Ilona Szabó de Carvalho: 4 lessons I learned from taking a stand against drugs and gun violence

Translator: Duy Lê Reviewer: Nguyen Huu Nam

About 12 years ago,

Khoảng 12 năm trước,

I gave up my career in banking

tôi nghỉ việc ở ngân hàng,

to try to make the world a safer place.

để làm cho thế giới trở thành một nơi an toàn hơn.

This involved a journey into national and global advocacy

Đó là hành trình tìm kiếm sự ủng hộ trong nước và quốc tế,

and meeting some of the most extraordinary people in the world.

và gặp gỡ những người phi thường trên thế giới.

In the process, I became a civil society diplomat.

Trong quá trình đó, tôi đã trở thành đại sứ xã hội dân sự.

Civil society diplomats do three things:

Đại sứ xã hội dân sự làm ba việc:

They voice the concerns of the people,

Họ bày tỏ mối quan tâm của người dân

are not pinned down by national interests,

không bị lợi ích quốc gia chèn ép

and influence change through citizen networks,

và tác động đến sự thay đổi thông qua mạng lưới công dân

not only state ones.

chứ không chỉ nói suông.

And if you want to change the world, we need more of them.

Và để thay đổi thế giới, chúng ta cần những con người như vậy.

But many people still ask,

Nhiều người hỏi,

"Can civil society really make a big difference?

Xã hội dân sự có làm nên sự khác biệt lớn lao không?

Can citizens influence and shape national and global policy?"

Người dân có thể chi phối và định hình chính sách quốc gia và chính sách toàn cầu không?

I never thought I would ask myself these questions,

Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng tôi sẽ tự hỏi mình như thế,

but here I am to share some lessons

nhưng giờ tôi đến đây để chia sẻ những bài học kinh nghiệm

about two powerful civil society movements that I've been involved in.

về hai cuộc vận động xã hội dân sự quan trọng mà tôi đã tham gia.

They are in issues that I'm passionate about:

Đó là những vấn đề mà tôi quan tâm đến:

gun control and drug policy.

quản lý súng và chính sách ma túy.

And these are issues that matter here.

Và đó là những vấn đề quan trọng.

Latin America is ground zero for both of them.

Mỹ La tinh là nơi khởi điểm của cả hai vấn đề đó.

For example, Brazil --

Brazil là một thí dụ.

this beautiful country hosting TEDGlobal has the world's ugliest record.

Quốc gia đăng cai tổ chức TEDGlobal xinh đẹp này nắm giữ kỉ lục tệ hại nhất.

We are the number one champion in homicidal violence.

Chúng ta là nhà vô địch trong các vụ bạo loạn giết người.

One in every 10 people killed around the world is a Brazilian.

Trên thế giới, cứ 10 người bị giết thì có 1 người là người Brazil.

This translates into over 56,000 people

Điều này cho thấy hơn 56,000 người

dying violently each year.

chết một cách tàn bạo hằng năm.

Most of them are young, black boys dying by guns.

Hầu hết là người trẻ, da đen, bị bắn chết.

Brazil is also one of the world's largest consumers of drugs,

Brazil cũng là một trong những quốc gia tiêu thụ ma túy nhiều nhất,

and the War on Drugs has been especially painful here.

và cuộc chiến chống ma túy rất đau thương.

Around 50 percent of the homicides in the streets in Brazil

Khoảng 50 phần trăm những vụ giết người trên đường phố Brazil

are related to the War on Drugs.

có liên quan tới cuộc chiến chống ma túy.

The same is true for about 25 percent of people in jail.

Tương tự với 25 % tù nhân.

And it's not just Brazil that is affected by the twin problems of guns and drugs.

Không chỉ Brazil mới bị ảnh hưởng từ cặp đôi súng và ma túy.

Virtually every country and city across Central and South America is in trouble.

Hầu hết các thành phố, quốc gia dọc từ Trung Phi tới Nam Phi đều gặp vấn đề này.

