How to turn your dissatisfaction into action | Yvonne Aki-Sawyerr

Reviewer: Thu Ha Tran

Đôi khi,

bạn có cảm giác tiêu cực về một số việc.

Bạn không hài lòng với cái cách mà mọi việc đang diễn ra.

Sometimes,

Bạn cảm thấy nản chí và bất mãn,

you have a negative feeling about things.

và thường thì, chúng ta chọn cách sống chung với nó.

You're not happy about the way things are going.

Tự nhủ rằng mình phải chịu đựng là một dạng tiêu cực.

You feel frustrated and dissatisfied,

and so often, we choose to live with it.

Nhưng mà, tôi tin tưởng một cách mạnh mẽ

rằng chúng ta có khả năng

It's a negative that we tell ourselves we have to endure.

để chuyển cảm giác tiêu cực đó

thành tích cực

And yet, I passionately believe

bằng cách để cho sự bất mãn

that we all have the ability

tạo ra sự thay đổi.

to turn that negative feeling

Vào ngày 6 tháng 1 năm 1999,

into a positive

by allowing our dissatisfaction

tôi đang làm việc ở Luân Đôn

khi các kênh tin tức bắt đầu đưa tin về

to give birth to change.

sự chiếm đóng của quân nổi loạn ở quê tôi

On January 6, 1999,

Freetown, Sierra Leone.

I was working in London

when the news channels began to report

Hàng ngàn người mất mạng,

the rebel invasion of my hometown,

và xác của họ ngổn ngang trên đường phố ở Freetown.

Freetown, Sierra Leone.

Người dì lớn tuổi của chồng tôi bị thiêu sống,

Thousands of people lost their lives,

and there were bodies littering the streets of Freetown.

và tôi nghĩ đến đứa con hai tuổi của mình

khi trông thấy hình ảnh những đứa bé bị cụt tay chân.

My husband's elderly aunt was burned alive,

Các đồng nghiệp bảo tôi:

and I thought of my own two-year old

"Mình giúp họ bằng cách nào đây?"

as I saw images of little children with amputated limbs.

Tôi không biết,

nên tôi bắt đầu gọi các số điện thoại xuất hiện trên màn hình

Colleagues said to me,

"How could we help?"

khi các tổ chức viện trợ quốc tế bắt đầu kêu gọi

I didn't know,

quyên góp tiền để giải quyết bi kịch này.

so I began to call the telephone numbers that came up on my screen

as international aid agencies started to make appeals

Sự mơ hồ của các cuộc nói chuyện qua điện thoại đó làm tôi thất vọng.

to raise money to address the tragedy.

Tôi cảm thấy những người đang gây quỹ

có vẻ như tránh quá xa cuộc khủng hoảng này,

The vagueness of those telephone conversations disappointed me.

và mặc dù có thể thông cảm được điều đó

nhưng tôi thấy không hài lòng

It felt like the people who were raising the money

và không chắc rằng

những sự can thiệp mà cuối cùng họ sẽ thực hiện

seemed so far removed from the crisis,

and understandably so,

có thực sự mang lại mức độ tác động mà rõ ràng là đang rất cần thiết hay không.

but I wasn't satisfied

and I wasn't convinced

Tôi lo lắng, bồn chồn trong nhiều ngày

that the interventions they would eventually implement

khi tiếp tục theo dõi những tin tức khủng khiếp trên tivi

would actually have the level of impact that was so clearly needed.

và liên tục tự hỏi

There were butterflies in my stomach for days

mình có thể làm gì?

Mình nên làm gì?

as I continued to watch horrors unfold on television,

Điều tôi muốn làm là giúp đỡ trẻ em bị ảnh hưởng bởi trận chiến này.

and I continuously asked myself,

Và đó là điều chúng tôi đã làm.

what could I be doing?

What should I be doing?

Tôi, em gái, và một vài người bạn

What I wanted to do was to help children affected by the war.

thành lập Quỹ chiến tranh Sierra Leone cho trẻ em, SLWT.

So that's what we did.

