Why were there three popes at the same time? - Joëlle Rollo-Koster

1,232,671 views ・ 2023-05-11

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
00:07
For almost two millennia, the Pope has been a figure
0
7295
3086
နှစ် ၂၀၀၀ နီးပါး ပုပ်ရဟန်းမင်းဟာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက ကက်သလစ်
00:10
of supreme spiritual authority for Catholics around the world.
1
10381
4546
ဘာသာဝင်တွေအတွက်အမြင့်မြတ်ဆုံး ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာရှိသူ ဖြစ်ခဲ့တယ်။
00:15
But in the late 14th century, Catholics found themselves
2
15887
3503
ဒါပေမဲ့ ၁၄ ရာစု နှောင်းပိုင်းမှာတော့ ကက်သလစ် ဘာသာဝင်တွေမှာ ပုပ်ရဟန်းမင်း
00:19
with not one, not two, but three popes.
3
19390
4588
တစ်ပါး၊ နှစ်ပါးမဟုတ်ဘဲ သုံးပါးရှိခဲ့တယ်။
00:24
Where did this plethora of popes come from?
4
24312
2919
ဒီလို လိုတာထက်ပိုတဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်းတွေက ဘယ်ကနေ လာတာလဲ။
00:27
And who among them was the genuine article?
5
27648
3045
ပြီးတော့ သူတို့အထဲမှာ ဘယ်သူက ပုပ်ရဟန်းမင်း အစစ်လဲ။
00:31
The origins of this papal predicament began in 1296,
6
31819
4797
ပုပ်ရဟန်းမင်းဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းရဲ့ ဇစ်မြစ်တွေက ပြင်သစ်ဘုရင် Philip IV က
00:36
when France’s King Philip IV decided to raise taxes on the Church.
7
36616
5046
အသင်းတော်ပေါ် အခွန်တိုးမြှင့်ဖို့ ဆုံးဖြတ်တဲ့ ၁၂၉၆ ခုနှစ်မှာ စတင်ခဲ့တာပါ။
00:42
Given the clergy’s political power,
8
42246
2586
ဘုန်းကြီးတွေရဲ့ နိုင်ငံရေး အာဏာကြောင့်
00:44
this offended Pope Boniface VIII, leading him to write the “Unam Sanctam”:
9
44832
5881
Pope Boniface VIII ကို မကျေမနပ်ဖြစ်စေကာ လောကီ အုပ်စိုးသူတွေအပေါ် ပုပ်ရဟန်းမင်းရဲ့
00:51
a radical decree asserting the Pope’s total supremacy over earthly rulers.
10
51005
5589
အလုံးစုံ အာဏာကိုအခိုင်အမာပြုတဲ့အစွန်းရောက် အမိန့် “Unam Sanctam” ကို ရေးသားစေခဲ့တယ်။
00:57
But King Philip struck back.
11
57512
2252
ဒါပေမဲ့ ဘုရင် Philip က လက်တုံ့ပြန်ခဲ့တယ်။
00:59
He declared Boniface a heretic and tried to have him arrested in a violent raid.
12
59972
5297
သူက Boniface ကို မိစ္ဆာဒိဌိလို့ ကြေညာကာ စီနင်းမှုတစ်မှာခု ဖမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းတယ်။
01:05
Boniface survived the assault, but died soon after.
13
65853
3712
Boniface ဟာ တိုက်ခိုက်မှုကနေ လွတ်မြောက်ခဲ့ပေမဲ့ မကြာမီ သေဆုံးသွားတယ်။
01:10
And following a short-lived successor, Pope Clement V was elected in 1305.
14
70233
6047
သက်ဆိုးမရှည်တဲ့ ဆက်ခံသူတစ််ယောက်နောက်မှာ Pope Clement V ကို ၁၃၀၅ မှာ တင်မြှောက်တယ်။
01:18
A French diplomat seeking peace in the war between England and his homeland,
15
78157
4797
အင်္ဂလန်နဲ့ သူ့မွေးရပ်မြေကြား စစ်ပွဲမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ကြိုးပမ်းနေတဲ့
01:23
Clement wanted to stay close to the conflict
16
83162
2836
ပြင်သစ် သံတမန် Clement ဟာ ပဋိပက္ခနဲ့ နီးကပ်နေပြီး ရောမရဲ့
01:25
and escape the demands of Rome.
17
85998
2086
တောင်းဆိုချက်တွေကနေ လွတ်မြောက်ချင်ခဲ့တယ်။
01:28
So in 1309, he moved the seat of the papacy to Avignon—
18
88584
4672
ဒီလိုနဲ့ ၁၃၀၉ ခုနှစ်မှာ သူဟာ ပြင်သစ်နဲ့ နီးစပ်ပေမဲ့ Avignon- အသင်းတော်
01:33
a city close to France but owned by a vassal of the Church.
