Howard Rheingold: Way-new collaboration

Translator: Ngoc Khue Nguyen Reviewer: Phuong Quach

I'm here to enlist you

Tôi ở đây để thuyết phục các bạn

in helping reshape the story about how humans and other critters get things done.

về việc định hình lại câu chuyện về cách con người và các cá thể xử lí mọi việc.

Here is the old story -- we've already heard a little bit about it:

Có một câu chuyện cũ -- chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng nghe qua:

biology is war in which only the fiercest survive;

sinh học là một trận chiến trong đó chỉ những người dũng mãnh nhất sống sót;

businesses and nations succeed only by defeating,

doanh nghiệp và quốc gia chỉ thành công khi đánh thắng,

destroying and dominating competition;

phá hủy và thống trị được trận đấu;

politics is about your side winning at all costs.

chính trị thuộc về phe của bạn dành chiến thắng bằng bất kì giá nào.

But I think we can see the very beginnings of a new story beginning to emerge.

Nhưng tôi nghĩ chúng ta có thể thấy được sự khởi đầu của một câu chuyện mới nổi.

It's a narrative spread across a number of different disciplines,

Đó là một câu chuyện trải dài qua những quy luật khác nhau,

in which cooperation, collective action and complex interdependencies

trong đó sự hợp tác, ứng xử tương đồng và sự phụ thuộc lẫn nhau

play a more important role.

đóng một vai trò quan trọng hơn.

And the central, but not all-important, role of competition and survival of the fittest

Vai trò chính, không quan trọng nhất, của trận đấu và sự sống còn của kẻ mạnh nhất

shrinks just a little bit to make room.

trở nên nhỏ bé hơn một ít để dành chỗ.

I started thinking about the relationship between communication, media

Tôi bắt đầu nghĩ đến quan hệ giao tiếp, truyền thông

and collective action when I wrote "Smart Mobs,"

và ứng xử tương đồng khi tôi viết cuốn "Smart Mobs,"

and I found that when I finished the book, I kept thinking about it.

và tôi nhận ra khi tôi đã viết xong, tôi vẫn tiếp tục nghĩ về nó.

In fact, if you look back, human communication media

Trên thực tế, nếu bạn nhìn lại, truyền thông đại chúng

and the ways in which we organize socially have been co-evolving for quite a long time.

và tổ chức xã hội đã cùng tiến hóa trong một quãng thời gian dài.

Humans have lived for much, much longer

Con người đã sống lâu hơn, hơn rất nhiều

than the approximately 10,000 years of settled agricultural civilization

xấp xỉ 10,000 năm của nền văn hóa nông nghiệp ổn định

in small family groups. Nomadic hunters bring down rabbits, gathering food.

trong các nhóm nhỏ. Những thợ săn du cư săn bắn thỏ và thu thập thức ăn.

The form of wealth in those days was enough food to stay alive.

Định nghĩa của sự giàu có thời đó chính là có đủ lương thực để sống sót.

But at some point, they banded together to hunt bigger game.

Nhưng đôi khi, họ tụ họp lại cùng nhau cho những trận đi săn tầm cỡ hơn.

And we don't know exactly how they did this,

Và chúng ta không biết chính xác họ làm bằng cách nào,

although they must have solved some collective action problems;

mặc dù họ đã xử lí những vấn đề về ứng xử tương đồng;

it only makes sense that you can't hunt mastodons

hiển nhiên là bạn không thể vừa săn voi răng mấu

while you're fighting with the other groups.

vừa chiến đấu với những nhóm người khác.

And again, we have no way of knowing,

Và lần nữa, ta lại không có cách hiểu nào,

but it's clear that a new form of wealth must have emerged.

nhưng rõ ràng là một dạng mới của sự giàu có đã xuất hiện.

More protein than a hunter's family could eat before it rotted.

Nhiều chất dinh dưỡng hơn một nhà thợ săn có thể ăn trước khi nó kiệt quệ.

So that raised a social question

Và việc đó làm dấy lên một câu hỏi

that I believe must have driven new social forms.

mà tôi tin rằng đã tạo nên những dạng thức xã hội mới.

Did the people who ate that mastodon meat owe something

Có phải những người ăn thịt voi răng mấu mang nợ

to the hunters and their families?

những thợ săn và gia đình họ cái gì đó?

And if so, how did they make arrangements?

