Our lonely society makes it hard to come home from war | Sebastian Junger

Translator: Trang Nguyễn Reviewer: Nha Nguyen

I worked as a war reporter for 15 years

Tôi là người đưa tin trong chiến tranh suốt 15 năm

before I realized that I really had a problem.

trước khi nhận ra rằng tôi thật sự có một vấn đề.

There was something really wrong with me.

Có điều gì đó không đúng với tôi.

This was about a year before 9/11, and America wasn't at war yet.

Đó là khoảng một năm trước 11/9 và nước Mỹ vẫn chưa có chiến tranh.

We weren't talking about PTSD.

Chúng tôi không nói về PTSD

We were not yet talking about the effect of trauma and war

Chúng tôi cũng không nói về ảnh hưởng của chấn thương và chiến tranh

on the human psyche.

lên tinh thần con người

I'd been in Afghanistan for a couple of months

Tôi đã từng ở Afghanistan trong vài tháng

with the Northern Alliance as they were fighting the Taliban.

với Khối liên minh miền Bắc khi họ đang chiến với Taliban

And at that point the Taliban had an air force,

Và lúc Taliban có lực lượng không quân,

they had fighter planes, they had tanks, they had artillery,

họ có máy bay chiến đấu, họ có xe tăng, họ có pháo,

and we really got hammered pretty badly a couple of times.

và chúng tôi đã bị đánh bại trầm trọng một vài lần

We saw some very ugly things.

Chúng tôi đã thấy vài điều rất xấu xa.

But I didn't really think it affected me.

Nhưng tôi không nghĩ nó ảnh hưởng đến tôi

I didn't think much about it.

Tôi không nghĩ nhiều về nó.

I came home to New York, where I live.

Tôi về nhà ở New York, nơi tôi sống.

Then one day I went down into the subway,

Rồi một ngày khi tôi đi tàu điện ngầm,

and for the first time in my life,

đó là lần đầu tiên trong đời,

I knew real fear.

tôi thật sự biết sợ.

I had a massive panic attack.

Tôi bị hoảng tột độ.

I was way more scared than I had ever been in Afghanistan.

Tôi sợ còn hơn lúc ở Afghanistan.

Everything I was looking at seemed like it was going to kill me,

Mọi thứ tôi nhìn thấy như thể sắp giết chết tôi,

but I couldn't explain why.

nhưng tôi không hiểu tại sao.

The trains were going too fast.

Tàu đi quá nhanh.

There were too many people.

Lại có quá nhiều người.

The lights were too bright.

Đèn thì quá sáng.

Everything was too loud, everything was moving too quickly.

Mọi thứ quá ồn ào, mọi thứ di chuyển quá nhanh.

I backed up against a support column and just waited for it.

Tôi tựa lưng vào một cái cột đỡ và chờ đợi.

When I couldn't take it any longer, I ran out of the subway station

Đến khi tôi không thể chịu được nữa, tôi chạy trốn khỏi ga tàu

and walked wherever I was going.

và cứ đi mãi không cần biết nơi nào.

Later, I found out that what I had was short-term PTSD:

Sau đó, tôi phát hiện rằng tôi bị PTSD ngắn hạn:

post-traumatic stress disorder.

Rối loạn stress sau chấn thương.

We evolved as animals, as primates, to survive periods of danger,

Vì được tiến hóa từ động vật nên chúng ta rất biết cách sinh tồn,

and if your life has been in danger,

và khi cuộc sống bạn đang gặp nguy hiểm,

you want to react to unfamiliar noises.

bạn muốn phản ứng lại những tiếng động lạ.

You want to sleep lightly, wake up easily.

Bạn muốn ngủ thật nhanh và dậy thật nhanh.

You want to have nightmares and flashbacks

Bạn muốn có những cơn ác mộng và hồi ức

of the thing that could kill you.

về những thứ có thể đã giết chết bạn.

You want to be angry because it makes you predisposed to fight,

Bạn muốn nổi giận vì nó khiến bạn muốn chiến đấu,

or depressed, because it keeps you out of circulation a little bit.

hoặc suy nhược vì nó làm bạn nhớ ngày xưa.

Keeps you safe.

Bảo trọng.

It's not very pleasant, but it's better than getting eaten.

Nó không dễ chịu cho lắm. nhưng vậy còn hơn bị vùi dập.

Most people recover from that pretty quickly.

Đa số mọi người đều ổn định lại khá nhanh

It takes a few weeks, a few months.

sau khoảng vài tuần, vài tháng.

I kept having panic attacks, but they eventually went away.

Tôi từng bị khủng hoảng nặng nề nhưng rồi cũng hết.

