Ilona Szabó de Carvalho: 4 lessons I learned from taking a stand against drugs and gun violence

Tłumaczenie: Kacper Borowiecki Korekta: Krystyna Wasilewska

About 12 years ago,

Jakieś 12 lat temu porzuciłam karierę w bankowości,

I gave up my career in banking

to try to make the world a safer place.

żeby uczynić świat bezpieczniejszym.

This involved a journey into national and global advocacy

Wiązało się to z wejściem w krajowe i światowe rzecznictwo

and meeting some of the most extraordinary people in the world.

i spotkaniem niektórych z najbardziej niezwykłych ludzi na Ziemi.

In the process, I became a civil society diplomat.

Dzięki temu stałam się dyplomatą społeczeństwa obywatelskiego.

Civil society diplomats do three things:

Taki dyplomata robi trzy rzeczy.

They voice the concerns of the people,

Głośno mówi o obawach ludzi,

are not pinned down by national interests,

nie jest przyparty do muru przez interesy państwa

and influence change through citizen networks,

i wpływa na zmiany poprzez sieci łączące obywateli,

not only state ones.

nie tylko te rządowe.

And if you want to change the world, we need more of them.

A jeśli chcesz zmienić świat, cały czas potrzeba nas więcej.

But many people still ask,

Wiele ludzi wciąż pyta:

"Can civil society really make a big difference?

"Czy społeczeństwo obywatelskie naprawdę robi dużą różnicę?".

Can citizens influence and shape national and global policy?"

"Czy obywatele mogą wpływać na politykę państwową i międzynarodową

i ją kształtować?".

Nigdy nie myślałam, że będę sobie zadawać te pytania,

I never thought I would ask myself these questions,

but here I am to share some lessons

ale jestem tutaj, żeby podzielić się doświadczeniami

about two powerful civil society movements that I've been involved in.

dwóch silnych ruchów obywatelskich, w których uczestniczyłam.

They are in issues that I'm passionate about:

Działają w sprawach, które mnie fascynują:

gun control and drug policy.

w kontroli posiadania broni i polityce narkotykowej.

And these are issues that matter here.

To są sprawy, które są ważne tutaj, w Ameryce Łacińskiej,

Latin America is ground zero for both of them.

która jest początkiem ich obu.

For example, Brazil --

Na przykład Brazylia.

this beautiful country hosting TEDGlobal has the world's ugliest record.

Ten piękny kraj goszczący TEDGlobal

bije jeden z najbardziej niechlubnych rekordów.

We are the number one champion in homicidal violence.

Jesteśmy numerem jeden, jeżeli chodzi o morderstwa.

One in every 10 people killed around the world is a Brazilian.

Jedna na dziesięć osób zabijanych na całym świecie to Brazylijczyk.

This translates into over 56,000 people

Można to przeliczyć na ponad 56 tysięcy ludzi,

dying violently each year.

którzy giną każdego roku.

Most of them are young, black boys dying by guns.

Większość z nich to padający od kul młodzi, czarni chłopcy.

Brazil is also one of the world's largest consumers of drugs,

Brazylia jest też jednym z największych na świecie konsumentów narkotyków,

and the War on Drugs has been especially painful here.

a wojna z narkotykami jest tutaj najbardziej bolesna.

Around 50 percent of the homicides in the streets in Brazil

Około 50 procent zabójstw dokonywanych na ulicach Brazylii

are related to the War on Drugs.

ma związek z narkotykami.

The same is true for about 25 percent of people in jail.

To samo dotyczy około 25 procent brazylijskich więźniów.

And it's not just Brazil that is affected by the twin problems of guns and drugs.

Ale nie tylko Brazylię dotknęły powiązane problemy broni i narkotyków.

Virtually every country and city across Central and South America is in trouble.

Zmaga się z tym praktycznie każde państwo i miasto

Ameryki Centralnej i Południowej.

Latin America has nine percent of the world's population,

Ameryka Łacińska to dziewięć procent światowej populacji,

but 25 percent of its global violent deaths.

i 25 procent liczby gwałtownych śmierci na świecie.

These are not problems we can run away from.

To nie są problemy, od których można uciec.

I certainly could not.

Ja na pewno nie mogłam.

