The nit-picking glory of The New Yorker's Comma Queen | Mary Norris

Tłumaczenie: Anna Słubik Korekta: Rysia Wand

I have spent the past 38 years trying to be invisible.

Przez ostatnie 38 lat starałam się być niewidoczna.

I'm a copy editor.

Jestem adiustatorką.

I work at The New Yorker,

Pracuję dla New Yorkera,

and copyediting for The New Yorker is like playing shortstop

co przypomina grę na pozycji obrońcy

for a Major League Baseball team:

w profesjonalnej drużynie baseballowe:.

every little movement gets picked over by the critics --

najmniejszy ruch je osądzany,

God forbid you should commit an error.

a już nie daj Boże się pomylić.

Just to clarify: copy editors don't choose what goes into the magazine.

Dla wyjaśnienia: adiustatorzy nie decydują o treści czasopisma.

We work at the level of the sentence,

Pracujemy na poziomie zdania,

maybe the paragraph,

może paragrafu,

the words, the punctuation.

słów, interpunkcji.

Our business is in the details.

Zajmujemy się detalami.

We put the diaeresis, the double dot, over the "i" in "naïve."

Wstawiamy dierezę czyli dwie kropki nad "i" w wyrazie "naïve".

We impose house style.

Narzucamy styl czasopisma.

Every publication has a house style.

Każde czasopismo ma określony styl.

The New Yorker's is particularly distinctive.

Styl New Yorkera jest bardzo charakterystyczny.

We sometimes get teased for our style.

Czasami dokuczają nam za nasz styl.

Imagine -- we still spell "teen-ager" with a hyphen,

Na przykład nadal piszemy "teen-ager" z myślnikiem,

as if that word had just been coined.

jakby to słowo dopiero co powstało.

But you see that hyphen in "teen-age"

Ale na widok myślnika w "teen-age"

and that diaeresis over "coöperate,"

i dierezy nad "coöperate"

and you know you're reading The New Yorker.

od razu wiesz, że czytasz New Yorkera.

Copyediting at The New Yorker is a mechanical process.

Adiustacja w New Yorkerze to proces mechaniczny.

There is a related role called query proofreading,

Powiązaną rolą jest redakcja

or page-OK'ing.

lub zatwierdzanie stron.

Whereas copyediting is mechanical,

Podczas gdy adiustacja jest mechaniczna,

query proofreading is interpretive.

redakcja polega na interpretacji.

We make suggestions to the author through the editor

Sugerujemy autorowi przez edytora,

to improve the emphasis of a sentence

żeby poprawić nacisk zdania,

or point out unintentional repetitions

lub pokazujemy niezamierzone powtórzenia

and supply compelling alternatives.

i podajemy nieodparte alternatywy.

Our purpose is to make the author look good.

Naszym zadaniem jest dobra prezentacja autora.

Note that we give our proofs not directly to the author,

Korekty nie wręczamy bezpośrednio autorowi,

but to the editor.

tylko edytorowi.

This often creates a good cop/bad cop dynamic

To często tworzy dynamikę dobrego/złego gliniarza,

in which the copy editor -- I'll use that as an umbrella term --

gdzie adiustator (użyję tego słowa do określenia wielu ról)

is invariably the bad cop.

jest niezmiennie złym policjantem.

If we do our job well, we're invisible,

Jeśli pracujemy dobrze, jesteśmy niewidoczni,

but as soon as we make a mistake,

ale jak tylko popełnimy błąd,

we copy editors become glaringly visible.

my, adiustatorzy, stajemy się rażąco widzialni.

Here is the most recent mistake that was laid at my door.

Oto najnowszy błąd, za który mnie obwiniono.

[Last Tuesday, Sarah Palin, the pre-Trump embodiment

[We wtorek Sarah Palin, przed-trumpowskie uosobienie

of populist no-nothingism in the Republican Party,

populistycznej nicości w Partii Republikańskiej,

endorsed Trump.]

poparła Trumpa.]

"Where were The New Yorker's fabled copy editors?" a reader wrote.

"Gdzie byli legendarni adiustatorzy New Yorkera?" spytał czytelnik.

"Didn't the writer mean 'know-nothingism'?"

Czy autor nie miał na myśli "niewiedzy"?

