We the People, and the Republic we must reclaim | Lawrence Lessig

Lawrence Lessig: Chúng ta là những dân thường và chúng ta phải bảo vệ nền Cộng hòa.

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Phuong Dao Thi Reviewer: Ming Ming

Once upon a time,

Ngày xưa

there was a place called Lesterland.

có một vùng đất tên là Lesterland

Now Lesterland looks a lot like the United States.

Ngày nay, Lesterland nhìn rất giống nước Mỹ

Like the United States, it has about 311 million people,

Cũng như Mỹ, vùng này có khoảng 311 triệu dân

and of that 311 million people,

và trong số 311 triệu dân đó,

it turns out 144,000 are called Lester.

có 144 nghìn là người được gọi là Lester

If Matt's in the audience,

nếu Matt đang ở dướighế khán giả

I just borrowed that, I'll return it in a second,

thì tôi chỉ mượn câu chuyện đó và lát nữa sẽ quay trở lại sau,

this character from your series.

nhân vật này đến từ trong câu chuyện

So 144,000 are called Lester,

đến đoạn 144 nghìn người Lester nhỉ

which means about .05 percent is named Lester.

có nghĩa là 0,05% là người Lester

Now, Lesters in Lesterland have this extraordinary power.

Ngày nay, những người Lester ở Lesterland rất có quyền lực

There are two elections every election cycle in Lesterland.

Mỗi vòng bầu cử ở Lesterland có 2 cuộc bầu cử

One is called the general election.

Một cuộc bầu cử được gọi là tổng tuyển cử

The other is called the Lester election.

cuộc bầu cử còn lại là cuộc bầu cử Lester

And in the general election, it's the citizens who get to vote,

trong cuộc tổng tuyển cử, mọi công dân đều có quyền đi bỏ phiếu

but in the Lester election, it's the Lesters who get to vote.

nhưng trong bầu cử Lester, chỉ có người Lester mới được tham gia

And here's the trick.

và đây là một mánh khóe

In order to run in the general election,

Để tham gia cuộc tổng tuyển cử

you must do extremely well

bạn phải cự kì giỏi

in the Lester election.

trong cuộc bầu cử Lester

You don't necessarily have to win, but you must do extremely well.

bạn không cần phải thắng, nhưng phải làm việc thật giỏi

Now, what can we say about democracy in Lesterland?

Vậy chúng ta có thể nói gì về vấn đề dân chủ ở Lesterland?

What we can say, number one,

Điều chúng ta có thể nói đến, thứ nhất

as the Supreme Court said in Citizens United,

giống như Tòa án tối cao tuyên bố trong Quyền công dân

that people have the ultimate influence over elected officials,

rằng người dân có tầm ảnh hưởng cao nhất đến các các vị trí lãnh đạo được bầu cử

because, after all, there is a general election,

bởi vì, sau cùng sẽ là cuộc tổng tuyển cử

but only after the Lesters have had their way

nhưng chỉ khi cuộc bầu cử Lester đã diễn ra

with the candidates who wish to run in the general election.

cùng với những ứng cử viên khao khát thắng trong cuộc tổng tuyển cử

And number two, obviously, this dependence upon the Lesters

và điều thứ 2, rõ ràng việc phụ thuộc vào những người Lester

is going to produce a subtle, understated,

đang tạo ra tình trạng khôn khéo, e dè

we could say camouflaged, bending

có thể gọi là ngụy trang và khúm núm

to keep the Lesters happy.

nhằm làm vừa lòng những người Lester

Okay, so we have a democracy, no doubt,

Bởi thế nên chúng ta có nền dân chủ, không còn nghi ngờ gì nữa

but it's dependent upon the Lesters

nhưng nó lại phụ thuộc vào người Lester

and dependent upon the people.

và phụ thuộc vào người dân

It has competing dependencies,

Nó có những sự phụ thuộc mang tính cạnh tranh

we could say conflicting dependencies,

nói cách khác là sự phụ thuộc mang tính xung đột

depending upon who the Lesters are.

phụ thuộc vào người Lester đó là ai!

Okay. That's Lesterland.

Được rồi, đó là về Lesterland.

Now there are three things I want you to see now that I've described Lesterland.

Giờ tôi muốn các bạn thấy 3 điều mà tôi đã kể về Lesterland

Number one, the United States is Lesterland.

Thứ nhất, nước Mỹ chính là Lesterland

The United States is Lesterland.