So the first campaign I got involved with started here in 2003

Pierwsza kampania, w której brałam udział, rozpoczęła się w 2003 roku i miała na celu

zmianę brazylijskiego prawa dotyczącego broni

to change Brazil's gun law

and to create a program to buy back weapons.

i stworzenie programu odkupywania jej.

In just a few years,

W ciągu kilku lat nie tylko zmieniliśmy krajowe ustawodawstwo,

we not only changed national legislation

that made it much more difficult for civilians to buy a gun,

które spowodowało, że zakup broni przez cywilów był trudniejszy,

but we collected and destroyed almost half a million weapons.

ale także zebraliśmy i zniszczyliśmy około pół miliona sztuk broni.

This was one of the biggest buyback programs in history --

Była to jedna z największych akcji odkupu w historii.

(Applause) --

(Brawa)

but we also suffered some setbacks.

Ale ponieśliśmy też kilka porażek.

We lost a referendum to ban gun sales to civilians in 2005.

W 2005 roku przegraliśmy referendum dotyczące zakazu sprzedaży broni cywilom.

The second initiative was also home-grown,

Druga inicjatywa także była oddolna,

but is today a global movement to reform the international drug control regime.

a teraz jest światowym ruchem reformującym międzynarodowy reżim kontroli narkotyków.

I am the executive coordinator

Jestem główną koordynatorką

of something called the Global Commission on Drug Policy.

Światowej Komisji do spraw Polityki Narkotykowej.

The commission is a high-level group

Ta komisja to grupa wysokiego szczebla,

of global leaders brought together to identify more humane

złożona ze światowych liderów, którzy współpracują, żeby znaleźć

and effective approaches to the issue of drugs.

bardziej humanitarne i skuteczne rozwiązania w kwestii narkotyków.

Since we started in 2008, the taboo on drugs is broken.

Odkąd zaczęliśmy w 2008 roku, narkotykowe tabu zostało przełamane.

Across the Americas, from the US and Mexico to Colombia and Uruguay,

W obu Amerykach, od USA i Meksyku po Kolumbię i Urugwaj

change is in the air.

zmiana wisi w powietrzu.

But rather than tell you the whole story about these two movements,

Ale bardziej niż opowiadać o tych dwóch ruchach,

I just want to share with you four key insights.

chcę podzielić się czterema głównymi spostrzeżeniami.

I call them lessons to change the world.

Nazywam je "lekcjami zmieniania świata".

There are certainly many more,

Istnieje oczywiście wiele innych, ale to są te dla mnie najważniejsze.

but these are the ones that stand out to me.

So the first lesson is:

Pierwsza zasada brzmi:

Change and control the narrative.

"Zmieniaj i kontroluj narrację".

It may seem obvious,

To może wydawać się oczywiste,

but a key ingredient to civil society diplomacy

ale kluczowym składnikiem dyplomacji społeczeństwa obywatelskiego

is first changing and then controlling the narrative.

jest najpierw zmienianie, a potem kontrola narracji.

This is something that veteran politicians understand,

Jest to coś, co rozumieją doświadczeni politycy,

but that civil society groups generally do not do very well.

ale środowiska obywatelskie zwykle nie radzą sobie z tym zbyt dobrze.

In the case of drug policy,

W przypadku polityki narkotykowej

our biggest success has been to change the discussion

największym sukcesem było zmienienie ścieżki dyskusji

away from prosecuting a War on Drugs

z oskarżania wojny narkotykowej

to putting people's health and safety first.

na skupianie się na ludzkim zdrowiu i bezpieczeństwie.

In a cutting-edge report we just launched in New York,

W nowatorskim raporcie, który właśnie wydaliśmy w Nowym Jorku,

we also showed that the groups benefiting most from this $320 billion market

wykazaliśmy, że największy zysk z tego wartego 320 miliardów dolarów rynku

are criminal gangs and cartels.

mają gangi i kartele narkotykowe.

So in order to undermine the power and profit of these groups,

W celu podważenia wpływów i zysków tych grup

we need to change the conversation.

musimy zmienić narrację.

We need to make illegal drugs legal.

Musimy sprawić, żeby narkotyki były legalne.

But before I get you too excited,

Ale zanim się zbytnio podekscytujecie,

I don't mean drugs should be a free-for-all.

nie mówię, że narkotyki mają być dostępne dla wszystkich.

