An unsung hero of the civil rights movement - Christina Greer

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hiwa Foundation II

On August 28th, 1963,

لە ٢٨ی ئابی، ١٩٦٣دا،

Martin Luther King Jr. delivered his “I Have a Dream” speech

مارتین لوسەر کینگ جونیەر، وتارە بەناوبانگەکەی "خەونێکم هەیە"ی یا

at the March on Washington for Jobs and Freedom.

لە ڕێپێوانێکدا لە واشینگتن بۆ کار و ئازادی.

That day,

nearly a quarter million people

ئەو ڕۆژە،

نزیکەی چارەکە ملیۆن کەسێک

gathered on the national mall

پێکەوە کۆبوونەوە لە پارکی نەتەوەیی ناشناڵ مۆڵ

to demand an end to the discrimination, segregation, violence,

بۆ ئەوەی داوای کۆتاییهێنان بە جیاکاری، جیاکردنەوە، توندوتیژی و

and economic exclusion black people still faced

پەراوێزخستنی ئابووری خەڵکە ڕەشپێستەکە بکەن کە هێشتا

across the United States.

تووشی ئەبوون لە ئەمریکا.

None of it would have been possible without the march’s chief organizer

هیچ کامێک لەوانە نەئەگەشتە ئەنجام بەبێ ڕێکخەری سەرەکی ڕێپێوانەکە

– a man named Bayard Rustin.

پیاوێک بەناوی بایارد رەستن.

Rustin grew up in a Quaker household,

رەستن لە ماڵێکی دۆستانی کریستیاندا گەورەبوو،

and began peacefully protesting racial segregation in high school.

دەستیکرد بە ناڕەزایی دەربڕینی ئاشتیانە دژی جیاکاری ڕەگەزی لە ئامادەییەوە.

He remained committed to pacifism throughout his life,

بەدرێژایی تەمەنی خۆی تەرخانکرد بۆ بەرپاکردنی ئاشتی، و

and was jailed in 1944 as a conscientious objector to World War II.

ساڵی ١٩٤٤ خرایە زیندانەوە بەهۆی وەستانەوە دژی بەشداریکردن لە جەنگی جیهانی دووەم.

During his two-year imprisonment,

لە ماوەی دوو ساڵی زیندانیدا،

he protested the segregated facilities from within.

لەناو زیندانەوە ناڕەزایی دەربڕی دژی جیاکارییەکەی لە دەستگاکاندا دەکرا.

Wherever Rustin went,

رەستن بۆ هەرکوێیەک چووبێت،

he organized and advocated,

کاری ڕێکخستنی کردووە و

and was constantly attuned to the methods, groups, and people

بەردەوام خەریکی کۆکردنەوەی شێوازەکان، کۆمەڵەکان و خەڵکەکان بووە

who could help further messages of equality.

کە ئەیانتوانی زیاتر یارمەتی بەن پەیامی یەکسانی بگەیەنن.

He joined the Communist Party

چووە ناو پارتی کۆمەنیستەوە

when black American’s civil rights were one of its priorities,

کاتێک مافی شارستانی ئەمریکییە ڕەشپێستەکان لەپێشینەترین کاری بوو،

but soon became disillusioned by the party’s authoritarian leanings

بەڵام زۆری پێنەچوو لەژێر کاریگەریان لاچوو بەهۆی مەیلی پارتەکە بۆ تاکڕەوی و

and left.

بەجێیهێشت.

In 1948,

ساڵی ١٩٤٨،

he traveled to India to learn the peaceful resistance strategies

گەشتی کرد بۆ هیندستان بۆ فێربوونی ستراتیجییەکانی ململانێی ئاشتیانەی

of the recently assassinated Mahatma Gandhi.

ماهاتما غاندی کە تازە کوژرابوو.

He returned to the United States

گەڕایەوە ویلایەتە یەکگرتووەکان

armed with strategies for peaceful protest,

ستراتیجی ناڕەزایی دەربڕینی ئاشتیانەی لەگەڵ خۆی هێنایەوە،

including civil disobedience.

بە ملکەچنەبوونی شارستانییەوە.

He began to work with Martin Luther King Jr in 1955,

ساڵی ١٩٥٥ دەستی کرد بە کارکردن لەگەڵ مارتین لوسەر کینگ جونیەر، و

and shared these ideas with him.

ئەم بیرۆکانەی هاوبەشکرد لەگەڵی.

As King’s prominence increased,

لەگەڵ دەرکەوتنی زیاتری کینگ،

Rustin became his main advisor,

رەستن بوو بە ڕاوێژکاری سەرەکی بۆی،

as well as a key strategist in the broader civil rights movement.

هەروەها ستراتیجی دانەری سەرەکی لە جوڵە فراوانترەکەی جوڵەی شارستانی.

He brought his organizing expertise

ئەزموونەکەی خۆی لە بواری ڕێکخستنا

to the 1956 bus boycotts in Montgomery, Alabama

هێنا بۆ بایکۆتکردنی پاسەکان مۆنتگۆمێری، ئەلاباما لە ساڵی ١٩٥٥

—in fact,

ڕاستییەکەی،

he had organized and participated in a transportation protest

پێشتر لە ناڕەزایەتی دەربڕینێک بەرامبەر گواستنەوە بەشداری کردبوو

that helped inspire the boycotts almost a decade before.

کە دە ساڵ پێش ئەوە ڕووی یابوو بوو بە ئیلهام بۆ ئەم بایکۆتە.

His largest-scale organizing project came in 1963,

گەورەترین پرۆژەی ڕێکخستنی لە ساڵی ١٩٦٣دا بوو،

when he led the planning for the national march on Washington.

