Mysteries of vernacular: Quarantine - Jessica Oreck and Rachael Teel

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Aga Ismael

Mysteries of vernacular:

سەیر و سەمەرەی زمان:

Quarantine,

Quarantine,

a state, period, or place of strict isolation

واتا شوێنێک، ماوەیەک یان بارێک لە جیا کردنەوەی توند،

meant to prevent the spread of disease.

کە بۆ ڕێگە گرتن لە گواستنەوە نە خۆشییەک بەکار دێت.

In the 14th century,

لە سەدەی چواردەهەمدا،

the Bubonic Plague,

پەتایی بابۆنیک،

later called "The Black Death,"

کە دواتر ناونرا مردنی ڕەش،

spread across Europe

لە ئەوروپا بڵاو دەبێتەوە

with devastating consequences.

و زۆر کوشندە دەبێت.

It's been estimated

ئامارەکان پێمان دەڵێن

that the Plague decimated at least one-third

ئەم پەتایە یەک لە سەر سێ دانیشتوانی ئەوروپایی

of Europe's population.

کوشتووە.

In a vain effort to stave off infection,

لە هەوڵێکدا بۆ ڕێگە گرتن لە بڵاو بوونەوەی پەتایەکە،

the Italian-speaking port city of Ragusa,

بەندەرێکی ئیتاڵی بە ناوی ڕاگۆزا

in what is now Croatia,

کە دەکەوێتە کڕواتیایی ئەمرۆ، یاسایەک

mandated that ships arriving

دەر دەکەن کە هەر کەشتییەک بگاتە بەندەرەکە

from Plague-infested areas

لەو ناوچانەی کە ئەم پەتاییەی لێ بڵاو بۆتەوە

remain isolated on the water

لە ناو ئاودا دەمێنێتەوە

until it was deemed likely

تا ئەو کاتەی کە دڵنیا دەبنەوە

that they weren't carrying a disease.

کە کەشتیەکە هەڵگری ئەم نەخۆشییە نین.

This meant that the entire contents of a ship

واتا، گشت سەرنشینەکانی سەر کەشتییەکە

and all of its passengers

و گەشتیارەکان

were often forced to remain on board

بە زۆر دەبوایە لە ناو کەشتیەکە بمێننەوە

for five or six weeks before being let ashore.

بۆ ماوەی پێنج یان شەش هەفتە تا ئازاد دەکران.

سەڕەڕای ئەوەی پێوەرێکی قورس بوو

Though the drastic measure

was only marginally successful,

بەڵاک تاکە ڕێکاری بە سوود بووە

it wasn't long before other port cities followed suit.

و ماوەیەکی دواتر بەندەرەکانیتریش هەمان ڕێکار دەگرنە بەر.

In 1397, the official period of isolation

لە ساڵی ١٩٧٢، ماوەی فەرمی جیا کردنەوە

imposed on ships and crews

بەسەر کەشتییەکان و سەرنشینەکان بۆ ماوەی

was set at forty days.

چل ڕۆژ دەسەپێنرا.

Although it did little to protect ports from infection,

سەڕەڕایی کەمی کاریگەرییەکانی ئەم ڕێکارە لە پاراستنی بەندەرەکان

the directive stuck.

بەڵام ئەم ڕێکارانە بەردەوام بوو.

From the Italian word quaranta,

لە وشەی ئیتاڵی quaranta

meaning forty,

واتا چل ڕۆژ،

this period of stasis was given the name

ئەم ماوەیە ئەم ناوە وەردەگرێت

quarantine.

quarantine.

And by the mid 1600s,

لە ناوەڕاستی سەدەیی شانزدەهەمدا،

the word quarantine was being used

وشەی quarantine وردە وردە بەکار دەهێنرێت

to describe any place,

بۆ ئاماژە کردن بۆ هەر شوێنێک

period,

ماوەیەک،

or state of isolation,

یان هەر بارێکی خۆدابڕاند،

plague-related or not.

بەهۆی پەتا یان هەر هۆکارێکی تر.