The nit-picking glory of The New Yorker's Comma Queen | Mary Norris

Translator: Nga Nguyễn Reviewer: Tuan Mach

Tôi đã dành 38 năm qua cố gắng để trở nên vô hình

I have spent the past 38 years trying to be invisible.

I'm a copy editor.

Tôi là một biên tập viên.

I work at The New Yorker,

Tôi làm việc cho The New Yorker,

and copyediting for The New Yorker is like playing shortstop

và việc biên tập cho tạp chí này giống như chơi ở vị trí chặn ngắn

for a Major League Baseball team:

cho đội bóng chày trong Major League Baseball

every little movement gets picked over by the critics --

từng động thái nhỏ đều bị xem xét bởi các nhà phê bình

God forbid you should commit an error.

Lạy trời bạn đừng phạm phải sai lầm nào.

Just to clarify: copy editors don't choose what goes into the magazine.

Để làm rõ hơn: các biên tập viên không được chọn cái gì để đưa vào tạp chí.

We work at the level of the sentence,

Chúng tôi làm việc với từng câu,

maybe the paragraph,

hay từng đoạn văn,

the words, the punctuation.

từng chữ, từng dấu chấm câu.

Our business is in the details.

Công việc của chúng tôi kĩ lưỡng trong từng chi tiết

We put the diaeresis, the double dot, over the "i" in "naïve."

Chúng tôi đặt dấu tách âm, là hai dấu chấm, lên trên chữ "i" trong từ "naïve"

We impose house style.

Chúng tôi tự đặt ra qui luật (chấm câu và chính tả).

Every publication has a house style.

Mỗi xuất bản phẩm đều có qui luật riêng.

The New Yorker's is particularly distinctive.

Của The New Yorker thì rất đặc biệt.

We sometimes get teased for our style.

Đôi khi chúng tôi bị trêu đùa vì điểm này.

Imagine -- we still spell "teen-ager" with a hyphen,

Thử nghĩ xem -- chúng tôi vẫn còn viết chữ "teen-ager" có dấu gạch nối,

as if that word had just been coined.

như thể từ đó mới được đặt ra.

But you see that hyphen in "teen-age"

Nhưng khi bạn thấy dấu gạch nối trong từ "teen-age"

and that diaeresis over "coöperate,"

và dấu tách âm trên từ "coöperate",

and you know you're reading The New Yorker.

thì bạn biết được mình đang đọc tạp chí The New Yorker

Copyediting at The New Yorker is a mechanical process.

Việc biên tập cho The New Yorker là một quá trình máy móc.

There is a related role called query proofreading,

Có một công việc liên quan được gọi là hiệu đính

or page-OK'ing.

hay đọc rà soát để kiểm tra lỗi

Whereas copyediting is mechanical,

Mặc dù công việc biên tập khá máy móc,

query proofreading is interpretive.

nhưng hiệu đính lại là một công việc đầy nghệ thuật.

We make suggestions to the author through the editor

Chúng tôi đưa ý kiến đến tác giả thông qua biên tập viên

to improve the emphasis of a sentence

để cải thiện việc nhấn mạnh ý của câu.

or point out unintentional repetitions

hay chỉ ra những chỗ vô tình bị lặp lại

and supply compelling alternatives.

và đưa ra cách viết khác hấp dẫn hơn.

Our purpose is to make the author look good.

Mục tiêu của chúng tôi là làm cho tác giả có bài viết tốt.

Note that we give our proofs not directly to the author,

Lưu ý rằng chúng tôi không đưa trực tiếp các bản in thử đến tác giả,

but to the editor.

mà đưa cho biên tập viên,

This often creates a good cop/bad cop dynamic

Việc này thường xuyên tạo nên thế cục "cớm tốt cớm xấu"

in which the copy editor -- I'll use that as an umbrella term --

mà biên tập viên -- nói chung --

is invariably the bad cop.

luôn bị coi là người xấu.