Nước Mỹ là Lesterland

The United States also looks like this, also has two elections,

Nước mỹ cũng giống như quốc gia này, cũng có 2 cuộc bầu cử

one we called the general election,

một cái gọi là tổng tuyển cử

the second we should call the money election.

cái thứ hai chúng ta nên gọi là bầu cử tiền

In the general election, it's the citizens who get to vote,

Trong tổng tuyển cử, người dân Mỹ có thể tham gia bỏ phiếu

if you're over 18, in some states if you have an ID.

khi đã trên 18 tuổi, và ở một số tiểu bang là khi có Chứng minh thư.

In the money election, it's the funders who get to vote,

Trong cuộc bầu cử tiền, thì chỉ những người gây quỹ mới được bầu cử

the funders who get to vote, and just like in Lesterland,

những người có tiền mới được bỏ phiếu, giống hệt như ở Lesterland

the trick is, to run in the general election,

bất công ở chỗ, để thắng trong cuộc tổng tuyển cử

you must do extremely well in the money election.

bạn phải tranh cử tốt trong cuộc bầu cử tiền

You don't necessarily have to win. There is Jerry Brown.

bạn không cần thiết phải thắng. Ví dụ như Jerry Brown.

But you must do extremely well.

Nhưng bạn phải làm thật tốt

And here's the key: There are just as few relevant funders

Và đây là chìa khóa: số người có tiền

in USA-land as there are Lesters in Lesterland.

ở đất Mỹ cũng bằng với số người Lester ở Lesterland

Now you say, really?

Bạn sẽ ngạc nhiên, thật thế à!

Really .05 percent?

thật là 0,05% ư?

Well, here are the numbers from 2010:

Vâng, đây là con số thống kê từ năm 2010:

.26 percent of America

0,026% dân Mỹ

gave 200 dollars or more to any federal candidate,

tặng 200$ hoặc nhiều hơn cho các ứng cử viên liên bang

.05 percent gave the maximum amount to any federal candidate,

0,05% tài trợ toàn bộ gia sản cho các ứng viên liên bang

.01 percent -- the one percent of the one percent --

0,01% -1% của 1%

gave 10,000 dollars or more to federal candidates,

tặng 10 ngàn $ trở lên cho các ứng viên liên bang

and in this election cycle, my favorite statistic

và trong vòng bầu cử này, số liệu thống kê của tôi

is .000042 percent

thì 0,000042 %

— for those of you doing the numbers, you know that's 132 Americans —

đối với những ai đang làm việc với các con số , thì bạn biết đây, có 132 người Mỹ

gave 60 percent of the Super PAC money spent

ủng hộ 60% lượng tiền mà tổ chức Super PAC đã chi trong

in the cycle we have just seen ending.

vòng bầu cử vừa mới kết thúc gần đây.

So I'm just a lawyer, I look at this range of numbers,

và tôi chỉ là một luật sư, tôi nhìn vào các con số này

and I say it's fair for me to say

và nói một cách công bằng rằng

it's .05 percent who are our relevant funders in America.

con số 0,05% là số lượng người gây quỹ ở nước Mỹ

In this sense, the funders are our Lesters.

Có nghĩa, những người gây quỹ chính là người Lester

Now, what can we say about this democracy in USA-land?

Giờ chúng ta nói gì về dân chủ ở đất Mỹ?

Well, as the Supreme Court said in Citizens United,

Vâng, giống như Tòa án tối cao tuyên bố trong quyền công dân

we could say, of course the people have the ultimate influence

chúng ta có thể nói, tất nhiên người dân có tầm ảnh hưởng cao nhất

over the elected officials. We have a general election,

đến các quan chức được bầu cử. chúng ta có tổng tuyển cử

but only after the funders have had their way

nhưng chỉ sau khi các nhà gây quỹ đã làm việc với

with the candidates who wish to run in that general election.

những ứng cử viên khao khát thắng trong cuộc tổng tuyển cử

And number two, obviously,

va thứ 2, rõ ràng rằng

this dependence upon the funders

sự phụ thuộc vào các nhà tài trợ

produces a subtle, understated, camouflaged bending

đã tạo ra một bầu không khí khéo léo, e dè, biết ngụy trang và khúm núm

to keep the funders happy.

để làm hài lòng những nhà tài trợ

Candidates for Congress and members of Congress

các ứng cử viên cho quốc hội và các thành viên quốc hội

spend between 30 and 70 percent of their time

dành khoảng từ 30 đến 70% thời gian

raising money to get back to Congress

để gây quỹ nhằm giữ ghế trong Quốc hội

or to get their party back into power,

hay giúp khôi phục sức mạnh đảng mình

and the question we need to ask is, what does it do to them,

và chúng ta cần đặt ra câu hỏi rằng, điều đó mang lại gì cho họ

these humans, as they spend their time

những con người đó, khi họ dành thời gian

behind the telephone, calling people they've never met,

cùng với chiếc điện thoại, gọi cho những người mà họ chưa bao giờ gặp

but calling the tiniest slice of the one percent?

nhưng lại gọi cho một bộ phận rất nhỏ trong số 1%?

