ဒုတိယစာအုပ်အတွက် သူ့အဆိုပြုချက်ကို ဘယ်တုန်းကမှ မထုတ်ဝေခဲ့ပါ။

In 1778, she married a free Black man named John Peters.

၁၇၇၈ မှာ သူဟာJohn Peters လို့ ခေါ်တဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ လူမည်းအမျိုးသားနဲ့ လက်ထပ်တယ်။

The two are believed to have had three children,

သူတို့မှာ သားသမီး သုံးဦးရှိခဲ့ပြီး အားလုံး မွေးကင်းစမှာ

all of whom died in infancy.

သေဆုံးသွားတယ်လို့ ယုံကြည်ရတယ်။

Their last child is thought to have died around the same time as Wheatley,

နောက်ဆုံးကလေးက Wheatley နဲ့ အတူတူတောင် သေဆုံးသွားတယ်လို့ ယူဆရပြီး

and the two were buried together in an unmarked grave.

သူတို့ကို မထင်မရှား သင်္ချိုင်းတစ်ခုမှာ အတူမြှုပ်နှံထားတယ်။

While some of Wheatley’s letters survived, she never released an account of her life.

Wheatley ရဲ့စာအချို့ ရှင်သန်နေပေမဲ့ သူက သူ့ဘဝ မှတ်တမ်းကို ဘယ်တော့မှ မထုတ်ပြန်ဘူး။

So despite her tenure as perhaps the most famous African on the planet,

ဒါကြောင့် သူဟာ ကမ္ဘာမှာ အကျော်ကြားဆုံး အာဖရိကန်လူမျိုးအဖြစ် နေရာရထားပေမဲ့

Wheatley’s story has been lost to the ravages of history,

Wheatley ရဲ့ ဇာတ်လမ်းက မရေနိုင်တဲ့ အခြားကျွန်ပြုခံလူမျိုးတွေလို

like those of countless other enslaved peoples.

သမိုင်းရဲ့ ပျက်စီးမှုထဲမှာ ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့တယ်။

But her poetry lives on today—

ဒါပေမဲ့ သူ့ကဗျာက ဒီနေ့ခေတ်မှာ

celebrating creative growth and offering spiritual sustenance.

ဖန်တီး ကြီးထွားမှုနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အာဟာရကို ပေးကာ ရှင်သန်နေဆဲပါ။