19
93464
4380
လက်အောက်ခံ တစ်ဦးပိုင်တဲ့ မြို့ကို ပြောင်းရွှေ့ခဲ့တယ်။
01:38
The papacy remained here for the terms of seven popes
20
98719
3546
၁၃၇၆ ခုနှစ် နောက်ဆုံး အီတလီကို ပြန်ပေးပြီး ပုတ်ရဟန်းမင်းကြီးစိုးချိန်အထိ
01:42
until the reigning Pope finally returned to Italy in 1376.
21
102265
5255
ပုပ်ရဟန်းမင်း သက်တမ်း ၇ ဆက်တိုင်တိုင် ပုပ်ရဟန်းမင်း အာဏာက ဆက်တည်ရှိခဲ့တယ်။
01:47
But just several months after his arrival, he suddenly died.
22
107895
4505
ဒါပေမဲ့ သူ ရောက်ပြီး လအတော်ကြာမှာ ရုတ်တရက် သေဆုံးသွားခဲ့တယ်။
01:54
This shocking development meant a new pope had to be elected immediately—
23
114569
4546
ဒီအံ့ဖွယ် တိုးတက်မှုက ပုပ်ရဟန်းမင်းအသစ် ချက်ချင်း တင်မြှောက်ဖို့လိုတာဖြစ်ပြီး
02:00
and in Rome, where there hadn’t been a papal election in over 70 years.
24
120158
4796
ရောမမှာနှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်အတွင်း ပုပ်ရဟန်းမင်း ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပခဲ့တာပါ။
02:05
The Romans were determined to elect one of their own
25
125705
2878
ရောမတွေက သူတို့လူမျိုးထဲက တစ်ပါးကို ရွေးချယ်ကာ ရောမမြို့ကို
02:08
and restore Rome as the seat of Western Christendom.
26
128916
4171
အနောက်တိုင်း ခရစ်ယာန်လောကရဲ့ ရုံးစိုက်ရာ အဖြစ် ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတယ်။
02:13
Local officials pressured cardinals to choose an Italian pope,
27
133546
4796
အီတလီ ပုပ်ရဟန်းမင်းတစ်ပါး ရွေးချယ်ဖို့ ဒေသ တာဝန်ရှိသူတွေက ဂိုဏ်းအုပ်တွေကိုဖိအားပေးစဉ်
02:18
while rowdy mobs raided the conclave and plundered the papal wine cellar.
28
138342
5673
လူစုတွေက စည်းဝေးပွဲကို စီးနင်းကာ ပုပ်ရဟန်း မင်းပိုင် ဝိုင် မြေတိုက်ခန်း လုယက်ခဲ့တယ်။
02:25
Amidst this chaos, the cardinals elected the Neapolitan Archbishop of Bari
29
145183
5588
ဒီမငြိမ်မသက်မှုတွေကြားမှာ ဂိုဏ်းအုပ်တွေက နီပိုလီတန် ဂိုဏ်းချုပ် Bari ကို
02:31
to become Pope Urban VI.
30
151022
2460
Pope Urban VI အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။
02:34
Initially, Urban was seen as a safe choice.
31
154108
3128
အစမှာတော့ Urban ကို စိတ်ချရတဲ့ ရွေးချယ်မှုအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့တယ်။
02:37
But he quickly proved to be a reformer who sought to limit the cardinal’s finances.
32
157528
5381
ဒါပေမဲ့ သူက ဂိုဏ်းအုပ်ဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာကို ကန့်သတ်ဖို့ကြိုးပမ်းတဲ့ပြောင်းလဲရေးသမားပါ။
02:43
Desperate to maintain their luxurious lifestyles,
33
163659
3295
သူတို့ရဲ့ ဇိမ်ခံ ဘဝနေထိုင်မှု ပုံစံကို ထိန်းသိမ်းဖို့
02:46
the cardinals declared the recent election illegitimate,
34
166954
3504
ထင်ရာစိုင်းနေတဲ့ဂိုဏ်းအုပ်တွေဟာ ရောမ လူအုပ်ရဲ့ ဖိအားကြောင့် မကြာခင်ပဲ
02:50
since it was decided under pressure from the Roman mob.
35
170458
4004
ရွေးကောက်ပွဲက တရားမ၀င်ကြောင်း ကြေညာခဲ့တယ်။
02:55
They denounced Urban as a usurper
36
175129
2878
သူတို့က Urban ကို လုယူသူအဖြစ် ရှုတ်ချပြီး
02:58
and held a new conclave to elect Pope Clement VII.