Và nếu vậy, làm cách nào mà họ dàn xếp được với nhau?

Again, we can't know, but we can be pretty sure that some form of

Lần nữa, ta không biết, nhưng có thể chắc chắn vài dạng thức

symbolic communication must have been involved.

của giao tiếp ứng xử đã được sử dụng.

Of course, with agriculture came the first big civilizations,

Tất nhiên, với nền văn hóa nông nghiệp được đặt lên hàng đầu,

the first cities built of mud and brick, the first empires.

những thành phố đầu tiên được xây từ bùn và gạch, những đế chế đầu tiên.

And it was the administers of these empires

Và chính những người cai trị các đế chế đó

who began hiring people to keep track of the wheat and sheep and wine that was owed

đã thuê người để trông coi lúa, cừu và rượu, vốn bị nợ

and the taxes that was owed on them

và thuế mà những người đó nợ

by making marks; marks on clay in that time.

bằng cách đánh dấu, đánh dấu trên đất thời đó.

Not too much longer after that, the alphabet was invented.

Không lâu sau đó, bảng chữ cái được phát minh.

And this powerful tool was really reserved, for thousands of years,

Và công cụ quyền lực này đã được gìn giữ qua hàng nghìn năm,

for the elite administrators (Laughter) who kept track of accounts for the empires.

bởi những người cai quản ưu tú (Cười) trông coi sổ sách cho những đế chế.

And then another communication technology enabled new media:

Và sau đó công nghệ giao tiếp khác đã đẩy mạnh truyền thông:

the printing press came along, and within decades,

máy in ra đời, và chỉ trong vài thập kỉ,

millions of people became literate.

hàng triệu người đã hay chữ.

And from literate populations,

Và bắt nguồn từ dân số biết chữ,

new forms of collective action emerged in the spheres of knowledge,

nhiều dạng mới của giao tiếp ứng xử đã được hình thành trong phạm vi học thức,

religion and politics.

tôn giáo và chính trị.

We saw scientific revolutions, the Protestant Reformation,

Chúng ta đã chứng kiến cuộc cách mạng khoa học, cuộc Cải cách Tin lành,

constitutional democracies possible where they had not been possible before.

nền dân chủ lập hiến có thể trở thành hiện thực.

Not created by the printing press,

Không được tạo nên bởi chiếc máy in,

but enabled by the collective action that emerges from literacy.

nhưng lại được tiến hành bởi giao tiếp ứng xử hình thành từ học thức.

And again, new forms of wealth emerged.

Và một lần nữa, những dạng thức mới của sự giàu sang lại xuất hiện.

Now, commerce is ancient. Markets are as old as the crossroads.

Đến bây giờ, thương mại đã xưa rồi. Thị trường thì xưa như Trái đất vậy.

But capitalism, as we know it, is only a few hundred years old,

Nhưng chủ nghĩa tư bản, như chúng ta biết, chỉ mới vài trăm năm tuổi,

enabled by cooperative arrangements and technologies,

được hình thành bởi sự dàn xếp phối hợp và công nghệ,

such as the joint-stock ownership company,

ví dụ như công ty cổ phần,

shared liability insurance, double-entry bookkeeping.

chia tiền bảo hiểm trách nhiệm, kế toán kép.

Now of course, the enabling technologies are based on the Internet,

Giờ đây, tất nhiên, kĩ thuật khả dụng được dựa trên Internet,

and in the many-to-many era, every desktop is now a printing press,

và trong nhiều kỉ nguyên tới, mỗi máy tính đều là một chiêc máy in,

a broadcasting station, a community or a marketplace.

một đài phát sóng, một cộng đồng hoặc một thị trường.

Evolution is speeding up.

Sự phát triển đang trở nên nhanh hơn.

More recently, that power is untethering and leaping off the desktops,

Gần đây, sức mạnh đó đang tự thoát khỏi những chiếc máy tính,

and very, very quickly, we're going to see a significant proportion, if not the majority of

và rất, rất nhanh thôi, ta sẽ chứng kiến một phần lớn, nếu không phải đa số

the human race, walking around holding, carrying or wearing supercomputers

nhân loại, vừa đi lại vừa cầm hoặc mang trên mình siêu máy tính

linked at speeds greater

được kết nối với một tốc độ khủng khiếp hơn

than what we consider to be broadband today.

cái mà ta cho rằng là băng thông rộng tại thời điểm này.

