We the People, and the Republic we must reclaim | Lawrence Lessig

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Magdalena Stonawska Korekta: Capa Girl

Once upon a time,

Dawno temu

there was a place called Lesterland.

była sobie kraina zwana Lesterią.

Now Lesterland looks a lot like the United States.

Lesteria bardzo przypomina Stany Zjednoczone.

Like the United States, it has about 311 million people,

Też ma około 311 mln mieszkańców

and of that 311 million people,

i spośród nich

it turns out 144,000 are called Lester.

144 tys. osób ma na imię Lester.

If Matt's in the audience,

Jeśli Matt jest na widowni,

I just borrowed that, I'll return it in a second,

tylko sobie pożyczyłem, oddam za chwilę,

this character from your series.

bohatera z twojej kreskówki.

So 144,000 are called Lester,

Tak więc 144 tys. ludzi ma na imię Lester,

which means about .05 percent is named Lester.

to około 0,05% mieszkańców.

Now, Lesters in Lesterland have this extraordinary power.

Lesterowie w Lesterii mają niezwykłą władzę.

There are two elections every election cycle in Lesterland.

W Lesterii w każdym cyklu wyborczym odbywają się dwa głosowania.

One is called the general election.

Jedno nazywa się wyborami powszechnymi.

The other is called the Lester election.

Drugie - wyborami Lesterów.

And in the general election, it's the citizens who get to vote,

W wyborach powszechnych głosują obywatele,

but in the Lester election, it's the Lesters who get to vote.

zaś w wyborach Lesterów - tylko Lesterowie.

And here's the trick.

I tu jest pies pogrzebany.

In order to run in the general election,

Aby wystartować w wyborach powszechnych,

you must do extremely well

trzeba sobie bardzo dobrze poradzić

in the Lester election.

w wyborach Lesterów.

You don't necessarily have to win, but you must do extremely well.

Nie trzeba koniecznie wygrać, ale trzeba zdobyć dobry wynik.

Now, what can we say about democracy in Lesterland?

Co w takim razie możemy powiedzieć o demokracji w Lesterii?

What we can say, number one,

Po pierwsze,

as the Supreme Court said in Citizens United,

powtarzając za orzeczeniem Sądu Najwyższego w sprawie Citizens United,

that people have the ultimate influence over elected officials,

to obywatele mają ostateczny wpływ na wybór reprezentantów,

because, after all, there is a general election,

ponieważ wybory są powszechne.

but only after the Lesters have had their way

Jednak dopiero po tym, jak Lesterowie rozprawią się z kandydatami,

with the candidates who wish to run in the general election.

którzy chcieliby kandydować w wyborach powszechnych.

And number two, obviously, this dependence upon the Lesters

Po drugie, ta zależność od Lesterów

is going to produce a subtle, understated,

wytwarzać będzie subtelną, niedostrzeganą,

we could say camouflaged, bending

zakamuflowaną skłonność

to keep the Lesters happy.

do zadowalania Lesterów.

Okay, so we have a democracy, no doubt,

Mamy więc bez wątpienia demokrację,

but it's dependent upon the Lesters

ale jest ona zależna od Lesterów

and dependent upon the people.

i zależna od obywateli.

It has competing dependencies,

Dwie konkurujące zależności,

we could say conflicting dependencies,

moglibyśmy rzec - wykluczające się,

depending upon who the Lesters are.

w zależności od tego, kim są Lesterowie.

Okay. That's Lesterland.

Tak wygląda Lesteria.

Now there are three things I want you to see now that I've described Lesterland.

Chciałbym teraz powiedzieć o trzech rzeczach.

Number one, the United States is Lesterland.

Po pierwsze, Stany Zjednoczone to Lesteria.

The United States is Lesterland.

Po pierwsze, Stany Zjednoczone to Lesteria.

The United States also looks like this, also has two elections,

USA tak właśnie wyglądają, też są dwa głosowania.

one we called the general election,

Jedno to wybory powszechne.

the second we should call the money election.

Drugie powinniśmy nazwać wyborami sponsorowanymi.

In the general election, it's the citizens who get to vote,

W wyborach powszechnych głosują obywatele,

if you're over 18, in some states if you have an ID.

osoby powyżej 18 roku życia.

