Are ghost ships real? - Peter B. Campbell

Translator: mabbast chato Reviewer: Daban Q Jaff

One foggy morning in 1884,

بەیانیەکی تەماوی ساڵی ١٨٨٤،

the British steamer "Rumney" crashed into the French ship "Frigorifique."

کەشتی بەریتانیی"ڕەمنی" خۆی بەکەشی فەرەنسی"فیگۆرەفیک" کێشا.

Seeing their ship filling with water,

بینیان کەشتیەکەیان پڕ ئاو دەبێت،

the French crew climbed aboard the "Rumney."

دەستە فەرنسیەکە چوونە سەر گەشتی"ڕەمنی"یەوە.

But as they sailed towards the nearest port,

کاتێ بۆ نزیکترین بەندەر گەشتیان دەکرد،

a silent form suddenly emerged from the fog:

وێنەیەکی بێدەنگ بەخێرای لە تەمەکە هاتە دەرەوە:

the abandoned "Frigorifique."

گەشتی چۆڵکراوی"فیگۆرەفیک."

It was too late to turn,

بۆ سوڕانەوە زۆر درەنگ بوو،

and the impact was enough to sink the "Rumney."

و پێکداکێشانەکە بەس بوو تا گەشتی"ڕەمنی" نقوم بکات.

As the sailors scrambled into the lifeboats,

هەرکە گەشتیوانەکان چوونە ناو بەلەمە بچووکەکانی کەشتیەکە،

the empty "Frigorifique" sailed back into the fog,

"فیگۆرەفیک" بەتاڵیش بۆ ناو تەمەکە گەڕایەوە،

having seemingly taken its revenge.

وادەردەکەوت کە تۆڵەی سەندبێتەوە.

In reality, the French sailors had left the engines running,

لەڕاستیدا، کەشتیوانە فەرەنسییەکان کەشتیەکەیان بە هەڵکراوی بە جێهێشتبوو،

and the "Frigorifique" sailed in a circle before striking the "Rumney"

و "فیگۆرەفیک" لە بازنەیەک دەخولایەوە پێش ئەوەی خۆی بە "ڕەمنی" دابکێشێت

and finally sinking.

و لەکۆتاییەکەشی نقوم دەبێت.

But its story became one of the many tales of ghost ships,

بەڵام ئەم چیرۆکە ببوو بەیەکێک لە چیرۆکەکانی کەشتیەکانی تارمایی.

unmanned vessels that apparently sail themselves.

کەشتیەکانی بێ دەستە کەوا وادەردەکەون خۆیان خۆیان لێبخوڕن.

And although they've influenced works like "Dracula"

و لەگەڵ ئەمشدا کاریگەریان کردە سەر کارەکانی وەکو"دراکیولا"

and "Pirates of the Caribbean,"

و "چەتەکانی دەریا کاریبی،"

crewless ships aren't the product of ghostly spirits,

کەشتیەکانی بێدەستە بەرهەمی ڕۆحەکانی تارمای نین،

just physics at work.

تەنها کاری زانستی فیزیاییە.

One of the most famous ghost ships was the "Mary Celeste"

یەکێک لە بەناوبانگترین گەشتیەکانی تارمای "مێری سلێست" بوو

found sailing the Atlantic in 1872 with no one aboard,

لەکاتی گەشتکردنی لە زەریای ئەتڵەسی لە ١٨٧٢ دەرکەوت هیچ کەس لەسەر کەشتیەکە نەبوو،

water in its hold,

ئاو لە بەشی ژێرەوەی گەشتیەکە بوو،

and lifeboats missing.

و بەلەمە بچووکەکانیش دیارنەبوون

The discovery of its intact cargo and a captain's log that ended abruptly

دۆزینەوی کەشتیەکەی کە کەلوپەلی پەرشوبڵاو ببوون و تۆماری کاپتنێک کتوپڕ نمابوو

led to wild rumors and speculation.

دەنگ و باس و تێروانینی هێنایە کایەوە.

But the real culprits were two scientific phenomena:

بەڵام هۆکاری ڕاستەقینە دوو دیاردەی زانستین:

buoyancy

هێزی سەرئاوکەوتن

and fluid dynamics.

