The physics of surfing - Nick Pizzo

Translator: Nzar Omer Reviewer: Daban Q. Jaff

Whether or not you realize it,

ئەگەر بۆت دەرکەوتبێت یان نا،

as a surfer you’re a master of complicated physics.

وەک خلیسکێنەری سەر شەپۆلی دەریا تۆ مامۆستای فیزیای ئاڵۆزی.

The science of surfing begins

زانستی خلیسکێنە لەسەر شەپۆلی دەریا

as soon as you and your board first hit the water.

دەست پێ دەکات، هەرکە سەرەتا تۆ و تەختەی خلیسکێنەکە خۆتان بەئاوەکەدا دەکێشن.

The board’s size and light construction help it displace a lot of water.

قەبارەی تەختەی خلیسکێنەکە و پێکهاتەکەی یارمەتیدەرن بۆ لادانی بڕێکی زۆری ئاو.

In turn, a buoyant force

لە بەرامبەردا، هێزی سەرئاوخەر

equal to the weight of the displaced water pushes up,

یەکسانە بە کێشی ئاوی لادراو کە بەرز دەبێتەوە بۆ سەرەوە،

counteracting you and your board’s weight.

بەرهەڵستی تۆ و کێشی تەختەکە دەکات.

This lets you stay afloat while you wait to paddle for a wave.

ئەمە ڕێگە دەدات بە سەرئاوکەوتوویی بمێنیەوە لە کاتێکدا چاوەڕێی شەپۆل دەکەیت.

And what exactly are you waiting for?

و دەقاودەق چاوەڕێی چی دەکەیت؟

The perfect wave, of course.

بەدڵنیاییەوە، شەپۆلێکی نموونەیی

Like other waves in physics, ocean waves represent a transfer of energy.

وەکو شەپۆلەکانی تری فیزیا، شەپۆلی زەریاکان گواستنەوەی وزە پیشان دەدەن.

Wind blowing across the ocean accelerates water particles near the surface,

هەڵکردنی با بەدرێژایی زەریاکە بەتایبەت لە نزیک ڕوکارەکەی شەپۆلەکانی ئاو خێراتر دەکات،

leading to the growth of ripples that become waves.

ڕابەری شەپۆلە بچوکەکان دەکات بۆ ئەوەی زۆر ببن و ببن بە شەپۆلی گەورە.

These deviations from the flat surface are acted upon by gravity,

ئەو لادانانە لە ڕوکارە تەختەکە بەهۆی هێزی کێش کردنەوە دروست دەبن،

which tries to restore the surface to its original flat state.

کە هەوڵ دەدات ڕووکارەکە بگەڕێنێتەوە سەر دۆخە بنەڕەتییە تەختەکەی خۆی.

As the waves then move through the water,

دواتر شەپۆلەکان بەناو ئاوەکەدا دەجوڵێن،

particles push and pull on their neighbors through the wave induced pressure,

تەنۆلکەکان تەنیشتەکانیان پاڵ دەنێن و ڕادەکێشن بەناو پەستانی شەپۆلی پێکهێنراو،

and this motion propagates energy through the water in unison with the wave motion.

و ئەم جوڵەیە وزە لەناو ئاوەکەدا زۆر دەکات بەجۆرێک بگونجێت لەگەڵ جوڵەی شەپۆلەکە.

The motion of these particles

جوڵەی ئەو تەنۆلکانە

is much more limited than the overall motion of the waves.

زۆر زیاتر سنووردارترە لە جوڵەی گشتی شەپۆلەکان.

Near the shore,

لە نزیک کەنار دەریا،

the shallower seafloor constrains the motion of the waves

لیتاوی کەنارەکە بەربەست بۆ جوڵەی شەپۆلەکان دروست دەکات

to occur in a more limited region than out at sea,

زیاتر لە هەندێک ناوچەی سنورداردا ڕوودەدات وەک لە دەرەوەی دەریادا،

concentrating the wave energy near the surface.

وزەی شەپۆلەکە لە نزیک ڕووکارەکە کۆ دەکاتەوە.

If the topography of the shoreline is even and smooth,

ئەگەر زەوی لێواری کەنارەکە تەخت و لووس بێت،

this will refract the waves to become more

ئەمە شەپۆلەکان دەشکێنێتەوە بۆ ئەوەی زیاتر

parallel to the shore as they approach.

تەریب بن بە کەنار دەریاکە کاتێک نزیک دەبنەوە.

This is the crucial moment.

ئەمە ساتێکی گرنگە.

As the wave gets near,

لەگەڵ نزیکبوونەوەی شەپۆلەکە،

you quickly pivot your board in the same direction as the wave

میلی تەختەی خلیسکێنەرەکە بە خێرایی بە ئاڕاستەی شەپۆلەکە دەسوڕێنیت

and paddle to match its speed.

و پێویستە سەوڵ لێبدەی بۆ ئەوەی لەگەڵ خێراییەکەی بگونجێت.

Your board forms an angle with the water,

تەختەی خلیسکێنەکە شێوەی فریشتە وەردەگرێت لەگەڵ شەپۆلەکان،

and this creates a dynamic pressure on the bottom of it,

و ئەمە پەستانێکی جوڵەدار لە بنکەی تەختەی خلیسکێنەکە دروست دەکات،

forcing you and your board out of the water,

تۆ و تەختەکەت ناچار دەکات لە ئاوەکە بچنە دەرەوە،

to skim along the surface.

بۆ ئەوەی بەدرێژایی ڕوکارەکە خێرا بخولێتەوە.