In the money election, it's the funders who get to vote,

W wyborach sponsorowanych to sponsorzy mają prawo głosu

the funders who get to vote, and just like in Lesterland,

tak jak w Lesterii, ale problem w tym,

the trick is, to run in the general election,

że by wystartować w wyborach powszechnych,

you must do extremely well in the money election.

trzeba sobie wyjątkowo dobrze poradzić w wyborach sponsorowanych.

You don't necessarily have to win. There is Jerry Brown.

Nie trzeba ich koniecznie wygrać, jak Jerry Brown.

But you must do extremely well.

Ale trzeba wypaść wyjątkowo dobrze.

And here's the key: There are just as few relevant funders

I co najważniejsze - jest tyle samo istotnych sponsorów w USA,

in USA-land as there are Lesters in Lesterland.

co Lesterów w Lesterii.

Now you say, really?

Powiecie: "Serio?

Really .05 percent?

Naprawdę 0,05%?".

Well, here are the numbers from 2010:

Oto liczby z 2010 roku:

.26 percent of America

0,26% Amerykanów

gave 200 dollars or more to any federal candidate,

przekazało więcej niż 200 dolarów na kampanię kandydata do władz federalnych.

.05 percent gave the maximum amount to any federal candidate,

0,05% przekazało maksymalną dozwoloną sumę.

.01 percent -- the one percent of the one percent --

0,01% - jeden procent z jednego procentu

gave 10,000 dollars or more to federal candidates,

- przekazało ponad 10 tys. dolarów.

and in this election cycle, my favorite statistic

I moja ulubiona statystyka:

is .000042 percent

0,000042%

— for those of you doing the numbers, you know that's 132 Americans —

- ci, którzy lubią liczyć wiedzą, że to 132 osoby -

gave 60 percent of the Super PAC money spent

w ostatnim cyklu wyborczym

in the cycle we have just seen ending.

przekazało 60% pieniędzy lobbystom.

So I'm just a lawyer, I look at this range of numbers,

Jestem prawnikiem, patrzę na te statystyki

and I say it's fair for me to say

i uważam, że uczciwie mogę powiedzieć,

it's .05 percent who are our relevant funders in America.

że to właśnie ten 0,05% stanowi grupę istotnych sponsorów w Ameryce.

In this sense, the funders are our Lesters.

Ci sponsorzy to nasi Lesterowie.

Now, what can we say about this democracy in USA-land?

Co w takim razie możemy powiedzieć o demokracji w USA?

Well, as the Supreme Court said in Citizens United,

Powtarzając za orzeczeniem Sądu Najwyższego w sprawie Citizens United,

we could say, of course the people have the ultimate influence

można powiedzieć, że to obywatele mają ostateczny wpływ

over the elected officials. We have a general election,

na wybór reprezentantów. Odbywają się powszechne wybory,

but only after the funders have had their way

ale dopiero gdy sponsorzy przesieją kandydatów

with the candidates who wish to run in that general election.

chcących wziąć udział w wyborach powszechnych.

And number two, obviously,

I po drugie, rzecz jasna,

this dependence upon the funders

ta zależność od sponsorów

produces a subtle, understated, camouflaged bending

wytwarza subtelną, niedostrzegalną, zakamuflowaną skłonność

to keep the funders happy.

do zadowalania sponsorów.

Candidates for Congress and members of Congress

Kandydaci do Kongresu i członkowie Kongresu

spend between 30 and 70 percent of their time

spędzają 30-70% swojego czasu

raising money to get back to Congress

na zbieraniu pieniędzy na powrót do Kongresu

or to get their party back into power,

albo na zapewnienie swojej partii powrotu do władzy.

and the question we need to ask is, what does it do to them,

Pytanie, które musimy zadać, to: co to z nimi robi?

these humans, as they spend their time

Z tymi ludźmi spędzającymi swój czas na telefonie,

behind the telephone, calling people they've never met,

dzwoniącymi do ludzi, których nigdy nie poznali,

but calling the tiniest slice of the one percent?

do najmniejszego kawałka tego 1%?

As anyone would, as they do this,

W konsekwencji

they develop a sixth sense, a constant awareness

wypracowują w sobie szósty zmysł, stałą orientację na to,

about how what they do might affect their ability to raise money.

jak ich działania mogą wpłynąć na zdolność do zbierania pieniędzy.