جوڵاندنی شلە.

Here's how buoyancy works.

چۆن هێزی سەرئاوکەوتن کار دەکات.

An object placed in a liquid displaces a certain volume of fluid.

شتێک لەناو شلەکە دادەنرێت و بارستەی ڕەسەنی شلەکە لادەبردرێت.

The liquid in turn exerts an upward buoyant force

لەبەرامبەرە شلەکە پاڵ بە هێزی سەرئاوکەوتنەکە بۆ سەرەوە دەنێ

equal to the weight of the fluid that's been displaced.

یەکسان دەبێت بە کێشی ئەو شلەیەی کە لابردراوە.

This phenomenon is called Archimedes's Principle.

بەم تیۆرەش دەلێن ڕێسای ئارخەمیدس.

Objects that are less dense than water,

شتەکان چڕیان لە ئاو کەمترە.

such as balsa wood,

وەکو پارچە تەختەیەکی بەلسا،

icebergs,

شاخی سەهۆڵ،

and inflatable rafts

و جوپێکی فوتێکراو

always float.

هەمیشە سەرئاودەکەون.

That's because the upward buoyant force

چونکە هێزی سەرئاوکەوتن بۆ سەرەوە

is always stronger than the downward force of gravity.

هەمیشە بەهێزترە لە هێزی کێشکردن بۆ خوارەوە.

But for objects or ships to float when they're made of materials, like steel,

بەڵام سەرئاوکەوتن بۆ شت یا کەشتیەکان کاتێک دەبێت کە لە مادەکان وەک پۆڵا، دروستکرابن،

that are denser than water,

کەوا چڕیان لە ئاو زیاترە،

they must displace a volume of water larger than their weight.

پێویستە بارستەی ئاوی زیاتر لە کێشەکانیان لابەرن.

Normally, the water filling a ship's hull would increase its weight

ڕوونتر. پڕکردنی پەیکەری کەشتیەکە بە ئاو کێشەکە زیاد دەکات.

and cause it to sink -

و دەبێتە هۆی نقومبوونی-

just what the "Mary Celeste's" crew feared when they abandoned ship.

هەروەک چۆن دەستەی کەشتی"ماری سلێست" ترسان کاتێک کە کەشتیەکەیان چۆڵکرد.

But the sailors didn't account for fluid dynamics.

بەڵام دەریاوانەکان جوڵەکانی شلیان بەلاوە گرینگ نەبوو.

The water stopped flowing at the point of equilibrium,

لە خاڵی هاوسەنگی ڕژانی ئاوەکە بۆ ناو کەشتیەکە وەستا،

when it reached the same level as the hull.

کاتێک بەهەمان ئاستی پەیکەری کەشتیەکە گەیشت.

As it turned out, the weight of the water wasn't enough to sink the ship

وەک ئەوەی دەرکەوتووە، کێشی ئاوەکە بۆ نقوم کردنی کەشتیەکە بەس نەبووە

and the "Mary Celeste" was found a few days later

و "ماری سلێست" چەند ڕۆژێک دواتر دۆزرایەوە

while the unfortunate crew never made it to shore.

بەداخەوە لەکاتێک کە دەستیەی کەشتیەکە هەرگیز نەیانتوانی بە کەناری ئاوەکە بگەن.

Far stranger is the tale of "A. Ernest Mills,"

زۆر نامۆتر چیرۆکی"ئێرنیست میلس"ە،

a schooner transporting salt,

کەشتیەکە خوێ دەگوازێتەوە،

whose crew watched it sink to the sea floor following a collision.

دەستەی کەشتیەکە بینەری نقوم بوونی کەشتیەکەیان بوون بۆ نێو ئاوی دەریاکە.

Yet four days later, it was spotted floating on the surface.

چوار ڕۆژ دواتر بەلاتەنیشتی سەرئاوکەوتبوو لەسەر ڕووی دەریاکە.

The key to the mystery lay in the ship's heavy cargo of salt.

کلیلی نهێنییکە لە بارە قورسەکەی کەشتیەکە دایە کە خوێیە.