Latin America has nine percent of the world's population,

Mỹ La tinh chiếm 9 phần trăm dân số thế giới,

but 25 percent of its global violent deaths.

nhưng chiếm 25 phần trăm trong số những cái chết tàn bạo.

These are not problems we can run away from.

Đó không phải là vấn đề chúng ta có thể trốn tránh.

I certainly could not.

Tôi không thể chạy trốn.

So the first campaign I got involved with started here in 2003

Chiến dịch đầu tiên tôi tham gia bắt đầu tại đây vào năm 2003

to change Brazil's gun law

để thay đổi chính sách quản lý súng ở Brazil

and to create a program to buy back weapons.

và tổ chức chương trình mua lại vũ khí.

In just a few years,

Chỉ trong vài năm,

we not only changed national legislation

chúng tôi không chỉ thay đổi luật pháp quốc gia

that made it much more difficult for civilians to buy a gun,

làm cho người dân khó có thể sở hữu súng hơn,

but we collected and destroyed almost half a million weapons.

mà còn thu gom và tiêu hủy gần nửa triệu vũ khí.

This was one of the biggest buyback programs in history --

Đó là chương trình thu mua lớn nhất trong lịch sử.

(Applause) --

(Tiếng vỗ tay)

but we also suffered some setbacks.

nhưng chúng tôi cũng đã trải qua vài thất bại.

We lost a referendum to ban gun sales to civilians in 2005.

Chúng tôi đã thua ở cuộc trưng cầu dân ý về cấm mua bán súng cho người dân năm 2005.

The second initiative was also home-grown,

Sáng kiến thứ hai vốn cũng chỉ mang tính quốc gia,

but is today a global movement to reform the international drug control regime.

nhưng hiện nay nó là cuộc vận động toàn cầu để sửa đổi hệ thống kiểm soát ma túy quốc tế.

I am the executive coordinator

Tôi là điều phối viên

of something called the Global Commission on Drug Policy.

của một tổ chức được gọi là Ủy ban Toàn cầu về Chính sách Ma túy.

The commission is a high-level group

Đây là một tổ chức cấp cao

of global leaders brought together to identify more humane

của những người lãnh đạo toàn cầu làm việc với nhau để đưa ra

and effective approaches to the issue of drugs.

các cách tiếp cận nhân đạo và hiệu quả hơn đối với vấn đề về ma túy

Since we started in 2008, the taboo on drugs is broken.

Từ khi chúng tôi bắt đầu vào năm 2008, vấn nạn ma túy đã bị phá vỡ.

Across the Americas, from the US and Mexico to Colombia and Uruguay,

Xuyên suốt châu Mỹ, từ Hoa Kỳ và Mexico đến Colombia và Uruguay,

change is in the air.

sự thay đổi đã gần kề.

But rather than tell you the whole story about these two movements,

Nhưng thay vì kể cho các bạn cả câu chuyện về hai cuộc vận động này,

I just want to share with you four key insights.

tôi chỉ muốn nói về bốn điều cốt yếu nhất.

I call them lessons to change the world.

Tôi gọi chúng là những bài học để thay đổi thế giới.

There are certainly many more,

Hẳn nhiên là còn nhiều điều nữa,

but these are the ones that stand out to me.

nhưng đây là những điều nổi bật nhất đối với tôi.

So the first lesson is:

Bài học đầu tiên là:

Change and control the narrative.

thay đổi và kiểm soát câu chuyện.

It may seem obvious,

Nó có vẻ rất rõ ràng,

but a key ingredient to civil society diplomacy

nhưng một điều quan trọng trong việc ngoại giao với công dân

is first changing and then controlling the narrative.

là trước tiên phải thay đổi sau đó kiểm soát câu chuyện.

This is something that veteran politicians understand,

Đây là điều mà những chính trị gia kỳ cựu hiểu rõ,

but that civil society groups generally do not do very well.

nhưng những tổ chức nhân dân thường không nắm rõ điều này.

