The breathtaking courage of Harriet Tubman - Janell Hobson

Translator: rayan aram Reviewer: Daban Q. Jaff

Escaping slavery;

هەڵاتن لە کۆیلایەتی;

خستنە مەترسی هەموو شتێک بۆ ڕزگارکردنی خێزانەکەی;

risking everything to save her family;

leading a military raid;

ڕابەریکردنی هێرشێکی سەربازی;

championing the cause of women’s suffrage;

لایەنگری کردنی بابەتی مافی دەنگدانی ئافرەتان;

these are just a handful of the accomplishments

ئەمانە تەنها ژمارەیەکی کەمن لە دەسکەوتەکانی

of one of America’s most courageous heroes.

یەکێک لە پاڵەوانە هەرە چاونەترسەکانی ئەمریکا.

Harriet Tubman was born Araminta Ross in Dorchester County, Maryland,

هاریەت توبمان بە ئارمانیتا رۆس لە دایکبوو لە هەرێمی دۆرچێستەر، ماریلاند

in the early 1820s.

لە سەرەتای ١٨٢٠ەکان.

Born into chattel slavery, Araminta, or Minty, was the fifth of nine children.

لەدایک بوو بۆ ناو کۆیلایەتی، ئارمانیتا، یان مینتی، لە نۆ منداڵ پێنجەمیان بوو.

Two of Minty’s older sisters were sold to a chain gang.

دوو لە خوشکە گەورەکانی مینتی فرۆشران بە چەند چەتەیەک.

Even as a small child,

تەنانەت وەک منداڵێکی بچووک،

Minty was hired out to different owners,

مینتی بە کرێ دەدرا بە خاوەنکاری جیاواز،

who subjected her to whippings and punishment.

کە دەیانخستە ژێر قامچی لێدان و سزاوە.

Young Minty’s life changed forever on an errand to a neighborhood store.

ژیانی مینتی گەنج بۆ هەتا هەتایە گۆڕا بە هۆی ئەرکێکەوە لە فرۆشگایەکی گەڕەک.

There, an overseer threw a two-pound weight at a fugitive enslaved person,

لەوێ، چاودێرێک قورساییەکی دوو پاوەندی لە کۆیلەیەکی هەڵاتوو گرت،

missed, and struck Minty instead.

نەیپێکا، و بەر مینتی کەوت لە بری ئەو.

Her injury caused her to experience sleeping spells,

پێکانەکەی وایکرد بە تەلیسمی خەوتندا تێپەڕێت،

which we know of today as narcolepsy,

لە ئەمڕۆدا بە نۆرەخەوی دەیناسین،

for the rest of her life.

تاوەکو کۆتایی ژیانی.

Minty’s owner tried to sell her,

خاوەنەکەی مینتی هەوڵیدا بیفرۆشێت،

but there were no buyers for an enslaved person who fell into sleeping spells.

بەڵام هیچ کڕیارێک نەبوو بۆ کۆیلەیەک کە بە تەلیسمی خەودا تێدەپەڕی.

She was instead put to work with her father, Ben Ross,

لەجیاتی ئەوە خرایە سەر کار لەگەڵ باوکی، بێن ڕۆس

who taught her how to lumber.

کە فێری کرد چۆن تەختە پارچە بکات.

Lumbering increased Minty’s physical strength

تەختە پارچەکردن هێزی جەستەیی میندی زیاد کرد

and put her in touch with free black sailors who shipped the wood to the North.

و خستییە پەیوەندییەوە لەگەڵ دەریاوانانی ڕەشپێستی ئازاد داریان بۆ باکور دەبرد.

From them, Minty learned about the secret communications

لەوانەوە، مینتی فێری پەیوەندییە نهێنییەکان بوو

that occurred along trade routes,

کە بە درێژایی ڕێگە بازرگانییەکانەوە دروستبوون.

information that would prove invaluable later in her life.

