Read Montague: What we're learning from 5,000 brains

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hương Hoàng Thu Reviewer: Khanh Do-Bao

Other people. Everyone is interested in other people.

Chúng ta ai cũng quan tâm đến người khác.

Everyone has relationships with other people,

Ai cũng có mối quan hệ với người khác,

and they're interested in these relationships

ta quan tâm đến các mối quan hệ

for a variety of reasons.

vì nhiều lý do khác nhau.

Good relationships, bad relationships,

Quan hệ tốt xấu,

annoying relationships, agnostic relationships,

quan hệ phiền nhiễu, quan hệ bất định

and what I'm going to do is focus on the central piece

tôi sẽ trình bày về trọng tâm của

of an interaction that goes on in a relationship.

tương tác con người trong các mối quan hệ này.

So I'm going to take as inspiration the fact that we're all

Tôi sẽ lấy cảm hứng từ sự thật hiển nhiên là

interested in interacting with other people,

chúng ta ai cũng muốn tương giao với người khác.

I'm going to completely strip it of all its complicating features,

Nên tôi sẽ bỏ qua các thứ rườm rà,

and I'm going to turn that object, that simplified object,

đi thẳng đến đối tượng đơn giản nhất

into a scientific probe, and provide the early stages,

và dẫn dắt bạn qua các bước nghiên cứu

embryonic stages of new insights into what happens

khoa học sơ bộ nhằm soi sáng điều diễn ra

in two brains while they simultaneously interact.

trong hai bộ não khi chúng tương tác với nhau.

But before I do that, let me tell you a couple of things

Nhưng trước hết tôi sẽ tiết lộ

that made this possible.

cách thức làm được điều đó.

The first is we can now eavesdrop safely

Cách đầu là ta có thể an tâm nghe trộm

on healthy brain activity.

hoạt động của não bộ khoẻ mạnh.

Without needles and radioactivity,

mà không cần đến dây nhợ, bức xạ rườm rà,

without any kind of clinical reason, we can go down the street

hay xin phép nguyên nhân y tế nào. Chúng ta có thể

and record from your friends' and neighbors' brains

đo sóng não vài người bạn hay hàng xóm.

while they do a variety of cognitive tasks, and we use

Trong lúc họ làm bài kiểm tra trí não,

a method called functional magnetic resonance imaging.

chúng tôi dùng phương pháp "chụp ảnh cộng hưởng từ " (fMRI).

You've probably all read about it or heard about in some

Chắc bạn có biết đến cách phát minh này ra đời.

incarnation. Let me give you a two-sentence version of it.

Để tôi giải thích cho bạn ngắn gọn trong 2 câu.

So we've all heard of MRIs. MRIs use magnetic fields

Ai cũng biết máy MRIs rồi. MRIs dùng các vùng từ trường

and radio waves and they take snapshots of your brain

và sóng vô tuyến để cắt chụp ảnh não bộ

or your knee or your stomach,

hay đầu gối hay dạ dày của bạn,

grayscale images that are frozen in time.

những hình ảnh đen trắng này bất động.

In the 1990s, it was discovered you could use

Vào những năm 90, người ta đã khám phá ra

the same machines in a different mode,

chiếc máy này có thêm công dụng khác,

and in that mode, you could make microscopic blood flow

công dụng ghi hình dòng máu chảy

movies from hundreds of thousands of sites independently in the brain.

tạo thành từ hàng trăm ngàn tuyến máu độc lập trong não bộ.

Okay, so what? In fact, the so what is, in the brain,

Sao phải ghi hình dòng máu? Đó là do

changes in neural activity, the things that make your brain work,

mọi thay đổi trong hoạt động não bộ, những thứ giúp não bạn hoạt động,

the things that make your software work in your brain,

giúp các "phần mềm" chạy tốt trong não,

are tightly correlated with changes in blood flow.

có liên hệ mật thiết với thay đổi trong mạch máu.

You make a blood flow movie, you have an independent

Những thước phim dòng máu này chính là

proxy of brain activity.