In the case of drug policy,

Trong trường hợp của chính sách ma túy,

our biggest success has been to change the discussion

thành công lớn nhất của chúng tôi là đã hướng được cuộc bàn luận

away from prosecuting a War on Drugs

khỏi việc tiến hành một cuộc chiến chống ma túy

to putting people's health and safety first.

đến đưa sức khỏe và sự an toàn của người dân lên hàng đầu.

In a cutting-edge report we just launched in New York,

Trong một bản báo cáo ngắn gọn chúng tôi vừa đưa ra ở New York,

we also showed that the groups benefiting most from this $320 billion market

chúng tôi cũng chỉ ra những thành phần được lợi nhiều nhất từ thị trường 320 tỉ đô này

are criminal gangs and cartels.

là những băng đảng tội phạm và buôn lậu ma túy.

So in order to undermine the power and profit of these groups,

Để làm giảm đi sức mạnh và lợi nhuận của các băng nhóm này,

we need to change the conversation.

chúng ta cần thay đổi cách nhìn.

We need to make illegal drugs legal.

Chúng ta phải hợp pháp hóa những loại thuốc bị cấm.

But before I get you too excited,

Nhưng trước khi tôi khiến các bạn quá phấn khích,

I don't mean drugs should be a free-for-all.

tôi không nói là nên để ma túy thành miễn phí cho tất cả.

What I'm talking about, and what the Global Commission advocates for

Điều mà tôi muốn nói đến, và cũng chính là điều mà Ủy ban Toàn cầu đang đấu tranh cho,

is creating a highly regulated market,

là tạo nên một thị trường được kiểm soát chặt chẽ,

where different drugs would have different degrees of regulation.

nơi mà những loại ma túy khác nhau sẽ chịu những qui định kiểm soát khác nhau.

As for gun control, we were successful in changing,

Đối với việc quản lý súng, chúng tôi đã thành công trong việc thay đổi,

but not so much in controlling, the narrative.

nhưng thất bại trong việc kiểm soát câu chuyện.

And this brings me to my next lesson:

Và nó đưa tôi đến bài học thứ hai:

Never underestimate your opponents.

Không bao giờ coi nhẹ đối thủ của bạn.

If you want to succeed in changing the world,

Nếu bạn muốn thay đổi thế giới,

you need to know who you're up against.

bạn cần biết bạn đang chống lại ai.

You need to learn their motivations and points of view.

Bạn cần phải hiểu được động cơ và góc nhìn của họ.

In the case of gun control,

Đối với việc kiểm soát súng đạn,

we really underestimated our opponents.

chúng tôi thật sự đã quá xem nhẹ đối thủ.

After a very successful gun-collection program,

Sau một cuộc thu hồi súng thành công,

we were elated.

chúng tôi đã rất phấn khởi.

We had support from 80 percent of Brazilians,

Chúng tôi có được sự ủng hộ từ 80 phần trăm dân số Brazil,

and thought that this could help us win the referendum

và nghĩ rằng điều này sẽ giúp chúng tôi thắng trong cuộc trưng cầu dân ý

to ban gun sales to civilians.

để cấm việc mua bán súng cho người dân.

But we were dead wrong.

Nhưng chúng tôi đã sai.

During a televised 20-day public debate,

Trong buổi tranh luận công khai kéo dài 20 ngày trên truyền hình,

our opponent used our own arguments against us.

phe đối thủ đã dùng chính lý lẽ của chúng tôi để chống lại chúng tôi.

We ended up losing the popular vote.

Chúng tôi đã thua trong cuộc bỏ phiếu.

It was really terrible.

Nó thật sự rất tồi tệ.

The National Rifle Association -- yes, the American NRA --

Hiệp hội Súng trường Quốc gia, vâng, Hiệp hội NRA của Hoa Kỳ

came to Brazil.

đã đến Brazil.