زانیارییەک کە دواتر سەلمێنرا بە نرخە لە ژیانی ئەودا.

In this mixed atmosphere of free and enslaved blacks working side by side,

لەم کەشە تێکەڵاوەی ڕەشپێستی ئازاد و کۆیلە کاریان دەکرد لە پاڵ یەک،

Minty met John Tubman, a free black man she married in 1844.

مینتی جۆن تۆبمانی ناسی، ڕەشپێستێکی ئازاد بوو کە هاوسەرگیری لەگەڵ کرد لە ١٨٤٤.

After marriage, she renamed herself Harriet, after her mother.

دوای هاوسەرگیری، ناوی خۆی گۆڕی بۆ هاریەت، دوای دایکی.

Harriet Tubman’s owner died in 1849.

خاوەنەکەی هاریەت توبمان لە ١٨٤٩ مرد.

When his widow planned to sell off her enslaved human beings,

کاتێک بێوەژنەکەی پلانی دانا بۆ فرۆشتنی کۆیلەکانی،

Harriet feared she would be sold away from everyone she loved.

هاریەت ترسا بفرۆشرێت بۆ شوێنێکی دوور لە هەموو کەسە خۆشەویستەکانی.

She had heard of an “underground railroad,"

دەربارەی "ڕێگەی ئاسنی ژێر زەوی" بیستبوو،

a secret network of safe houses,

تۆڕێکی نهێنی لە ماڵی پارێزراو،

boat captains,

کاپتنی کەشتی،

and wagon drivers

و شۆفێری گالیسکە

willing to harbor fugitive enslaved people on their way north.

ئامادەبوون کۆیلەی هەڵاتوو بپارێزن لە ڕێگایان بەرەو باکور.

So Tubman fled with two of her brothers, Ben and Harry.

بۆیە توبمان هەڵات لەگەڵ دوو لە براکانی، بێن و هاری.

They eventually turned back, fearing they were lost.

لە کۆتاییدا گەڕانەوە، دەترسان وون بووبن.

But in one of her sleeping spells,

بەڵام لە تەلیسمێکی خەوتنیدا،

Harriet dreamed that she could fly like a bird.

هاریەت خەونی بینی کە دەتوانێت وەک باڵندە بفڕێت.

Looking down below, she saw the path to liberation.

سەیری خوارەوەی دەکرد، ڕێگای بۆ ئازادی دۆزییەوە.

And in the autumn of 1849, she set out on her own,

و لە پایزی ١٨٤٩، بە تەنها ڕۆیشت،

following the North Star to Pennsylvania, and to freedom.

شوێنکەوتنی ئەستێرەکانی باکور بۆ پێنسلڤانیا، و بەرەو ئازادی.

Tubman returned to the South 13 times to free her niece,

توبمان گەڕایەوە باشور ١٣ جار بۆ ئازادکددنی خوشکەزاکەی،

brothers,

براکانی،

parents,

باوانی،

and many others.

و زۆری تریش.

She earned the nickname Black Moses

نازناوی موسای ڕەش پێستی بە دەست هێنا

and worked diligently with fellow abolitionists

و بە بەردەوامی کاری دەکرد لەگەڵ هاوەڵە یاسا لابەرەکانی

to help enslaved people escape,

بۆ یارمەتیدانی هەڵاتنی کۆیلەکان،

first to the North, and later to Canada.

سەرەتا بۆ باکور، دواتر بۆ کەنەدا.

Harriet Tubman worked as a Union army nurse,

هاریەت توبمان کاری کردووە وەک پەرستاری یەکێتی سوپا،

scout,

گەڕیدە،

and spy during the Civil War.

و سیخوڕ لەماوەی شەڕی ناوەخۆ.

In 1863, she became the first woman in United States history

لە ١٨٦٣ بوو بە یەکەم ئافرەت لە مێژووی ویلایەتە یەکگرتووەکان

to plan and lead a military raid,

کە پلان دابنێت و ڕابەری هێرشی سەربازی بکات،

liberating nearly 700 enslaved persons in South Carolina.