37
178007
4129
Pope Clement VII ကိုတင်မြှောက်ဖို့ လျှို့ဝှက် စည်းဝေးပွဲအသစ်ကို ကျင်းပခဲ့တယ်။
03:03
Clement attempted to excommunicate Urban,
38
183638
3169
Clement က Urban ကို အသင်းတော်ကနေ ဖယ်ထုတ်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမဲ့
03:06
but he refused to recognize the authority of Clement
39
186807
2878
သူက Clement ရဲ့ အာဏာ ဒါမဟုတ် သူ့ရဲ့ လောဘကြီးတဲ့
03:09
or his greedy cardinals.
40
189685
1961
ဂိုဏ်းအုပ်တွေကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆိုခဲ့တယ်။
03:12
Urban named new cardinals to his court and entrenched himself in Rome
41
192855
5005
Clement နဲ့ သူ့ရဲ့ထောက်ခံသူတွေဟာ Avignon ကိုပြန်လာပေမဲ့ Urban က သူ့ရဲ့တရားရုံးမှာ
03:18
while Clement and his supporters returned to Avignon.
42
198069
3920
ဂိုဏ်းအုပ် အသစ်တွေကို ရွေးချယ်ပြီး ရောမမှာ အခိုင်အမာ ခြေကုပ်ယူခဲ့တယ်။
03:22
The schism had officially begun.
43
202573
2670
ဂိုဏ်းကွဲမှု တရားဝင် စတင်ခဲ့တာပါ။
03:26
Western Christendom now had two capitals, Avignon and Rome,
44
206661
5880
အနောက်တိုင်း ခရစ်ယာန်လောကမှာ အခု မြို့တော် နှစ်ခုဖြစ်တဲ့ Avignon နဲ့ Rome မှာ
03:33
each with their own Pope and court of cardinals.
45
213042
3462
ကိုယ်ပိုင် ပုပ်ရဟန်းမင်းနဲ့ ဂိုဏ်းအုပ်တွေရဲ့ တရားရုံးတွေ ရှိနေပါပြီ။
03:36
As popes from each line died, their cardinals appointed successors,
46
216837
5089
အနွယ်တစ်ခုစီက ပုပ်ရဟန်းမင်းတွေ ကွယ်လွန်တဲ့ အခါ ဂိုဏ်းအုပ်တွေက ဆက်ခံသူတွေ ခန့်အပ်တယ်၊
03:42
continuing the crisis for decades.
47
222093
2711
အကျပ်အတည်းက ဆယ်စုနှစ်များစွာ ဆက်ရှိနေတာပါ။
03:45
This strange situation didn't impact most ordinary Catholics,
48
225721
5047
သိသာတဲ့ အယူဝါဒ ကွဲလွဲမှုတွေမရှိတာကြောင့် ဒီထူးဆန်းတဲ့ အခြေအနေက
03:50
as there were no significant doctrinal splits.
49
230768
3545
သာမန် ကက်သလစ်ဘာသာဝင်အများစု အပေါ် သက်ရောက်မှုမရှိဘူး။
03:54
Instead, the drama played out in the diplomatic realm.
50
234897
4463
ဒါအစားဒီဖြစ်ရပ်က သံတမန်နယ်ပယ်မှာ ပါဝင်လာခဲ့တယ်။
03:59
European rulers were forced to choose sides,
51
239735
3629
ပုပ်ရဟန်းမင်း နှစ်ပါးက အယူဝါဒနဲ့ နိုင်ငံရေးသြဇာလွှမ်းဖို့ ပြိုင်ဆိုင်တော့
04:03
as both popes vied for spiritual and political supremacy.
52
243447
4755
ဥရောပ အုပ်စိုးသူတွေဟာ နှစ်ဖက်စလုံးကို ရွေးဖို့ ဖိအားပေးခံရတယ်။
04:09
Only a pope had the authority to call a general council
53
249620
3796
ဒီကိစ္စကို တရားဝင် ဖြေရှင်းဖို့ ပုပ်ရဟန်း မင်းတစ်ပါးကသာ အထွေထွေ ကောင်စီကို
04:13
to officially resolve the issue,
54
253416
2127
ခေါ်နိုင်တဲ့ အခွင့်အာဏာရှိပြီး
04:15
and both sides refused to take this step.
