Football physics: The "impossible" free kick - Erez Garty

3,990,267 views ・ 2015-06-15

TED-Ed


Бейнені ойнату үшін төмендегі ағылшын тіліндегі субтитрлерді екі рет басыңыз.

Аудармашы: Temirlan Nursoltanov Редактор: Askhat Yerkimbay
00:07
In 1997, in a game between France and Brazil,
0
7124
4204
1997 жылы Франция мен Бразилия арасындағы ойында
00:11
a young Brazilian player named Roberto Carlos
1
11328
3059
бразилиялық жас ойыншы Роберто Карлос 35 метрден айыпдоп соққысын орындады.
00:14
set up for a 35 meter free kick.
2
14387
3115
00:17
With no direct line to the goal,
3
17502
2052
Қақпаға тура бағыт болмағандықтан,
00:19
Carlos decided to attempt the seemingly impossible.
4
19554
4305
Карлос мүмкін емес көрінетін нәрсені жасауға тырысты.
00:23
His kick sent the ball flying wide of the players,
5
23859
3209
Оның соққан добы қорғаныстағы адамдарды айналып ұшты.
00:27
but just before going out of bounds, it hooked to the left
6
27068
3892
Бірақ доп аутқа ұшпай тұрып солға бұрылып,
00:30
and soared into the goal.
7
30960
2122
қақпаға кірді.
00:33
According to Newton's first law of motion,
8
33082
2795
Ньютонның бірінші қозғалыс заңына сәйкес,
00:35
an object will move in the same direction and velocity
9
35877
3369
өзге күш әсер етпейінше
00:39
until a force is applied on it.
10
39246
2831
объект бір бағытта және жылдамдықта қозғалады.
00:42
When Carlos kicked the ball, he gave it direction and velocity,
11
42077
3854
Карлос допты теуіп оған бағыт пен жылдамдық берді.
00:45
but what force made the ball swerve
12
45931
2765
Бірақ доптың бұрылуына қандай күш әсер етті?
00:48
and score one of the most magnificent goals in the history of the sport?
13
48696
4881
Футбол тарихындағы ең керемет голдың құпиясы неде?
00:53
The trick was in the spin.
14
53577
2251
Бар гәп доптың айналу әдісінде.
00:55
Carlos placed his kick at the lower right corner of the ball,
15
55828
3687
Карлос доптың оң жақ төмен бұрышын қатты күшпен тепті.
00:59
sending it high and to the right, but also rotating around its axis.
16
59515
5627
Сол себептен доп биікке және оң жаққа ұшып, өз осінен айналды.
01:05
The ball started its flight in an apparently direct route,
17
65142
3081
Доп тура бағытта ұшып келе жатып
01:08
with air flowing on both sides and slowing it down.
18
68223
3830
екі жақтағы ауа ағымы әсерінен баяулады.
01:12
On one side, the air moved in the opposite direction to the ball's spin,
19
72053
4936
Бір жақтағы ауа ағымы доптың айналу бағытына қарама-қарсы келіп
01:16
causing increased pressure,
20
76989
1901
ауа қысымын жоғарылатады.
01:18
while on the other side, the air moved in the same direction as the spin,
21
78890
4146
Сол кезде екінші жақтағы ауа ағымы доптың айналу бағытына сәйкеседі.
01:23
creating an area of lower pressure.
22
83036
3078
Сондықтан төмен қысым пайда болады.
01:26
That difference made the ball curve towards the lower pressure zone.
23
86114
4815
Осындай өзгеріс допты төменгі қысым аймағына қарай бағыттайды.
01:30
This phenomenon is called the Magnus effect.
24
90929
3373
Бұл – “Магнус эффектісі” деп аталады.
01:34
This type of kick, often referred to as a banana kick,
25
94302
3371
Бұл соққы көбіне “Банан соққысы” деген атпен танымал.
01:37
is attempted regularly,
26
97673
1856
01:39
and it is one of the elements that makes the beautiful game beautiful.
27
99529
4052
Ол – ойынға әдемілік үстейтін элементтің бірі.
01:43
But curving the ball with the precision needed
28
103581
2351
Бірақ допты қорғаныстан айналып өтетіндей
01:45
to both bend around the wall and back into the goal is difficult.