đại diện cho mọi hoạt động của não bộ.

This has literally revolutionized cognitive science.

Đây là một cuộc cách mạng trong ngành khoa học nhận thức.

Take any cognitive domain you want, memory,

Trong bất cứ lĩnh vực nào, trí nhớ,

motor planning, thinking about your mother-in-law,

sửa xe máy, suy nghĩ về mẹ vợ/chồng,

getting angry at people, emotional response, it goes on and on,

bực bội với người khác, cảm xúc phản ứng, và muôn vàn lĩnh vực khác,

put people into functional MRI devices, and

nếu muốn có bản đồ hoạt động của não ai

image how these kinds of variables map onto brain activity.

chỉ việc đưa họ đi quay chụp MRI.

It's in its early stages, and it's crude by some measures,

Máy còn giai đoạn đầu, nhiều mặt chưa hoàn thiện.

but in fact, 20 years ago, we were at nothing.

Nhưng 20 năm trước, ta chỉ có số không tròn trĩnh.

You couldn't do people like this. You couldn't do healthy people.

Khi đó bạn không thể cứ thế mà đo não người sống được.

That's caused a literal revolution, and it's opened us up

Phát minh MRI là một cuộc cách mạng thật sự,

to a new experimental preparation. Neurobiologists,

mở đường cho các cách thức thử nghiệm khoa học mới.

as you well know, have lots of experimental preps,

Các nhà sinh học não bộ thử nghiệm trên nhiều đối tượng

worms and rodents and fruit flies and things like this.

từ sâu đến thú gặm nhấm, đến ruồi giấm,...

And now, we have a new experimental prep: human beings.

GIờ đây chúng ta có một bước tiến mới: con người.

We can now use human beings to study and model

Giờ đây chúng ta có thể nghiên cứu trực tiếp trên người,

the software in human beings, and we have a few

xây dựng phần mềm mô phỏng con người,

burgeoning biological measures.

bằng một số phép đo lường sinh học.

Okay, let me give you one example of the kinds of experiments that people do,

Để tôi cho bạn một ví dụ về phép đo lường,

and it's in the area of what you'd call valuation.

phép đo thuộc về lĩnh vực gọi là định giá.

Valuation is just what you think it is, you know?

Định giá ở đây đúng theo nghĩa đen nhé?

If you went and you were valuing two companies against

Nếu bạn đi định giá 2 công ty chẳng hạn,

one another, you'd want to know which was more valuable.

bạn sẽ muốn biết cái nào có giá hơn.

Cultures discovered the key feature of valuation thousands of years ago.

Các nền văn hoá đã tìm ra phương pháp cả nghìn năm trước.

If you want to compare oranges to windshields, what do you do?

Giả dụ, làm sao để so sánh quả cam với kính chắn gió?

Well, you can't compare oranges to windshields.

Vâng, bạn không thể so sánh được.

They're immiscible. They don't mix with one another.

Chúng quá khác biệt. Chúng không cùng bản chất.

So instead, you convert them to a common currency scale,

Thay vào đó, bạn chuyển chúng sang đơn vị chung.

put them on that scale, and value them accordingly.

rồi đo đạc căn theo đơn vị chung này.

Well, your brain has to do something just like that as well,

Vậy thì, não bộ cũng thế,

and we're now beginning to understand and identify

và chúng ta đang dần tìm ra phần não

brain systems involved in valuation,

có nhiệm vụ định giá,

and one of them includes a neurotransmitter system

và một trong các bộ phận đó là

hệ thống chuyển hoá tế bào trong thân não

whose cells are located in your brainstem

and deliver the chemical dopamine to the rest of your brain.

vận chuyển chất đô-pa-min đi khắp não.

I won't go through the details of it, but that's an important

Nói chung, đó là một khám phá quan trọng

discovery, and we know a good bit about that now,

đến nay ta chỉ mới hiểu được một phần nhỏ

and it's just a small piece of it, but it's important because

nhưng khám phá đó quan trọng vì

those are the neurons that you would lose if you had Parkinson's disease,

tế bào thân não là nơ ron bị chết sớm

bởi bệnh run chân tay Parkinson,

and they're also the neurons that are hijacked by literally

và bởi mỗi lần lạm dụng thuốc. Điều này cũng dễ hiểu.

every drug of abuse, and that makes sense.