Now, when I started looking into collective action,

Khi mà tôi bắt đầu nghiên cứu ứng xử tương đồng,

the considerable literature on it is based on what sociologists call "social dilemmas."

tính nhân văn dựa trên điều mà xã hội học gọi là tiến thoái lưỡng nan xã hội.

And there are a couple of mythic narratives of social dilemmas.

Và có một vài câu chuyện hoang đường về nó.

I'm going to talk briefly about two of them:

Tôi sẽ nói qua về 2 trong số đó:

the prisoner's dilemma and the tragedy of the commons.

song đề tù nhân và bi kịch của mảnh đất công.

Now, when I talked about this with Kevin Kelly,

Khi tôi nói về việc này với Kevin Kelly,

he assured me that everybody in this audience pretty much knows the details

ngài ấy đảm bảo tôi rằng tất cả mọi người trong khán đài này đều biết khá rõ

of the prisoner's dilemma,

về song đề tù nhân,

so I'm just going to go over that very, very quickly.

vì vậy tôi sẽ chỉ ôn lại rất rất nhanh.

If you have more questions about it, ask Kevin Kelly later. (Laughter)

Nếu các bạn có câu hỏi gì, hãy hỏi Kevin Kelly sau nhé. (Cười)

The prisoner's dilemma is actually a story that's overlaid

Song đề tù nhân thực chất là một câu chuyện được dựa trên

on a mathematical matrix that came out of the game theory

một ma trận toán từ thuyết trò chơi

in the early years of thinking about nuclear war:

trong những năm đầu của nghiên cứu chiến tranh hạt nhân:

two players who couldn't trust each other.

hai người chơi không thể tin tưởng nhau.

Let me just say that every unsecured transaction

Tôi có thể nói rằng mỗi cuộc giao dịch không chắc chắn

is a good example of a prisoner's dilemma.

là một ví dụ điển hình cho song đề tù nhân.

Person with the goods, person with the money,

Một người với hàng hóa, một người với tiền bạc,

because they can't trust each other, are not going to exchange.

vì họ không thể tin tưởng lẫn nhau, nên họ sẽ không trao đổi.

Neither one wants to be the first one

Không ai muốn trở thành người đầu tiên

or they're going to get the sucker's payoff,

hoặc họ định phạt người thiếu kinh nghiệm,

but both lose, of course, because they don't get what they want.

nhưng cả 2 đều mất, tất nhiên, vì họ không có được thứ họ muốn.

If they could only agree, if they could only turn a prisoner's dilemma into

Chỉ khi họ có thể thỏa thuận, chỉ khi họ có thể biến song đề tù nhân

a different payoff matrix called an assurance game, they could proceed.

thành một ma trận thưởng phạt khác tên là trò chơi cam đoan, họ có thể tiến hành.

Twenty years ago, Robert Axelrod used the prisoner's dilemma

20 năm trước, Robert Axelrod đã sử dụng song đề tù nhân

as a probe of the biological question:

để thăm dò một câu hỏi về sinh vật học:

if we are here because our ancestors were such fierce competitors,

nếu tất cả chúng ta ở đây vì tổ tiên ta là những chiến binh dũng cảm,

how does cooperation exist at all?

sự hợp tác có thể tồn tại bằng cách nào?

He started a computer tournament for

Ngài ấy đã tổ chức một giải đấu máy tính

people to submit prisoner's dilemma strategies and discovered,

cho ai đề ra kế sách hay nhất cho song đề tù nhân,

much to his surprise, that a very, very simple strategy won --

và ngài ấy bất ngờ nhận ra rằng, một kế sách rất rất đơn giản đã thắng --

it won the first tournament, and even after everyone knew it won,

nó thắng giải đấu đầu tiên, và ngay cả khi mọi người đã biết là nó thắng,

it won the second tournament -- that's known as tit for tat.

nó vẫn thắng trong giải đấu thứ hai -- đó chính là ăn miếng trả miếng.

Another economic game that may not be as well known as the prisoner's dilemma

Một trò chơi kinh tế khác có thể không nổi tiếng như song đề tù nhân

is the ultimatum game,

chính là trò chơi tối hậu thư,

and it's also a very interesting probe of

nó cũng là một công cụ thăm dò thú vị

our assumptions about the way people make economic transactions.

trong suy nghĩ của ta về cách người ta thực hiện giao dịch kinh tế.