The added weight of the water in the hull made the vessel sink,

زیاتکردنی کێشی ئاوکە لە پەیکەری کەشتیەکە وایکردوە کەشتیەکە نقوم بێت،

but as the salt dissolved in the water,

بەڵام هەرکە خوێیەکە لە ئاوەکە دا تواوەتەوە،

the weight decreased enough

کێشی کەشتیەکە کەم بۆتەوە

that the force of gravity became less than the buoyant force

کەوا هێزی کێشکردن لە هێزی سەرئاوکەوتن کەمتربووە

and the ship floated back to the surface.

و کەشتیەکە بۆ سەر ڕووی ئاوەکە گەڕاوەتەوە.

But how do we explain the most enduring aspect of ghost ship legends:

بەڵام چۆن ئارامگرترین ڕووخساری ئەفسانەکانی گەشتی تارمای ڕوونبکەینەوە:

multiple sightings of the same ships hundreds of miles and several years apart?

چەند دیمەنێکی هەمان کەشتییەکان سەدان میل و چەند ساڵێکی جیاواز؟

The answer lies in ocean currents,

وڵامەکە لە تەوژمەکانی زەریادایە،

which are like invisible rivers flowing through the ocean.

کەوا دەردەکەوێت ڕووبارە نادیارەکان بەناو زەریاکەدا دەڕۆن.

Factors, like temperature,

هۆکارەکانی، وەک پلەی گەرمی،

salinity,

ڕێژەی خوێ،

wind,

با،

gravity,

and the Coriolis effect from the Earth's rotation

هێزی کێشکردن،

و کۆریۆلس ئیفێکت لە خولانەوەی زەوی

create a complex system of water movement.

سیستەمێکی ئاڵۆزی جوڵانەوەی ئاو دروست دەکات.

That applies both at the ocean's surface and deep below.

کەوا هەم بۆ سەر ڕووی زەریاکە و هەم بۆ قولای ژێری زەریاکە هەمان شت دەبێت.

Sailors have always known about currents,

دەریاوانەکان هەمیشە سەبارەت بە تەوژمەکان زانیویانە،

but their patterns weren't well known until recently.

بەڵام بنچینەی تەوژمەکان تا ئەم دواییە بەباشی نەزانرابوون.

In fact, tracking abandoned ships was how scientists determined the shape

لە ڕاستی دا، بە دواداچوون بۆ کەشتییە چۆڵکراوەکان زاناکان چۆن شێوە و

and speed of the Atlantic Gyre,

خێرای بازنەی زەریا ئەتڵەسی،

the Gulf Stream,

جۆگەی کەنداو،

and related currents in the first place.

و تەوژمە بەستراوەکان لە یەکەم شوێن دیاریکردووە.

Beginning in 1883, the U.S. Hydrographic Office

لەسەرەتاکانی ساڵی ١٨٨٣، نوسینگەی هایدۆگرافیک، لە ئەمریکا

began collecting monthly data that included navigation hazards,

دەستیانکرد بە داتا کۆکردنەوەی مانگانە کە بەیەکداکێشان لەسەر ڕووی ئاوی لەخۆگرتبوو،

like derelict ships, whose locations were reported by passing vessels.

وەک کەشتییە چۆڵکراوەکان، شوێنەکانیان بە تێپەڕبوونی کەشتیەکان دیاری دەکرا. بۆیە

So abandoned ships may not be moved by ghost crews or supernatural curses,

کەشتیە چۆڵکراوەکان لەوانەیە لەلایەن دەستەی تارمای یا ڕووداوە سروشتیەکانەوە

but they are a real and fascinating phenomenon

نەجوڵێندرابێت، بەڵام ئەوان ڕاستەقینەن و دیاردەی سەرنج ڕاکێشن

born through the ocean

لە زەریا لە دایکبوون و لەلایەن

and kept afloat by powerful, invisible, scientifically studied forces.

هێز، شاراوە، هێزەکانی خوێندنی زانستیەوە کەشتیەکان بەبێ دەستە لە ئاو دەسوڕێنەوە.