Ouch.

Au!

There's no excuse for this mistake.

Nie ma usprawiedliwienia dla tego błędu.

But I like it: "no-nothingism."

Ale podoba mi się "nicość".

It might be American vernacular for "nihilism."

To mogłoby być amerykańskie słowo dla "nihilizmu".

(Laughter)

(Śmiech)

Here, another reader quotes a passage from the magazine:

Tutaj inny czytelnik cytuje fragment:

[Ruby was seventy-six, but she retained her authoritative bearing;

[Ruby miała 76 lat ale zachowała swoją apodyktyczną postawę

only her unsteady gait belied her age.]

tylko jej chwiejny chód zakłamywał jej wiek]

He added:

On dodał:

"Surely, someone at The New Yorker knows the meaning of 'belied,'

"Przecież ktoś z redakcji , że "zakłamywać"

and that it is the opposite of how it is used in this sentence.

znaczy coś przeciwnego niż w tym zdaniu.

Come on! Get it together."

Naprawdę, weźcie się w garść".

Belie: to give a false impression.

"Zakłamać": dać mylne wyobrażenie.

It should have been "betrayed."

Powinno być "zdradzać".

E.B. White once wrote of commas in The New Yorker:

E. B. White napisał o przecinkach w New Yorkerze:

"They fall with the precision of knives outlining a body."

"Przecinki padają precyzyjnie, jak noże wokół asystentki nożownika".

(Laughter)

(Śmiech)

And it's true -- we get a lot of complaints about commas.

To prawda - dostajemy dużo skarg dotyczących przecinków.

"Are there really two commas in 'Martin Luther King, Jr., Boulevard'?"

Czy rzeczywiście są dwa przecinki w "Martin Luther King, Jr., Boulevard"?

There may not be on the sign, but yes, that is New Yorker style for "Jr."

Może nie na tablicy, ale w New Yorkerze tak.

One wag wrote:

Jeden dowcipniś napisał:

["Please, could you expel, or, at least, restrain,

"Błagam, zwolnijcie, albo przynajmniej okiełznajcie,

the comma-maniac, on your editorial staff?"]

przecinkowego maniaka w redakcji".

(Laughter)

(Śmiech)

Ah, well.

No cóż.

In this case, those commas are well-placed,

Tutaj przecinki są prawidłowe,

except that there should not be one

z wyjątkiem tego

between "maniac" and "on."

między "maniac" i "on".

(Laughter)

(Śmiech)

Also, if we must have commas around "at least,"

Jeżeli potrzebne są przecinki przed i po "at least",

we might change it up by using dashes around that phrase:

można też użyć myślników:

"... -- or, at least, restrain --"

"- lub, przynajmniej, powstrzymać -"

Perfect.

Doskonale.

(Applause)

(Brawo)

Then there's this:

Teraz mamy to:

"Love you, love your magazine,

"Kocham redakcję i pismo,

but can you please stop writing massive numbers as text?"

ale czy moglibyście już nie pisać dużych liczb słownie?

[two and a half million ...]

[dwa i pół miliona...]

No.

Nie.

(Laughter)

(Śmiech)

One last cri de coeur from a spelling stickler:

Ostatnia skarga od ortograficznego pedanta:

["Those long stringy things are vocal cords, not chords."]

["Te długie, włókniste coś to struny głosowe, nie gitarowe".]

The outraged reader added,

Oburzony czytelnik dodał:

"I'm sure I'm not the first to write

"Na pewno nie piszę jako pierwszy

regarding this egregious proofreading error,

o tym kardynalnym błędzie korekty,

but I'm equally sure I won't be the last.

ale także nie będę ostatnim.

Fie!"

Fuj!".

(Laughter)

(Śmiech)

I used to like getting mail.

Dawniej lubiłam dostawać listy.

There is a pact between writers and editors.

Między edytorami i pisarzami istnieje pakt.

The editor never sells out the writer,

Edytor nigdy nie sprzedaje pisarza,

never goes public about bad jokes that had to be cut

nigdy nie upublicznia kiepskich żartów, które wyciął,

or stories that went on too long.

lub przegadanych opowieści.

A great editor saves a writer from her excesses.