What I'm talking about, and what the Global Commission advocates for

To, o czym mówię, i co popiera Światowa Komisja,

is creating a highly regulated market,

to stworzenie wysoce uregulowanego rynku,

where different drugs would have different degrees of regulation.

gdzie różne narkotyki miałyby różne stopnie regulacji.

As for gun control, we were successful in changing,

W przypadku broni mamy sukcesy w zmienianiu narracji,

but not so much in controlling, the narrative.

ale już nie w jej kontrolowaniu.

And this brings me to my next lesson:

A to dało mi kolejną lekcję:

Never underestimate your opponents.

"Nigdy nie lekceważ przeciwników".

If you want to succeed in changing the world,

Jeśli chcesz osiągnąć sukces w zmienianiu świata,

you need to know who you're up against.

musisz wiedzieć, z kim się zmagasz.

You need to learn their motivations and points of view.

Musisz nauczyć się ich motywacji i punktu widzenia.

In the case of gun control,

W przypadku broni zlekceważyliśmy przeciwników.

we really underestimated our opponents.

After a very successful gun-collection program,

Po dużym sukcesie programu zbiórki broni

byliśmy upojeni szczęściem.

we were elated.

We had support from 80 percent of Brazilians,

Mieliśmy poparcie 80 procent Brazylijczyków

and thought that this could help us win the referendum

i myśleliśmy, że to pomoże nam wygrać referendum,

to ban gun sales to civilians.

żeby zakazać sprzedaży broni cywilom.

But we were dead wrong.

Byliśmy w błędzie.

During a televised 20-day public debate,

Podczas 20-dniowej telewizyjnej debaty

our opponent used our own arguments against us.

nasz przeciwnik używał naszych argumentów przeciwko nam.

We ended up losing the popular vote.

Skończyło się utratą głosów.

It was really terrible.

To było naprawdę straszne.

The National Rifle Association -- yes, the American NRA --

Narodowe Stowarzyszenie Strzeleckie, amerykańskie NRA,

came to Brazil.

przyjechało do Brazylii.

They inundated our campaign with their propaganda,

Zalali naszą kampanię ich propagandą, która, jak wiadomo,

that as you know,

łączy prawo posiadania broni z ideą wolności i demokracji.

links the right to own guns to ideas of freedom and democracy.

They simply threw everything at us.

Oni po prostu rzucili się na nas.

They used our national flag,

Użyli naszej flagi narodowej,

our independence anthem.

naszego niepodległościowego hymnu.

They invoked women's rights

Odwoływali się do praw kobiet,

and misused images of Mandela, Tiananmen Square, and even Hitler.

nadużywali obrazów Mandeli, Placu Tiananmen, nawet Hitlera.

They won by playing with people's fears.

Wygrali dzięki graniu na ludzkich uczuciach.

In fact, guns were almost completely ignored in their campaign.

Tak naprawdę ich kampania prawie całkowicie pomijała broń.

Their focus was on individual rights.

Skupili się na prawach jednostki.

But I ask you,

Ale pytam was teraz, które prawo jest ważniejsze.

which right is more important,

the right to life

Prawo do życia,

or the right to have a gun that takes life away?

czy do posiadania broni, która życie zabiera?

(Applause)

(Brawa)

We thought people would vote in defense of life,

Myśleliśmy, że ludzie zagłosują w obronie życia,

but in a country with a recent past of military dictatorship,

ale w kraju z nieodległą przeszłością dyktatu wojskowego,

the anti-government message of our opponents resonated,

antyrządowy przekaz naszych przeciwników działał,

and we were not prepared to respond.

a my nie byliśmy przygotowani, żeby na niego odpowiedzieć.

Lesson learned.

Dostaliśmy nauczkę.

We've been more successful in the case of drug policy.

W przypadku narkotyków bardziej się nam udało.

If you asked most people 10 years ago if an end to the War on Drugs was possible,

Ludzie spytani 10 lat temu, czy koniec wojny z narkotykami jest możliwy,

they would have laughed.

odpowiedzieliby śmiechem.

After all, there are huge military police prisons

W końcu istnieją ogromne, wojskowe i policyjne areszty

and financial establishments benefiting from this war.

oraz instytucje finansowe, które czerpią korzyści z tej wojny.

