The myth of Ireland's two greatest warriors - Iseult Gillespie

Translator: Gyaband shera Reviewer: Daban Q. Jaff

Cú Chulainn, hero of Ulster, stood at the ford at Cooley,

کۆهلی پاڵەوانی ئۆلیستەر، لە نیمچەدوورگەی فۆرد لە کۆلی وەستابوو،

ready to face an entire army singlehandedly—

ئامادەبوو بە تەنیا ڕووبەڕووی سوپایەکی تەواو ببێتەوە—

all for the sake of a single bull.

هەموو ئەوەش لەبەر خاتری مانگایەک.

The army in question belonged to Queen Meadhbh of Connaught.

سوپایەکەش دەگەڕایەوە بۆ مێدبە شاژنی کۆناکت.

Enraged at her husband’s possession of a white bull of awesome strength,

لە تووڕەیی ئەوەی کەوا هاوسەرەکەی مانگایەکی سپی زۆر بەهێزی هەبوو،

she had set out to capture the fabled brown bull of Ulster

بەڵێنیدابوو کەدەست بەسەر مانگایە قاوەییەکی ئۆلستەر دابگرێت

at any cost.

بەهەر نرخێک بێت.

Unfortunately, the King of Ulster had chosen this moment

بەداخەوە، پاشای ئۆلستەر ئەو کاتەی هەڵبژاردبوو

to force the goddess Macha to race her chariot while pregnant.

تا خواوەند ماکای ناچار بکات بۆ پێشبڕکێیەک بە گالیسکەکەی لەکاتێکدا دووگیانبوو.

In retaliation, she struck down him and his entire army with stomach cramps

بەهۆی ئەوەوە خۆی و سوپاکەی تووشی ئازاری گەدە بوونەوە

that eerily resembled childbirth— all except Cú Chulainn.

بە ئازاری منداڵ بوون دەچوو— هەموو ئازاریان هەبوو جگە لە کۆهلین

Though he was the best warrior in Ulster,

هەرچەندە باشترین جەنگاوەربوو لە ئۆلیستەر،

Cú Chulainn knew he could not take on Queen Meadhbh’s whole army at once.

کۆهلین دەیزانی ناتوانێت ڕوبەڕوی سوپاکەی شاژنە مێدبە ببێتەوەبەتەنیا

He invoked the sacred rite of single combat

داوای کرد کەوا دەستبگرێت بە ڕێوڕەسمە پیرۆزەکان بۆ جەنگان بە تەنیا

in order to fight the intruders one by one.

بۆ بەرنگاربوونەوەی مشەخۆرەکان یەک بە یەک.

But as Queen Meadhbh’s army approached,

بەڵام لەگەڵ نزیکبوونەوەی سوپاکەی شاژنە مێدبە،

one thing worried him more than the grueling ordeal ahead.

تاکەشتێک کە ئەوی نیگەرانکردبوو تێکۆشان و ماندوبوونەی کە چاوەڕێیدەکات.

Years before, Cú Chulainn had travelled to Scotland

چەند ساڵێک پێش ئێستا، کۆهۆلین گەشتێکی کردبوو بۆ سکۆتلەندا

to train with the renowned warrior Scáthach.

بۆ ئەوەی ڕاهێنان بکات لەگەڵ سکاخاچ.

There, he met a young warrior from Connaught named Ferdiad.

لەوێدا، چاویکەوت بە جەنگاوەرێکی گەنج لە کۆناکتەوە ناوی فێردیاد بوو

They lived and trained side-by-side, and soon became close friends.

شانبەشانی یەکتر ژیان و ڕاهێنانیان کردو، هەر زوو بوونە هاوڕێی یەکتر

When they returned to their respective homes,

کاتێک هەر یەکەیان گەڕانەوە وڵاتەکانی خۆیان،

Cú Chulainn and Ferdiad found themselves on opposite sides of a war.

کۆهۆلین و فێردیاد هەر یەکەیان لەبەرەیەکی جەنگ خۆیان دۆزییەوە.

Cú Chulainn knew Ferdiad was marching in Meadhbh’s army,

کۆهۆلین زانی کەوا فێردیاد لە جەنگاوەرانی سوپای مێدبە یە،

and that if he succeeded in fending off her troops,

ئەگەر سەرکەوتوو بێت لەبەزاندنی هێزەکەی،

they would eventually meet.

لە کۆتاییدا ڕووبەڕووی یەکتری دەبنەوە.

Day after day, Cú Chulainn defended Ulster alone.

ڕۆژ دوای ڕۆژ، کۆهۆلین بەتەنیا پارێزگاری لە ئۆلستەر دەکرد.

He sent the heads of some of his adversaries back to Meadhbh’s camp,

سەری هەندێک لە دووژمنەکانی ناردەوە بۆ کەمپی مێدبە،

while the rushing waters of the ford carried others away.

لەکاتێکدا ئاوی ڕووباری فۆرد تەرمەکانی تری فڕێدابوو.

At times, he slipped into a trance and slayed hundreds of soldiers in a row.

لەکاتێکدا، کە دەچووە خەوێکی قوڵەوە سەدان سەربازی بەڕیز دەکوشت.