Dobry edytor ratuje pisarkę przed jej własnym wyskokami.

Copy editors, too, have a code;

Redaktorzy także mają kodeks:

we don't advertise our oversights.

nie mówimy o swoich przeoczeniach.

I feel disloyal divulging them here,

Byłabym nielojalna ujawniając je tutaj,

so let's have look at what we do right.

więc spójrzmy na to, co robimy dobrze.

Somehow, I've gotten a reputation for sternness.

Mam reputację srogiej osoby,

But I work with writers who know how to have their way with me.

ale pracuję z pisarzami, którzy umieją się ze mną obchodzić.

I've known Ian Frazier, or "Sandy," since the early 80s.

Znam Iana Fraziera, inaczej "Sandy", od wczesnych lat 80.

And he's one of my favorites,

To jeden z moich ulubieńców,

even though he sometimes writes a sentence

choć czasami pisze zdanie,

that gives a copy editor pause.

które zmusza redaktora do refleksji.

Here is one from a story about Staten Island

To będzie opowiadanie o dzielnicy Staten Island

after Hurricane Sandy:

po huraganie Sandy:

[A dock that had been broken in the middle and lost its other half

Nadbrzeże załamało się w połowie

i część opadła w stronę wody,

sloped down toward the water,

its support pipes and wires leaning forward

a rury nośne przechyliły się

like when you open a box of linguine and it slides out.]

jak makaronu wysypywany z pudełka.

(Laughter)

(Śmiech)

This would never have got past the grammarian in the days of yore.

Dawny gramatyk nigdy by tego nie puścił.

But what could I do?

Ale co mogłam zrobić?

Technically, the "like" should be an "as,"

Zamiast "like" powinno być "as",

but it sounds ridiculous,

ale to brzmi śmiesznie,

as if the author were about to embark on an extended Homeric simile --

jakby autor silił się na rozbudowane homeryckie porównanie

"as when you open a box of linguine."

"na podobieństwo makaronu wysypywanego z pudełka".

(Laughter)

(Śmiech)

I decided that the hurricane conferred poetic justice on Sandy

Zdecydowałam, że huragan przyznał mu poetycką sprawiedliwość

and let the sentence stand.

i zostawiłam zdanie bez zmian.

(Laughter)

(Śmiech)

Generally, if I think something is wrong,

Zwykle gdy coś mi nie pasuje,

I query it three times.

zastanawiam się trzy razy.

I told Sandy that not long ago in a moment of indiscretion and he said,

Gdy Sandy usłyszał o tym ode mnie w chwili słabości, zapytał:

"Only three?"

"Tylko trzy?".

So, he has learned to hold out.

Nauczył się, że musi mnie przeczekać.

Recently, he wrote a story for "Talk of the Town,"

Ostatnio napisał opowiadanie do "Talk of the Town",

that's the section at the front of the magazine

sekcji na początku pisma

with short pieces on subjects ranging from Ricky Jay's exhibit

z krótkimi artykułami na różne tematy: od wystawy Ricky'ego Jaya

at the Metropolitan Museum

w muzeum Metropolitan

to the introduction of doggie bags in France.

po prezentację francuskich torebek na resztki z restauracji.

Sandy's story was about the return to the Bronx

Sandy opowiadał, jak wracała do Bronxu

of Supreme Court Justice Sonia Sotomayor.

sędzia sądu najwyższego, Sonia Sotomayor.

There were three things in it that I had to challenge.

Były tam trzy rzeczy którym musiałam stawić czoła.

First, a grammar query.

Po pierwsze korekta gramatyczna.

The justice was wearing black and Sandy wrote,

Sędzia była ubrana na czarno i Sandy napisał:

[Her face and hands stood out like in an old, mostly dark painting.]

Jej twarz i ręce wyróżniały się, jak na starym, głównie ciemnym obrazie.

Now, unlike with the hurricane,

W przeciwieństwie do huraganu

with this "like," the author didn't have the excuse

tutaj autor nie miał na słowo "like" wymówki,

of describing hurricane damage.

że opisuje zniszczenia po huraganie.

"Like" in this sense is a preposition, and a preposition takes an object,

"Like" jest tutaj przyimkiem, a przyimki potrzebują podmiotu,

which is a noun.

czyli rzeczownika.