Chúng tôi quyết định tập trung vào hàng ngàn người di cư

Myself, my sister and some friends

chạy trốn khỏi cuộc chiến

started the Sierra Leone War Trust For Children, SLWT.

và hiện đang sống trong điều kiện thật sự túng thiếu, khó khăn

We decided to focus on the thousands of displaced people

trong các trại ở Freetown.

Công việc của chúng tôi bắt đầu với Ross Road Camp

that fled the fighting

and were now living in really poor, difficult conditions

ở cuối phía đông của thành phố.

Làm việc với một tổ chức y tế địa phương,

in camps in Freetown.

chúng tôi xác định khoảng 130 các bà mẹ đơn thân dễ bị nguy hiểm nhất

Our work started with the Ross Road Camp

at the east end of the city.

Working with a local health organization,

có con dưới năm tuổi,

hỗ trợ bằng cách trang bị cho họ các kỹ năng kinh doanh

we identified about 130 of the most vulnerable single mothers

các khoản tín dụng nhỏ,

with children under the age of five,

và bất cứ thứ gì họ nhờ chúng tôi.

supporting them by providing business skills,

Làm việc trong các điều kiện khó khăn đó

thì việc chỉ làm đúng những điều cơ bản cũng không phải là chuyện nhỏ,

microcredit,

whatever they asked us.

nhưng cảm giác bất mãn chung của chúng tôi

Working in those difficult conditions,

với một hiện trạng không chấp nhận được

just getting the basics right, was no small task,

giúp chúng tôi tập trung vào việc hoàn thành các công việc.

but our collective sense of dissatisfaction

Một số người phụ nữ đó đã tiếp tục mở các doanh nghiệp nhỏ,

at an unacceptable status quo

hoàn trả nợ vay

kept us focused on getting things done.

và giúp những người mẹ khác cùng với con cái của họ

Some of those women went on to open small businesses,

có được cơ hội giống như họ.

Còn chúng tôi vẫn tiếp tục công việc của mình.

repaid their loans

Vào năm 2004, chúng tôi mở một trung tâm đào tạo nông nghiệp

and allowed other mothers and their children

to have the same opportunity they did.

cho những thanh thiếu niên từng đi lính

And we, we kept on going.

và khi chiến tranh đã qua đi,

In 2004, we opened an agricultural training center

chúng tôi xúc tiến chương trình học bổng cho những bé gái bị thiệt thòi

không có khả năng tiếp tục đi học.

for ex-child soldiers,

and when the war was behind us,

we started a scholarship program for disadvantaged girls

Hôm nay, Stella, một trong các bé gái đó,

sắp sửa trở thành một bác sĩ y khoa.

who would otherwise not be able to continue in school.

Thật bất ngờ trước điều mà sự bất mãn có thể tạo ra.

Today, Stella, one of those girls,

(Vỗ tay)

is about to qualify as a medical doctor.

Mười năm sau, năm 2014,

It's amazing what a dose of dissatisfaction can birth.

Sierra Leone bị đại dịch Ebola hoành hành.

Ngày 25 tháng 5, khi đang làm việc cho một dự án xây dựng khách sạn ở Freetown

(Applause)

Ten years later, in 2014,

Sierra Leone was struck by Ebola.

thì các ca bệnh đầu tiên được công bố,

I was working in Freetown at the time on a hotel construction project on May 25

nhưng tôi đã quay lại Luân Đôn vào ngày 30 tháng 7

khi tình trạng khẩn cấp được công bố,

when the first cases were announced,

trong ngày đó nhiều hãng hàng không ngừng chuyến bay tới Sierra Leone.

but I was back in London on July 30

when the state of emergency was announced,

Tôi nhớ mình đã khóc trong nhiều giờ,

the same day that many airlines stopped their flights to Sierra Leone.

tôi hỏi Chúa, tại sao lại như vậy? Tại sao lại là chúng tôi?

Nhưng vượt qua những giọt nước mắt,

I remember crying for hours,

một lần nữa, tôi bắt đầu cảm thấy

asking God, why this? Why us?

cái cảm giác bất mãn sâu sắc đó.