If we do our job well, we're invisible,

Nếu làm việc tốt, chúng tôi như người vô hình,

but as soon as we make a mistake,

nhưng một khi phạm lỗi,

we copy editors become glaringly visible.

biên tập viên chúng tôi lại trở nên hiện hữu rành rành

Here is the most recent mistake that was laid at my door.

Đây là lỗi gần đây nhất mà tôi mắc phải.

[Last Tuesday, Sarah Palin, the pre-Trump embodiment

[Thứ ba tuần trước, Sarah Palin, hiện thân trước Trump

of populist no-nothingism in the Republican Party,

về chủ nghĩa dân túy no-nothingism trong Đảng Cộng Hòa,

endorsed Trump.]

tán thành ông Trump.]

"Where were The New Yorker's fabled copy editors?" a reader wrote.

"Những biên tập viên truyền thuyết của The New Yorker đâu rồi?" một độc giả hỏi

"Didn't the writer mean 'know-nothingism'?"

"Có phải ý tác giả muốn viết là 'know-nothingism' không ?"

Ouch.

Ouch.

There's no excuse for this mistake.

Không thể biện hộ cho lỗi lầm này.

But I like it: "no-nothingism."

Nhưng tôi thích như vậy "no-nothingism."

It might be American vernacular for "nihilism."

Nó có thể là từ riêng người Mỹ dùng để nói về "chủ nghĩa vô chính phủ (Nga)" mà.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Here, another reader quotes a passage from the magazine:

Và đây là, một độc giả khác trích dẫn một đoạn văn từ tạp chí:

[Ruby was seventy-six, but she retained her authoritative bearing;

[Ruby đã 76 tuổi, nhưng bà ấy vẫn giữ nguyên tác phong đầy uy quyền của mình;

only her unsteady gait belied her age.]

chỉ có dáng đi run rẩy mới chứng tỏ tuổi của bà ấy là sai.]

He added:

Ông ấy nói thêm:

"Surely, someone at The New Yorker knows the meaning of 'belied,'

"Chắc hẳn, ai đó ở The New Yorker biết nghĩa của từ 'belied',

and that it is the opposite of how it is used in this sentence.

và nghĩa đó hoàn toàn trái ngược với nghĩa cần dùng trong câu này.

Come on! Get it together."

Thôi nào! Hãy viết cho đàng hoàng vào."

Belie: to give a false impression.

Belie: là gây/tạo ra một ấn tượng sai/giả dối.

It should have been "betrayed."

Đáng lẽ từ cần dùng nên là "betrayed-để lộ ra"

E.B. White once wrote of commas in The New Yorker:

E.B. White từng viết về dấu phẩy trong The New Yorker.

"They fall with the precision of knives outlining a body."

"Chúng hạ xuống với độ chính xác của những con dao mổ đang vạch trên cơ thể người."

(Laughter)

(Tiếng cười)

And it's true -- we get a lot of complaints about commas.

Và đúng vậy, chúng tôi thường nhận được những lời phàn nàn về dấu phẩy.

"Are there really two commas in 'Martin Luther King, Jr., Boulevard'?"

"Thật sự có đến hai dấu phẩy trong 'Martin Luther King, Jr., Boulevard' sao?"

There may not be on the sign, but yes, that is New Yorker style for "Jr."

Tuy không có trên bảng ký hiệu, nhưng vâng, đó là nét đặc trưng của The New Yorker cho từ "Jr."

One wag wrote:

Một độc giả vui tính khác viết:

["Please, could you expel, or, at least, restrain,

["Làm ơn, các bạn có thể đuổi việc, hay ít nhất, đình chỉ,

the comma-maniac, on your editorial staff?"]

tên cuồng dấu phẩy, trong đội ngũ biên tập không?"]

(Laughter)

(Tiếng cười)

Ah, well.

À, vâng.

In this case, those commas are well-placed,

Trong trường hợp này, các dấu phẩy đều được đặt đúng chỗ,

except that there should not be one

ngoại trừ một chỗ đáng lẽ không nên có

between "maniac" and "on."

giữa 2 từ "maniac" và "on".

