Football physics: The "impossible" free kick - Erez Garty

Аудармашы: Temirlan Nursoltanov Редактор: Askhat Yerkimbay

In 1997, in a game between France and Brazil,

1997 жылы Франция мен Бразилия арасындағы ойында

a young Brazilian player named Roberto Carlos

бразилиялық жас ойыншы Роберто Карлос 35 метрден айыпдоп соққысын орындады.

set up for a 35 meter free kick.

With no direct line to the goal,

Қақпаға тура бағыт болмағандықтан,

Carlos decided to attempt the seemingly impossible.

Карлос мүмкін емес көрінетін нәрсені жасауға тырысты.

His kick sent the ball flying wide of the players,

Оның соққан добы қорғаныстағы адамдарды айналып ұшты.

but just before going out of bounds, it hooked to the left

Бірақ доп аутқа ұшпай тұрып солға бұрылып,

and soared into the goal.

қақпаға кірді.

According to Newton's first law of motion,

Ньютонның бірінші қозғалыс заңына сәйкес,

an object will move in the same direction and velocity

өзге күш әсер етпейінше

until a force is applied on it.

объект бір бағытта және жылдамдықта қозғалады.

When Carlos kicked the ball, he gave it direction and velocity,

Карлос допты теуіп оған бағыт пен жылдамдық берді.

but what force made the ball swerve

Бірақ доптың бұрылуына қандай күш әсер етті?

and score one of the most magnificent goals in the history of the sport?

Футбол тарихындағы ең керемет голдың құпиясы неде?

The trick was in the spin.

Бар гәп доптың айналу әдісінде.

Carlos placed his kick at the lower right corner of the ball,

Карлос доптың оң жақ төмен бұрышын қатты күшпен тепті.

sending it high and to the right, but also rotating around its axis.

Сол себептен доп биікке және оң жаққа ұшып, өз осінен айналды.

The ball started its flight in an apparently direct route,

Доп тура бағытта ұшып келе жатып

with air flowing on both sides and slowing it down.

екі жақтағы ауа ағымы әсерінен баяулады.

On one side, the air moved in the opposite direction to the ball's spin,

Бір жақтағы ауа ағымы доптың айналу бағытына қарама-қарсы келіп

causing increased pressure,

ауа қысымын жоғарылатады.

while on the other side, the air moved in the same direction as the spin,

Сол кезде екінші жақтағы ауа ағымы доптың айналу бағытына сәйкеседі.

creating an area of lower pressure.

Сондықтан төмен қысым пайда болады.

That difference made the ball curve towards the lower pressure zone.

Осындай өзгеріс допты төменгі қысым аймағына қарай бағыттайды.

This phenomenon is called the Magnus effect.

Бұл – “Магнус эффектісі” деп аталады.

This type of kick, often referred to as a banana kick,

Бұл соққы көбіне “Банан соққысы” деген атпен танымал.

is attempted regularly,

and it is one of the elements that makes the beautiful game beautiful.

Ол – ойынға әдемілік үстейтін элементтің бірі.

But curving the ball with the precision needed

Бірақ допты қорғаныстан айналып өтетіндей

to both bend around the wall and back into the goal is difficult.

және гол кіретіндей қылып айналдыру қиын.

Too high and it soars over the goal.

Тым биік болса, доп қақпаның үстінен ұшады.

Too low and it hits the ground before curving.

Тым төмен болса, доп айналмай тұрып жерге тиеді.

Too wide and it never reaches the goal.

Тым шетке қарай болса, доп ешқашан қақпаға кірмес.

Not wide enough and the defenders intercept it.

Егер доп шетке қарай әлсіз ұшса, қорғаушылар допты қағып алады.

Too slow and it hooks too early, or not at all.

Тым баяу болса, доп ерте бұрылады.

Too fast and it hooks too late.

Тым тез болса, доп кеш бұрылады.

The same physics make it possible

Бұл физикалық құбылыс

to score another apparently impossible goal,

мүмкін емес көрінетін басқа да гол түрлерін салуға көмектеседі.

an unassisted corner kick.

Мәселен, бұрыштамадан қақпаға бағытталған тікелей соққы.

The Magnus effect was first documented by Sir Isaac Newton

“Магнус эффектісін” алғаш рет Исаак Ньютон атап өткен.

after he noticed it while playing a game of tennis back in 1670.

Ол оны 1670 жылы теннис ойнап жатқанда байқаған.

It also applies to golf balls, frisbees and baseballs.

Эффект гольф добына, фрисбиге және бейсболда да қолданылады.

In every case, the same thing happens.

Барлық жағдайда да бір құбылыс қайталанады:

The ball's spin creates a pressure differential in the surrounding air flow

доптың айналуы қоршаған ауа ағынында қысым айырмашылығын жасайды.

that curves it in the direction of the spin.

Ол оны айналу бағытына қарай бұрады.

And here's a question.

Енді сұрақ:

Could you theoretically kick a ball hard enough

теорияға сүйеніп допты қатты тепсек,

to make it boomerang all the way around back to you?

ол бумеранг секілді айналып келе ме?

Sadly, no.

Өкінішке қарай, жоқ.

Even if the ball didn't disintegrate on impact,

Доп соққыдан ұсақталып ыдырамаса да

or hit any obstacles,

кедергілерге тимесе де

as the air slowed it,

ауа жылдамдығын баяулатқан сайын

the angle of its deflection would increase,

оның бұрылу бұрышы ұлғаяды

causing it to spiral into smaller and smaller circles

және ол соңында тоқтағанға дейін

until finally stopping.

спираль бойынша айналуына әсер етеді.

And just to get that spiral,

Сондай спираль пайда болу үшін

you'd have to make the ball spin over 15 times faster

доптың айналу жылдамдығы Роберто Карлостың соққысынан 15 есе жылдам болуы керек.

than Carlos's immortal kick.

So good luck with that.

Сонымен, сәттілік!