55
255543
3336
နှစ်ဖက်စလုံးက ဒီအဆင့်ကို လိုက်နာဖို့ ငြင်းဆိုခဲ့တယ်။
04:19
So in 1409, a group of cardinals from France and Rome
56
259130
5505
ဒါကြောင့် ၁၄၀၉ ခုနှစ်မှာ ပြင်သစ်နဲ့ ရောမက ဂိုဏ်းအုပ် အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က
04:24
took matters into their own hands.
57
264635
2211
ကိစ္စရပ်တွေကို ထိန်းချုပ်ထားတယ်။
04:27
They claimed that since both popes were disputed,
58
267263
3086
ပုပ်ရဟန်းမင်းနှစ်ပါး အငြင်းပွားခဲ့ ကြတာကြောင့် ဂိုဏ်းအုပ်တွေက
04:30
cardinals did have the right to call a council.
59
270349
3462
ကောင်စီကို ခေါ်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်လို့ဆိုတယ်။
04:34
And at their gathering these cardinals deposed the pretenders
60
274770
4171
ဂိုဏ်းအုပ်တွေ စုဝေးရာမှာ ကန့်ကွက်တဲ့ ကြားက အရေးဆိုသူတွေကို ဖယ်ရှားပြီး
04:38
and elected a new Pope.
61
278941
1710
ပုပ်ရဟန်းမင်း အသစ်ကို တင်မြှောက်ခဲ့တယ်။
04:41
Unfortunately, both Avignon’s Pope and Rome’s Pope
62
281527
4838
ဖြစ်ချင်တော့ Avignon နဲ့ Rome ရဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်း နှစ်ပါးစလုံးက ဒီကောင်စီကို
04:46
refused to recognize this council.
63
286365
2878
အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆိုခဲ့တယ်။
04:49
So instead of solving the crisis, the number of popes rose to three.
64
289994
4755
ဒါကြောင့် အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းတာအစား ပုပ်ရဟန်း အရေအတွက်က သုံးပါးအထိ တိုးလာတယ်။
04:55
This unusual arrangement lasted five more years,
65
295166
3670
ဒီပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အစီအစဉ်က ၁၄၁၇ ခုနှစ်မှာ Council of Constance အထိ
04:58
until the Council of Constance in 1417.
66
298836
4129
နောက်ထပ် ငါးနှစ်ကြာခဲ့တယ်။
05:03
Here, the popes from the Roman line and recently created third line resigned
67
303799
6006
ဒီမှာ ရောမအနွယ်ပုပ်ရဟန်းမင်းတွေနဲ့ မကြာခင် က ဖန်တီးခဲ့တဲ့ တတိယ အနွယ်က နှုတ်ထွက်ပြီး
05:09
and agreed to unite the church under a new Pope—
68
309805
3379
အသစ်ဖြစ်တဲ့ Pope- Martin V လက်အောက်မှာ အသင်းတော်ကို ပေါင်းစည်းဖို့
05:14
Martin V.
69
314310
1293
သဘောတူခဲ့တယ်။
05:16
Undisputed, Martin swiftly excommunicated the only person still against him—
70
316270
6006
အငြင်းအခုံမရှိတဲ့ Martin က သူ့ကို ဆန့်ကျင် ဆဲ တစ်ဦးတည်းသော Avignon ပုပ်ရဟန်းမင်း ကို
05:22
the Pope of Avignon—
71
322360
1459
အလျင်အမြန် အသင်းတော်ကနေ ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး
05:24
and finally ended the schism after 39 years.
72
324278
4421
နောက်ဆုံး ၃၉ နှစ်အကြာမှာ ဂိုဏ်းကွဲမှုကို အဆုံးသတ်ခဲ့တယ်။
05:33
Today, the church’s official records say the Roman Line
73
333371
4045
ဒီနေ့မှာတော့ အသင်းတော်ရဲ့တရားဝင် မှတ်တမ်းတွေအရ ရောမ အဆက်အနွယ်က
05:37
was always the true papal power.
74
337416
2711
အမြဲတမ်း စစ်မှန်တဲ့ ပုပ်ရဟန်းမင်း အာဏာလို့ ဆိုကြတယ်။
05:41
But regardless of how the schism ended,
75
341128
2795
ဒါပေမဲ့ ဂိုဏ်းကွဲမှုက ဘယ်လိုပဲ အဆုံးသတ်သွားပါစေ၊
05:44
its existence proves that even those who are supposed to be pious
76
344006
4588
၎င်းရဲ့တည်ရှိမှုက ဘာသာတရားကိုင်းရှိုင်းသူ တွေတောင် အသေးအဖွဲ အာဏာ ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေ
05:48
are prone to petty power struggles.
77
348594
3253
ဖြစ်လေ့ရှိတာကို သက်သေပြနေတာပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7