Why should you read Kurt Vonnegut? - Mia Nacamulli

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Askhat Yerkimbay

Billy Pilgrim can’t sleep

Билли Пилигрим ұйықтай алмай жатыр,

because he knows aliens will arrive to abduct him in one hour.

өйткені өзге ғаламшарлықтар оны ұрлау үшін бір сағаттың ішінде келетінін біледі.

He knows the aliens are coming because he has become “unstuck” in time,

Ол өзге ғаламшарлықтардың келетінін біледі, өйткені уақыттан «ажырап қалған»,

causing him to experience events out of chronological order.

ол оқиғаларды хронологиясы, реті бұзылған түрде көре алады.

Over the course of Kurt Vonnegut’s Slaughterhouse-five,

Курт Воннегут Қасапхана №5 жақта өмір сүрген кезде,

he hops back and forth between a childhood trip to the Grand Canyon,

балалық шақтағы Үлкен каньонға саяхаты мен өмір арасында әрлі-берлі жүреді,

his life as a middle-aged optometrist,

оның орта жастағы окулист ретіндегі өмірі,

his captivity in an intergalactic zoo,

галактикааралық хайуанаттар бағында тұтқында болуы,

the humiliations he endured as a war prisoner, and more.

соғыс тұтқыны ретінде көрген қорлықтарды және т.б.

The title of Slaughterhouse-five and much of its source material

Slaughterhouse-five атауы және бастапқы материалдың көп бөлігі

came from Vonnegut’s own experiences in World War II.

Воннегуттың Екінші дүниежүзілік соғыста алған тәжірибесінен алынған.

As a prisoner of war, he lived in a former slaughterhouse in Dresden,

Соғыс тұтқыны болғанда ол Дрездендегі бұрынғы қасапханада тұрған,

where he took refuge in an underground meat locker

ол жерасты ет қоймасын паналап жүргенде,

while Allied forces bombed the city.

одақтас күштер қаланы бомбалап жатады.

When he and the other prisoners finally emerged,

Ол және басқа тұтқындар соңында паналаған жерлерінен шыққанда,

they found Dresden utterly demolished.

Дрезденнің толығымен қиратылғанын көреді.

After the war, Vonnegut tried to make sense of human behavior

Соғыстан кейін Воннегут адамдардың мінез-құлқын түсінуге тырысты,

by studying an unusual aspect of anthropology:

антропологияның әдеттен тыс зерттеулерін қолданды:

the shapes of stories,

мысалы, әңгіме пішініне сүйенді,

which he insisted were just as interesting as the shapes of pots or spearheads.

кәстрөл не найза ұшының пішіні сияқты әңгіме де дәл солай қызықты деп сендірді.

To find the shape, he graphed the main character’s fortune

Пішінді табу үшін ол кейіпкер бақытының негізгі жолын құрастырды,

from the beginning to the end of a story.

әңгіменің басынан аяғына дейін.

The zany curves he generated revealed common types of fairy tales and myths

Ол сипаттаған қисық сызықтар ертегілер мен мифтерде кең таралғанын көреміз,

that echo through many cultures.

мәдениеттердің көбінде жаңғырады.

But this shape can be the most interesting of all.

Бірақ бұл пішін бәрінен де қызықты болуы мүмкін.

In a story like this,

Осындай әңгімеде,

it’s impossible to distinguish the character’s good fortune from the bad.

кейіпкердің жолы болғанын не бақытын сәтсіздіктен ажырату мүмкін емес.

Vonnegut thought this kind of story was the truest to real life,

Воннегут осындай оқиға шынайы өмірге ең қажеттісі деп ойлады,

in which we are all the victims of a series of accidents,

онда біз бәріміз құрбан боламыз айналадағы апат,

unable to predict how events will impact us long term.

оқиғалардың қалай өрбіп, ұзақ мерзімде бізге қалай әсер ететінін болжай алмаймыз.

He found the tidy, satisfying arcs of many stories at odds with this reality,

Ол бұл шындыққа сәйкес келмейтін ұқыпты, қанағаттандыратын әңгімелер тапты,

and he set out to explore the ambiguity

сосын ойдың екіұштылығын зерттеуге кірісті

between good and bad fortune in his own work.

өз жұмысындағы жақсылық пен жамандықтың арасы қандай екенін зерттеді.

When Vonnegut ditched clear-cut fortunes,

Воннегут адамның анық көрінетін жай-күйін

he also abandoned straightforward chronology.

сипаттаудан бас тартқан кезде, ол анық хронологиядан да бас тартты.

Instead of proceeding tidily from beginning to end, in his stories

Басынан аяғына дейін жүйелі түрде сипаттаудың орнына, оның әңгімелерінде

“All moments, past, present and future always have existed, always will exist.”

«Өткен, қазір және болашақтың барлық сәті әрқашан болған және әрқашан бола береді».

Оның кітаптарында тралфамадорлықтар, өзге ғаламшарлықтар пайда болғанда,

Tralfamadorians, the aliens who crop up in many of his books,

see all moments at once.

барлық сәтті бірден көресіз.