I had no idea it was connected to the war that I'd seen.

Tôi không biết nó liên quan đến trận chiến tôi đã thấy.

I just thought I was going crazy,

Tôi chỉ nghĩ rằng tôi bị điên,

and then I thought, well, now I'm not going crazy anymore.

và rồi tôi lại nghĩ, à bây giờ tôi không còn điên nữa rồi.

About 20 percent of people, however,

Tuy nhiên, khoảng 20% số người

wind up with chronic, long-term PTSD.

bị PTSD dài hạn hoặc mãn tính.

They are not adapted to temporary danger.

Họ không quen những thứ mới mẻ.

They are maladapted for everyday life,

Họ không quen với cuộc sống đời thường,

unless they get help.

nếu không được giúp đỡ.

We know that the people who are vulnerable to long-term PTSD

Chúng ta biết những người dễ bị tổn thương bởi PTSD dài hạn

are people who were abused as children,

là những người từng bị bạo hành lúc nhỏ,

who suffered trauma as children,

người bị thương lúc nhỏ,

people who have low education levels,

những người có trình độ học vấn thấp,

people who have psychiatric disorders in their family.

những người có người thân bị tâm thần.

If you served in Vietnam

Nếu bạn phục vụ ở Việt Nam

and your brother is schizophrenic,

và anh bạn đồng ngũ bị tâm thần phân liệt,

you're way more likely to get long-term PTSD from Vietnam.

Bạn rất có khả năng bị PTSD dài hạn ở Việt Nam.

So I started to study this as a journalist,

Vậy tôi bắt đầu tìm hiểu về cái này như một nhà báo,

and I realized that there was something really strange going on.

và nhận ra có điều gì đó khác lạ đang xảy ra

The numbers seemed to be going in the wrong direction.

Những con số dường như đi sai hướng.

Every war that we have fought as a country,

Mỗi cuộc chiến mà chúng tôi đã đấu vì đất nước,

starting with the Civil War,

bắt đầu với cuộc Nội Chiến,

the intensity of the combat has gone down.

sức ảnh hưởng của cuộc chiến đã suy yếu.

As a result, the casualty rates have gone down.

Vì vậy, tỉ lệ thương vong cũng giảm theo.

But disability rates have gone up.

Nhưng tỉ lệ tàn tật lại tăng.

They should be going in the same direction,

Chúng đáng ra nên đi cùng một hướng,

but they're going in different directions.

nhưng rồi chúng lại đi khác.

The recent wars in Iraq and Afghanistan have produced, thank God,

Cuộc chiến gần đây tại Iraq và Afghanistan đã gây ra,nhờ ơn trời

a casualty rate about one third of what it was in Vietnam.

tỉ lệ thương vong chỉ bằng 1/3 ở Việt Nam.

But they've also created --

Nhưng chúng cũng tạo ra --

they've also produced three times the disability rates.

chúng cũng gây ra tỉ lệ tàn tật gấp 3 lần

Around 10 percent of the US military is actively engaged in combat,

Khoảng 10% quân đội Mỹ chủ động tham gia chiến đấu,

10 percent or under.

10% hoặc thấp hơn.

They're shooting at people, killing people,

Họ bắn người, giết người,

getting shot at, seeing their friends get killed.

rồi họ bị bắn, nhìn đồng đội bị bắn.

It's incredibly traumatic.

Vô cùng đau đớn.

But it's only about 10 percent of our military.

Đó chỉ là 10% quân đội chúng ta.

But about half of our military has filed

Khoảng một nửa quân đội chúng ta được xếp

for some kind of PTSD compensation from the government.

vào danh sách được đền bù vì bị PTSD từ chính phủ.

And suicide doesn't even fit into this in a very logical way.

Nhưng sự tự sát không thể được lý giải một cách hợp lý với việc này.

We've all heard the tragic statistic of 22 vets a day, on average,

Tất cả chúng ta đều được nghe về con số đau lòng là khoảng 22 cựu binh bình quân

in this country, killing themselves.

trên đất nước này tự sát

Most people don't realize

Hầu hết mọi người không nhận ra

that the majority of those suicides are veterans of the Vietnam War,

rằng đa số những vụ tự tử đó là cựu binh từ chiến tranh Việt Nam,

that generation,

thế hệ đó

and their decision to take their own lives actually might not be related

và quyết định của họ để có cuộc sống riêng thật ra không liên quan

to the war they fought 50 years earlier.

đến chiến tranh 50 năm về trước.

In fact, there's no statistical connection between combat and suicide.

Sự thật là, không có một kết nối thống kê nào giữa chiến đấu và tự tử.

