How is power divided in the United States government? - Belinda Stutzman

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Ramyar Kamal Reviewer: Daban Q Jaff

Have you ever wondered

قەت پرسیارت کردوە

who has the authority to make laws

کێ دەسەڵاتی یاسادانان یان سزادانی

or punish people who break them?

ئەو کەسانەی کە پێشێلی دەکەن هەیە؟

When we think of power in the United States,

کاتێک بیر لە دەسەڵاتی ئەمریکا دەکەینەوە،

we usually think of the President,

زۆربەی کات بیر لە سەرۆک دەکەینەوە،

but he does not act alone.

بەڵام ئەو بە تەنیا ڕۆڵ ناگێڕێت.

In fact, he is only one piece of the power puzzle

لە ڕاستیدا، ئەو تەنیا بەشێکە لە مەتەڵی فەرمانڕەوایی

and for very good reason.

و بۆ هۆکارێکی زۆر باش.

When the American Revolution ended in 1783,

کاتێک لە ساڵی١٧٨٣ شۆڕشی ئەمریکییەکان کۆتایی پێ هات،

the United States government was in a state of change.

حکومەتی ئەمریکا لە گۆڕان دابوو.

The founding fathers knew

ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا زانیان

that they did not want to establish another country

کە ئەوان وڵاتێکی تر دانامەزرێننەوە

that was ruled by a king,

کە پاشا فەرمانڕەوایی بکات،

so the discussions were centered on

بۆیە بڕیارەکان جەختیان دەکردەوە لەسەر

having a strong and fair national government

ئەوەی حکومەتێکی دادپەروەر و نیشتیمانیان هەبێت

that protected individual freedoms

کە ئازادیە تاکەکەسیەکان دەپارێزێت

and did not abuse its power.

هەروەها دەسەڵاتەکەشی خراپ بەکار نەهێنێت.

When the new constitution was adopted in 1787,

کاتێک لەساڵی ١٧٨٧ دا دەستورێکی نوێیان دانا،

the structure of the infant government of the United States

پێکهاتە ساواکەی حکومەتی ویلایەتە یەکگرتوەکان

called for three separate branches,

پۆلێنکر ابوو بەسەر سێ لقدا،

each with their own powers,

لەگەڵ دەسەڵات بۆ هەر یەکێکیان،

and a system of checks and balances.

هەروەها بەرنامەیەکیش بۆ چاودێری وهاوسەنگی کردن دانا.

This would ensure that no one branch

ئەوە دڵنیایی دەدات کە هەرگیز هیچ لایەک

would ever become too powerful

زۆر دەسەڵاتی نابێت

because the other branches would always be able

چونکە لقەکانی تر توانای ئەوەیان هەیە

to check the power of the other two.

چاودێری دەسەڵاتی دوو لقەکەی تر بکەن.

These branches work together to run the country

ئەو لقانە بەیەکەوە کار دەکەن بۆ بەڕێوەبردنی وڵات

and set guidelines for us all to live by.

هەروەها ڕێنوێنی ئێمە دەکات بۆ ئەوەی بژین.

The legislative branch is described in Article 1 of the U.S. Constitution.

ماددەی یەک لە دەستوری ئەمریکادا باس لە بەشی یاسا دانان دەکات.

Many people feel that the founding fathers

زۆربەی خەڵکی وا هەست دەکەن کە ئەنجومەنی پیران

put this branch in the document first

ئەو بەشەی لە ماددەی یەکەم داناوە

because they thought it was the most important.

چونکە پێیان وابوو کە گرینگترینیانە.

The legislative branch is comprised of

بەشی یاسادانان پێکدێت لە

100 U.S. Senators

١٠٠ سیناتۆری ئەمریکی

and 435 members in the U.S. House of Representatives.

هەروەها ٤٣٥ ئەندامی ئەنجەومەنی نوێنەرانی ئەمریکا.

This is better known as the U.S. Congress.

زیاتر بە کۆنگرێسی ئەمریکا ناسراوە.

Making laws is the primary function of the legislative branch,

یاسا دەرکردن ئەرکی سەرەکی بەشی یاسادانانە،

but it is also responsible for

بەڵام بەرپرسیشە لە

approving federal judges and justices,

پەسەند کردنی دادگای فیدڕاڵی و یاسا،

passing the national budget,

پەسەندکردنی بودجەی نیشتیمانی،

and declaring war.

و ڕاگەیاندنی جەنگ.

Each state gets two Senators

هەر ویلایەتێک دوو سیناتۆری هەیە

and some number of Representatives,

لەگەڵ چەند نوێنەرێکیش،

depending on how many people live in that state.

بەندە بەوەی کە چەند کەس لەو ویلایەتە دەژین.

The executive branch is described in Article 2 of the Constitution.

ماددەی ٢ی دەستوری ئەمریکا باس لە بەشی جێبەجێکار دەکات.

