Why elephants never forget - Alex Gendler

Translator: Smita Kantak Reviewer: Arvind Patil

It's a common saying that elephants never forget,

हत्ती कधीच काही विसरत नाहीत, अशी एक म्हण आहे.

but these magnificent animals are more than giant walking hard drives.

पण हा विशाल प्राणी म्हणजे केवळ चालती फिरती अजस्त्र हार्डड्राइव्ह नव्हे.

The more we learn about elephants,

हत्तींबद्दल आपण जितकं जास्त शिकू,

the more it appears that their impressive memory

तितकं लक्षात येतं, की त्यांची विलक्षण स्मरणशक्ती

is only one aspect of an incredible intelligence

हा त्यांच्या कुशाग्र बुद्धीचा केवळ एक भाग आहे.

that makes them some of the most social, creative,

त्यामुळे संगतिप्रिय, सृजनशील आणि परोपकारी प्राण्यांमध्ये

and benevolent creatures on Earth.

त्यांची गणना होते.

Unlike many proverbs, the one about elephant memory

सगळ्या म्हणी नसतील, पण हत्तींच्या स्मरणशक्तीची म्हण

is scientifically accurate.

वैज्ञानिक दृष्ट्या अचूक आहे.

Elephants know every member in their herd,

हत्ती आपल्या कळपातला प्रत्येक सदस्य ओळखतात.

able to recognize as many as 30 companions by sight or smell.

साधारणपणे आपले तीस सोबती ते पाहून किंवा वासाने ओळखू शकतात.

This is a great help when migrating

याचा उपयोग स्थलांतर करताना

or encountering other potentially hostile elephants.

किंवा आक्रमक हत्तींचा सामना करताना होतो.

They also remember and distinguish particular cues that signal danger

धोक्याचे विशिष्ट संकेत त्यांना आठवतात, आणि ते निरनिराळे ओळखता येतात.

and can recall important locations long after their last visit.

एखादं विशेष ठिकाण बऱ्याच काळानंतरही त्यांना आठवू शकतं.

But it's the memories unrelated to survival that are the most fascinating.

पण जीव वाचवण्याखेरीज त्यांची इतर स्मरणशक्ती जास्त मनोहर आहे.

Elephants remember not only their herd companions

हत्तींना त्यांच्या कळपातले हत्तीच नव्हे,

but other creatures who have made a strong impression on them.

तर त्यांच्या मनावर ठसा उमटवणारे इतर हत्तीही आठवतात.

In one case, two circus elephants that had briefly performed together

एका सर्कशीत थोडासाच काळ एकत्र काम केलेले दोन हत्ती २३ वर्षांनी एकमेकांना सामोरे आले

rejoiced when crossing paths 23 years later.

तेव्हा त्यांनी आनंदाने ओळख दिली.

This recognition isn't limited to others of their species.

हत्ती फक्त हत्तींनाच ओळखत नाहीत, तर

Elephants have also recognized humans they've bonded with after decades apart.

कधीकाळी ज्यांच्याशी बंध निर्माण झाले होते, अशा माणसांनाही अनेक दशकांनंतर ओळखतात.

All of this shows that elephant memory goes beyond responses to stimuli.

यावरून सिद्ध होतं, की हत्तींची स्मरणशक्ती ही केवळ प्रतिक्रिया नसते.

Looking inside their heads, we can see why.

त्यांच्या मस्तकात डोकावून पाहिलं तर असं का, ते समजेल.

The elephant boasts the largest brain of any land mammal,

हत्तीचा मेंदू कोणत्याही सस्तन भूचर प्राण्याच्या मेंदूपेक्षा मोठा असतो.

as well as an impressive encephalization quotient.

त्यांचं मस्तिष्क आकारमान गुणोत्तर (EQ) चांगलं असतं. म्हणजे,

This is the size of the brain relative to what we'd expect

मेंदूचं प्रत्यक्ष आकारमानाचं अपेक्षित* आकारमानाशी गुणोत्तर.

for an animal's body size,

(*प्राण्याच्या आकारावर अवलंबून)

and the elephant's EQ is nearly as high as a chimpanzee's.

हत्तीचा EQ जास्त, म्हणजे साधारण चिंपांझीइतका असतो.