If you're in the military and you're in a lot of combat,

Nếu bạn trong quân đội và bạn tham gia nhiều cuộc chiến đấu

you're no more likely to kill yourself than if you weren't.

Bạn không có nhiều khả năng tự tử hơn nếu bạn không tham gia.

In fact, one study found

Một nghiên cứu cho thấy

that if you deploy to Iraq or Afghanistan,

nếu bạn dàn trận đến Iraq hoặc Afghanistan

you're actually slightly less likely to commit suicide later.

bạn sẽ ít khả năng sẽ tự tử sau này hơn.

I studied anthropology in college.

Tôi từng học ngành nhân chủng học hồi đại học,

I did my fieldwork on the Navajo reservation.

làm vài nghiên cứu về vùng đất Navajo

I wrote a thesis on Navajo long-distance runners.

và viết luận án về những người Navajo chạy đường dài.

And recently, while I was researching PTSD,

Gần đây, khi đang nghiên cứu PTSD,

I had this thought.

tôi chợt có suy nghĩ

I thought back to the work I did when I was young,

rằng trở lại với công việc tôi làm khi còn trẻ

and I thought, I bet the Navajo, the Apache, the Comanche --

và tôi cá rằng Navajo, Apache, Comanche --

I mean, these are very warlike nations --

những bộ tộc này rất hiếu chiến --

I bet they weren't getting PTSD like we do.

Tôi cá họ không bị PTSD như chúng ta.

When their warriors came back from fighting the US military

Khi chiến binh của họ trở về từ trận chiến với quân đội Mỹ

or fighting each other,

hoặc đánh đấu lẫn nhau,

I bet they pretty much just slipped right back into tribal life.

tôi cá họ ngay tức khắc trở về với cuộc sống bộ tộc.

And maybe what determines

Và có lẽ những thứ xác định

the rate of long-term PTSD

tỉ lệ mắc PTSD dài hạn

isn't what happened out there,

không phải những gì đã xảy ra ngoài kia

but the kind of society you come back to.

mà là nơi bạn quay về.

And maybe if you come back to a close, cohesive, tribal society,

Nếu bạn trở về với một cộng đồng gần gũi, đoàn kết,

you can get over trauma pretty quickly.

bạn có thể hồi phục rất nhanh.

And if you come back to an alienating, modern society,

Còn nếu bạn trở về một nơi hiện đại nhưng đầy định kiến,

you might remain traumatized your entire life.

bạn có thể không bao giờ hồi phục được.

In other words, maybe the problem isn't them, the vets;

Nói cách khác, có lẽ vấn đề không phải ở họ, những cựu binh;

maybe the problem is us.

mà là ở chúng ta.

Certainly, modern society is hard on the human psyche

Con người chắc chắn khó thích nghi với xã hội hiện đại

by every metric that we have.

với mỗi chuẩn mực chúng ta đặt ra.

As wealth goes up in a society,

Khi sự giàu có tăng lên trong một xã hội

the suicide rate goes up instead of down.

thì tỉ lệ tự tử cũng sẽ tăng theo.

If you live in modern society,

Nếu sống trong một xã hội hiện đại,

you're up to eight times more likely

bạn có lẽ phải chịu đựng gấp 8 lần

to suffer from depression in your lifetime

những sự muộn phiền trong cuộc sống

than if you live in a poor, agrarian society.

hơn là sống ở nơi làng quê nghèo khó.

Modern society has probably produced the highest rates of suicide

Xã hội hiện đại có tỉ lệ tự sát,

and depression and anxiety and loneliness and child abuse

lo lắng, buồn bực, cô độc và bạo hành trẻ em cao nhất

ever in human history.

trong lịch sử loài người.

I saw one study

Tôi thấy một nghiên cứu

that compared women in Nigeria,

so sánh phụ nữ ở Nigeria,

one of the most chaotic and violent and corrupt

một trong những nước hỗn độn, bạo lực, mục nát

and poorest countries in Africa,

và nghèo nhất ở châu Phi,

to women in North America.

với phụ nữ ở Bắc Mỹ.

And the highest rates of depression were urban women in North America.

Tỉ lệ đau buồn nhiều nhất thuộc về nhóm phụ nữ thị thành ở Bắc Mỹ.

That was also the wealthiest group.

Đó cũng là nhóm giàu nhất.

So let's go back to the US military.

Trở lại với quân đội Mỹ.

Ten percent are in combat.

10% đang trong chiến đấu.

Around 50 percent have filed for PTSD compensation.

Khoảng 50% được xếp vào danh sách đền bù PTSD.