The leaders of this branch of government

بەرپرسانی ئەو بەشەی حکومەت

are the President and Vice President,

بریتین لە: سەرۆک و جێگری سەرۆک،

who are responsible for enforcing the laws

کە بەرپسیارن لە چەسپاندنی ئەو یاسایانەی

that Congress sets forth.

کە لە کۆنگرێس دەردەچن.

The President works closely with a group of advisors,

سەرۆک لە نزیکەوە لەگەڵ چەند ڕاوێژکارێکدا،

known as the Cabinet.

کار دەکات کە بە کابینە ناسرون.

These appointed helpers assist the President

ئەوە هاوکارە تایبەتیەکانن کە بە پێی

in making important decisions within their area of expertise,

شارەزایی خۆیان لە دەرکردنی بڕیارە گرینگەکان یارمەتی سەرۆک دەدەن،

such as defense,

وەکو بەرگری کردن،

the treasury,

خەزێنەی دەوڵەت،

and homeland security.

هەروەها ئاسایشی نیشتیمانی.

The executive branch also appoints government officials,

ئەو لقەش بە هەمان شێوە لە لایەن پیاوانی دەوڵەتەوە بەڕێوە دەبرێت،

commands the armed forces,

فەرمان کردن بە سوپای دەوڵەت،

and meets with leaders of other nations.

و دیدار وکۆبوونەوە لەگەڵ سەرکردەی دەوڵەتەکانی تر.

All that combined is a lot of work for a lot of people.

ئەوەی بەیەکەوەیان دەبەستێتەوە کاری زۆرە لە پێناو خەڵکێکی زۆر.

In fact, the executive branch employs

لە ڕاستیدا، دەسەڵاتی جێبەجێ کردن زیاتر لە

over 4 million people to get everything done.

٤ ملیۆن کارمەندی هەیە تاکو کارەکان بە باشی بکەن.

The third brand of the U.S. government is the judicial branch

دەسەڵاتی سێهەم لە حکومەتی ئەمریکا بریتییە لە دەسەڵاتی دادوەری

and is detailed in Article 3.

و لە ماددەی سێدا ئاماژەی پێکراوە.

This branch is comprised of all the courts in the land,

ئەم بەشەیان هەموو دادگاکانی ئەمریکا دەگرێتە خۆی،

from the federal district courts

هەر لە دادگای فیدڕاڵی هەرێمەکان

to the U.S. Supreme Court.

تاکو دادگای باڵای ئەمریکا.

These courts interpret our nation's laws

دادگاکان لێکدانەوە بۆ یاساکانمان

and punish those who break them.

دەکەن و پێشێلکارانیش سزا دەدەن.

The highest court, the Supreme Court,

باڵاترین دادگا، دادگای باڵایە،

settles disputes among states,

چارەسەری ناکۆکیەکانی نێوان ویلایرتەکان

hears appeals from state and federal courts,

دەکات، داوای پێداچونەوە لە دادگای فیدڕاڵی و دادگای ویلایەتەکان،

and determines if federal laws are constitutional.

بڕیاردەدات کە یاساکانی فیدڕاڵی دەستوورینە یان نا.

There are nine justices on the Supreme Court,

دادگای باڵا لە نۆ دادوەر پێکدێت،

and, unlike any other job in our government,

پێچەوانەی ئەرکەکانی تر لە ناو حکومەتەکەماندا

Supreme Court justices are appointed for life,

دادوەرەکانی دادگای باڵا تا کۆتایی ژیانیان دەستبەکار دەبن،

or for as long as they want to stay.

یانیش بە دڵی خۆیان بمێننەوە.

Our democracy depends on an informed citizenry,

دیموکراسیمان بەندە بە ڕۆشنبیری خەڵکەکەمانەوە،

so it is our duty to know how it works

بۆیە ئەرکی ئێمەیە کە بزانین چۆن کار دەکات

and what authority each branch of government has

هەروەها هەر یەکە لەو بەشانەی حکومەت چ دەسەڵاتێکی

over its citizens.

بەسەر هاوڵاتیاندا هەیە.

Besides voting,

لەگەڵ دەنگدان،

chances are that some time in your life

هەندێکجا لە ژیاندا هەلێکت دێتە پێش و

you'll be called upon to participate in your government,

داوات لێ دەکرێت تاکو بەشداری لە حکومەکەتدا بکەیت،

whether it is to serve on a jury,

ئینجا وەک لیژنەی بڕیاردەری لە دادگا،

testify in court,

گەواهیدان لە دادگا،

or petition your Congress person

یانیش داوا لە کۆنگرێسەکەت بکەیت

to pass or defeat an idea for a law.

بۆ ئەوەی یاسایەک پەسەند بکەیت یان ڕەتی بکەیتەوە.

By knowning the branches,

بە زانینی ئەو بەشانە،

who runs them,

کێ دەیانبات بەڕێوە،

and how they work together,

و چۆن لەگەڵ یەک کار دەکەن،

you can be involved,

دەتوانی بەشداری بکەیت،

informed,

and intelligent.

شارەزا و

زیرەک بیت.