And despite the distant relation,

माणसाशी फारसं साम्य नसतानाही,

convergent evolution has made it remarkably similar to the human brain,

केंद्राभिमुख उत्क्रांतीमुळे हत्तीचा मेंदू मानवी मेंदूशी उल्लेखनीय साम्य दाखवतो.

with as many neurons and synapses

तितक्याच चेतापेशी आणि सायनॅप्सेस,

and a highly developed hippocampus and cerebral cortex.

अतिशय प्रगत हिप्पोकॅम्पस आणि सेरेब्रल कॉर्टेक्स.

It is the hippocampus, strongly associated with emotion, that aids recollection

हिप्पोकॅम्पसचा भावनांशी जवळचा संबंध असतो.

by encoding important experiences into long-term memories.

महत्त्वाच्या अनुभवांचे रूपांतर तो दीर्घकालीन स्मृतींमध्ये करतो.

The ability to distinguish this importance makes elephant memory

हे महत्त्व जाणण्याच्या क्षमतेमुळे हत्तींची स्मरणशक्ती

a complex and adaptable faculty beyond rote memorization.

म्हणजे निव्वळ पाठांतर नसून एक विकसित, लवचिक शक्ती आहे.

It's what allows elephants who survived a drought in their youth

यामुळेच, लहान वयात दुष्काळातून वाचलेले हत्ती

to recognize its warning signs in adulthood,

मोठेपणी दुष्काळाची चिन्हं ओळखू शकतात.

which is why clans with older matriarchs have higher survival rates.

म्हणून, ज्या कळपांत वयोवृद्ध हत्ती असतात, ते कळप टिकून राहण्याचं प्रमाण जास्त असतं.

Unfortunately, it's also what makes elephants one of the few non-human animals

पण दुर्दैवाने याच कारणामुळे हत्तींमध्ये आघातपश्चात तणाव विकार आढळतो. (PTSD)

to suffer from post-traumatic stress disorder.

माणसाशिवाय फार कमी प्राण्यांना हा विकार होतो.

The cerebral cortex, on the other hand, enables problem solving,

हत्तींच्या सेरेब्रल कॉर्टेक्समध्ये समस्यांची उकल करण्याची क्षमता असते.

which elephants display in many creative ways.

त्यांच्या सृजनशीलतेमधून ती अनेक प्रकारे प्रकट होते.

They also tackle problems cooperatively,

हत्ती परस्पर सहकार्याने समस्या सोडवतात.

sometimes even outwitting the researchers and manipulating their partners.

चतुरपणे दुसऱ्या हत्तींकडून काम करून घेतात. कधी संशोधकांवरही मात करतात.

And they've grasped basic arithmetic, keeping track of the relative amounts

त्यांना मूलभूत गणित येतं.

of fruit in two baskets after multiple changes.

सफरचंदांची संख्या बदलली, तरी तुलनेने कोणती जास्त वा कमी हे त्यांना समजतं.

The rare combination of memory and problem solving

स्मरणशक्ती, आणि समस्यांची उकल करण्याची क्षमता

can explain some of elephants' most clever behaviors,

यांचा दुर्मिळ मिलाफ, हे काही वेळा हत्तींच्या चतुराईचं कारण असतं.

but it doesn't explain some of the things we're just beginning to learn

पण आपल्याला नुकतेच समजू लागलेले त्यांचे इतर मनोव्यापार

about their mental lives.

त्यातून स्पष्ट होत नाहीत.

Elephants communicate using everything from body signals and vocalizations,

देहबोलीचे इशारे व आवाज वापरून हत्ती संवाद साधतात.

to infrasound rumbles that can be heard kilometers away.

त्यांची निम्न आवाजातली खरखर काही किलोमीटर्सपर्यंत ऐकू जाते.

And their understanding of syntax suggests that they have their own language and grammar.

वाक्यरचनेची त्यांची समज पाहता, त्यांची एक निराळी भाषा आणि व्याकरण असावी, असं वाटतं.

This sense of language may even go beyond simple communication.

त्यांचं भाषेचं ज्ञान साध्या संवादापेक्षा जास्त प्रगत असावं.