At the same time,

لە هەمان کاتدا،

your increased forward momentum makes you more stable,

زیادبوونی جوڵەکانت بۆ پێشەوە جێگیرترت دەکات،

allowing you to stand up and surf along the wave.

ڕێگەت پێ دەدات بوەستیت و سەرکەوییە سەر شەپۆلەکان بەدرێژایی شەپۆلەکە.

Now you’ve caught the wave,

ئێستا شەپۆلەکەت گرتووە،

and are riding along its front face parallel to the shoreline.

و بە یەکسانی بەدرێژایی لێوی کەنارەکە لێی دەخوڕیت.

Fins on the surfboard allow you to alter your speed and direction

پەڕەی تەختەی خلیسکێنەکە ڕێگەت دەدات خێرایی و ئاڕاستەکەت بگۆڕی

by repositioning your weight.

بەهۆی ڕێکخستنی کێشی جەستەت.

Above you is the wave’s crest,

لەسەرەوەی تۆ لوتکەی شەپۆلەکەیە،

where the water particles are undergoing their greatest acceleration.

کە تەنۆلکەکانی ئاو لە ئەوپەڕی خێراییاندا دەبن.

That forces them to move faster than the underlying wave,

ئەوە وایان لێ دەکات لە شەپۆلەکانی ژێرەوە خێراتر بجولێن،

so they shoot ahead before falling under gravity’s influence.

لەبەر ئەوە بەرەو پێشەوە دەڕۆن بەر لەوەی بکەونە ژێر کاریگەری هێزی کێشکردنەوە.

This forms the waves’ characteristic curls, or jets,

بەمەش شەپۆلەکە شێوەی لوول یان فیچقە وەردەگرێت،

as they break along the shore.

کە لە دەگەنە کەنارەکان دەشکێنەوە.

Sometimes, the curl might completely enclose part of the wave,

هەندێک جار، شەپۆلە لوولخواردوەکە بەتەواوی بەشێک لە شەپۆلەکە دادەخات،

forming a moving tube of water known as the barrel.

شێوەی بۆڕیەکی جوڵاوی شێوە ئاو وەردەگرێرت کە بە گەردنی گوومەز ناسراوە.

Because of irregularities in the seafloor and the swell itself,

بەهۆی ناڕێکی بنکی دەریا و هەڵئاوسانی خۆی،

few barrels last as long as the legendary 27-second ride off the coast of Namibia.

هەندێک لە گومەزەکان ٢٧چرکە دەمێننەوە وەکو گومەزە ئەفسانەییەکلانی کەناری نامیبیا.

But many who manage to get barreled

بەڵام زۆرێک لەوانەی دەتوانن لە ناو گومەزەکان بمێنەوە

have said they feel time passing differently inside,

دەڵێن هەست دەکەن کات لەناوەوە بە شێوەیەکی جیاوازتر تێدەپەڕێت،

making it one of the most magical experiences a surfer can have.

دەبێتە یەکێک لە جادوگەرترین ئەزمونی ڕوکاری ئاو کە دەتوانرێت هەبێت.

Of course,

بەدڵنیاییەوە،

not all beaches are created equal.

هەموو کەنار دەریاکان بەیەکسانی دروست نەکراون.

Offshore underwater canyons or rock formations

لە دووری کەنارەکە دەربەند یان پێکهاتەی بەرد لە ژێرئاودا هەیە

in certain locations like Nazare, Portugal or Mavericks, California

لە هەندێک شوێنی وەک ناسڕی، پرتوگال، یان ماڤریک، کالیفۆڕنیا

refract the incoming wave energy into a single spot,

شکانەوەی وزەی شەپۆلی لە بۆ یەک خاڵە،

creating massive waves sought by surfers worldwide.

گەڕان بەدوای شەپۆلی مەزن لە لایەن خلیسکێنەرە جیهانییەکانەوە.

And some of these waves travel for more than a week,

و هەندێک لەو شەپۆلانە بۆ زیاتر لە هەفتەیەک گەشت دەکەن،

with swells originating more than 10,000 kilometers away from shore.

لەگەڵ بەرزبوونەوەیەکی زیاتر لە ١٠،٠٠٠ کیلۆمەتر دوور لە کەنارەکە،

Waves surfed in sunny California

ئەو شەپۆلانەی لە کالیفۆڕنیا سەریان دەکەون

may have originated in the stormy seas near New Zealand.

لەوانەیە لە نزیک دەریا زریاناویەکانی نیوزلەندا دەستیان پێ کرد بێت.

So while you may not be thinking about weather patterns in the South Pacific,

لەوانەیە بیر لە پێجەوانە بونەوەی کەشوهەوا نەکەیەوە لە زەریای هێمن،

tectonic geology, or fluid mechanics,

پلێتە تەکتۆنیەکانی زەوی، یان میکانیکی گاز و شللەمەنیەکان،

the art of catching the perfect wave relies on all these things and more.

هونەری گرتنی شەپۆلێکی نموونەیی پشت دەبەستێت بەم شتانە یان زیاتر.

And the waves we surf, created by wind,

و ئەو شەپۆلانەی سەرییان دەکەوین، بەهۆی باوە دروست بوون،

are just one visible part of the continuous oscillation of energy

تەنیا بەشێکی بینراوی لەرینەوەی بەردەوامی وزەیە

that has shaped our universe since its very beginning.

کە لە سەرەتاوە شێوەی بەخشیوە بە گەردونەکەمان.