Drugs of abuse would come in, and they would change

Phần thuốc thừa sẽ thâm nhập và biến đổi

the way you value the world. They change the way

thế giới quan của ta, thay đổi cả

you value the symbols associated with your drug of choice,

cách ta chọn tiêu thụ thuốc bạn đang dùng,

and they make you value that over everything else.

khiến bạn coi trọng thuốc đó hơn mọi thứ khác.

Here's the key feature though. These neurons are also

Đấy là đặc điểm chính. Những nơ ron này cũng

involved in the way you can assign value to literally abstract ideas,

tham gia vào việc chúng ta đánh giá quan điểm trừu tượng,

and I put some symbols up here that we assign value to

Tôi đưa lên đây một vài ví dụ

for various reasons.

về biểu tượng trừu tượng.

We have a behavioral superpower in our brain,

Chúng ta có sức mạnh hành vi siêu nhiên,

and it at least in part involves dopamine.

nhờ chất đô-pa-min trong não.

We can deny every instinct we have for survival for an idea,

Chúng ta có thể từ bỏ bản năng sống còn vì một ý nghĩ,

for a mere idea. No other species can do that.

một ý nghĩ đơn thuần. Không loài nào khác làm được.

In 1997, the cult Heaven's Gate committed mass suicide

Năm 1997, giáo phái Cổng Thiên Đường tự tử hàng loạt

predicated on the idea that there was a spaceship

vì họ tin rằng có một con tàu vũ trụ

hiding in the tail of the then-visible comet Hale-Bopp

ẩn ở đuôi ngôi sao chổi Hale-Bopp

waiting to take them to the next level. It was an incredibly tragic event.

đợi sẵn để mang họ đến tầm cao mới. Một sự kiện lịch sử bi thương.

More than two thirds of them had college degrees.

Hơn 2/3 trong số đó có bằng đại học.

But the point here is they were able to deny their instincts for survival

Ý tôi là những người này từ bỏ bản năng sống còn của mình

using exactly the same systems that were put there

bằng chính hệ thống sinh tồn của mình.

to make them survive. That's a lot of control, okay?

Khả năng kiểm soát quá mạnh, phải không?

One thing that I've left out of this narrative

Một điều mà tôi đã bỏ ra khỏi câu chuyện đó

is the obvious thing, which is the focus of the rest of my

là điều hiển nhiên, cũng là trọng tâm

little talk, and that is other people.

bài diễn thuyết này, đó là "những người khác".

These same valuation systems are redeployed

Hế thống định giá được sử dụng khi ta

when we're valuing interactions with other people.

khi ta định giá tương tác với người khác.

So this same dopamine system that gets addicted to drugs,

Chính chất Đô-pa-min gây ra sự nghiện,

that makes you freeze when you get Parkinson's disease,

làm bạn tê cơ khi mắc bệnh Parkinson,

that contributes to various forms of psychosis,

nguyên nhân của nhiều rối loạn tâm lý,

is also redeployed to value interactions with other people

cũng như ảnh hưởng đến việc đánh giá tương tác với người khác

and to assign value to gestures that you do

và gắn giá trị cho mỗi cử chỉ

when you're interacting with somebody else.

khi bạn tương tác với người khác.

Let me give you an example of this.

Tôi sẽ giải thích thế này.

You bring to the table such enormous processing power

Bạn nắm trong tay sức mạnh xử lý thông tin cực lớn

in this domain that you hardly even notice it.

đến nỗi bạn không để ý thấy.

Let me just give you a few examples. So here's a baby.

Một vài ví dụ khác nhé. Đây là một đứa bé.

She's three months old. She still poops in her diapers and she can't do calculus.

Bé mới ba tháng tuổi. Em biết ị nhưng không biết làm toán.

She's related to me. Somebody will be very glad that she's up here on the screen.