(Laughter)

(Cười)

Also, if we must have commas around "at least,"

Ngoài ra, nếu mà có đặt các dấu quanh từ "at least"

we might change it up by using dashes around that phrase:

chúng tôi có lẽ sẽ cải biến bằng cách sử dụng các dấu gạch ngang quanh cụm từ đó:

"... -- or, at least, restrain --"

"... -- or, at least, restrain --"

Perfect.

Hoàn hảo.

(Applause)

(Vỗ tay)

Then there's this:

Tiếp theo còn có cái này:

"Love you, love your magazine,

"Yêu các bạn, yêu tạp chí của các bạn,

but can you please stop writing massive numbers as text?"

nhưng các bạn có thể ngừng viết những con số lớn bằng chữ được không?"

[two and a half million ...]

[two and a half million-hai triệu rưỡi...]

No.

Không.

(Laughter)

(Cười)

One last cri de coeur from a spelling stickler:

Nỗi lòng tột bực từ một độc giả khác khắt khe về chính tả:

["Those long stringy things are vocal cords, not chords."]

["Những thứ dài giống như sợi dây đó là vocal cords; không phải là chords."]

The outraged reader added,

Độc giả bức xúc còn viết thêm,

"I'm sure I'm not the first to write

"Tôi không chắc mình là người đầu tiên phàn nàn

regarding this egregious proofreading error,

về lỗi hiệu đính nghiêm trọng như thế này,

but I'm equally sure I won't be the last.

nhưng tôi dám chắc mình không phải là người cuối cùng.

Fie!"

Thật là xấu hổ!"

(Laughter)

(Cười)

I used to like getting mail.

Tôi từng thích nhận thư từ.

There is a pact between writers and editors.

Có một hiệp ước giữa tác giả và biên tập viên.

The editor never sells out the writer,

Biên tập viên không được bao giờ phản bội tác giả,

never goes public about bad jokes that had to be cut

không được công khai những câu chuyện cười dở tệ mà phải bị cắt

or stories that went on too long.

hay những câu chuyện diễn biến dài dòng.

A great editor saves a writer from her excesses.

Một biên tập viên xuất sắc giúp tác giả tránh khỏi những sự làm lố, thừa thải.

Copy editors, too, have a code;

Các biên tập viên, cũng, có quy tắc hành nghề;

we don't advertise our oversights.

Chúng tôi không công khai những trường hợp sai sót của nhau.

I feel disloyal divulging them here,

Tôi cảm thấy không trung thực khi tiết lộ chúng tại đây,

so let's have look at what we do right.

vậy nên hãy nhìn vào những việc chúng tôi làm tốt.

Somehow, I've gotten a reputation for sternness.

Dù sao đi nữa, tôi cũng đã có tiếng là nghiêm khắc rồi.

But I work with writers who know how to have their way with me.

Nhưng tôi làm việc với các tác giả những người biết cách hợp tác với tôi

I've known Ian Frazier, or "Sandy," since the early 80s.

Tôi đã biết Ian Frazier, hay "Sandy" từ đầu những năm 80.

And he's one of my favorites,

Và ông là một trong những tác giả yêu thích của tôi.

even though he sometimes writes a sentence

mặc dù đôi khi câu ông viết

that gives a copy editor pause.

khiến biên tập viên phải ngập ngừng.

Here is one from a story about Staten Island

Đây là một câu trích từ câu chuyện về Đảo Staten

after Hurricane Sandy:

sau cơn bão nhiệt đới Bão Sandy:

[A dock that had been broken in the middle and lost its other half

[Một cảng tàu bị phá vỡ ở giữa và bị mất một nửa

sloped down toward the water,

nghiêng xuống về phía mặt nước biển,

its support pipes and wires leaning forward

các ống đỡ và dây điện nghiêng về phía trước

like when you open a box of linguine and it slides out.]

giống như khi bạn mở một hộp mì sợi và nó trượt ra ngoài vậy.]

(Laughter)

(Cười)

This would never have got past the grammarian in the days of yore.