29
105932
5129
және гол кіретіндей қылып айналдыру қиын.
01:51
Too high and it soars over the goal.
30
111061
2253
Тым биік болса, доп қақпаның үстінен ұшады.
01:53
Too low and it hits the ground before curving.
31
113314
3273
Тым төмен болса, доп айналмай тұрып жерге тиеді.
01:56
Too wide and it never reaches the goal.
32
116587
2506
Тым шетке қарай болса, доп ешқашан қақпаға кірмес.
01:59
Not wide enough and the defenders intercept it.
33
119093
3498
Егер доп шетке қарай әлсіз ұшса, қорғаушылар допты қағып алады.
02:02
Too slow and it hooks too early, or not at all.
34
122591
3477
Тым баяу болса, доп ерте бұрылады.
02:06
Too fast and it hooks too late.
35
126068
3020
Тым тез болса, доп кеш бұрылады.
02:09
The same physics make it possible
36
129088
1890
Бұл физикалық құбылыс
02:10
to score another apparently impossible goal,
37
130978
3408
мүмкін емес көрінетін басқа да гол түрлерін салуға көмектеседі.
02:14
an unassisted corner kick.
38
134386
3118
Мәселен, бұрыштамадан қақпаға бағытталған тікелей соққы.
02:17
The Magnus effect was first documented by Sir Isaac Newton
39
137504
3528
“Магнус эффектісін” алғаш рет Исаак Ньютон атап өткен.
02:21
after he noticed it while playing a game of tennis back in 1670.
40
141032
5229
Ол оны 1670 жылы теннис ойнап жатқанда байқаған.
02:26
It also applies to golf balls, frisbees and baseballs.
41
146261
3956
Эффект гольф добына, фрисбиге және бейсболда да қолданылады.
02:30
In every case, the same thing happens.
42
150217
2921
Барлық жағдайда да бір құбылыс қайталанады:
02:33
The ball's spin creates a pressure differential in the surrounding air flow
43
153138
4496
доптың айналуы қоршаған ауа ағынында қысым айырмашылығын жасайды.
02:37
that curves it in the direction of the spin.
44
157634
3017
Ол оны айналу бағытына қарай бұрады.
02:40
And here's a question.
45
160651
1321
Енді сұрақ:
02:41
Could you theoretically kick a ball hard enough
46
161972
2476
теорияға сүйеніп допты қатты тепсек,
02:44
to make it boomerang all the way around back to you?
47
164448
3844
ол бумеранг секілді айналып келе ме?
02:48
Sadly, no.
48
168292
1847
Өкінішке қарай, жоқ.
02:50
Even if the ball didn't disintegrate on impact,
49
170139
2533
Доп соққыдан ұсақталып ыдырамаса да
02:52
or hit any obstacles,
50
172672
1639
кедергілерге тимесе де
02:54
as the air slowed it,
51
174311
1475
ауа жылдамдығын баяулатқан сайын
02:55
the angle of its deflection would increase,
52
175786
3111
оның бұрылу бұрышы ұлғаяды
02:58
causing it to spiral into smaller and smaller circles
53
178897
3761
және ол соңында тоқтағанға дейін
03:02
until finally stopping.
54
182658
2629
спираль бойынша айналуына әсер етеді.
03:05
And just to get that spiral,
55
185287
1739
Сондай спираль пайда болу үшін
03:07
you'd have to make the ball spin over 15 times faster
56
187026
4077
доптың айналу жылдамдығы Роберто Карлостың соққысынан 15 есе жылдам болуы керек.
03:11
than Carlos's immortal kick.
57
191103
2801
03:13
So good luck with that.
58
193904
2311
Сонымен, сәттілік!
Осы веб-сайт туралы

Бұл сайт ағылшын тілін үйренуге пайдалы YouTube бейнелерімен таныстырады. Сіз әлемнің түкпір-түкпірінен келген үздік оқытушылар жүргізетін ағылшын тілі сабақтарын көресіз. Бейнені сол жерден ойнату үшін әрбір бейне бетінде көрсетілетін ағылшын тіліндегі субтитрлерді екі рет басыңыз. Субтитрлер бейнені ойнатумен синхрондалады. Егер сізде қандай да бір ескертулер немесе сұраулар болса, осы байланыс формасы арқылы бізге хабарласыңыз.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7