As anyone would, as they do this,

AI cũng vậy, khi họ làm thế

they develop a sixth sense, a constant awareness

họ phát huy giác quan thứ 6, nhận thức chắc chắn

about how what they do might affect their ability to raise money.

về việc làm thế nào họ có thể phát huy khả năng gây quỹ

They become, in the words of "The X-Files,"

Họ trở thành những cái File X

shape-shifters, as they constantly adjust their views

những kẻ biến hình, khi bất chợt họ thay đổi quan điểm

in light of what they know will help them to raise money,

theo chiều mà họ biết sẽ giúp họ xin được tiền

not on issues one to 10,

không chỉ là vấn đề từ 1 đến 10

but on issues 11 to 1,000.

mà là từ 11 đến 1000

Leslie Byrne, a Democrat from Virginia,

Leslie Byrne, một đảng viên Đảng Dân chủ đến từ Virginia,

describes that when she went to Congress,

kể lại rằng khi cô ấy đến Quốc hội

she was told by a colleague, "Always lean to the green."

một đồng nghiệp đã nói với cô ấy rằng "Hãy luôn nghiêng về vấn đề môi trường

Then to clarify, she went on,

Để làm rõ hơn, cô ấy nói thẳng

"He was not an environmentalist." (Laughter)

"ông ta không phải một nhà môi trường học"

So here too we have a democracy,

Và ở đây cũng thế,chúng ta có một chế độ dân chủ

a democracy dependent upon the funders

một nền dân chủ lệ thuộc vào các nhà tài trợ

and dependent upon the people,

và phụ thuộc vào người dân

competing dependencies,

sự lệ thuộc mang tính cạnh tranh

possibly conflicting dependencies

có thể là sự phụ thuộc mang tính xung đột

depending upon who the funders are.

còn tùy nhà tài trợ là những ai

Okay, the United States is Lesterland, point number one.

Vâng, nước Mỹ chính là Lesterland, điều thứ nhất

Here's point number two.

còn đây là điều thứ hai

The United States is worse than Lesterland,

Nước Mỹ còn tệ hơn cả Lesterland

worse than Lesterland because you can imagine in Lesterland

tệ hơn Lesterland bởi bạn có thể tưởng tượng ở Lesterland

if we Lesters got a letter from the government that said,

nếu chúng ta là những người Lester nhận được một lá thư từ chính phủ nói rằng

"Hey, you get to pick who gets to run in the general election,"

"Này, các ông phải chọn ra ai là người được vào cuộc tổng tuyển cử"

we would think maybe of a kind of aristocracy of Lesters.

chúng ta sẽ nghĩ đây có lẽ là sự độc tài của người Lesters

You know, there are Lesters from every part of social society.

Bạn biết đấy, người Lester xuất thân từ mọi tầng lớp trong xã hội

There are rich Lesters, poor Lesters, black Lesters, white Lesters,

Họ gồm cả những người giàu, người nghèo, người da đen, và da trắng

not many women Lesters, but put that to the side for one second.

không nhiều phụ nữ Lester, nhưng tạm quên chuyện đó đi

We have Lesters from everywhere. We could think,

ở đâu chúng ta cũng bắt gặp người Lester. Chúng ta có thể nghĩ rằng

"What could we do to make Lesterland better?"

"Chúng ta có thể làm gì để xây dụng một Lesterland tốt đẹp hơn?"

It's at least possible the Lesters would act for the good of Lesterland.

Người Lester ít nhất cũng có thể giúp Lesterland

But in our land, in this land, in USA-land,

Nhưng ở vùng đất ủa chúng ta, trên mảnh đất này, ở đất Mỹ

there are certainly some sweet Lesters out there,

chắc chắn cũng có những người Lester tốt bụng cũng ở đâu đó ngoài kia

many of them in this room here today,

nhiều trong số họ có mặt tại đây hôm nay

but the vast majority of Lesters act for the Lesters,

nhưng phần đông người Lester còn lại hành động vì lợi ích của họ

because the shifting coalitions that are comprising the .05 percent

bởi các liên minh bao gồm 0,05% kia

are not comprising it for the public interest.

không bao gồm họ trong lợi ích của cộng đồng

It's for their private interest. In this sense, the USA is worse than Lesterland.

mà là cho lợi ích nhóm. Theo cách hiểu này, Nước Mỹ còn tệ hơn cả Lesterland

And finally, point number three:

Và cuối cùng, điều thứ 3

Whatever one wants to say about Lesterland,

Cho dù ai đó nói gì về Lesterland

against the background of its history, its traditions,

chống lại nền tảng lịch sử và truyền thống của đất nước này

in our land, in USA-land, Lesterland is a corruption,

ở nước của chúng ta, đất mỹ, Lesterland là một sự tham nhũng

a corruption.

một sự tham nhũng.