But today, the international drug control regime is starting to crumble.

Dzisiaj jednak międzynarodowy reżim kontroli narkotyków zaczyna się kruszyć.

Governments and civil societies are experimenting with new approaches.

Rządy i społeczeństwa obywatelskie eksperymentują z nowymi sposobami.

The Global Commission on Drug Policy

Światowa Komisja do spraw Polityki Narkotykowej

really knew its opposition,

naprawdę zna swojego przeciwnika i zamiast z nim walczyć,

and rather than fighting them,

our chair -- former Brazilian President Fernando Henrique Cardoso --

nasz prezes, były prezydent Brazylii Henrique Cardoso,

reached out to leaders from across the political spectrum,

dotarł do liderów z całego spektrum politycznego,

from liberals to conservatives.

od liberałów dpo konserwatystów.

This high level group agreed to honestly discuss

Ta grupa wysokiego szczebla zgodziła się szczerze omówić

the merits and flaws of drug policies.

wady i zalety polityki narkotykowej.

It was this reasoned, informed and strategic discussion

Była to rzeczowa, informatywna dyskusja,

that revealed the sad truth about the War on Drugs.

która pokazała nam smutną prawdę o wojnie z narkotykami.

The War on Drugs has simply failed across every metric.

Wojna z narkotykami przegrywała na każdym polu.

Drugs are cheaper and more available than ever,

Narkotyki są tańsze i bardziej dostępne niż kiedykolwiek,

and consumption has risen globally.

a konsumpcja wzrasta lawinowo.

But even worse,

Co gorsza, wywołało to

it also generated massive negative unintended consequences.

mnóstwo niezamierzonych, negatywnych konsekwencji.

It is true that some people have made these arguments before,

To prawda, że takie dyskusje podejmowano już wcześniej,

but we've made a difference

ale my je odmieniliśmy, rozważając argumenty naszych przeciwników

by anticipating the arguments of our opponents

and by leveraging powerful voices

i przekonując wpływowych ludzi,

that a few years ago would probably have resisted change.

którzy kilka lat wcześniej nie poparliby żadnych zmian.

Third lesson: Use data to drive your argument.

Trzecia lekcja: "Użyj danych, żeby poprzeć swój argument".

Guns and drugs are emotive issues,

Broń i narkotyki są pełne emocji,

and as we've painfully learned in the gun referendum campaign in Brazil,

co boleśnie odczuliśmy w kampanii referendalnej w Brazylii.

sometimes it's impossible to cut through the emotions

Czasem niemożliwe jest przebrnięcie przez emocje

and get to the facts.

i dostanie się do faktów.

But this doesn't mean that we shouldn't try.

Ale nie oznacza to, że nie powinniśmy próbować.

Until quite recently,

Do niedawna nie było wiadomo,

we simply didn't know how many Brazilians were killed by guns.

jak wielu Brazylijczyków zginęło od broni.

Amazingly, it was a local soap opera called "Mulheres Apaixonadas" --

Niespodziewanie lokalna opera mydlana, "Mulheres Apaixonadas",

or "Women in Love" --

czyli "Zakochane kobiety",

that kicked off Brazil's national gun control campaign.

odświeżyła w Brazylii kampanię dotyczącą posiadania broni.

In one highly viewed episode,

W jednym z najchętniej oglądanych odcinków

a soap opera lead actress was killed by a stray bullet.

główna bohaterka została zabita przez gang uliczny.

Brazilian grannies and housewives were outraged,

Brazylijskie babcie i panie domu były oburzone,

and in a case of art imitating life,

a żeby odcinek bardziej przypominał rzeczywistość,

this episode also included footage of a real gun control march

odcinek zawierał także zdjęcia

z prawdziwego marszu na rzecz kontroli dostępu do broni,

that we had organized right here,

który zorganizowaliśmy dokładnie tu, na zewnątrz, na plaży Copacabana.

outside in Copacabana Beach.

The televised death and march had a huge impact on public opinion.

Telewizyjna śmierć i marsz miały duży wpływ na opinię publiczną.