They inundated our campaign with their propaganda,

Họ đã nhấn chìm chiến dịch của chúng tôi bằng lời tuyên truyền của họ,

that as you know,

điều mà như các bạn đã biết

links the right to own guns to ideas of freedom and democracy.

gắn quyền sở hữu súng với quyền tự do và dân chủ.

They simply threw everything at us.

Họ đơn giản là dùng mọi thứ để chống lại chúng tôi.

They used our national flag,

Họ dùng quốc kỳ của chúng tôi,

our independence anthem.

quốc ca của chúng tôi.

They invoked women's rights

Họ khơi dậy quyền phụ nữ

and misused images of Mandela, Tiananmen Square, and even Hitler.

và lạm dụng hình ảnh của Mandela quảng trường Tiananmen, và cả Hitler.

They won by playing with people's fears.

Họ thắng bằng cách chơi đùa với nỗi sợ của con người.

In fact, guns were almost completely ignored in their campaign.

Thực ra, súng đạn đã gần như bị bỏ lơ trong chiến dịch của họ.

Their focus was on individual rights.

Họ tập trung vào lợi ích của cá nhân.

But I ask you,

Nhưng để tôi hỏi bạn,

which right is more important,

điều nào quan trọng hơn,

the right to life

quyền được sống,

or the right to have a gun that takes life away?

hay quyền được sở hữu một cây súng để tước đi cuộc sống?

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

We thought people would vote in defense of life,

Chúng tôi đã nghĩ là mọi người sẽ bỏ phiếu để bảo vệ cuộc sống của mình,

but in a country with a recent past of military dictatorship,

nhưng trong một đất nước vừa đây còn nằm dưới chế độ quân sự độc tài,

the anti-government message of our opponents resonated,

thì những lời lẽ kêu gọi chống chính phủ của phe đối thủ đã được hưởng ứng,

and we were not prepared to respond.

và chúng tôi đã không được chuẩn bị sẵn sàng để đáp trả.

Lesson learned.

Chúng tôi đã học được một bài học.

We've been more successful in the case of drug policy.

Chúng tôi thành công hơn với các chính sách về ma túy.

If you asked most people 10 years ago if an end to the War on Drugs was possible,

10 năm trước nếu bạn hỏi mọi người liệu Cuộc chiến chống ma túy có thể kết thúc,

they would have laughed.

họ có lẽ sẽ cười.

After all, there are huge military police prisons

Dù sao thì cũng có một lượng lớn nhà tù quân đội

and financial establishments benefiting from this war.

và cơ sở tài chính được lợi từ cuộc chiến này.

But today, the international drug control regime is starting to crumble.

Nhưng hôm nay, chế độ quản lý ma túy thế giới đang bắt đầu đổ vỡ.

Governments and civil societies are experimenting with new approaches.

Chính phủ và người dân đang thử nghiệm các cách tiếp cận mới.

The Global Commission on Drug Policy

Ủy ban Toàn cầu về Chính sách Ma túy

really knew its opposition,

hiểu rõ những chống đối,

and rather than fighting them,

và thay vì chống lại những điều đó,

our chair -- former Brazilian President Fernando Henrique Cardoso --

người đứng đầu của chúng tôi, cựu Tổng thống Brazil Fernando Henrique Cardoso

reached out to leaders from across the political spectrum,

tiếp cận với những nhà lãnh đạo trên mọi phương diện chính trị,

from liberals to conservatives.

từ Đảng Tự do đến Đảng Bảo thủ.

This high level group agreed to honestly discuss

Nhóm chức trách cấp cao này đồng ý bàn luận một cách chân thành

the merits and flaws of drug policies.

về những điều tốt cũng như hạn chế của các chinh sách ma túy

It was this reasoned, informed and strategic discussion

Chính cuộc thảo luận hợp tình hợp lý và mang tính chiến lược này

that revealed the sad truth about the War on Drugs.

đã vạch trần những sự thật đau buồn về Cuộc chiến chống Ma túy.

The War on Drugs has simply failed across every metric.