Whenever he saw the queen in the distance, he hurled stones at her—

هەرکاتێک شاژنی لە دوورەوە بینیبوا بەردی تێدەگرت—

never quite hitting her,

هەرگیز بەرینەکەوت،

but once coming close enough to knock a squirrel off her shoulder.

بەڵام جارێکیان هێندە نزیکبوو بەر سمۆرەکەی سەر شانی کەوت.

Back at the Connaught camp, Ferdiad was laying low,

بەگەڕانەوە بۆ کامپی کۆناکت، فێردیاد لەبەرچاوان وندەبوو،

doing everything he could to avoid the moment

هەمووشتێکی دەکرد بۆئەوەی خۆی لەو کاتە لابدات

when he’d have to face his best friend in combat.

کە لە شەڕدا ڕووبەڕووی نزیکترین هاوڕێی ببێتەوە.

But the Queen was impatient to get her hands on the prize bull,

بەڵام شاژن بێئارام بوو تا دەستبگرێت بەسەر پاداشتی مانگاکە،

and she knew Ferdiad was her best chance to defeat Cú Chulainn.

و دەیزانی کە فێردیاد باشترین هەلیەتی بۆ سەرکەوتن بەسەر کۆهۆلیندا.

So she goaded him and questioned his honor

بێزاری کرد و داوای گوێڕایەڵی لێکرد

until he had no choice but to fight.

تاوەکو هیچ بژاردەیەکی تری نەما جگە لە ڕووبەڕووبوونەوە.

The two faced off at the ford, matching each other exactly in strength and skill

هەردووکیان لای فۆرد ڕووبەڕوو بوونەوە لە هێز و لێهاتووی وەکو یەک بوون

no matter what weapons they used.

کێشەنەبوو چ چەکێکیان بەکارهێنا

Then, on the third day of their fight, Ferdiad began to gain the upper hand

لە ڕۆژی سێیەمی ڕووبەڕوو بوونەوە، فێردیاد دەستیکرد بە سەرکەوتن

over the exhausted Cu Chulainn.

بەسەر شەکەتی کۆهۆلین.

But Cú Chulainn had one last trick up his sleeve:

بەڵام کۆهۆلین کۆتا فێڵی لە هەگبەدا مابوو:

their teacher had shared a secret with him alone.

مامۆستاکەیان بە نهێنی بەتەنیا بە ئەوی گوتبوو.

She told him how to summon the Gáe Bulg,

پێیگوتبوو چۆن بانگی گای بۆلگ بکات،

a magical spear fashioned from the bones of sea monsters

ڕمێکی جادوویی بوو لە ئێسکی دڕندەی دەریا

that lay at the bottom of the ocean.

کەوا لە بنکی دەریادا بوو.

Cu Chulainn called the spear, stabbed Ferdiad to death, and collapsed.

کۆهۆلین ڕمەکەی لە فێردیاددا و تاوەکو مردن، ڕووخان.

Meadhbh seized her chance and swooped in with the rest of her army

مێدبە دەرفەتی خۆی وەرگرت و هێرشی کرد لەگەڵ ئەو سوپایەی کە مایبوو

to capture the brown bull.

بۆ دەستگرتن بەسەر مانگا قاوەییەکە.

At last, the men of Ulster were recovering from their magical illness,

لە کۆتاییدا، پیاوانی ئۆلیستەر لە نەخۆشییە جادوویەکەیان چاکبوونەوە،

and they surged out in pursuit.

دەرپەڕین بۆ بەدوا

But they were too late: Queen Meadhbh crossed the border unscathed,

بەڵام زۆر درەنگ کەوتبوون: چونکە شاژنە مێدبە سنورەکانی سەلامەتی بەزاندبوو،

dragging the brown bull with her.

مانگا قاوەیەکەی لەگەڵ خۆیدا ڕادەکێشا.

Once home, Meadhbh demanded another battle,

هەرکە گەیشتەوە ماڵەوە، مێدبە داواکاری جەنگێکی تری کرد،

this time between the brown bull and her husband’s white bull.

ئەمجارەیان لە نێوان مانگا قاوەییەکە و مانگا سپییەکەی هاوسەرەکەی.

The bulls were well matched, and struggled into the night,

مانگاکان لە هێزدا وەکو یەک بوون، تەواوی شەوەکە تێیاندەکۆشا،

dragging each other all over Ireland.

یەکتریان ڕادەکێشا بە تەواوی ئیرلەندادا.

At long last, the brown bull killed the white bull,

لە کۆتاییدا، مانگا قاوەییەکە مانگا سپییەکەی کوشت،

and Queen Meadhbh was finally satisfied.

شاژنە مێدبە لە کۆتاییدا دڵی ئاوی خواردەوە

But the brown bull’s victory meant nothing to him.

بەڵام سەرکەوتنی مانگا قاوەییەکە هیچ واتایەکی نەبوو بۆ ئەو.

He was tired, injured, and devastated.

ماندوو، بریندار و، نائومێد بوو..

Soon after, he died of a broken heart, leaving behind a land

پاش ماوەیەکی کەم، بە دڵشکاوی مرد زەوییەکی لە دوای خۆی بەجێهێشت

that would remain ravaged by Meadhbh’s war for years to come.

کە بۆ ساڵانی داهاتوە وێراندەبێت ب هۆی جەنگەکانی مێدبەوە.