Within weeks, our national congress approved the disarmament bill

W ciągu kilku tygodni nasz parlament zatwierdził ustawę o rozbrojeniu,

that had been languishing for years.

która gniła w szufladzie przez wiele lat.

We were then able to mobilize data

Byliśmy wtedy w stanie zebrać dane

to show the successful outcomes of the change in the law

ukazujące sukcesy związane ze zmianą w prawie

and gun collection program.

i programem zbierania broni.

Here is what I mean:

Co mam przez to na myśli.

We could prove that in just one year,

Mogliśmy udowodnić, że w ciągu zaledwie roku

we saved more than 5,000 lives.

uratowaliśmy ponad pięć tysięcy osób.

(Applause)

(Brawa)

And in the case of drugs,

W przypadku narkotyków,

in order to undermine this fear and prejudice that surrounds the issue,

żeby pozbyć się strachu i uprzedzeń otaczających ten temat,

we managed to gather and present data that shows that today's drug policies

udało nam się zebrać i pokazać dane świadczące o tym, że polityka narkotykowa

cause much more harm than drug use per se,

powoduje więcej szkód niż same narkotyki.

and people are starting to get it.

Ludzie zaczęli to rozumieć.

My fourth insight is:

Moją czwartą radą jest:

Don't be afraid to bring together odd bedfellows.

"Nie bój się gromadzić różnych sprzymierzeńców".

What we've learned in Brazil --

To, czego nauczyliśmy się w Brazylii,

and this doesn't only apply to my country --

ale stosuje się nie tylko do mojego kraju,

is the importance of bringing diverse and eclectic folks together.

to waga zebrania razem zróżnicowanych i eklektycznych ludzi.

If you want to change the world,

Jeśli chcesz zmieniać świat,

it helps to have a good cross-section of society on your side.

przyda ci się dobry przekrój społeczeństwa u boku.

In both the case of guns and drugs,

W obu przypadkach broni i narkotyków

we brought together a wonderful mix of people.

zebraliśmy razem niewiarygodną mieszankę ludzi.

We mobilized the elite and got huge support from the media.

Zmobilizowaliśmy elitę i dostaliśmy duże wsparcie od mediów.

We gathered the victims, human rights champions, cultural icons.

Zebraliśmy ofiary, aktywistów na rzecz praw człowieka, ikony kultury.

We also assembled the professional classes --

Wykorzystaliśmy profesjonalistów -

doctors, lawyers, academia and more.

doktorów, prawników, wykładowców akademickich i innych.

What I've learned over the last years

Czego nauczyłam się przez ostatnie dziesięć lat,

is that you need coalitions of the willing and of the unwilling to make change.

to tego, że potrzeba koalicji zwolenników i przeciwników, żeby coś zmienić.

In the case of drugs,

W przypadku narkotyków,

we needed libertarians, anti-prohibitionists, legalizers,

potrzebowaliśmy anty-prohibicjonistów, liberalnych lewicowców,

and liberal politicians.

legalizatorów i liberałów.

They may not agree on everything;

Mogli nie zgadzać się we wszystkim;

in fact, they disagree on almost everything.

tak naprawdę prawie we wszystkim się nie zgadzali.

But the legitimacy of the campaign is based on their diverse points of view.

Zasadność kampanii opiera się jednak na ich różnych punktach widzenia.

Over a decade ago,

Ponad dekadę temu

I had a comfortable future working for an investment bank.

miałam wygodną przyszłość, pracowałam dla banku inwestycyjnego.

I was as far removed from the world of civil society diplomacy

Byłam tak daleko od świata dyplomacji społeczeństwa obywatelskiego,

as you can imagine.

jak tylko możecie sobie wyobrazić.

But I took a chance.

Ale spróbowałam.

I changed course,

Zmieniłam swoje życie

and on the way, I helped to create social movements

i przy okazji pomogłam utworzyć ruchy społeczne,

that I believe have made some parts of the world safer.

dzięki którym niektóre części świata są bezpieczniejsze.

Each and every one of us has the power to change the world.

Każdy z nas ma moc, żeby zmienić świat.

No matter what the issue, and no matter how hard the fight,

Nieważne, o co chodzi, i nieważne, jak trudna jest walka,

civil society is central to the blueprint for change.

społeczeństwo obywatelskie jest kluczowe dla zapoczątkowania zmiany.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)