Here's how the game is played: there are two players;

Đây là cách trò chơi này được tiến hành: có 2 người chơi;

they've never played the game before,

họ chưa từng chơi trò này,

they will not play the game again, they don't know each other,

họ cũng sẽ không chơi trò này lần nữa, họ không biết gì về nhau

and they are, in fact, in separate rooms.

và thực tế, họ đang ở trong 2 phòng riêng biệt.

First player is offered a hundred dollars

Người chơi thứ nhất được đề nghị 100 đô

and is asked to propose a split: 50/50, 90/10,

và được yêu cầu phải đề ra cách chia tiền: 50/50, 90/10,

whatever that player wants to propose. The second player either accepts the split --

bất cứ cách nào mà người chơi muốn. Người chơi thứ 2 phải hoặc là chấp nhận --

both players are paid and the game is over --

cả 2 người chơi đều được trả tiền và trò chơi kết thúc --

or rejects the split -- neither player is paid and the game is over.

hoặc là từ chối cách chia -- không ai được tiền và trò chơi kết thúc.

Now, the fundamental basis of neoclassical economics

Bây giờ, cốt lõi của kinh tế học tân cổ điển

would tell you it's irrational to reject a dollar

sẽ cho bạn biết liệu có đúng đắn không khi từ chối một đô la

because someone you don't know in another room is going to get 99.

vì một ai đó mà bạn không biết trong căn phòng khác sẽ được nhận 99 đô.

Yet in thousands of trials with American and European and Japanese students,

Tuy nhiên với hàng nghìn thử nghiệm với người Mỹ, châu Âu và học sinh Nhật Bản,

a significant percentage would reject any offer that's not close to 50/50.

một phần trăm lớn từ chối bất cứ đề nghị nào thấp hơn 50/50.

And although they were screened and didn't know about the game

Và mặc dù họ được giấu và không hề biết gì về trò chơi này

and had never played the game before,

và chưa hề chơi trước đây,

proposers seemed to innately know this

nhưng những người đề nghị vốn đã biết điều này

because the average proposal was surprisingly close to 50/50.

chính vì lời đề nghị trên trung bình, ngạc nhiên rằng, rất gần với 50/50.

Now, the interesting part comes in more recently

Bắt đầu đến phần thú vị khi gần đây

when anthropologists began taking this game to other cultures

các nhà nhân loại học bắt đầu mang trò chơi này đến những nền văn hóa khác

and discovered, to their surprise,

và họ ngạc nhiên nhận ra rằng,

that slash-and-burn agriculturalists in the Amazon

những kĩ sư nông nghiệp hùng hổ ở vùng Amazon

or nomadic pastoralists in Central Asia or a dozen different cultures --

hoặc những người chăn nuôi nay đây mai đó ở Trung Á hoặc một tá nền văn hóa khác --

each had radically different ideas of what is fair.

mỗi cái lại có những định nghĩa khác nhau về sự công bằng.

Which suggests that instead of there being an innate sense of fairness,

Điều này cho thấy rằng thay vì sinh ra đã có một nhận thức về sự công bằng,

that somehow the basis of our economic

rằng bằng cách nào đó nền móng của những giao dịch thương mại

transactions can be influenced by our social institutions,

có thể bị ảnh hưởng bởi những thiết chế xã hội,

whether we know that or not.

cho dù ta có biết điều đó hay không.

The other major narrative of social dilemmas is the tragedy of the commons.

Chuyện về tình thế khó xử trong xã hội là bi kịch của mảnh đất công.

Garrett Hardin used it to talk about overpopulation in the late 1960s.

Garrett Hardin đã sử dụng nó để nói về bùng nổ dân số vào cuối những năm 1960.

He used the example of a common grazing area in which each person

Ngài ấy đã lấy ví dụ một mảnh đất chăn nuôi chung

by simply maximizing their own flock

nhưng mỗi người lại muốn bành trướng đàn gia súc của mình

led to overgrazing and the depletion of the resource.

đã dẫn tới chăn thả quá mức và nguồn đất bị kiệt quệ.

He had the rather gloomy conclusion that

Ông đi tới kết luận hơi tối tăm rằng

humans will inevitably despoil any common pool resource

con người sẽ không tránh khỏi khai thác quá mức những nguồn tài nguyên ít ỏi

in which people cannot be restrained from using it.

mà họ không bị ngăn chặn sử dụng.