Now, by corruption I don't mean brown paper bag cash

Ý tôi không phải là tiền hối lộ

secreted among members of Congress.

bí mật giữa những thành viên trong quốc hội

I don't mean Rod Blagojevich sense of corruption.

Tôi không có ý nói Rad Blagojevich là tham nhũng

I don't mean any criminal act.

Tôi cũng không nói bất kỳ hành động phạm tội nào

The corruption I'm talking about is perfectly legal.

Tham nhũng mà tôi nói là hoàn toàn hợp pháp

It's a corruption relative to the framers' baseline for this republic.

Đó là sự tham nhũng liên quan đến những người lập nên hiến pháp cho nền cộng hòa này

The framers gave us what they called a republic,

Những người đó cho chúng ta cái mà chúng ta gọi là nền cộng hòa

but by a republic they meant a representative democracy,

nhưng nhân danh cộng hòa, đó là nền dân chủ mang tính đại diện

and by a representative democracy, they meant a government,

và với nền dân chủ đại diện, họ có ý nói tới một chính phủ

as Madison put it in Federalist 52, that would have a branch

giống như Madison đã viết trong bài diễn thuyết "Người theo chế độn liên bang số 52", thì nó sẽ có một nhánh

that would be dependent upon the people alone.

mà chỉ phụ thuộc chính vào người dân

So here's the model of government.

Và đây là mô hình của chính phủ

They have the people and the government

Họ có người dân và có chính phủ

with this exclusive dependency,

và loại phụ thuộc đặc biệt đó

but the problem here is that Congress has evolved a different dependence,

nhưng vẫn đề ở đây là Quốc hội đã tạo ra một sự phụ thuộc khác

no longer a dependence upon the people alone,

không còn là sự phụ thuộc vào riêng người dân nữa

increasingly a dependence upon the funders.

mà tăng sự phụ thuộc vào những nhà tài trợ

Now this is a dependence too,

Và đây cũng là một sự phụ thuộc

but it's different and conflicting from a dependence upon the people alone

nhưng nó lại khác và mâu thuẫn với sự phụ thuộc duy nhất vào người dân

so long as the funders are not the people.

bởi vì nhà tài trợ không phải là dân chúng

This is a corruption.

Đó là sự tham nhũng

Now, there's good news and bad news about this corruption.

Có cả tin tốt lẫn tin xấu về sự tham nhũng này

One bit of good news is that it's bipartisan,

Một tin tốt là sự phụ thuộc cả 2 đảng,

equal-opportunity corruption.

một sự tham nhũng với cơ hội ngang bằng nhau

It blocks the left on a whole range of issues that we on the left really care about.

nó hạn chế cánh tả trong nhiều vấn đề mà chúng ta ở bên tả thực sự quan tâm

It blocks the right too, as it makes

bên hữu cũng tương tự

principled arguments of the right increasingly impossible.

đưa ra những lập luận đầy nguyên tắc về việc giảm quyền lợi

So the right wants smaller government.

bởi thế cánh hữu muốn chính phủ ít quyền lực hơn

When Al Gore was Vice President, his team had an idea

Khi Al Gore là phó Tổng thống, đảng của ông đã có một ý tưởng

for deregulating a significant portion of the telecommunications industry.

để bãi bỏ một phần đáng kể ngành truyền thông

The chief policy man took this idea to Capitol Hill,

Cảnh sát trưởng mang ý tưởng này đến Capitol Hill

and as he reported back to me,

và khi anh ta báo cáo lại với tôi

the response was, "Hell no!

câu trả lời là "Không!"

If we deregulate these guys,

Nếu chúng ta bãi bỏ những người làm truyền thông

how are we going to raise money from them?"

thì làm sao chúng ta có thể xin tiền từ họ được?

This is a system that's designed to save the status quo,

Đây là một hệ thống được thiết kế nhằm bảo vệ hiện trạng

including the status quo of big and invasive government.

bảo gồm hiện trạng của chính phủ lớn và xâm lấn

It works against the left and the right,

nó chống lại cánh tả và cánh hữu,

and that, you might say, is good news.

và có lẽ bạn cho rằng đây là tin tốt

But here's the bad news.