Vậy nên, sáu tháng sau khi các ca đầu tiên được xác nhận,

But beyond the tears,

I began to feel again

dịch bệnh vẫn lan nhanh ở Sierra Leone

that profound sense of dissatisfaction.

và số người bị nhiễm bệnh và chết tiếp tục tăng cao,

So when, six months after those first cases had been confirmed,

the disease was still spreading rapidly in Sierra Leone

mức độ thất vọng và giận dữ của tôi

and the number of people infected and dying continued to rise,

lên cao đến nỗi tôi biết mình không thể ngồi yên

và theo dõi cơn khủng hoảng từ bên ngoài Sierra Leone.

my level of frustration and anger

Vì vậy, vào giữa tháng 11,

got so much that I knew I could not stay

tôi chào tạm biệt

chồng và các con, những người rất yêu thương và thấu hiểu tôi

and watch the crisis from outside Sierra Leone.

So, in mid-November,

và lên một chiếc máy bay vắng hoe

I said goodbye to my much loved

bay đến Freetown.

Freetown giờ là tâm dịch của sự bùng phát.

and very understanding husband and children,

Có hàng trăm ca bệnh mới mỗi tuần.

and boarded a rather empty plane

to Freetown.

Tôi nói chuyện với các chuyên gia y tế,

Freetown was now the epicenter of the outbreak.

các nhà dịch tễ học

và những người bình thường mỗi ngày.

There were hundreds of new cases every week.

Mọi người thật sự sợ hãi.

I spoke to many medical experts,

“Sẽ không thành công cho đến khi chúng ta nói chuyện với mọi người dưới gốc xoài”.

epidemiologists

and ordinary people every day.

Bác sĩ Yoti nói như vậy,

Everyone was really scared.

ông ấy là một bác sĩ người Uganda làm việc cho WHO,

"We won't succeed until we're talking to people under the mango tree."

đã từng tham gia gần như mỗi đợt bùng phát dịch Ebola

So said Dr. Yoti,

ở châu Phi trước đây.

a Ugandan doctor who worked for WHO

Ông ấy nói đúng,

tuy vậy vẫn chưa có kế hoạch nào xúc tiến việc đó.

and who had been involved in pretty much every Ebola outbreak

Vì vậy trong suốt những ngày cuối tuần đầu tháng 12,

in Africa previously.

He was right,

tôi đã lên một kế hoạch được biết đến với tên gọi Western Area Surge.

and yet there was no plan to make that happen.

Chúng tôi cần nói chuyện với mọi người,

So during a weekend in early December,

chứ không phải bưng bít, ém nhẹm.

I developed a plan that became known as the Western Area Surge plan.

Chúng tôi cần làm việc với những người có ảnh hưởng đến cộng đồng

We needed to talk with people,

để mọi người tin tưởng thông điệp của chúng tôi.

not at people.

Chúng tôi cần nói chuyện dưới gốc cây xoài,

We needed to work with the community influencers

chứ không phải nói thông qua những cái loa.

Và chúng tôi cần nhiều giường hơn.

so people believed our message.

Trung tâm ứng phó Ebola quốc gia, NERC

We needed to be talking under the mango tree,

xây dựng và thực thi kế hoạch đó,

not through loudspeakers.

And we needed more beds.

và vào tuần thứ ba của tháng một,

The National Ebola Response Center, NERC,

số ca bệnh giảm đột ngột.

built on and implemented that plan,

Người ta kêu cầu tôi

giữ chức Giám đốc Kế hoạch mới của NERC,

and by the third week of January,

vị trí này giúp tôi đi khắp đất nước,

the number of cases had fallen dramatically.

cố gắng đón đầu đợt bùng phát

I was asked to serve

nhưng cũng đi theo nó

as a new Director of Planning for NERC,

đến các làng mạc xa xôi ở các tỉnh

which took me right across the country,

cũng như các khu ổ chuột ở thành thị.

trying to stay ahead of the outbreak

Một lần nọ, tôi ra khỏi xe

but also following it

to remote villages in the provinces

để kêu cứu cho một người đàn ông gục ngã trên đường.

as well as to urban slum communities.

Tôi vô tình đạp lên chất lỏng

On one occasion, I got out of my car

chảy ra đường từ chỗ anh ấy nằm.

to call for help for a man who had collapsed on the road.