They become, in the words of "The X-Files,"

Stają się, jak w "Z archiwum X",

shape-shifters, as they constantly adjust their views

zmiennokształtnymi - ciągle zmieniają swoje poglądy,

in light of what they know will help them to raise money,

zdobywają wiedzę i na jej bazie zbierają fundusze,

not on issues one to 10,

nie w tematach numer 1 do 10,

but on issues 11 to 1,000.

ale w tematach 11 do 1000.

Leslie Byrne, a Democrat from Virginia,

Leslie Byrne, demokratka z Virginii,

describes that when she went to Congress,

pisze, że gdy dostała się do Kongresu,

she was told by a colleague, "Always lean to the green."

kolega powiedział jej: "Zawsze skłaniaj się ku zieleni".

Then to clarify, she went on,

Potem dla wyjaśnienia dodaje:

"He was not an environmentalist." (Laughter)

"Ten kolega nie był ekologiem". (Śmiech)

So here too we have a democracy,

Tutaj również mamy demokrację,

a democracy dependent upon the funders

demokrację zależną od sponsorów

and dependent upon the people,

i zależną od ludzi.

competing dependencies,

Konkurujące zależności,

possibly conflicting dependencies

może wykluczające się zależności,

depending upon who the funders are.

w zależności od tego, kto płaci.

Okay, the United States is Lesterland, point number one.

Stany Zjednoczone to więc Lesteria.

Here's point number two.

Teraz punkt drugi:

The United States is worse than Lesterland,

Stany Zjednoczone są gorsze od Lesterii.

worse than Lesterland because you can imagine in Lesterland

Moglibyśmy sobie wyobrazić, że jeśli w Lesterii

if we Lesters got a letter from the government that said,

Lesterowie otrzymaliby następujący list od rządu:

"Hey, you get to pick who gets to run in the general election,"

"Hej, macie prawo wybrać, kto wystartuje w wyborach powszechnych",

we would think maybe of a kind of aristocracy of Lesters.

moglibyśmy może pomyśleć o jakiejś formie arystokracji Lesterów.

You know, there are Lesters from every part of social society.

Wiecie, o Lesterach każdej warstwy społecznej,

There are rich Lesters, poor Lesters, black Lesters, white Lesters,

bogatych i biednych, o Lesterach czarnych i białych,

not many women Lesters, but put that to the side for one second.

niezbyt wiele kobiet Lesterów, ale odłóżmy to na chwilę.

We have Lesters from everywhere. We could think,

Mamy Lesterów zewsząd. Mogliby pomyśleć:

"What could we do to make Lesterland better?"

"Co moglibyśmy zrobić, by uczynić Lesterię lepszą?"

It's at least possible the Lesters would act for the good of Lesterland.

Możliwe, że Lesterowie działaliby dla dobra Lesterii.

But in our land, in this land, in USA-land,

Ale w naszym kraju, w USA,

there are certainly some sweet Lesters out there,

choć są na pewno jacyś dobrzy Lesterowie,

many of them in this room here today,

wielu z nich jest pewnie tutaj dzisiaj,

but the vast majority of Lesters act for the Lesters,

ogromna większość Lesterów działa na rzecz Lesterów,

because the shifting coalitions that are comprising the .05 percent

ponieważ zmieniające się koalicje, które stanowią te 0,05%,

are not comprising it for the public interest.

nie działają dla dobra wspólnego.

It's for their private interest. In this sense, the USA is worse than Lesterland.

Robią to na rzecz własnych interesów. W tym sensie USA jest gorsze od Lesterii.

And finally, point number three:

I punkt trzeci:

Whatever one wants to say about Lesterland,

Czegokolwiek by nie powiedzieć o Lesterii,

against the background of its history, its traditions,

przeciwko jej historii, jej tradycji,

in our land, in USA-land, Lesterland is a corruption,

w USA Lesteria jest zepsuciem,

a corruption.

korupcją.

Now, by corruption I don't mean brown paper bag cash

Przez korupcję nie mam na myśli kopert

secreted among members of Congress.

krążących pod stołami w Kongresie.