Nhưng đây lại là tin xấu

It's a pathological, democracy-destroying corruption,

Nó là một kiểu tham nhũng không thể khống chế, và phá hủy nền dân chủ

because in any system

bởi trong bất kỳ hệ thống nào

where the members are dependent upon

nếu các thành viên bị phụ thuộc vào

the tiniest fraction of us for their election,

phần nhỏ nhất trong số chúng ta trong cuộc bầu cử

that means the tiniest number of us,

nghĩa là số ít trong số chúng ta

the tiniest, tiniest number of us,

phần nhỏ nhất, nhỏ nhất

can block reform.

có thể hạn chế cải cách

I know that should have been, like, a rock or something.

Tôi biét nó giống như hòn đá hay cái gì đó tương tự

I can only find cheese. I'm sorry. So there it is.

Tôi chỉ có thể tìm thấy pho mát. Tôi xin lỗi. Và nó đó

Block reform.

hạn chế cải cách

Because there is an economy here, an economy of influence,

bởi nền kinh tế ở đây, nền kinh tế bị ảnh hưởng

an economy with lobbyists at the center

một nền kinh tế mà những người vận động lại là trung tâm

which feeds on polarization.

tăng sức mạnh cho sự phân cực

It feeds on dysfunction.

nuôi nấng sự rối loạn

The worse that it is for us,

nó càng tồi tệ với chúng ta bao nhiêu

the better that it is for this fundraising.

thì lại càng có lợi cho việc gây quỹ bấy nhiêu

Henry David Thoreau: "There are a thousand hacking

Henry David Thoreau: "có hàng ngàn người

at the branches of evil to one who is striking at the root."

thì đang phải làm việc cho những tay chân của quỷ dữ trong khi đó có một người duy nhất thì nhằm thẳng vào gốc rễ của quỷ dữ."

This is the root.

Và đây chính là gốc rễ.

Okay, now, every single one of you knows this.

Giờ thì tất cả các bạn đều đã biết điều này.

You couldn't be here if you didn't know this, yet you ignore it.

Bạn đã không ở đây nếu bạn không biết điều này, thế nhưng các bạn đã lơ nó đi.

You ignore it. This is an impossible problem.

Các bạn lơ nó đi. Và đây là điều không thể.

You focus on the possible problems,

Các bạn cần chú ý đến những vấn đề có thể,

like eradicating polio from the world,

chẳng hạn như việc xóa bỏ bệnh bại liệt trên toàn cầu,

or taking an image of every single street across the globe,

hay như việc chụp ảnh của từng con phố trên khắp thế giới,

or building the first real universal translator,

, việc xây dựng một thiết bị truyền tin chung,

or building a fusion factory in your garage.

hay là việc xây dựng một nhà máy nung chảy trong chính ga-ra của các bạn.

These are the manageable problems, so you ignore —

Đây là những vấn đề có thể kiểm soát được, do vậy các bạn đã lơ nó đi.

(Laughter) (Applause) —

(Cười)(Vỗ tay)

so you ignore this corruption.

Do vậy các bạn lơ đi sự tham nhũng này.

But we cannot ignore this corruption anymore.

Nhưng chúng ta không thể bỏ qua tình trạng tham nhũng này thêm được nữa.

(Applause)

(Vỗ tay)

We need a government that works.

Chúng ta cần một chính phủ có năng lực.

And not works for the left or the right,

Và không phục vụ cho phe tả hay hữu,

but works for the left and the right,

nhưng phục vụ cho phe tả và hữu,

the citizens of the left and right,

và công dân của cả hai phe tả và hữu,

because there is no sensible reform possible

bởi sẽ không thể nào có được sự cải tổ đúng đắn

until we end this corruption.

cho đến khi chúng ta chấm dứt được tình trạng tham nhũng.

So I want you to take hold, to grab the issue you care the most about.

Do vậy tôi muốn các bạn phải nắm bắt được vấn đề các bạn quan tâm nhất.

Climate change is mine, but it might be financial reform

Việc biến đổi khí hậu là của tôi, nhưng có thể là sự cải tổ về tài chính

or a simpler tax system or inequality.

hoặc một hệ thống thuế đơn giản và công bằng hơn.

Grab that issue, sit it down in front of you,

Chúng ta hãy tóm lấy cái vấn đề đó, đặt nó xuống trước mặt của các bạn,

look straight in its eyes, and tell it there is no Christmas this year.

rồi nhìn thẳng vào mắt nó và nói với nó rằng năm nay sẽ không có Giáng sinh.