کاتێک پلانداڕێژەری سەرەکی بوو بۆ ڕێپێوانە نەتەوەییەکەی واشینگتن.

The possibility of riots that could injure marchers

ئەگەری دروستبوونی توندوتیژی کە لەوانەبوو بەشداربووان برینارکات و

and undermine their message of peaceful protest was a huge concern.

پەیامی ئاشتی ناڕەزاییەتی دەربڕینەکە بخاتە مەترسییەوە نیگەرانی سەرەکی بوو.

Rustin not only worked with the DC police and hospitals to prepare,

رەستن نەک تەنیا لەگەڵ پۆلیسی پایتەخت و نەخۆشخانەکان کاریکرد بۆ ئامادەبوونیان،

but organized and trained a volunteer force of 2,000 security marshals.

بەڵکو دوو هەزار خۆبەخشی ڕێکخست و ڕاهێنانی پێکردن بۆ ڕاگرتنی ئاسایش.

In spite of his deft management,

سەرەڕای بەڕێوەبردنە باشەکەی،

some of the other organizers did not want Rustin to march in front

هەندێک لە ڕێکخەران نەیانئەویست کە رەستن لە پێشەوەی ڕێپێوانەکە بێت

with other leaders from the south, because of his homosexuality.

لەگەڵ سەرکردەکانی تری باشور بەهۆی هاوڕەگەزبازیبوونەکەیەوە.

Despite these slights,

سەرەڕای ئەمانە،

Rustin maintained his focus, and on the day of the march

رەستن سەرنجی لای مەبەستەکەیان بوو، و لە ڕۆژی ڕێپێوانەکەیا

he delivered the marchers' demands

خواستەکانی بەشداربووانی ڕێپێوانەکەی گەیاند

in a speech directed at President John F. Kennedy.

بە وتارێک کە ئاراستەی سەرۆک جۆن ئێف کێنێدی کرا.

The march itself proceeded smoothly, without any violence.

ڕێپێوانەکە خۆی بێکێشە تەواوبوو، بێ درووستبوونی توندوتیژی.

It has been credited with helping pass the 1964 Civil Rights Act,

بەهۆیەوە توانرا یاسای ١٩٦٤ی مافی شارستانی دەرکرێت،

which ended segregation in public places and banned employment discrimination,

کە بووە هۆی کۆتاییهێنانی جیاکاری لە شوێنە گشتییەکان و قەدەغەکردنی جیاکاری هەلی کار و

and the 1965 Voting Rights Act,

یاسای مافی دەنگدانی ١٩٦٥،

which outlawed discriminatory voting practices.

کە پەیڕەوەکانی جیاکردنەوەی دەنگدانی بەنایاسایی کرد.

In spite of his decades of service,

سەرەڕای چەندین دەیە لە خزمەتکردن،

Rustin’s positions on certain political issues were unpopular among his peers.

پێگەی رەستن لە چەندین پرسی سیاسی دیاریکراودا نەخوازراو بوو لای هاوەڵەکانی.

Some thought he wasn’t critical enough of the Vietnam War,

هەندێکیان پێانوابوو لە جەنگی ڤێتنامدا وەک پێویستە یەکلاکەرەوە نەبوو،

or that he was too eager to collaborate with the political establishment

یان زۆر بەپەرۆش بوو کار بکات لەگەڵ دامەزراوەی سیاسیدا

including the president and congress.

بە سەرۆک و کۆنگرێسەوە.

Others were uncomfortable with his former communist affiliation.

هەندێکیش نائاسوودەبوون بە کارکردنی پێشتری لەگەڵ پارتی کۆمەنیست.

But ultimately,

بەڵام لە کۆتاییدا،

both his belief in collaboration

باوەڕەکەشی بۆ کارکردن

with the government and his membership

لەگەڵ حکومەت و ئەندامێتیشی

to the communist party

لە پارتی کۆمەنیست

had been driven by his desire to maximize tangible gains

بەهۆی خواستە زۆرەکەیەوە بوو بۆ زیادکردنی دەستکەوتەکانی

in liberties for black Americans,

مافەکانی ئەمریکییە ڕەشپێستەکان، و

and to do so as quickly as possible.

بۆ ئەوەی بەخێراترین کات ئەوە بکرێت.

Rustin was passed over for several influential roles in the 1960s and 70s,

رەستن چەندین ڕۆڵی کاریگەری پێبەخشرا لە شەستەکان و حەفتاکاندا،

but he never stopped his activism.

بەڵام هەرگیز وازی لە چالاکییەکانی نەهێنا.

In the 1980s,

لە هەشتاکاندا،

he publicly came out as gay, and was instrumental

ئاشکرایکرد کە هاوڕەگەزبازە، و ڕۆڵێکی کاریگەری هەبوو

in drawing attention to the AIDS crisis until his death in 1987.

لە ڕاکێشانی سەرنج بۆ قەیرانی ئایدز هەتا مردنی لە ساڵی ١٩٨٧.

In 2013,

ساڵی ٢٠١٣،

fifty years after the March On Washington,

پەنجا ساڵ دوای ڕێپێوانەکەی واشینگتن،

President Barack Obama posthumously awarded him

سەرۆک باراک ئۆباما لەدوای مردنییەوە

the Presidential Medal of Freedom,

مەدالیای ئاشتی سەرۆکی پێبەخشی،

praising Rustin’s “march towards true equality,

ستایشی ڕەستنی کرد بۆ "ڕێپێوان بەرەو یەکسانی ڕاستەقینە،

no matter who we are or who we love.”

بێگوێدانە ئەوەی کە کێین یان کێمان خۆش ئەوێت."