Can you solve the locker riddle? - Lisa Winer

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Ramiar Hamad Amin

Your rich, eccentric uncle just passed away,

مامە دەوڵەمەندە نامۆکەت تازە کۆچی دوایی کردووە،

and you and your 99 nasty relatives have been invited to the reading of his will.

و تۆ و ٩٩ خزمە خراپەکەت بانگهێشت کراون بۆ خوێندنەوەی وەسیەتەکەی.

He wanted to leave all of his money to you,

ئەو دەیویست هەموو سامانەکەی بۆتۆ جێ بهێڵێت،

but he knew that if he did, your relatives would pester you forever.

بەڵام ئەو دەیزانی ئەگەر وای کردبا، خزمەکانت تا هەتایە بێزاریان دەکردیت.

So he is banking on the fact

بۆیە ئەو پشتی بە ڕاستییەك بەست

that he taught you everything you need to know about riddles.

کە ئەو هەموو ئەو شتانەی فێر کردیت کە پێویستە بیزانیت دەربارەی مەتەڵەکان.

Your uncle left the following note in his will:

مامت ئەو کۆمەڵە تێبینیانەی لە وەسیەتەکەیدا جێ هێشتبوو:

"I have created a puzzle.

''من مەتەڵێکم دروست کردووە. ئەگەر هەر ١٠٠

If all 100 of you answer it together, you will share the money evenly.

١٠٠ کەسەکە لە ئێوە بەیەکەوە وەڵامی بدەنەوە ئەوا سامانەکە بەش بکەن وەکو یەك.

However, if you are the first to find the pattern and solve the problem

لەگەڵ ئەوەشدا، ئەگەر یەکێکتان سەرەتا شێوازەکەی دۆزیەوە و کێشەکەی چارەسەر کرد

without going through all of the leg work,

بە بێ ئەوەی یەک هەنگاویش بنێیت،

you will get the entire inheritance all to yourself.

ئەوا تەواوی میراتەکە بۆ خۆی بەدەست دێنێت.

Good luck."

بەختێکی باش."

The lawyer takes you and your 99 relatives to a secret room in the mansion

پارێزەرەکە تۆ و ٩٩ خزمەکەتی برد بۆ ژوورێکی نهێنی لە کۆشکێك

that contains 100 lockers,

کە ١٠٠ دۆڵاب لەخۆ دەگرێت،

each hiding a single word.

لە هەر یەکێکیان دا تەنها وشەیەك شاردراوەتەوە.

He explains:

ڕوونی دەکاتەوە:

Every relative is assigned a number from 1 to 100.

هەر خزمێك لە ژمارە ١ بۆ ١٠٠ ژمارەیەك دیاری دەکات.

Heir 1 will open every locker.

میراتگری ١ هەموو دۆڵابەکان دەکاتەوە.

Heir 2 will then close every second locker.

میراتگری ٢ هەموو دۆڵابە جوتەکان دادەخاتەوە.

Heir 3 will change the status of every third locker,

میراتگری ٣ باری هەموو دۆڵابە سێهەمیەکان دەگۆڕێت،

specifically if it's open, she'll close it,

بە دیاری کراوی ئەگەر کرابێتەوە، ئەو دایدەخات،

but if it's closed, she'll open it.

بەڵام ئەگەر داخرابێت، ئەو دەیکاتەوە.

This pattern will continue until all 100 of you have gone.

ئەو شێوازە بەردەوام دەبێت تاوەکو هەر ١٠٠ کەسەکە لە ئێوە تەواو دەبن.

The words in the lockers that remain open at the end

وشەکانی ناو دۆڵابەکان کە لە کۆتاییدا بە کراوەیی دەمێننەوە

will help you crack the code for the safe.

بۆ دۆزینەوەی کۆدە نهێنیەکە یارمەتیتان دەدات.

Before cousin Thaddeus can even start down the line,

بەر لەوەی ئامۆزا سادیوس دەست بە کردنەوەی دۆڵابەکان بکات،

you step forward and tell the lawyer you know which lockers will remain open.

تۆ هەنگاوت نا بۆ پێشەوە و بە پارێزەرەکەت گوت تۆ دەزانیت کامە دۆڵاب بە کراوەیی

But how?

دەمێنێتەوە. بەڵام چۆن؟

Pause the video now if you want to figure it out for yourself!

ئێستا ڤیدیۆکە ڕابگرە ئەگەر دەتەوێت خۆت هەڵی بهێنیت!