Now, Elinor Ostrom, a political scientist, in

Đến Elinor Ostrom, một nhà khoa học chính trị,

1990 asked the interesting question that any good scientist should ask,

vào năm 1990 đã hỏi một câu rất thú vị mà bất cứ nhà khoa học nào cũng nên hỏi,

which is: is it really true that humans will always despoil commons?

đó là: Có thật là con người sẽ luôn hủy hoại của cải chung?

So she went out and looked at what data she could find.

Và bà đã ra ngoài và nghiên cứu những dữ liệu có thể tìm được.

She looked at thousands of cases of humans sharing watersheds,

Bà nhìn vào hàng loạt trường hợp mà trong đó con người chia sẻ nguồn nước,

forestry resources, fisheries, and discovered that yes, in case after case,

tài nguyên rừng, nơi đánh cá, và nhận ra rằng đúng là trong rất nhiều trường hợp,

humans destroyed the commons that they depended on.

con người đã hủy hoại của cải chung mà chính họ phụ thuộc vào.

But she also found many instances in which people escaped the prisoner's dilemma;

Nhưng bà cũng tìm thấy nhiều trường hợp mà con người thoát khỏi song đề tù nhân;

in fact, the tragedy of the commons is a multiplayer prisoner's dilemma.

trên thực tế, bi kịch của mảnh đất công là song đề tù nhân với nhiều người chơi.

And she said that people are only prisoners if they consider themselves to be.

Và bà nói rằng con người chỉ là tù nhân khi chính họ coi bản thân là như vậy.

They escape by creating institutions for collective action.

Họ thoát ra bằng cách tạo nên một thể chế ứng xử.

And she discovered, I think most interestingly,

Và điều thú vị nhất mà bà ấy khám phá ra, theo quan điểm của tôi,

that among those institutions that worked,

đó là trong số những luật lệ có hiệu lực,

there were a number of common design

có một số quy tắc chung đã được phác họa,

principles, and those principles seem to be

và những quy tắc đó dường như

missing from those institutions that don't work.

đã biến mất khỏi những thể chế mà không hoạt động.

I'm moving very quickly over a number of

Tôi sẽ chuyển nhanh sang một số số luật lệ

disciplines. In biology, the notions of symbiosis,

Trong sinh học, khái niệm của sự cộng sinh,

group selection, evolutionary psychology are contested, to be sure.

chọn lọc giống loài, tâm lí học tiến hóa được tranh cãi rất nhiều.

But there is really no longer any major debate over the fact that

Nhưng không còn tranh cãi nào nữa về sự thật rằng

cooperative arrangements have moved from a peripheral role to a central role

sự dàn xếp phối hợp đã từ nhân vật phụ chuyển thành nhân vật chính

in biology, from the level of the cell to the level of the ecology.

trong sinh học, từ cấp tế bào lên đến cấp sinh thái học.

And again, our notions of individuals as economic beings

Và một lần nữa, khái niệm của chúng ta về những cá thể kinh tế

have been overturned.

từng bị lật đổ.

Rational self-interest is not always the dominating factor.

Tư lợi có nhận thức không phải lúc nào cũng là yếu tố quyết định.

In fact, people will act to punish cheaters, even at a cost to themselves.

Trên thực tế, con người sẽ có hành động trừng phạt kẻ xấu, bằng bất cứ giá nào.

And most recently, neurophysiological measures

Mới đây, những nghiên cứu về thần kinh học

have shown that people who punish cheaters in economic games

đã chỉ ra rằng những người diệt trừ kẻ xấu trong những trò chơi kinh tế

show activity in the reward centers of their brain.

cho thấy có hoạt động trong trung khu tưởng thưởng của não bộ của họ.

Which led one scientist to declare that altruistic punishment

Điều này đã khiến một nhà khoa học tuyên bố rằng sự trừng phạt vị tha

may be the glue that holds societies together.

có thể là chất keo gắn kết xã hội lại với nhau.

Now, I've been talking about how new forms of communication and new media

Tôi đã nói về cách những dạng thức mới của giao tiếp và truyền thông

in the past have helped create new economic forms.

đã giúp tạo ra những dạng kinh tế mới trong quá khứ.