Em là người thân của tôi. Ai đó sẽ rất vui khi thấy bé trên màn hình.

You can cover up one of her eyes, and you can still read

Bạn có thể bịt đi một mắt mà vẫn nhìn được

something in the other eye, and I see sort of curiosity

nhờ mắt còn lại. Nhìn mắt này

in one eye, I see maybe a little bit of surprise in the other.

bé có vẻ tò mò, mắt kia lại có vẻ ngạc nhiên.

Here's a couple. They're sharing a moment together,

Đây là một cặp đôi đang cùng chia sẻ một khoảnh khắc.

and we've even done an experiment where you can cut out

và chúng tôi thử cắt bớt

different pieces of this frame and you can still see

mà vài mảnh của bức hình, bạn vẫn nhận ra

that they're sharing it. They're sharing it sort of in parallel.

niềm vui của mỗi người bọn họ diễn ra song song.

Now, the elements of the scene also communicate this

Các phần khác của bức hình cũng cho thấy là họ đang vui,

to us, but you can read it straight off their faces,

nhìn mặt họ ta nhận ra rồi.

and if you compare their faces to normal faces, it would be a very subtle cue.

Nếu bạn so với khuôn mặt bình thường, niểm vui ở đây không khác lắm.

Here's another couple. He's projecting out at us,

Đây lại là một cặp đôi khác. Anh ta nhìn về phía ta

and she's clearly projecting, you know,

còn cô gái rõ ràng là đang nhìn anh ta với ánh mắt

love and admiration at him.

đầy tình yêu và sự ngưỡng mộ.

Here's another couple. (Laughter)

Một cặp khác nữa. (Cười)

And I'm thinking I'm not seeing love and admiration on the left. (Laughter)

Tình yêu và ngưỡng mộ ở bé bên trái không được rõ nhỉ. (cười)

In fact, I know this is his sister, and you can just see

Thực ra, kia là cô chị, và bạn có thể đoán

him saying, "Okay, we're doing this for the camera,

cậu bé đang nghĩ: "Hừ, chị cười tươi chụp hình,

and then afterwards you steal my candy and you punch me in the face." (Laughter)

rồi lại cướp kẹo của em, rồi đấm em chứ gì." (Cười)

He'll kill me for showing that.

Cậu bé sẽ giận tôi lắm.

All right, so what does this mean?

Vậy thì, điều này có nghĩa là gì?

It means we bring an enormous amount of processing power to the problem.

Chúng ta sở hữu một nguồn năng lượng xử lý to lớn

It engages deep systems in our brain, in dopaminergic

chôn sâu trong hệ thống đô-pa-min của não

systems that are there to make you chase sex, food and salt.

thúc đẩy bạn tìm tình dục, thức ăn và muối.

They keep you alive. It gives them the pie, it gives

Nó giúp bạn sống. Nó cho bạn động lực,

that kind of a behavioral punch which we've called a superpower.

đem đến cho bạn năng lực hành vi, mà chúng tôi gọi là siêu năng lực đó.

So how can we take that and arrange a kind of staged

Vậy làm sao ta có thể sắp đặt các năng lực não bộ này

social interaction and turn that into a scientific probe?

vào môi trường tình huống giao tiếp để nghiên cứu?

And the short answer is games.

Câu trả lời ngắn gọn là xây dựng trò chơi.

Economic games. So what we do is we go into two areas.

Trò chơi kinh tế. Chúng tôi chia nhau tìm hiểu hai lĩnh vực.

One area is called experimental economics. The other area is called behavioral economics.

Một là kinh tế học thử nghiệm, hai là kinh tế học hành vi.

And we steal their games. And we contrive them to our own purposes.

Chúng tôi bắt chước các trò chơi của họ, rồi sửa lại theo ý mình.

So this shows you one particular game called an ultimatum game.

Đây là trò kiểu như vậy, trò "tối hậu thư".