Cuộc Chiến chống Ma Túy về cơ bản đã thất bại trên mọi mặt.

Drugs are cheaper and more available than ever,

Ma túy đã rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn hơn bao giờ hết,

and consumption has risen globally.

và mức tiêu thụ đang gia tăng trên toàn thế giới.

But even worse,

Nhưng còn tệ hơn nữa là

it also generated massive negative unintended consequences.

nó còn sinh ra rất nhiều hệ quả tiêu cực to lớn không ai ngờ tới.

It is true that some people have made these arguments before,

Đúng là có nhiều người đã đưa ra những luận điểm này trước đây,

but we've made a difference

nhưng chúng tôi đã tạo nên sự khác biệt

by anticipating the arguments of our opponents

bằng việc tiên liệu trước những tranh cãi của phe đối lập,

and by leveraging powerful voices

và bằng việc tác động đến những người có tiếng nói,

that a few years ago would probably have resisted change.

mà một vài năm trước đây có lẽ sẽ từ chối sự thay đổi.

Third lesson: Use data to drive your argument.

Bài học thứ ba: Sử dụng số liệu để dẫn dắt cho luận điểm của bạn.

Guns and drugs are emotive issues,

Súng đạn và ma túy là những vấn đề nhạy cảm,

and as we've painfully learned in the gun referendum campaign in Brazil,

và như chúng tôi đã học được từ chiến dịch trưng cầu dân ý ở Brazil một cách đau đớn,

sometimes it's impossible to cut through the emotions

đôi khi ta không thể bỏ qua những cảm xúc

and get to the facts.

và đi thẳng tới sự thật.

But this doesn't mean that we shouldn't try.

Tuy nhiên nó không có nghĩa là chúng ta không nên thử.

Until quite recently,

Cho tới gần đây,

we simply didn't know how many Brazilians were killed by guns.

chúng tôi đã không biết bao nhiêu người Brazil bị giết bởi súng.

Amazingly, it was a local soap opera called "Mulheres Apaixonadas" --

Ngạc nhiên thay, chính một vở kịch nhiều kì tên là "Mulheres Apaixonadas"

or "Women in Love" --

hay "Người phụ nữ khi yêu"

that kicked off Brazil's national gun control campaign.

đã kích động chiến dịch quốc gia nhằm kiểm soát súng đạn ở Brazil.

In one highly viewed episode,

Trong một tập có tỉ suất xem đài cao,

a soap opera lead actress was killed by a stray bullet.

nữ diễn viên chính của vở kịch nhiều kỳ đã bị giết bởi một viên đạn lạc.

Brazilian grannies and housewives were outraged,

Những người bà, người vợ ở Brazil đã hết sức phẫn nộ,

and in a case of art imitating life,

và trong hoàn cảnh nghệ thuật phản ảnh cuộc sống,

this episode also included footage of a real gun control march

tập phim này có chứa một cảnh phim về một cuộc diễu hành đòi kiểm soát súng

that we had organized right here,

mà chúng tôi đã tổ chức ngay tại đây,

outside in Copacabana Beach.

ngoài kia tại bãi biển Copacabana.

The televised death and march had a huge impact on public opinion.

Cái chết và cuộc diễu hành trên phim đã có sức ảnh hưởng to lớn lên đại chúng.

Within weeks, our national congress approved the disarmament bill

Trong vài tuần, Quốc hội đã thông qua dự luật giảm quân bị

that had been languishing for years.

vốn đã bị coi nhẹ trong nhiều năm.

We were then able to mobilize data

Chúng tôi đã có thể huy động dữ liệu

to show the successful outcomes of the change in the law

để chỉ ra sự thành công trong việc thay đổi luật pháp

and gun collection program.

và chương trình thu gom súng đạn.