Elephants create art by carefully choosing and combining

निरनिराळे रंग आणि घटक काळजीपूर्वक निवडून, ते एकत्र मिसळून

different colors and elements.

हत्ती कलाकृती निर्माण करतात.

They can also recognize twelve distinct tones of music and recreate melodies.

ते संगीतातले बारा स्वर निरनिराळे ओळखू शकतात, आणि ऐकलेल्या चालींची पुनरावृत्ती करू शकतात.

And yes, there is an elephant band.

हो, हत्तींचा बँडदेखील आहे.

But perhaps the most amazing thing about elephants

पण त्यांची सर्वात विलक्षण क्षमता

is a capacity even more important than cleverness:

त्यांच्या चातुर्यापेक्षाही महत्त्वाची आहे.

their sense of empathy, altruism, and justice.

ती म्हणजे समानुभूती, परोपकार आणि न्याय यांची जाणीव.

Elephants are the only non-human animals to mourn their dead,

हत्ती हा, मृतांसाठी शोक करणारा मानवाव्यतिरिक्त एकमेव प्राणी आहे.

performing burial rituals and returning to visit graves.

तो अंत्यसंस्कार करतो, आणि पुन्हा तिथे स्मरणार्थ जातो.

They have shown concern for other species, as well.

हत्ती इतर प्राण्यांविषयीही आस्था दाखवतात.

One working elephant refused to set a log down into a hole

एका कामकरी हत्तीने एका खड्ड्यात ओंडका लोटायला नकार दिला,

where a dog was sleeping,

कारण त्या खड्ड्यात एक कुत्रा झोपला होता.

while elephants encountering injured humans have sometimes stood guard

काहीवेळा जखमी माणसांना पाहून हत्तींनी त्यांच्यावर पहारा दिला आहे,

and gently comforted them with their trunk.

आणि सोंडेच्या हळुवार स्पर्शाने त्यांना दिलासा दिला आहे.

On the other hand, elephant attacks on human villages

याउलट, हत्तीवध किंवा हत्तींना पकडण्याच्या घटनांनंतर,

have usually occurred right after massive poachings or cullings,

हत्तींनी लगेच गावांवर हल्ले केले आहेत.

suggesting deliberate revenge.

यातून दिसते, ती जाणीवपूर्वक बदला घेण्याची भावना.

When we consider all this evidence,

या सर्व पुराव्याबरोबर हेही एक ध्यानात घ्या,

along with the fact that elephants are one of the few species

फार कमी प्राणी आरशात स्वतःला ओळखू शकतात.

who can recognize themselves in a mirror,

हत्ती त्यापैकी एक आहे.

it's hard to escape the conclusion

यावरून अनुमान काढता येतं, की

that they are conscious, intelligent, and emotional beings.

हत्ती हे सावध, हुशार, आणि भावनाप्रधान प्राणी आहेत.

Unfortunately, humanity's treatment of elephants does not reflect this,

दुर्दैवाने या अनुमानाकडे दुर्लक्ष करून माणसं हत्तींना वाईट वागणूक देतात.

as they continue to suffer from habitat destruction in Asia,

आशिया खंडात त्यांची वसतिस्थानं नष्ट केली जातात.

ivory poaching in Africa, and mistreatment in captivity worldwide.

आफ्रिकेत हस्तिदंतासाठी त्यांची हत्या होते. इतर ठिकाणी बंदिवासात त्यांचे हाल होतात.

Given what we now know about elephants

आज आपल्याला हत्तींबद्दल असलेलं ज्ञान

and what they continue to teach us about animal intelligence,

आणि त्यातून प्राण्यांच्या बुद्धिमत्तेविषयी मिळालेली शिकवण पाहता,

it is more important than ever to ensure

इंग्रज कवी जॉन डन ज्या प्राण्याला

that what the English poet John Donne described as "nature's great masterpiece"

"निसर्गाचा एक उत्कृष्ठ आविष्कार" म्हणतात, तो जगाच्या कॅनव्हासवरून अदृश्य होऊ नये,

does not vanish from the world's canvas.

म्हणून त्याचं रक्षण करणं आज अतिशय महत्त्वाचं ठरलं आहे.