Tôi chạy ngay đến nhà cha mẹ tôi,

rửa chân bằng chlorine.

I accidentally stepped in liquid

Tôi sẽ không bao giờ quên cảm giác chờ đợi kết quả xét nghiệm của người đó

that was coming down the road from where he lay.

I rushed to my parents' house,

trong khi thường xuyên kiểm tra nhiệt độ bản thân lúc đó và trong suốt trận dịch.

washed my feet in chlorine.

I'll never forget waiting for that man's test results

Trận chiến Ebola có lẽ là trải nghiệm thử thách nhất

as I constantly checked my temperature then and throughout the outbreak.

nhưng cũng đáng giá nhất trong cuộc đời tôi

và tôi thực sự biết ơn

The Ebola fight was probably the most challenging

vì sự bất mãn

đã mở ra không gian

cho tôi phụng sự.

but rewarding experience of my life,

Sự bất mãn có thể có mặt thường xuyên ở đâu đó trong bạn

and I'm really grateful

for the dissatisfaction

that opened up the space

hoặc có thể bất thình lình,

for me to serve.

được kích hoạt bởi những sự kiện nào đó.

Dissatisfaction can be a constant presence in the background,

Đôi khi là cả hai.

Đối với quê tôi, thì nó là cả hai.

or it can be sudden,

triggered by events.

Nhiều năm rồi, thành phố của chúng tôi đã thay đổi,

Sometimes it's both.

và nó khiến tôi hết sức đau đớn,

With my hometown, that's the way it was.

tôi nhớ đến thời thơ ấu

For years, our city had changed,

với những lần trèo cây,

and it had caused me great pain.

hái những trái xoài và mận

I remember a childhood

trong khuôn viên trường đại học nơi cha tôi là giảng viên.

growing up climbing trees,

Đi câu cá ở những con suối sâu tận trong các khu vườn bách thảo.

picking mangoes and plums

on the university campus where my father was a lecturer.

Các sườn đồi bao quanh Freetown được bao phủ bởi những thảm thực vật xanh tốt

Went fishing in the streams deep in the botanical gardens.

và những bãi biển sạch và hoang sơ.

The hillsides around Freetown were covered with lush green vegetation,

Dân số tăng lên gấp đôi ở Freetown những năm sau cuộc nội chiến

và việc thiếu kiểm soát trong quy hoạch và xây dựng,

and the beaches were clean and pristine.

The doubling of the population of Freetown in the years that followed the civil war,

dẫn đến nạn phá rừng ồ ạt.

Cây cối, vẻ đẹp của thiên nhiên bị phá hủy để tạo không gian

and the lack of planning and building control

resulted in massive deforestation.

cho các cộng đồng mới, chính thức và không chính thức

và cho việc chặt cây làm củi.

The trees, the natural beauty, were destroyed as space was made

Tôi rất lo lắng và bất mãn.

for new communities, formal or informal,

Không chỉ là việc phá hủy cây cối và các ngọn đồi

and for the cutting down of firewood.

khiến tôi đau lòng.

I was deeply troubled and dissatisfied.

Đó còn là tác động của con người,

It wasn't just the destruction of the trees and the hillsides

khi cơ sở hạ tầng không theo kịp sự tăng trưởng dân số;

that bothered me.

không có cả hệ thống vệ sinh để mà nói đến

It was also the impact of people,

as infrastructure failed to keep up with the growth of the population:

một thành phố bẩn thỉu với bệnh thương hàn, sốt rét, kiết lỵ.

Tôi không biết con số thống kê ở thời điểm đó

no sanitation systems to speak of,

nhưng hóa ra là đến năm 2017,

a dirty city with typhoid, malaria and dysentery.

chỉ có 6% chất thải lỏng và 21% chất thải rắn

I didn't know the statistics at the time,

but it turned out that by 2017,

được thu thập.

Số còn lại ở ngay đó với chúng tôi,

only six percent of liquid waste and 21 percent of solid waste

ở sân sau, ở các cánh đồng, các dòng sông

và tích tụ dưới biển.

was being collected.

The rest was right there with us,

Các bước để xử lý cảm giác giận dữ và thất vọng sâu sắc đó của tôi

in backyards, in fields, rivers

and deposited in the sea.

không mở ra một cách kỳ diệu hay rõ ràng.