Điều này sẽ không bao giờ có qua ở các nhà ngữ pháp học thời xưa.

But what could I do?

Nhưng tôi có thể làm gì?

Technically, the "like" should be an "as,"

Về mặt ngữ nghĩa, nên thế từ "like" thành "as"

but it sounds ridiculous,

nhưng nghe vậy thì có vẻ kì cục.

as if the author were about to embark on an extended Homeric simile --

như thể tác giả sắp sửa làm phép so sánh theo phong cách Hô-me mở rộng --

"as when you open a box of linguine."

"như khi bạn mở một hộp mì ống."

(Laughter)

(Cười)

I decided that the hurricane conferred poetic justice on Sandy

Tôi quyết định dựa trên việc cơn bão đã trao sự trừng phạt thích đáng lên Sandy.

and let the sentence stand.

và thế là giữ nguyên câu.

(Laughter)

(Cười)

Generally, if I think something is wrong,

Nói chung, nếu tôi nghĩ cái gì đó bị sai sai,

I query it three times.

tôi liền tự chất vấn 3 lần.

I told Sandy that not long ago in a moment of indiscretion and he said,

Tôi kể cho Sandy nghe lúc vô ý xảy ra cách đây không lâu và ông ấy nói,

"Only three?"

"Chỉ 3 lần thôi?"

So, he has learned to hold out.

Thế là, ông ấy học được cách chịu đựng.

Recently, he wrote a story for "Talk of the Town,"

Gần đây, ông có viết một câu chuyện cho "Talk of the Town",

that's the section at the front of the magazine

đó là phần nằm đầu cuốn tạp chí

with short pieces on subjects ranging from Ricky Jay's exhibit

với những mẫu truyện ngắn về các chủ đề từ buổi triễn lãm của Ricky Jay

at the Metropolitan Museum

tại Viện Bảo tàng Metropolitan

to the introduction of doggie bags in France.

đến giới thiệu túi đựng thức ăn ở Pháp.

Sandy's story was about the return to the Bronx

Truyện của Sandy là nói về sự trở lại quận Bronx (tp New York)

of Supreme Court Justice Sonia Sotomayor.

của Thẩm phán Tòa án Tối cao Hoa Kỳ Sonia Sotomayor.

There were three things in it that I had to challenge.

Có 3 điều tôi tự hỏi mình.

First, a grammar query.

Thứ nhất, là ngữ pháp.

The justice was wearing black and Sandy wrote,

Nữ thẩm phán đang mặc đồ đen và Sandy viết là,

[Her face and hands stood out like in an old, mostly dark painting.]

[Khuôn mặt và đôi tay của bà nổi bật lên như trong một trức tranh cổ xưa, sẫm màu.]

Now, unlike with the hurricane,

Giờ thì, không giống với cơn bão,

with this "like," the author didn't have the excuse

với từ "like" này, tác giả không có lý do gì

of describing hurricane damage.

để mô tả sự thiệt hại của cơn bão.

"Like" in this sense is a preposition, and a preposition takes an object,

"Like" trong nghĩa này là giới từ, và giới từ này kèm theo tân ngữ,

which is a noun.

là một danh từ.

This "like" had to be an "as."

Vậy nên "like" ở đây nên thay bằng "as".

"As in an old, mostly dark painting."

"Cứ như trong một bức tranh cổ xưa, sẫm màu."

Second, a spelling issue.

Thứ hai, là vấn đề chính tả.

The author was quoting someone who was assisting the justice:

Tác giả đang nêu ra ai đó người đang hỗ trợ thẩm phán:

["It will be just a minute.

["Chỉ còn ít phút nữa thôi.

We are getting the justice mic'ed,"]

Chúng ta sẽ nhờ người đưa micro cho thẩm phán,"]

Mic'ed?

Mic'ed?

The music industry spells it "mic"

Ngành công nghiệp âm nhạc đánh vần "mic"

because that's how it's spelled on the equipment.

vì đó là cách nó được đánh vần dựa trên thiết bị.