ئازادکردنی نزیکەی ٧٠٠ کۆیلە لە کارۆلینای باشور.

After the war, the 13th Amendment to the U.S. Constitution

دوای جەنگ ١٣مین ڕاستکردنەوەی دەستووری ویلایەتە یەکگرتووەکان

legally abolished slavery,

یاساییانە کۆیلایەتی لابرد،

while the 14th expanded citizenship

١٤مینی هاونیشتمانی بوونی فراوان کرد

and the 15th gave voting rights to formerly enslaved black men.

و ١٥مینی مافی دەنگدانی بەخشییە ئەو ڕەشپێستانەی پێستر کۆیلەبوون.

But she was undaunted, and she persisted.

بەڵام ئەو نەبەرد بوو، و بەردەوام بوو

She raised funds for formerly enslaved persons

پارەی کۆکردەوە بۆ ئەو کەسانەی پێشتر کۆیلە بوون

and helped build schools and a hospital on their behalf.

و یارمەتی بنیادنانی قوتابخانە و نەخۆشخانەی دا بۆ ئەوان.

In 1888, Tubman became more active in the fight for women’s right to vote.

لە ١٨٨٨ توبمان زیاتر چالاک بوو لە شەڕکردن بۆ مافی دەنگدانی ئافرەت.

In 1896, she appeared at the founding convention

لە ١٨٩٦، لە کۆنگرەی دامەزراوەی یەکگرتوویی نەتەوەیی

of the National Association of Colored Women in Washington D.C.

تایبەت بە ئافرەتی ڕەش پێست لە واشنگتۆنی پایتەخت ئامادەبوو.

and later at a woman’s suffrage meeting in Rochester, New York.

دواتر لە کۆبوونەوەیەکی مافی دەنگدانی ئافرەت لە ڕۆچێستەر، نیویۆرک.

There she told the audience:

بە ئامادەبووانی گووت:

“I was a conductor on the Underground Railroad,

"من گەیەنەری ڕێگای ئاسنی ژێرزەوی بووم،

and I can say what many others cannot.

و دەتوانم شتێک بڵێم زۆر کەس ناتوانێت بیڵێت،

I never ran my train off the track, and I never lost a passenger.”

و هەرگیز شەمەندەفەرم لە ڕێگە لانەبرد، و هەرگیز سەرنشینم لەدەست نەداوە"

As her fame grew,

کە ناوبانگەکەی گەورە بوو،

various friends and allies helped her in the fight

هاوڕێ و هاوپەیمانی جۆراوجۆر یارمەتیان دا لە شەڕەکەی

to collect a veteran’s pension for her service in the Union Army.

بۆ وەرگرتنی مووچەی خانەنشینی لە بری خزمەتکردنی لە یەکێتی سوپا.

In 1899, she was finally granted $20 a month.

لە ١٨٩٩، لە کۆتاییدا هەر مانگێک $٢٠ ی پێدرا.

In a fitting twist of fate,

لە خولانەوەیەکی شیاوی چارەنووس،

the United States Treasury announced in 2016

خەزێنەی ویلایەتە یەکگرتووەکان لە ٢٠١٦ بڵاوی کردەوە

that Tubman’s image will appear on a redesigned twenty dollar bill.

کە وێنەی توبمان لەسەر لیستی پارەی ٢٠ دۆلاری نوێکراوە دەردەکەوێت.

Harriet Tubman died on March 10, 1913.

هاریەت توبمان لە ١٠ی ئازار، ١٩١٣ مرد.

Even on her deathbed at age 91,

تەنانەت لەسەر پێخەفی مردن لە تەمەنی ٩١ ساڵی،

she kept the freedom of her people in mind.

ئازادی خەڵکەکەی لە مێشکی پاراستبوو.

Her final words were:

کۆتا وشەکانی :

"I go away to prepare a place for you.”