They “can see where each star has been and where it is going,

Олар «әр жұлдыз қайда орналасқанын және қайда бара жатқанын көре алады,

so that the heavens are filled with rarefied, luminous spaghetti.”

сондықтан аспан сирек, жарқыраған спагеттиге толы».

But although they can see all of time,

Бірақ олар уақыттың бәрін көре алса да,

they don’t try to change the course of events.

оқиғалар барысын өзгертуге тырыспайды.

While the Trafalmadorians may be at peace with their lack of agency,

Трафальмадорлықтар агенттік болмағандықтан тыныш өмір сүруі мүмкін,

Vonnegut’s human characters are still getting used to it.

Воннегуттың адам кейіпкерлері мұны әлі де үйреніп жатыр.

In The Sirens of Titan,

«Титан сиреналарында»,

when they seek the meaning of life in the vastness of the universe,

ғалам кеңістігінде өмірдің мәнін іздегенде,

they find nothing but “empty heroics, low comedy, and pointless death.”

«бос батырлықтан басқа ештеңе таппайды, сәтсіз комедия және мағынасыз өлім ғана».

Then, from their vantage point within a “chrono-synclastic infundibulum,”

Содан кейін, олардың пікірінше ішінде бар «хроносинкластикалық шұңқыр арқылы»,

a man and his dog see devastating futures for their earthly counterparts,

адам мен иті жердегі әріптестерінің қорқынышты болашағын көреді,

but can’t change the course of events.

бірақ оқиға барысын өзгерте алмайды.

Though there aren’t easy answers available, they eventually conclude

Сұрақтарына оңай жауап болмаса да, олар ақырында мынадай қорытынды жасайды

that the purpose of life is “to love whoever is around to be loved.”

өмірдің мақсаты «сүю, айналасында кім болса да соның бәрін сүю».

In Cat’s Cradle, Vonnegut’s characters turn to a different source of meaning:

«Мысыққа арналған бесікте» кейіпкерлер өмір мәнінің басқа негізіне жүгінеді:

Bokonism,

ол - Боконизм,

a religion based on harmless lies that all its adherents recognize as lies.

зиянсыз өтірікке негізделген дін, ал барлық жақтастары үшін ол - өтірік.

Though they’re aware of Bokonism’s lies,

Боконизмнің өтірік екенін білсе де,

they live their lives by these tenets anyway,

қандай жағдай болса да бәрібір олар өз өмірін сүріп жатыр,

and in so doing develop some genuine hope.

және осылайша дами беретініне шынайы үміт бар.

Олар Карасс деп аталатын топтарға бірігеді топ адамдарын біз,

They join together in groups called Karasses, which consist of people we

“find by accident but […] stick with by choice”—

«кездейсоқ кездесетін, бірақ […] таңдауды ұстанатын»—

cosmically linked around a shared purpose.

ортақ мақсат айналасында ғарыштық байланысы бар деп сипаттаймыз.

These are not to be confused with Granfalloons,

Бұларды Гранфаллундармен шатастырмау керек,

groups of people who appoint significance to actually meaningless associations,

олар шын мәнінде мағынасыз ассоциацияларға мән беретін адамдар тобы,

like where you grew up, political parties, and even entire nations.

өскен жеріңіз, саяси партиялар, тіпті тұтас халықтар деген сияқты.

Though he held a bleak view of the human condition, Vonnegut believed strongly that

Адам туралы көзқарасы көңілсіз болғанымен, Воннегут мына ойға қатты сенді:

“we are all here to help each other get through this thing, whatever it is."

«Біз бәріміз бір-бірімізге сынақтан өтуге көмектесу үшін келгенбіз, ол не болса да».

We might get pooped and demoralized,

Біз мас болып, моральдан ауытқуымыз мүмкін,

but Vonnegut interspersed his grim assessments

бірақ Воннегут түңілдіретін, қамықтыратын баға берсе де

with more than a few morsels of hope.

оның сөзінде аздаған үміт те бар.

His fictional alter ego, Kilgore Trout, supplied this parable:

Оның ойдан шығарылған альтер эгосы, Килгор Форель, мына мысалды келтіреді:

two yeast sat “discussing the possible purposes of life

екі ашытқы «өмірдің мүмкін болар мақсаттарын талқылап отырады,

as they ate sugar and suffocated in their own excrement.

олар қант жеп, өз нәжісіне тұншығып қалады.

Because of their limited intelligence,

Ақыл-ойы шектеулі болғандықтан,

they never came close to guessing that they were making champagne.”

олар ешқашан өздері шампан жасап жатқанын болжауға да шамалары келмейді».

In spite of his insistence that we’re all here to fart around,

Біз мұнда жел шығару үшін ғана келгенбіз дегеніне қарамастан,

in spite of his deep concerns about the course of human existence,

адам өмірі мен тіршілігіне қатты алаңдаушылығына қарамастан,

Vonnegut also advanced the possibility, however slim,

Воннегут мүмкіндік туралы да айтты, қаншалықты нәзік, әлсіз болса да,

that we might end up making something good.

жақсы нәрсе жасауды аяқтауымыз керек.

And if that isn’t nice, what is?

Ал бұл жақсы болмаса, не болуы мүмкін?