There will never be a Christmas.

Sẽ không bao giờ có một Giáng sinh nào.

We will never get your issue solved

Chúng ta sẽ không thể giải quyết được vấn đề của các bạn

until we fix this issue first.

cho đến khi chúng ta giải quyết được vấn đề này trước.

So it's not that mine is the most important issue. It's not.

Thế nên chẳng có vấn đề nào quan trọng nhất cả.

Yours is the most important issue, but mine is the first issue,

mà là vấn đề nào cần được giải quyết trước tiên,

the issue we have to solve before we get to fix

vấn đề nào chúng ta phải giải quyết trước khi chúng ta đi đến

the issues you care about.

xử lý vấn đề mà các bạn quan tâm đến.

No sensible reform, and we cannot afford

Nếu không có sự cải tổ đúng đắn, chúng ta sẽ chẳng thể

a world, a future, with no sensible reform.

nào có được tương lai cho thế giới.

Okay. So how do we do it?

Được rồi, vậy chúng ta giải quyết bằng cách nào?

Turns out, the analytics here are easy, simple.

Hóa ra là các phân tích ở đây đều rất dễ dàng và đơn giản.

If the problem is members spending an extraordinary

Nếu như vấn đề ở chỗ có nhiều thành viên đang chi một khoản tiền lớn

amount of time fundraising from the tiniest slice of America,

trong số tiền gây quỹ có kỳ hạn của một số ít người Mỹ

the solution is to have them spend less time fundraising

thì giải pháp là khiến họ chi ít đi

but fundraise from a wider slice of Americans,

và chi vào số gây quỹ của đại bộ phận người Mỹ,

to spread it out,

rồi phân tán,

to spread the funder influence so that we restore the idea

phân tán tầm ảnh hưởng của người ủng hộ để chúng ta có được ý tưởng

of dependence upon the people alone.

về việc phụ thuộc vào người dân mà thôi.

And to do this does not require a constitutional amendment,

Và để làm được việc này thì không cần sửa đổi hiến pháp,

changing the First Amendment.

chỉ cần thay đổi Bản sửa đổi đầu tiên.

To do this would require a single statute,

Để giải quyết được cần phải có một quy chế đơn nhất,

a statute establishing what we think of

quy chế đó tạo nên điều ta suy nghĩ đến chẳng hạn như

as small dollar funded elections,

những cuộc bầu cử với số tiền ủng hộ nhỏ thôi,

a statute of citizen-funded campaigns,

quy chế về các chiến dịch do công dân góp quỹ

and there's any number of these proposals out there:

và đã có một số những đề xuất như vậy rồi, chẳng hạn:

Fair Elections Now Act,

Đạo luật về Bầu Cử Công Bằng,

the American Anti-Corruption Act,

Đạo luật về Chống tham nhũng của Mỹ

an idea in my book that I call the Grant and Franklin Project

và trong sách của tôi có một ý tưởng mà tôi gọi là Dự án Grant và Franklin

to give vouchers to people to fund elections,

với mục đích đưa chứng thư bảo đảm cho những người quyên góp tiền cho cuộc bầu cử,

an idea of John Sarbanes called the Grassroots Democracy Act.

và một ý tưởng của John Sarbanes gọi là Đạo luật Dân chủ Cơ sở.

Each of these would fix this corruption

Mỗi ý tưởng sẽ giúp giải quyết vấn đề tham nhũng

by spreading out the influence of funders to all of us.

bằng việc lan tỏa tầm ảnh hưởng của những người gây quỹ đến tất cả chúng ta

The analytics are easy here.

Những phân tích trở nên dễ dàng hơn.

It's the politics that's hard, indeed impossibly hard,

Vấn đề chính trị cũng khó nếu không muốn nói là cực kì khó,

because this reform would shrink K Street,

bởi vì việc cải tổ này sẽ làm rúng động phố K,

and Capitol Hill, as Congressman Jim Cooper,

và Capitol Hill, cũng như Nghị sĩ Jim Cooper,

a Democrat from Tennessee, put it,

một Đảng viên đảng Dân chủ đến từ Tennessee,

has become a farm league for K Street, a farm league for K Street.

đã trở thành một cuộc đua vào phố K,

Members and staffers and bureaucrats have

Các thành viên, nhân viên và công chức

an increasingly common business model in their head,

đều có một mô hình kinh doanh chung ngày một gia tăng trong đầu họ,

a business model focused on their life after government,

đó là mô hình kinh doanh tập trung vào cuộc sống của họ trước sau đó mới đến chính phủ,

their life as lobbyists.