I don't mean Rod Blagojevich sense of corruption.

Nie mam na myśli korupcji w formie kupowania stanowisk.

I don't mean any criminal act.

Nie mam na myśli żadnego przestępstwa.

The corruption I'm talking about is perfectly legal.

Korupcja, o której mówię, jest całkowicie legalna.

It's a corruption relative to the framers' baseline for this republic.

Została wpisana w republikę przez Ojców Założycieli.

The framers gave us what they called a republic,

Dali nam republikę,

but by a republic they meant a representative democracy,

ale rozumieli przez nią demokrację pośrednią,

and by a representative democracy, they meant a government,

a więc rząd.

as Madison put it in Federalist 52, that would have a branch

Jak ujął to Madison w "Federalist 52", rząd częściowo zależny

that would be dependent upon the people alone.

od ogółu obywateli.

So here's the model of government.

Taki model rządów.

They have the people and the government

Rząd i obywatele są od siebie

with this exclusive dependency,

wzajemnie zależni.

but the problem here is that Congress has evolved a different dependence,

Problem w tym, że wykształciła się w Kongresie inna zależność.

no longer a dependence upon the people alone,

Nie jest już zależny od obywateli,

increasingly a dependence upon the funders.

a coraz bardziej zależny od sponsorów.

Now this is a dependence too,

To też zależność,

but it's different and conflicting from a dependence upon the people alone

ale zupełnie inna i sprzeczna z zależnością od obywateli,

so long as the funders are not the people.

jeżeli to nie ogół obywateli sponsoruje.

This is a corruption.

To jest korupcja.

Now, there's good news and bad news about this corruption.

Wiąże się z tym dobra i zła wiadomość.

One bit of good news is that it's bipartisan,

Dobra: to system dwupartyjny,

equal-opportunity corruption.

korupcja równych szans.

It blocks the left on a whole range of issues that we on the left really care about.

Blokuje lewicę i mnóstwo spraw, na których jej zależy,

It blocks the right too, as it makes

ale tak samo blokuje prawicę,

principled arguments of the right increasingly impossible.

której postulaty też są niemożliwe do zrealizowania.

So the right wants smaller government.

Prawica chce mniejszego rządu.

When Al Gore was Vice President, his team had an idea

Gdy Al Gore był wiceprezydentem, jego ekipa miała pomysł,

for deregulating a significant portion of the telecommunications industry.

by rozregulować znaczną część przemysłu telekomunikacyjnego.

The chief policy man took this idea to Capitol Hill,

Ideę zabrano na Kapitol

and as he reported back to me,

i okazało się,

the response was, "Hell no!

że odpowiedź brzmiała: "Za żadne skarby, nie!

If we deregulate these guys,

"Jeśli stracimy nad nimi kontrolę,

how are we going to raise money from them?"

jak będziemy na nich zarabiać?".

This is a system that's designed to save the status quo,

To system, którego celem jest utrzymanie statusu quo,

including the status quo of big and invasive government.

włącznie ze statusem quo wielkiego, silnego rządu.

It works against the left and the right,

Działa wbrew prawicy i lewicy,

and that, you might say, is good news.

i można powiedzieć, że to dobra wiadomość.

But here's the bad news.

Ale jest też zła.

It's a pathological, democracy-destroying corruption,

To patologia, która niszczy demokrację,

because in any system

ponieważ w systemie,

where the members are dependent upon

którego członkowie są zależni

the tiniest fraction of us for their election,

od maleńkiego odsetka wyborców,

that means the tiniest number of us,

ten maleńki odsetek wyborców,

the tiniest, tiniest number of us,

ta mała grupka,

can block reform.

może blokować reformy.

I know that should have been, like, a rock or something.

To powinien być raczej jakiś głaz,

I can only find cheese. I'm sorry. So there it is.

Ale znalazłem tylko ser, wybaczcie.

Block reform.

Blokowanie reform.

Because there is an economy here, an economy of influence,

Bo to gospodarka - gospodarka wpływów,

an economy with lobbyists at the center

a w jej centrum lobbyści.

which feeds on polarization.

Prowadzi do polaryzacji.

It feeds on dysfunction.

Żywi się dysfunkcją.