Answer in: 3

وەڵام بدەوە لە: ٣

Answer in: 2

وەڵام بدەوە لە: ٢

Answer in: 1

وەڵام بدەوە لە: ١

The key is realizing that the number of times a locker is touched

کلیلەکە ئەوەیە بزانیت ژمارەی ئەو جارانەی کە دەست لە دۆڵابەکان دەدرێت

is the same as the number of factors in the locker number.

هەمان ژمارەی ئەو کۆلکانەیە کە لەسەر ژمارەی دۆڵابەکانە.

For example, in locker #6,

بۆ نموونە، لە دۆڵابی ژمارە #٦،

Person 1 will open it,

کەسی ژمارە ١ دەیکاتەوە،

Person 2 will close it,

کەسی ژمارە ٢ دایدەخات،

Person 3 will open it,

کەسی ژمارە ٣ دەیکاتەوە،

and Person 6 will close it.

و کەسی ژمارە ٦ دایدەخات.

The numbers 1, 2, 3, and 6 are the factors of 6.

ژمارە ١،٢،٣و ٦ کۆلکەن بۆ ژمارە ٦.

So when a locker has an even number of factors

کەواتە کاتێك دۆڵابێك ژمارەیەکی جوتی هەبێت لە کۆلکەدا

it will remain closed,

ئەوا بە داخراوی دەمێنێتەوە،

and when it has an odd number of factors,

و کاتێك ژمارەیەکی تاکی هەبێت لە کۆلکەدا،

it will remain open.

بە کراوەیی دەمێنێتەوە.

Most of the lockers have an even number of factors,

زۆربەی دۆڵابەکان ژمارەی جوتیان لە کۆلکەدا هەیە،

which makes sense because factors naturally pair up.

کە گونجاوە چونکە کۆلکەکان سروشتیانە بەسەر جووتدا دابەش دەبن.

In fact, the only lockers that have an odd number of factors

لەڕاستیدا، تاکە دۆڵاب کە ژمارەی تاکی هەیە لە کۆلکەدا

are perfect squares

بە تەواوەتی چوارگۆشەیە چونکە ئەوانەی

because those have one factor that when multiplied by itself equals the number.

یەك کۆلکەیان هەیە کاتێك لەگەڵ خۆیدا لێکی دەدەیت یەکسان دەبێت بە ژمارەکە.

For Locker 9, 1 will open it,

بۆ دۆڵابی ژمارە ٩، کەسی ژمارە ١ دەیکاتەوە،

3 will close,

٣، دایدەخات

and 9 will open it.

و ٩ دەیکاتەوە.

3 x 3 = 9,

٣،×٣=٩

but the 3 can only be counted once.

بەڵام ٣ تەنها یەك جار دەتوانرێت بژمێردرێت.

Therefore, every locker that is a perfect square will remain open.

لەبەرئەوە، هەموو دۆلابێك کە چوارینەیەکی تەواوی هەیە بە کراوەیی دەمێنێتەوە.

You know that these ten lockers are the solution,

تۆ دەزانیت کە ئەو ١٠ دۆڵابە چارەسەرەکەیە،

so you open them immediately and read the words inside:

کەواتە تۆ یەکسەر دەیانکەیتەوە و وشەکانی ناوی دەخوێنیتەوە:

"The code is the first five lockers touched only twice."

"کۆدەکە بریتییە لە پێنج دۆڵابی سەرەتا کە تەنها دووجار دەستی لێدراوە."

You realize that the only lockers touched twice have to be prime numbers

تۆ دەزانیت کە ئەو دۆڵابانەی دووجار دەستی لێدراوە دەبێت ژمارە یەکەمیەکان بێت

since each only has two factors:

کاتێك بۆ هەر یەکێکیان دوو کۆلکە هەیە:

1 and itself.

١. و ژمارەکە خۆی

So the code is 2-3-5-7-11.

کەواتە کۆدەکە بریتییە لە ٢-٣-٥-٧-١١.

The lawyer brings you to the safe,

پارێزەرەکە تۆ بەرەو خەزێنەکە دەبات،

and you claim your inheritance.

و تۆ میراتەکە بەدەست دەهێنیت.

Too bad your relatives were always too busy being nasty to each other

بە داخەوە خزمەکانت هەموو کات زۆر سەرقاڵ بوون بە خراپ بوون بۆ یەکتری

to pay attention to your eccentric uncle's riddles.

تاکو سەرنج بدەنە مەتەڵە نامۆکانی مامت.