đó là cuộc sống của những người chuyên vận động hành lang.

Fifty percent of the Senate between 1998 and 2004

50% thành viên Thượng viện từ năm 1998 đến 2004

left to become lobbyists, 42 percent of the House.

đã trở thành những nhà vận động hành lang, 42% còn lại là của Quốc hội.

Those numbers have only gone up,

Những con số này ngày một tăng lên,

and as United Republic calculated last April,

và theo con số thống kê của Đảng Cộng hòa vào Tháng 4 năm ngoái,

the average increase in salary for those who they tracked

mức tăng trung bình lương của những người được theo dõi

was 1,452 percent.

là 1.452 %

So it's fair to ask, how is it possible for them to change this?

Do vậy nói công bằng ra, làm sao họ có thể thay đổi được điều này?

Now I get this skepticism.

Hiện giờ tôi đang có suy nghĩ hoài nghi

I get this cynicism. I get this sense of impossibility.

Tôi có suy nghĩ hoài nghi này và cả cảm giác bất lực.

But I don't buy it.

Nhưng tôi không tin là thế.

This is a solvable issue.

Đây là vấn để có thể giải quyết được.

If you think about the issues our parents tried to solve

Nếu bạn nghĩ về những vấn đề mà bố mẹ chúng ta đã cố gắng giải quyết

in the 20th century,

trong thế kỷ 20

issues like racism, or sexism,

những vấn đề như phân biệt chủng tộc hay chủ nghĩa tình dục,

or the issue that we've been fighting in this century, homophobia,

hoặc là vấn đề mà chúng ta vẫn đang phải nỗ lực giải quyết trong thế kỷ này : vấn đề về phân biệt đối xử với người đồng tính luyến ái,

those are hard issues.

và đó thực sự là những vấn đề hóc búa.

You don't wake up one day no longer a racist.

Không thể chỉ qua một ngày khi bạn thức dậy là bạn đã không còn phân biệt chủng tộc nữa

It takes generations to tear that intuition, that DNA,

Mà nó cần trải qua nhiều thế hệ để có thể loại bỏ được cái gien

out of the soul of a people.

đó ra khỏi suy nghĩ của mọi người.

But this is a problem of just incentives, just incentives.

Tuy nhiên đây lại là vấn đề của động cơ, chỉ của động cơ thôi.

Change the incentives, and the behavior changes,

Việc thay đổi động cơ và hành vi

and the states that have adopted small dollar funded systems

cũng như trạng thái tiếp nhận hệ thống gây quỹ bằng đô la

have seen overnight a change in the practice.

trên thực tế đã có những biến chuyển rất nhanh.

When Connecticut adopted this system,

Khi bang Connecticut tiếp nhận hệ thống này,

in the very first year, 78 percent of elected representatives

trong những năm đầu tiên, khoảng 78% số đại diện được lựa chọn

gave up large contributions and took small contributions only.

đã từ bỏ đóng góp lớn và thay vào đó chỉ góp một phần nhỏ.

It's solvable,

Vấn đề đó có thể giải quyết được,

not by being a Democrat,

không phải là bằng việc trở thành một Đảng viên Đảng dân chủ

not by being a Republican.

hay Cộng hòa.

It's solvable by being citizens, by being citizens,

Mà bằng chính vai trò là những công dân,

by being TEDizens.

đó là công dân TED.

Because if you want to kickstart reform,

Bởi vì nếu bạn muốn tiến hành cải tổ,

look, I could kickstart reform

hãy xem tôi đã cải tổ

at half the price of fixing energy policy,

một nửa giá trị của việc chỉnh sửa chính sách năng lượng,

I could give you back a republic.

Tôi có thể đem đến một nền cộng hòa cho các bạn.

Okay. But even if you're not yet with me,

Được rồi. Ngay cả khi các bạn chưa ủng hộ tôi.

even if you believe this is impossible,

ngay cả khi các bạn cho rằng việc này là bất khả thi,

what the five years since I spoke at TED has taught me

thì những gì mà 5 năm qua kể từ lúc tôi diễn thuyết tại TED cũng đã dạy tôi

as I've spoken about this issue again and again is,

khi nói đi nói lại về vấn đề này là,

even if you think it's impossible, that is irrelevant.

kể cả bạn cho rằng điều đó bất khả thi, thì cũng chẳng liên quan mấy.

Irrelevant.

Không liên quan.