The worse that it is for us,

Im gorzej jest dla nas,

the better that it is for this fundraising.

tym lepiej dla szukających sponsorów.

Henry David Thoreau: "There are a thousand hacking

Jak napisał Thoreau: "Na tysiąc ludzi odrąbujących gałęzie zła,

at the branches of evil to one who is striking at the root."

tylko jeden karczuje korzenie".

This is the root.

To właśnie korzenie.

Okay, now, every single one of you knows this.

Każdy z was to wie,

You couldn't be here if you didn't know this, yet you ignore it.

Gdybyście nie wiedzieli, nie byłoby was tu.

You ignore it. This is an impossible problem.

A jednak to ignorujecie, bo to problem bez rozwiązania.

You focus on the possible problems,

Skupiacie się na problemach łatwych do rozwiązania,

like eradicating polio from the world,

jak walka z polio

or taking an image of every single street across the globe,

czy sfotografowanie każdej ulicy na Ziemi,

or building the first real universal translator,

czy skonstruowanie uniwersalnego programu tłumaczącego,

or building a fusion factory in your garage.

czy zbudowanie reaktora w garażu.

These are the manageable problems, so you ignore —

To łatwe rzeczy, więc ignorujecie...

(Laughter) (Applause) —

(Śmiech) (Brawa)

so you ignore this corruption.

Więc ignorujecie korupcję.

But we cannot ignore this corruption anymore.

Ale nie możemy dalej tego robić.

(Applause)

(Brawa)

We need a government that works.

Potrzebny nam działający rząd.

And not works for the left or the right,

Działający nie dla lewicy czy prawicy,

but works for the left and the right,

ale dla lewicy i prawicy.

the citizens of the left and right,

Dla obywateli z prawej i lewej strony,

because there is no sensible reform possible

bo nie wprowadzimy żadnej sensownej reformy,

until we end this corruption.

jeśli nie zakończymy korupcji.

So I want you to take hold, to grab the issue you care the most about.

Chcę, żebyście zajęli się tym, na czym wam najbardziej zależy.

Climate change is mine, but it might be financial reform

Ja się zajmę zmianami klimatycznymi, ale reforma finansowa

or a simpler tax system or inequality.

czy podatkowa, walka z nierównością są wasze.

Grab that issue, sit it down in front of you,

Chwyćcie problem, posadźcie go przed sobą,

look straight in its eyes, and tell it there is no Christmas this year.

spójrzcie mu prosto w oczy i powiedzcie, że w tym roku nie będzie Świąt.

There will never be a Christmas.

Już nigdy nie będzie Świąt.

We will never get your issue solved

Nigdy nie rozwiążemy waszych problemów,

until we fix this issue first.

jeśli nie rozprawimy się z tym.

So it's not that mine is the most important issue. It's not.

To nie tak, że mój problem jest najważniejszy.

Yours is the most important issue, but mine is the first issue,

Wasze są najważniejsze, ale mój jest pierwszy,

the issue we have to solve before we get to fix

trzeba się nim zająć, zanim zajmiemy się

the issues you care about.

całą resztą.

No sensible reform, and we cannot afford

Bez tego nic nie zdziałamy,

a world, a future, with no sensible reform.

a świat potrzebuje reform.

Okay. So how do we do it?

Jak to zrobić?

Turns out, the analytics here are easy, simple.

Analizy wykazują, że to łatwe.

If the problem is members spending an extraordinary

Jeśli problemem są politycy spędzający zbyt wiele czasu

amount of time fundraising from the tiniest slice of America,

na ubieganiu się o fundusze od małego odsetka obywateli,

the solution is to have them spend less time fundraising

to należy sprawić, by poświęcali temu mniej czasu,

but fundraise from a wider slice of Americans,

a uzyskiwali fundusze od większej liczby obywateli.

to spread it out,

Chodzi o rozproszenie

to spread the funder influence so that we restore the idea

wpływów sponsorów tak, żeby przywrócić

of dependence upon the people alone.

zależność władzy od obywateli.

And to do this does not require a constitutional amendment,

Niepotrzebna jest do tego poprawka do Konstytucji.

changing the First Amendment.

zmienianie 1. poprawki.