The steps to address that deep sense of anger and frustration I felt

Đó không phải là cái cách mà sức mạnh của sự bất mãn hoạt động.

Nó chỉ có tác dụng khi bạn biết rằng mọi việc có thể được làm tốt hơn,

didn't unfold magically or clearly.

và nó có tác dụng khi bạn quyết định mạo hiểm để tạo ra sự thay đổi đó.

That's not how the power of dissatisfaction works.

It works when you know that things can be done better,

Và đó là vào năm 2017

cuối cùng thì tôi cũng đã ra tranh cử chức thị trưởng,

and it works when you decide to take the risks to bring about that change.

vì tôi biết rằng mọi việc có thể tốt hơn.

And so it was that in 2017

Và dường như người dân đồng tình với tôi, vì tôi đã thắng cử.

I ended up running for mayor,

(Tiếng vỗ tay)

because I knew things could be better.

Hôm nay, chúng tôi đang triển khai một kế hoạch đầy tham vọng

It seemed the people agreed with me, because I won the election.

để chuyển đổi thành phố của chúng tôi,

(Applause)

và khi tôi nói từ “chúng tôi”,

Today, we are implementing an ambitious plan

điều khiến tôi thật sự hứng thú

to transform our city,

là tôi đang nói đến cả cộng đồng Freetown,

and when I say we,

dù là một phần của các cuộc thi đua như khen thưởng cho khu phố

what gets me really excited

is that I mean the whole Freetown community,

đã thực hiện nhiều cải tiến nhất đối với việc làm vệ sinh tổng thể

whether it's being part of competitions like rewarding the neighborhood

hay là các chương trình của chúng tôi

nhằm dẫn dắt và kết nối người dân và những người thu gom chất thải

that makes the most improvement in overall cleanliness,

thông qua các ứng dụng của chúng tôi.

or whether it's our programs

Freetown hiện nay

that are leading and joining people and waste collectors

là một thành phố sạch sẽ hơn,

through our apps.

và những cái cây nổi tiếng của chúng tôi,

chúng tôi đã trồng 23.000 cây mùa mưa vừa rồi.

In Freetown today,

it's a much cleaner city,

(Vỗ tay)

Vào năm 2020,

and those trees that we're so well known for,

chúng tôi định trồng một triệu cây trong chiến dịch “Freetown thành phố cây”.

we planted 23,000 of them last rainy season.

(Applause)

And in 2020,

(Vỗ tay)

we plan to plant a million trees as part of our "Freetown the Tree Town" campaign.

Đôi khi, đôi khi ta có một cảm xúc tiêu cực về mọi chuyện.

(Applause)

Ta không vui trước cách mọi việc đang diễn ra.

Sometimes, sometimes we have a negative feeling about things.

Ta cảm thấy bất mãn,

và cảm thấy chán nản.

We're not happy about the way things are going.

Ta có thể thay đổi cảm xúc tiêu cực đó thành cảm xúc tích cực.

We feel dissatisfied,

Nếu bạn tin rằng mọi việc có thể tốt hơn,

and we feel frustrated.

We can change that negative into a positive.

thì bạn có quyền lựa chọn làm gì đó thay vì không làm gì hết.

If you believe that things can be better,

Mức độ và hoàn cảnh của các tình huống sẽ khác nhau

then you have the option to do something rather than to do nothing.

nhưng mỗi người trong chúng ta,

đều có chung một thứ.

The scale and circumstances of our situations will differ,

Chúng ta có thể mạo hiểm để tạo ra sự khác biệt,

but for each of us,

và tôi sẽ nói thế này để kết lại

we all have one thing in common.

hãy bước ra,

chấp nhận rủi ro.

We can take risks to make a difference,

Nếu chúng ta có thể đoàn kết dưới sức mạnh của sự bất mãn,

and I will close in saying,

thế giới sẽ tốt đẹp hơn.

step out,

Xin cảm ơn.

take a risk.

(Vỗ tay)

If we can unite behind the power of dissatisfaction,

the world will be a better place.

Thank you.

(Applause)