So about 40 percent of veterans really were not traumatized overseas

Khoảng 40% cựu binh hoàn toàn bình thường khi ở nước ngoài

but have come home to discover they are dangerously alienated

nhưng khi về nước lại cảm thấy lạc loài

and depressed.

và u buồn.

So what is happening with them?

Vậy chuyện gì đang xảy ra với họ?

What's going on with those people,

Chuyện gì đang đến với những người này,

the phantom 40 percent that are troubled but don't understand why?

những cựu binh về nước có vấn đề nào đó mà chính họ không rõ nguyên do?

Maybe it's this:

Có lẽ là thế này:

maybe they had an experience of sort of tribal closeness

họ đã trải nghiệm sự gần gũi đặc trưng

in their unit when they were overseas.

của đơn vị mình khi còn ở nước ngoài.

They were eating together, sleeping together,

Họ ăn cùng nhau, ngủ cùng nhau,

doing tasks and missions together.

thi hành nhiệm vụ cùng nhau,

They were trusting each other with their lives.

và đặc biệt họ tin tưởng nhau tuyệt đối.

And then they come home

Rồi khi hồi hương

and they have to give all that up

họ không còn được như vậy nữa

and they're coming back to a society, a modern society,

họ trở về sống với một xã hội hiện đại

which is hard on people who weren't even in the military.

mà con người nơi đó chưa từng ở quân ngũ.

It's just hard on everybody.

Thực khó khăn cho bất kỳ ai.

And we keep focusing on trauma, PTSD.

Chúng ta cứ quan tâm đến PTSD,

But for a lot of these people,

mà với đa số những người này,

maybe it's not trauma.

nó còn không phải bệnh.

I mean, certainly, soldiers are traumatized

Ý tôi là chắc chắn họ bị tổn thương tinh thần.

and the ones who are have to be treated for that.

và họ cần được chữa trị.

But a lot of them --

Nhưng với nhiều người,

maybe what's bothering them is actually a kind of alienation.

thứ làm họ phiền muộn nhiều thực tế là sự lạc loài.

I mean, maybe we just have the wrong word for some of it,

Có lẽ chúng ta đã không đúng đắn theo một vài hướng nào đó,

and just changing our language, our understanding,

chỉ cần thay đổi một chút để hòa hợp

would help a little bit.

có lẽ mọi chuyện sẽ ổn.

"Post-deployment alienation disorder."

"Rối loạn stress sau chấn thương."

Maybe even just calling it that for some of these people

Chỉ cần nói điều đó với vài người

would allow them to stop imagining

cũng có thể khiến họ khựng lại,

trying to imagine a trauma that didn't really happen

cố hình dung ra một loại bệnh không hề tồn tại trong họ

in order to explain a feeling that really is happening.

để giải thích cho thứ cảm giác họ đang cảm nhận.

And in fact, it's an extremely dangerous feeling.

Và thực tế, cảm xúc đó cực kỳ không tốt.

That alienation and depression can lead to suicide.

Bệnh tinh thần trầm trọng có thể dẫn tới tự tử.

These people are in danger.

Những con người này đang gặp nguy hiểm.

It's very important to understand why.

Và việc hiểu nguyên do là rất cần thiết.

The Israeli military has a PTSD rate of around one percent.

Quân đội Israel có tỉ lệ mắc PTSD là 1%.

The theory is that everyone in Israel is supposed to serve in the military.

Lý luận cho rằng tất cả dân cư Israel đều phục vụ cho quân đội.

When soldiers come back from the front line,

nên khi những người lính trở về,

they're not going from a military environment to a civilian environment.

họ không phải đi từ quân đội mà trở về với cuộc sống trái ngược với nó,

They're coming back to a community where everyone understands

họ trở về với một cộng đồng nơi ai cũng hiểu và từng trải

about the military.

về quân đội.

Everyone's been in it or is going to be in it.

Mọi người đều đã và đang ở đó hoặc sẽ ở đó,

Everyone understands the situation they're all in.

mọi người đều hiểu tình cảnh họ đồng trải

It's as if they're all in one big tribe.

giống như họ là một đại gia đình.

We know that if you take a lab rat

Chúng ta biết rằng nếu lấy một con chuột

and traumatize it and put it in a cage by itself,

làm tổn thương nó rồi nhốt nó vào lồng một mình,

you can maintain its trauma symptoms almost indefinitely.

bạn có thể giữ những thương tích đó của nó gần như mãi mãi.

And if you take that same lab rat and put it in a cage with other rats,

Và nếu bạn vẫn thí nghiệm y nguyên như vậy rồi để nó ở lồng cùng những con khác,

after a couple of weeks, it's pretty much OK.

sau một vài tuần, nó lại ổn.