Red person is given a hundred dollars and can offer

Người Đỏ được đưa 100 đô để chia chác với người Xanh.

a split to blue. Let's say red wants to keep 70,

Giả dụ Đỏ lấy cho mình 70 đô, đưa Xanh 30.

and offers blue 30. So he offers a 70-30 split with blue.

Vậy là anh ta chia theo tỷ lệ 70-30.

Control passes to blue, and blue says, "I accept it,"

Người trung gian đưa Xanh 30 đô đó.

in which case he'd get the money, or blue says,

Anh Xanh có hai lựa chọn. Hoặc anh nhận 30 đô đó,

"I reject it," in which case no one gets anything. Okay?

hoặc anh từ chối, thì cả hai đều không được tiền.

So a rational choice economist would say, well,

Một nhà kinh tế học sẽ nghĩ, ừ thì,

you should take all non-zero offers.

có tiền thì cứ nhận thôi.

What do people do? People are indifferent at an 80-20 split.

Thực ra người ta xử trí thế nào? Người chơi không chia tiền tỷ lệ 80-20.

At 80-20, it's a coin flip whether you accept that or not.

Nửa số người sẽ nhận tiền, nửa kia từ chối.

Why is that? You know, because you're pissed off.

Tại sao vậy? Vì bạn bực bội.

You're mad. That's an unfair offer, and you know what an unfair offer is.

Bạn thấy bất công. Rõ ràng đây là cuộc chia chác bất công.

This is the kind of game done by my lab and many around the world.

Đây là kiểu trò chơi chúng tôi đem đi thử nghiệm khắp thế giới.

That just gives you an example of the kind of thing that

Tôi ví dụ thế để bạn nắm được.

these games probe. The interesting thing is, these games

Những dạng trò chơi như thế này

require that you have a lot of cognitive apparatus on line.

đòi hỏi bạn phải có khả năng nhận thức lớn.

You have to be able to come to the table with a proper model of another person.

Bạn phải có nhận thức đối xử với người khác,

You have to be able to remember what you've done.

có khả năng nhớ được mình đã làm gì,

You have to stand up in the moment to do that.

nhận thức hành vi nào đang xảy ra,

Then you have to update your model based on the signals coming back,

và cập nhật nhận thức hợp với tình huống mới

and you have to do something that is interesting,

và bạn phải có hành vi thú vị như thế này:

which is you have to do a kind of depth of thought assay.

bạn phải có khả năng phân tích ý nghĩ sâu.

That is, you have to decide what that other person expects of you.

Tức là, bạn có thể đoán người kia mong đợi điều gì ở bạn,

You have to send signals to manage your image in their mind.

và bạn phản ứng bằng hành vi lên hình ảnh bạn trong họ.

Like a job interview. You sit across the desk from somebody,

Như phỏng vấn xin việc vậy. Bạn ngồi đối diện sếp,

they have some prior image of you,

ông ta có ấn tượng nào đó về bạn trong đầu,

you send signals across the desk to move their image

bạn hành động để xử lý hình ảnh đó của bạn

of you from one place to a place where you want it to be.

trong đầu sếp thành ra hình ảnh bạn muốn có.

We're so good at this we don't really even notice it.

Chúng ta không nhận ra là ta rất giỏi xử lý hành vi.

These kinds of probes exploit it. Okay?

Và các cuộc thử nghiệm tận dụng phần "không nhận ra" này.

In doing this, what we've discovered is that humans

Qua thử nghiệm, chúng tôi nhận thấy

are literal canaries in social exchanges.

trong giao tiếp xã hội, con người như chim bạch yến.

Canaries used to be used as kind of biosensors in mines.

Chim bạch yến hay được dùng để nhận biết hoá chất trong hầm mỏ.

When methane built up, or carbon dioxide built up,

Nếu chất mêtan hoặc cácbon tăng lên,

or oxygen was diminished, the birds would swoon

hoặc ôxy giảm, bọn chim sẽ bất tỉnh trước người.

before people would -- so it acted as an early warning system:

Chúng là hệ thống báo động sớm.

Hey, get out of the mine. Things aren't going so well.

"Này, ra khỏi hầm mỏ đi. Tình hình nguy hiểm lắm."