I spoke at Dartmouth once, and a woman stood up after I spoke,

Tôi đã diễn thuyết ở Dartmouth một lần và một người phụ nữ đứng dậy sau khi tôi nói,

I write in my book, and she said to me,

Tôi đã ghi vào cuốn sách của tôi và cô ấy nói với tôi rằng,

"Professor, you've convinced me this is hopeless. Hopeless.

"Thưa giáo sư, ông vừa khiến tôi phải tin rằng việc này thật thất vọng. Thất vọng quá.

There's nothing we can do."

Chúng ta chẳng thể làm được gì"

When she said that, I scrambled.

Khi cô ấy nói vậy, tôi đã rất bất ngờ.

I tried to think, "How do I respond to that hopelessness?

Tôi đã cố gắng nghĩ ,"Làm sao để đối mặt với sự thất vọng đó?

What is that sense of hopelessness?"

Sự thất vọng đó là gì?

And what hit me was an image of my six-year-old son.

Và điều xuất hiện trong đầu tôi lúc đó là hình ảnh con trai 6 tuổi của tôi

And I imagined a doctor coming to me and saying,

Và tôi đã tưởng tượng có một ông bác sĩ đến gặp tôi và nói,

"Your son has terminal brain cancer, and there's nothing you can do.

"Con trai ông bị ung thư não và ông không thể làm được gì đâu.

Nothing you can do."

Không làm được gì hết"

So would I do nothing?

Vậy có thật là tôi sẽ không làm được gì không?

Would I just sit there? Accept it? Okay, nothing I can do?

Liệu tôi có ngồi im đó? Chấp nhận nó? Thật là không thể làm gì không?

I'm going off to build Google Glass.

Tôi bắt đầu tiến hành chế tạo Kính Google.

Of course not. I would do everything I could,

Và tất nhiên tôi sẽ làm mọi thứ có thể,

and I would do everything I could because this is what love means,

làm mọi thứ có thể bởi vì đó là ý nghĩa của tình yêu

that the odds are irrelevant and that you do

rằng những điều khác lạ là không liên quan và khi bạn làm

whatever the hell you can, the odds be damned.

bất kì điều gì có thể, thì những điều kì lạ sẽ trở nên lố bịch.

And then I saw the obvious link, because even we liberals

Rồi sau đó tôi nhìn thấy một mối liên hệ rất rõ rệt, bởi thậm chí chúng ta những con người tự do

love this country.

yêu đất nước này.

(Laughter)

(Cười)

And so when the pundits and the politicians

Và khi các nhà học giả và các chính khách

say that change is impossible,

nói rằng việc cải tổ là bất khả thi,

what this love of country says back is,

thì khi đó tình yêu đất nước sẽ nói lại rằng,

"That's just irrelevant."

"Điều đó chẳng liên quan."

We lose something dear,

Các bạn thân mến, chúng ta mất mát một vài thứ,

something everyone in this room loves and cherishes,

những thứ đó là những thứ mà mọi người trong khán phòng này đều yêu quý và trân trọng,

if we lose this republic, and so we act

nếu chúng ta đánh mất nền cộng hòa này, thì khi đó chúng ta cần

with everything we can to prove these pundits wrong.

phải làm mọi cách để chứng minh rằng các học giả này đều sai.

So here's my question:

Và đây là câu hỏi của tôi:

Do you have that love?

Bạn có tình yêu đó không?

Do you have that love?

Có không ạ?

Because if you do,

Bởi vì nếu bạn có,

then what the hell are you, what are the hell are we doing?

thì bạn là cái quái gì, và chúng ta đang làm cái quái quỷ gì ở đây?

When Ben Franklin was carried from the constitutional convention

Khi Ben Franklin trở về từ hội nghị Hiến pháp

in September of 1787, he was stopped in the street by a woman who said,

vào tháng 9 năm 1787, có một người phụ nữ đã chặn ông trên phố và nói,

"Mr. Franklin, what have you wrought?"

"Ngại Franklin, Ngài đã sáng tạo ra cái gì thế?"

Franklin said, "A republic, madam, if you can keep it."

Franklin nói rằng, "Thưa bà, tôi tạo ra dân chủ, nếu như bà có thể giữ được nó."

A republic. A representative democracy.

Một nền dân chủ, Một nền cộng hòa đại diện.

A government dependent upon the people alone.

Một chính phủ phụ thuộc vào người dân mà thôi.

We have lost that republic.

Chúng ta đã đánh mất nền cộng hòa đó.

All of us have to act to get it back.

Tất cả chúng ta cần hành động ngay để dành lại nó.

Thank you very much.

Chân thành cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you. Thank you. (Applause)

Xin cảm ơn, cảm ơn , Cảm ơn các bạn (Vỗ tay)