Here is what I mean:

Điều tôi muốn nói là:

We could prove that in just one year,

Chúng tôi có thể chứng minh chỉ trong một năm,

we saved more than 5,000 lives.

chúng tôi đã cứu hơn 5000 mạng sống.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

And in the case of drugs,

Và trong trường hợp của ma túy,

in order to undermine this fear and prejudice that surrounds the issue,

để làm suy yếu đi những nỗi sợ và thành kiến quah vấn đề này,

we managed to gather and present data that shows that today's drug policies

chúng tôi đã thu thập được những thông tin cho thấy các chính sách về ma túy hiện nay

cause much more harm than drug use per se,

gây nhiều tác hại hơn là bản thân việc dùng thuốc,

and people are starting to get it.

và mọi người đang dần hiểu được điều đó.

My fourth insight is:

Ý thứ tư của tôi là:

Don't be afraid to bring together odd bedfellows.

Đừng ngại ngùng mang đến những đồng minh kì lạ.

What we've learned in Brazil --

Điều chúng tôi học được ở Brazil

and this doesn't only apply to my country --

và nó không chỉ áp dụng cho riêng nước tôi

is the importance of bringing diverse and eclectic folks together.

là tầm quan trọng của việc mang những người thật đa dạng phong phú đến với nhau.

If you want to change the world,

Nếu bạn muốn thay đổi thế giới,

it helps to have a good cross-section of society on your side.

việc có những người tốt ở bên cạnh sẽ giúp bạn.

In both the case of guns and drugs,

Cho cả hai vấn đề về súng và ma túy,

we brought together a wonderful mix of people.

chúng tôi có một tập hợp những con người tuyệt vời.

We mobilized the elite and got huge support from the media.

Chúng tôi huy động những người ưu tú và nhận được sự hỗ trợ to lớn của truyền thông.

We gathered the victims, human rights champions, cultural icons.

Chúng tôi tập hợp những nạn nhân, những nhà nhân quyền, những biểu tượng văn hóa.

We also assembled the professional classes --

Chúng tôi cũng có những con người chuyên nghiệp,

doctors, lawyers, academia and more.

bác sĩ, luật sư, những nhà giáo dục và hơn thế nữa.

What I've learned over the last years

Điều tôi học được qua nhiều năm nay

is that you need coalitions of the willing and of the unwilling to make change.

là ta cần sự kết hợp giữa sự quyết tâm và sự phản đối để thay đổi.

In the case of drugs,

Trong trường hợp ma túy,

we needed libertarians, anti-prohibitionists, legalizers,

chúng tôi cần những người chủ nghĩa tự do người phản đối, người hợp pháp hóa

and liberal politicians.

và những chính trị gia Đảng Tự Do.

They may not agree on everything;

Họ có thể không đồng ý với mọi việc,

in fact, they disagree on almost everything.

trên thực tế, họ bất đồng trong hầu hết mọi vấn đề,

But the legitimacy of the campaign is based on their diverse points of view.

nhưng tính hợp pháp của chiến dịch dựa trên nhiều góc nhìn khác nhau.

Over a decade ago,

Hơn một thập kỷ trước,

I had a comfortable future working for an investment bank.

tôi có một tương lai thoải mái khi làm việc trong một ngân hàng đầu tư.

I was as far removed from the world of civil society diplomacy

Tôi xa cách thế giới xã hội dân sự như một điều tự nhiên.

as you can imagine.

Như bạn có thể tưởng tượng

But I took a chance.

Nhưng tôi đã thay đổi.

I changed course,

Tôi chọn hướng đi mới,

and on the way, I helped to create social movements

và trên đường đi, tôi giúp tạo nên những làn sóng xã hội

that I believe have made some parts of the world safer.

mà tôi tin đã phần nào giúp thế giới an toàn hơn.

Each and every one of us has the power to change the world.

Mỗi chúng ta đều có khả năng thay đổi thế giới.

No matter what the issue, and no matter how hard the fight,

Cho dù vấn đề là gì, và cho dù nó có khó khăn đến đâu,

civil society is central to the blueprint for change.

xã hội dân sự là trung tâm của nến móng cho sự thay đội.

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)