After 9/11,

Sau 9/11

the murder rate in New York City went down by 40 percent.

tỉ lệ giết người ở New York đã giảm 40%.

The suicide rate went down.

Tỉ lệ tự tử giảm,

The violent crime rate in New York went down after 9/11.

Tỉ lệ tội phạm bạo lực cũng giảm.

Even combat veterans of previous wars who suffered from PTSD

Ngay cả cựu binh của cuộc chiến trước, những người bị PTSD

said that their symptoms went down after 9/11 happened.

cũng nói rằng các triệu chứng của họ giảm sau khi 9/11 diễn ra.

The reason is that if you traumatize an entire society,

Lý do là khi bạn làm tổn thương cả xã hội,

we don't fall apart and turn on one another.

chúng tôi không tách rời mà hợp thành một thể khác.

We come together. We unify.

Chúng tôi đến với nhau, hợp nhất lại.

Basically, we tribalize,

Nói đơn giản, chúng tôi thành một gia đình

and that process of unifying feels so good and is so good for us,

và quá trình đến với nhau thật tuyệt vời,

that it even helps people

nó giúp rất nhiều những người

who are struggling with mental health issues.

đang bị mắc bệnh tinh thần thấy ổn.

During the blitz in London,

Trong một trận đánh nhanh ở Luân Đôn,

admissions to psychiatric wards went down during the bombings.

số bệnh nhân vào viện tâm thần đã giảm khi các cuộc đánh bom diễn ra.

For a while, that was the kind of country

Chỉ một thời gian ngắn, đất nước

that American soldiers came back to -- a unified country.

mà quân Mỹ trở về-- thành một đất nước thống nhất.

We were sticking together.

Chúng tôi gắn bó với nhau.

We were trying to understand the threat against us.

Chúng tôi hiểu những khó khăn và mối đe dọa đè lên mình.

We were trying to help ourselves and the world.

Chúng tôi cố gắng giúp đỡ nhau và giúp đất nước này.

But that's changed.

Nhưng mọi thứ đã thay đổi.

Now, American soldiers,

Quân lính Mỹ bây giờ,

American veterans are coming back to a country that is so bitterly divided

những cựu binh trở về một đất nước bị chia rẽ nặng nề

that the two political parties are literally accusing each other

thành hai bên chính trị đối lập đấu đá nhau, buộc tội nhau

of treason, of being an enemy of the state,

là kẻ phản nước, tội đồ của quốc gia

of trying to undermine the security and the welfare of their own country.

là kẻ làm mất sự bảo an và hao mòn tài sản đất nước.

The gap between rich and poor is the biggest it's ever been.

Sự phân hóa giàu nghèo lên đến đỉnh điểm.

It's just getting worse.

Mọi thứ chỉ tệ hơn.

Race relations are terrible.

Phân biệt chủng tộc thật kinh khủng.

There are demonstrations and even riots in the streets

Có những cuộc biểu tình và thậm chí nổi loạn trên đường phố

because of racial injustice.

đấu tranh vì bất bình đẳng chủng tộc.

And veterans know that any tribe that treated itself that way -- in fact,

Và các cựu binh biết rằng dân tộc họ thay đổi như vậy, hay chính xác

any platoon that treated itself that way -- would never survive.

những trung đội thay đổi theo hướng đó sẽ không bao giờ tồn tại lâu dài.

We've gotten used to it.

Chúng ta đã quen với điều đó.

Veterans have gone away and are coming back

Những chiến binh đi xa và trở lại

and seeing their own country with fresh eyes.

rồi nhìn ngắm đất nước mình,

And they see what's going on.

họ hiểu cái gì đang diễn ra.

This is the country they fought for.

Đó là nơi họ đã chiến đấu và bảo vệ.

No wonder they're depressed.

Không màng đau thương.

No wonder they're scared.

Không màng sợ hãi.

Sometimes, we ask ourselves if we can save the vets.

Đôi lúc, chúng ta tự vấn bản thân rằng liệu có thể giúp họ không

I think the real question is if we can save ourselves.

hay đúng hơn theo tôi nghĩ là liệu ta có thể giúp chính mình không.

If we can,

Nếu có,

I think the vets are going to be fine.

tôi tin họ-- những cựu chiến binh sẽ ổn.

It's time for this country to unite,

Đã đến lúc đất nước ta cùng đoàn kết lại,

if only to help the men and women who fought to protect us.

để giúp những người đã chiến đấu vì chúng ta.

Thank you very much.

Xin cảm ơn.

(Applause)

( Vỗ tay )