People come to the table, and even these very blunt,

Một số trò chơi có thể rất thô,

staged social interactions, and they, and there's just

có khi chỉ là người này trao đổi số với người kia,

numbers going back and forth between the people,

nhưng người tham gia thử nghiệm

and they bring enormous sensitivities to it.

vẫn xử trí nhạy cảm như tình huống thật.

So we realized we could exploit this, and in fact,

Chúng tôi tận dụng điều này triệt để,

as we've done that, and we've done this now in

và đã tận dụng với

many thousands of people, I think on the order of

hàng ngàn người, có lẽ là

five or six thousand. We actually, to make this

khoảng năm, sáu nghìn người.

Để là thử nghiệm sinh học thật sự cần nhiều hơn thế,

a biological probe, need bigger numbers than that,

remarkably so. But anyway,

nhiều hơn thế nhiều lần.

Nhưng chúng tôi cũng nhận ra những điểm nổi bật,

patterns have emerged, and we've been able to take

those patterns, convert them into mathematical models,

chuyển hoá chúng thành mô thức toán,

and use those mathematical models to gain new insights

và giải mã các mô thức để

into these exchanges. Okay, so what?

rút ra kết luận về trao đổi hành vi xã hội,

Well, the so what is, that's a really nice behavioral measure,

từ đó tìm ra cách định giá hành vi

the economic games bring to us notions of optimal play.

mà các trò chơi kinh tế đem lại hiệu quả nhận thức.

We can compute that during the game.

Chúng tôi có thể đo lường hành vi trong trò chơi,

And we can use that to sort of carve up the behavior.

Chúng tôi dùng số liệu đó để kết luận về hành vi chung.

Here's the cool thing. Six or seven years ago,

Điều này mới tuyệt. Sáu, bảy năm trước, chúng tôi

we developed a team. It was at the time in Houston, Texas.

tập hợp một nhóm tại Houston, Texas.

It's now in Virginia and London. And we built software

Giờ nhóm lan đến bang Virginia và London.

Chúng tôi viết phần mềm để nối thiết bị cộng hưởng từ trường

that'll link functional magnetic resonance imaging devices

up over the Internet. I guess we've done up to six machines

lên Internet. Chúng tôi có thể đưa một lần 6 máy,

at a time, but let's just focus on two.

hiện tại chúng tôi tập trung 2 máy.

So it synchronizes machines anywhere in the world.

Phần mềm sẽ chạy đồng thời các máy trên thế giới.

We synchronize the machines, set them into these

Khi cho chạy các máy này và gắn với

staged social interactions, and we eavesdrop on both

các trò chơi giao tiếp, chúng tôi có thể

of the interacting brains. So for the first time,

nghe lỏm hoạt động của hai bộ não.

we don't have to look at just averages over single individuals,

Thế là lần đầu tiên chúng tôi không phải tính trung bình mỗi bộ não

or have individuals playing computers, or try to make

hay mỗi lẫn gắn một người vào máy nữa.

inferences that way. We can study individual dyads.

Chúng tôi có thể nghiên cứu hẳn một cặp,

We can study the way that one person interacts with another person,

nghiên cứu người tương tác với người kia,

turn the numbers up, and start to gain new insights

bật công thức toán, là có thể phân tích

into the boundaries of normal cognition,

vượt qua những nhận thức thông thường.

but more importantly, we can put people with

Quan trọng hơn là, chúng tôi có thể

classically defined mental illnesses, or brain damage,

đưa người có vấn đề tâm lý hoặc tổn thương não

into these social interactions, and use these as probes of that.

vào các tương tác xã hội thế này để nghiên cứu.

So we've started this effort. We've made a few hits,

Chúng tôi đã nỗ lực nghiên cứu như thế

a few, I think, embryonic discoveries.

và cũng đạt được vài thành công về não phôi thai.