To do this would require a single statute,

Wystarczyłby jeden akt prawny,

a statute establishing what we think of

który określiłby

as small dollar funded elections,

maksymalną kwotę finansowania.

a statute of citizen-funded campaigns,

Jest już kilka konkretnych propozycji

and there's any number of these proposals out there:

takiej ustawy:

Fair Elections Now Act,

Fair Elections Now Act,

the American Anti-Corruption Act,

American Anti-Corruption Act,

an idea in my book that I call the Grant and Franklin Project

idea, którą w swojej książce nazwałem Grant and Franklin Project:

to give vouchers to people to fund elections,

by zachęcić ludzi do fundowania kampanii;

an idea of John Sarbanes called the Grassroots Democracy Act.

pomysł Johna Sarbanesa - Grassroots Democracy Act.

Each of these would fix this corruption

Każdy z nich zakończyłby korupcję

by spreading out the influence of funders to all of us.

poprzez rozproszenie wpływów sponsorów.

The analytics are easy here.

Wszystko jest jasne.

It's the politics that's hard, indeed impossibly hard,

Ale na drodze stoi polityka,

because this reform would shrink K Street,

bo reforma zadziałałaby na niekorzyść lobbystów z K Street,

and Capitol Hill, as Congressman Jim Cooper,

a jak ujął to kongresman Jim Cooper,

a Democrat from Tennessee, put it,

demokrata z Tennessee,

has become a farm league for K Street, a farm league for K Street.

Kapitol stał się wylęgarnią lobbystów.

Members and staffers and bureaucrats have

Członkowie i biurokraci mają jasno wyznaczoną ścieżkę.

an increasingly common business model in their head,

Częstym planem na przyszłość

a business model focused on their life after government,

po zakończeniu kadencji

their life as lobbyists.

jest kariera lobbysty.

Fifty percent of the Senate between 1998 and 2004

50% senatorów między 1998 a 2004 rokiem

left to become lobbyists, 42 percent of the House.

zostało lobbystami. 42% Senatu.

Those numbers have only gone up,

Te liczby ciągle wzrastają

and as United Republic calculated last April,

i jak wyliczył ruch United Republic,

the average increase in salary for those who they tracked

średni wzrost zarobków tych osób

was 1,452 percent.

to 1452%.

So it's fair to ask, how is it possible for them to change this?

Jak więc można oczekiwać zmiany?

Now I get this skepticism.

Wiem, skąd ten sceptycyzm.

I get this cynicism. I get this sense of impossibility.

Cynizm i poczucie, że to beznadziejna sprawa.

But I don't buy it.

Ale nie podzielam tych odczuć.

This is a solvable issue.

Ten problem można rozwiązać.

If you think about the issues our parents tried to solve

Pomyślcie o kwestiach, z którymi walczyli wasi rodzice

in the 20th century,

w XX wieku.

issues like racism, or sexism,

Rasizm, seksizm.

or the issue that we've been fighting in this century, homophobia,

I te, z którymi my walczymy: homofobia.

those are hard issues.

To poważne problemy.

You don't wake up one day no longer a racist.

Nikt nie budzi się z myślą "już nie jestem rasistą".

It takes generations to tear that intuition, that DNA,

Wyplenienie takich przekonań z ludzkich dusz

out of the soul of a people.

zajmuje pokolenia.

But this is a problem of just incentives, just incentives.

Ale to tylko kwestia bodźca.

Change the incentives, and the behavior changes,

Zmiana zachowania, potrzebny jest bodziec.

and the states that have adopted small dollar funded systems

W stanach, które przyjęły nowy system finansowania,

have seen overnight a change in the practice.

zmiana zaszła natychmiast.

When Connecticut adopted this system,

W Connecticut po roku

in the very first year, 78 percent of elected representatives

78% reprezentantów

gave up large contributions and took small contributions only.

przyjmowało tylko niskie dotacje.

It's solvable,

To wykonalne,

not by being a Democrat,

nieważne, czy jest się demokratą

not by being a Republican.

czy republikaninem.

It's solvable by being citizens, by being citizens,

Wystarczy być obywatelem,

by being TEDizens.

słuchaczem TED-a.