I'd never seen it used as a verb with this spelling,

Tôi chưa bao giờ thấy nó được sử dụng như một động từ với lối viết như thế.

and I was distraught to think that "mic'ed"

và tôi quẫn trí đến nỗi khi nghĩ rằng từ "mic'ed" đó

would get into the magazine on my watch.

sẽ được đưa vào tạp chí trong sự chờ đợi thấp thỏm của tôi.

(Laughter)

(Cười)

New Yorker style for "microphone" in its abbreviated form is "mike."

Điểm khác biệt của New Yorker trong lối viết tắt cho từ "microphone" là "mike"

Finally, there was a sticky grammar and usage issue

Cuối cùng, là vấn đề về ngữ pháp khó và cách dùng

in which the pronoun has to have the same grammatical number

mà đại từ trong đó phải có cùng số ngữ pháp

as its antecedent.

như là nhóm từ đứng trước nó

[everyone in the vicinity held their breath]

[mọi người quanh đây đều nín thở]

"Their" is plural and "everyone," its antecedent, is singular.

"Their" là số nhiều và "everyone", từ đứng trước nó, là số ít.

You would never say, "Everyone were there."

Bạn sẽ không bao giờ nói, "Everyone were there."

Everyone was there. Everyone is here.

mà là Everyone was there. Everyone is here.

But people say things like, "Everyone held their breath" all the time.

Nhưng mọi người lúc nào cũng nói như vầy, "Everyone held their breath"

To give it legitimacy,

Để đem lại tính hợp pháp,

copy editors call it "the singular 'their,'"

các biên tập viên gọi nó là " "their" số ít"

as if calling it singular makes it no longer plural.

như thể gọi nó là số ít thì nó sẽ không còn là số nhiều nữa.

(Laughter)

(Cười)

It is my job when I see it in print to do my best to eliminate it.

Đó là bổn phận của tôi khi tôi thấy nó lên báo và phải cố loại bỏ nó.

I couldn't make it, "Everyone held her breath,"

Tôi đã không thể để, "Everyone held her breath,"

or "Everyone held his breath,"

hay "Everyone held his breath,"

or "Everyone held his or her breath."

hay "Everyone held his or her breath."

Whatever I suggested had to blend in.

Dù tôi thay đổi cách nào đi chăng nữa.

I asked, through the editor,

Thế là tôi liền hỏi, qua biên tập viên,

if the author would consider changing it

liệu tác giả sẽ xem xét việc thay đổi

to "All in the vicinity held their breath,"

thành "All in the vicinity held their breath,"

because "all" is plural.

bởi vì "all" là số nhiều.

Nope.

Nhưng không được.

I tried again: "All those present held their breath?"

Tôi lại cố: ""All those present held their breath?"

I thought this sounded vaguely judicial.

Tôi nghĩ cách nói này cũng gần đúng nghĩa.

But the editor pointed out

Nhưng BTV đã chỉ ra

that we could not have "present" and "presence"

rằng chúng ta không thể có "present" và "presence"

in the same sentence.

trong cùng một câu.

When the final proof came back,

Khi mà bản in thử cuối cùng trở lại,

the author had accepted "as" for "like,"

tác giả đã chấp nhận thay từ "as" cho từ "like,"

and "miked" for "mic'ed."

và "miked" cho "mic'ed."

But on "Everyone held their breath," he stood his ground.

Nhưng câu "Everyone held their breath," ông ấy vẫn giữ nguyên lập trường.

Two out of three isn't bad.

Hiệu đính được 2/3 là tốt rồi.

In the same issue,

Cùng một vấn đề,

in that piece on doggie bags in France,

trong mẫu chuyện về túi đựng thức ăn ở Pháp,

there was the gratuitous use of the f-word by a Frenchman.

có sự sử dụng vô cớ từ f bởi một người Pháp.

I wonder, when the mail comes in,

Tôi tự hỏi, khi mà lên báo,

which will have offended the readers more.

sẽ càng làm các độc giả khó chịu hơn nữa.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)