We think there's a future to this. But it's our way

Thành công đó rất có tương lai.

of going in and redefining, with a new lexicon,

Nhưng điều chúng tôi làm là chúng tôi

a mathematical one actually, as opposed to the standard

đã mang đến định nghĩa mới bằng toán học,

ways that we think about mental illness,

khác với cách nghiên cứu bệnh tâm thần thông thường,

characterizing these diseases, by using the people

nhận diện đặc điểm bệnh qua việc

as birds in the exchanges. That is, we exploit the fact

nghiên cứu hành vi người bằng máy.

that the healthy partner, playing somebody with major depression,

Chúng tôi tận dụng cặp vợ chồng trong đó có một người bị trầm cảm,

or playing somebody with autism spectrum disorder,

hoặc mắc chứng chứng tự kỷ ở mức độ nào đó,

or playing somebody with attention deficit hyperactivity disorder,

hoặc mắc chứng tăng động rối loạn tập trung.

we use that as a kind of biosensor, and then we use

Họ là những chú chim bạch yến,

computer programs to model that person, and it gives us

phục vụ thử nghiệm khoa học bằng phương pháp

a kind of assay of this.

toán học trên máy tính.

Early days, and we're just beginning, we're setting up sites

Những ngày đầu, chúng tôi chia nhóm

around the world. Here are a few of our collaborating sites.

nghiên cứu ra khắp thế giới, như nhóm này.

The hub, ironically enough,

Điểm tập trung không có gì lạ

is centered in little Roanoke, Virginia.

là ở Roanoke, bang Virginia.

There's another hub in London, now, and the rest

Có điểm nữa ở London, các nơi khác đang được sắp xếp.

are getting set up. We hope to give the data away

Mong tôi là chúng tôi sẽ sớm đưa được dữ liệu lên mạng.

at some stage. That's a complicated issue

Có nhiều vấn đề phức tạp

about making it available to the rest of the world.

trong việc công bố rộng rãi các dữ liệu này.

But we're also studying just a small part

Chúng tôi cũng nghiên cứu một phần nhỏ

of what makes us interesting as human beings, and so

điều thú vị ở con người nói chung nữa,

I would invite other people who are interested in this

cho nên chúng tôi mời cả người hứng thú

to ask us for the software, or even for guidance

tìm hiểu về phần mềm đó, cũng như hướng dẫn

on how to move forward with that.

để phát triển phần mềm tốt hơn.

Let me leave you with one thought in closing.

Tôi sẽ kết thúc bài nói bằng luận điểm như sau.

The interesting thing about studying cognition

Điều hay trong việc nghiên cứu hành vi nhận thức là

has been that we've been limited, in a way.

dù chúng tôi bị hạn chế về thiết bị

We just haven't had the tools to look at interacting brains

nên chưa theo dõi được nhiều bộ não cùng một lúc,

simultaneously.

The fact is, though, that even when we're alone,

Sự thật là

cả khi một mình,

we're a profoundly social creature. We're not a solitary mind

ta vẫn hoàn toàn là nhân tố xã hội. TInh thần chúng ta không đơn độc,

built out of properties that kept it alive in the world

mà được tạo nên từ các nhân tố gắn liền

independent of other people. In fact, our minds

sự sống với xã hội. Tinh thần của chúng ta

depend on other people. They depend on other people,

liên quan mật thiết đến người khác,

and they're expressed in other people,

thể hiện thông qua người khác.

so the notion of who you are, you often don't know

Vì vậy bạn thường không nhận ra

who you are until you see yourself in interaction with people

con người mình cho đến khi bạn nhìn nhận bản thân

that are close to you, people that are enemies of you,

trong tương tác với người thân, với kẻ thù,

people that are agnostic to you.

người đối lập với bạn.

So this is the first sort of step into using that insight

Phần mềm dữ liệu của chúng tôi là bước đầu

into what makes us human beings, turning it into a tool,

soi sáng điều tạo nên con người, biến nó thành công cụ

and trying to gain new insights into mental illness.

tìm hiểu về bệnh tâm thần.

Thanks for having me. (Applause)

Cảm ơn các bạn đã lắng nghe. (Vỗ tay)

(Applause)

(Vỗ tay)