Because if you want to kickstart reform,

Jeśli chcesz zapoczątkować zmianę,

look, I could kickstart reform

a każdy z nas może

at half the price of fixing energy policy,

- za połowę ceny naprawy polityki energetycznej

I could give you back a republic.

mógłbym przywrócić republikę.

Okay. But even if you're not yet with me,

Dalej mi nie wierzycie,

even if you believe this is impossible,

ciągle wydaje się wam to niemożliwe.

what the five years since I spoke at TED has taught me

Od 5 lat, od poprzedniej prelekcji TED,

as I've spoken about this issue again and again is,

mówię o tym na okrągło.

even if you think it's impossible, that is irrelevant.

To nauczyło mnie, że nieważne, że myślisz, że to niemożliwe.

Irrelevant.

Nieważne.

I spoke at Dartmouth once, and a woman stood up after I spoke,

Mówiłem kiedyś w Dartmouth. Po wykładzie zabrała głos kobieta.

I write in my book, and she said to me,

Jak to opisałem w mojej książce,

"Professor, you've convinced me this is hopeless. Hopeless.

powiedziała: "Przekonał mnie pan. Nie ma nadziei.

There's nothing we can do."

Nic nie możemy zrobić".

When she said that, I scrambled.

Coś się we mnie załamało.

I tried to think, "How do I respond to that hopelessness?

Jak mogę na coś takiego odpowiedzieć?

What is that sense of hopelessness?"

Skąd to poczucie bezsilności?

And what hit me was an image of my six-year-old son.

Przyszedł mi na myśl mój 6-letni syn.

And I imagined a doctor coming to me and saying,

Wyobraziłem sobie lekarza wydającego wyrok:

"Your son has terminal brain cancer, and there's nothing you can do.

"Pański syn ma raka mózgu, nic nie można zrobić.

Nothing you can do."

Nic pan nie może zrobić".

So would I do nothing?

I co, nic bym nie zrobił?

Would I just sit there? Accept it? Okay, nothing I can do?

Zaakceptowałbym to? Usiadłbym i nic nie robił?

I'm going off to build Google Glass.

Skonstruowałbym Google Glass?

Of course not. I would do everything I could,

Jasne, że nie. Zrobiłbym wszystko.

and I would do everything I could because this is what love means,

Bo tym właśnie jest miłość.

that the odds are irrelevant and that you do

Nieważne, jakie są szanse,

whatever the hell you can, the odds be damned.

robisz wszystko, co w twojej mocy.

And then I saw the obvious link, because even we liberals

Widzę tę zbieżność, bo nawet liberałowie

love this country.

kochają swój kraj.

(Laughter)

(Śmiech)

And so when the pundits and the politicians

Gdy politycy i eksperci

say that change is impossible,

mówią, że zmiana jest niemożliwa,

what this love of country says back is,

miłość do kraju odpowiada:

"That's just irrelevant."

to nieważne.

We lose something dear,

Tracimy coś cennego,

something everyone in this room loves and cherishes,

co każdy z tu obecnych kocha i ceni.

if we lose this republic, and so we act

Jeśli tracimy republikę, musimy zrobić wszystko,

with everything we can to prove these pundits wrong.

żeby udowodnić, że się mylą.

So here's my question:

Moje pytanie brzmi:

Do you have that love?

Czujecie tę miłość?

Do you have that love?

Czujecie tę miłość?

Because if you do,

Bo jeśli tak,

then what the hell are you, what are the hell are we doing?

to co wy - co my do diabła robimy?

When Ben Franklin was carried from the constitutional convention

Po podpisaniu Konstytucji w sierpniu 1787

in September of 1787, he was stopped in the street by a woman who said,

Ben Franklin został na ulicy zatrzymany przez kobietę.

"Mr. Franklin, what have you wrought?"

Zapytała: "Panie Franklin, co pan stworzył?".

Franklin said, "A republic, madam, if you can keep it."

Odpowiedział: "Republikę, jeśli sobie z nią poradzicie".

A republic. A representative democracy.

Republika. Ustrój demokratyczny.

A government dependent upon the people alone.

Rząd opierający się na ogóle obywateli.

We have lost that republic.

Straciliśmy to.

All of us have to act to get it back.

Musimy to odzyskać.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you. Thank you. Thank you. (Applause)

Dziękuję. Dziękuję. Dziękuję. (Brawa)