This "like" had to be an "as."

Zamiast "like" powinno być jak "as".

"As in an old, mostly dark painting."

Jak na starym, ciemnym obrazie.

Second, a spelling issue.

Po drugie literówka.

The author was quoting someone who was assisting the justice:

Autor cytował kogoś, kto pomagał sędzi:

["It will be just a minute.

"Jeszcze chwila.

We are getting the justice mic'ed,"]

Przypinamy jej mikrofon".

Mic'ed?

Mic'ed?

The music industry spells it "mic"

W branży muzycznej pisze się "mic",

because that's how it's spelled on the equipment.

bo tak jest napisane na sprzęcie.

I'd never seen it used as a verb with this spelling,

Ale nigdy nie widziałam tak pisanego czasownika

and I was distraught to think that "mic'ed"

i bałam się wpuścić "mic'ed"

would get into the magazine on my watch.

do pisma na swoją odpowiedzialność.

(Laughter)

(Śmiech)

New Yorker style for "microphone" in its abbreviated form is "mike."

W New Yorkerze używa się "mike" jako skrót od "microphone".

Finally, there was a sticky grammar and usage issue

Była też delikatna kwestia gramatyki i użycia,

in which the pronoun has to have the same grammatical number

według której zaimek musi mieć tę samą liczbę gramatyczną

as its antecedent.

co jego poprzednik.

[everyone in the vicinity held their breath]

...każdy w pobliżu wstrzymał ich oddech.

"Their" is plural and "everyone," its antecedent, is singular.

"Their" to liczba mnoga a "everyone" - pojedyncza.

You would never say, "Everyone were there."

Nikt nie powiedziałby "Każdy tam byli".

Everyone was there. Everyone is here.

Każdy był tam. Każdy jest tutaj.

But people say things like, "Everyone held their breath" all the time.

Jednak wciąż się słyszy: "Każdy wstrzymał ich oddech".

To give it legitimacy,

Żeby to jakoś uzasadnić

copy editors call it "the singular 'their,'"

korektorzy mówią na to "pojedyncze ich",

as if calling it singular makes it no longer plural.

jakby zmiana nazwy likwidowała liczbę mnogą.

(Laughter)

(Śmiech)

It is my job when I see it in print to do my best to eliminate it.

Ja mam to wyeliminować z druku.

I couldn't make it, "Everyone held her breath,"

Nie mogłam dać "Każdy wstrzymał jej oddech"

or "Everyone held his breath,"

ani "Każdy wstrzymał jego oddech",

or "Everyone held his or her breath."

ani "Każdy wstrzymał jego lub jej oddech".

Whatever I suggested had to blend in.

Moja sugestia musi się wpasować.

I asked, through the editor,

Spytałam przez redaktora,

if the author would consider changing it

czy autor przystałby na "Wszyscy w pobliżu wstrzymali oddech",

to "All in the vicinity held their breath,"

because "all" is plural.

bo "all" to liczba mnoga.

Nope.

Nie.

I tried again: "All those present held their breath?"

Spróbowałam ponownie: "Wszyscy obecni wstrzymali oddech"?

I thought this sounded vaguely judicial.

To brzmiało trochę jak w sądzie.

But the editor pointed out

Redaktor zauważył,

that we could not have "present" and "presence"

że wtedy mielibyśmy "present" i "presence"

in the same sentence.

w tym samym zdaniu.

When the final proof came back,

W ostatecznej wersji

the author had accepted "as" for "like,"

zaakceptowano "as" zamiast "like",

and "miked" for "mic'ed."

"miked" zamiast "mic'ed".

But on "Everyone held their breath," he stood his ground.

Ale "Każdy wstrzymał ich oddech" nie odpuścił.

Two out of three isn't bad.

Dwa z trzech to nieźle.

In the same issue,

W tym samym wydaniu,

in that piece on doggie bags in France,

w artykule o torebkach na resztki we Francji,

there was the gratuitous use of the f-word by a Frenchman.

Francuz bez powodu użył przekleństwa.

I wonder, when the mail comes in,

Kiedy nadejdzie poczta, ciekawe,

which will have offended the readers more.

co bardziej obrazi czytelników.

(Laughter)

(Śmiech)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)