Commerce is ancient. Markets are very old. Capitalism is fairly recent;

Thương mại cũ. Thị trường cũ. Chủ nghĩa tư bản mới xuất hiện gần đây;

socialism emerged as a reaction to that.

chủ nghĩa xã hội xuất hiện như một phản ứng lại.

And yet we see very little talk about how the next form may be emerging.

Nhưng ta mới được nhìn thấy rất ít cách mà những dạng thức tiếp theo có thể xuất hiện

Jim Surowiecki briefly mentioned Yochai Benkler's paper about open source,

Jim Surowiecki đã nhắc đến qua nghiên cứu của Yochai Benkler về mã nguồn mở,

pointing to a new form of production: peer-to-peer production.

chỉ ra một dạng sản xuất mới: sản xuất đồng đẳng.

I simply want you to keep in mind that if in the past, new forms of cooperation

Tôi chỉ muốn nhắc các bạn rằng nếu như trong quá khứ, những dạng mới của hợp tác

enabled by new technologies create new forms of wealth,

được biến thành có thể bởi công nghệ tạo nên những dạng giàu có mới,

we may be moving into yet another economic form

chúng ta có thể đang chuyển sang một dạng kinh tế khác

that is significantly different from previous ones.

khác xa những dạng cũ.

Very briefly, let's look at some businesses. IBM, as you know, HP, Sun --

Hãy nhìn qua những doanh nghiệp sau. IBM, như các bạn đã biết, HP, Sun --

some of the most fierce competitors in the IT world are open sourcing

một vài đối thủ mạnh nhất trong ngành IT đang tiến hành mã nguồn mở

their software, are providing portfolios of patents for the commons.

phần mềm của họ, cung cấp hồ sơ năng lực của bằng sáng chế cho cộng đồng.

Eli Lilly -- in, again, the fiercely competitive pharmaceutical world --

Eli Lilly -- một lần nữa, trong thế giới cạnh tranh khắc nghiệt của ngành dược --

has created a market for solutions for pharmaceutical problems.

đã tạo ra một thị trường cho những giải pháp về vấn đề dược.

Toyota, instead of treating its suppliers as a marketplace,

Toyota, thay vì coi nguồn cung của mình như một thị trường,

treats them as a network and trains them to produce better,

thì họ tự coi mình như một mạng lưới và những con tàu để năng suất cao hơn,

even though they are also training them to produce better for their competitors.

dù họ cũng đang tự rèn luyện để sản xuất sản phẩm chất lượng hơn cho đối thủ của họ

Now none of these companies are doing this out of altruism;

Không ai trong số những công ty này đang làm vậy vì lòng vị tha;

they're doing it because they're learning that

họ làm vậy vì họ đã học được rằng

a certain kind of sharing is in their self-interest.

lợi nhuận cho chính họ một phần cũng là chia sẻ bằng một cách nhất định

Open source production has shown us that world-class software, like Linux and Mozilla,

Sản xuất mã nguồn mở cho ta thấy rằng phần mềm đẳng cấp, Linux và Mozilla,

can be created with neither the bureaucratic structure of the firm

được tạo ra không phải với bộ máy quan liêu của công ty

nor the incentives of the marketplace as we've known them.

cũng không phải với sự thúc đẩy của thị trường như chúng ta đã biết.

Google enriches itself by enriching thousands of bloggers through AdSense.

Google tự làm giàu bằng cách làm giàu cho hàng ngàn blogger thông qua AdSense.

Amazon has opened its Application Programming Interface

Amazon đã mang giao diện lập trình ứng dụng

to 60,000 developers, countless Amazon shops.

đến với 60,000 nhà phát triển, vô số cửa hàng trên Amazon.

They're enriching others, not out of altruism but as a way of enriching themselves.

Họ đang làm giàu cho nhau, không phải vì lòng vị tha mà vì làm giàu cho chính họ

eBay solved the prisoner's dilemma and created a market

eBay đã giải quyết được song đề tù nhân và tạo nên một thị trường

where none would have existed by creating a feedback mechanism

nơi mà không ai có thể tồn tại bằng cách tạo nên cơ chế phản hồi

that turns a prisoner's dilemma game into an assurance game.

cái mà biến song đề tù nhân thành trò chơi cam đoan.

Instead of, "Neither of us can trust each other, so we have to make suboptimal moves,"

Thay vì "Không ai có thể tin nhau, nên chúng ta phải chọn bước đi tối ưu,"

it's, "You prove to me that you are trustworthy and I will cooperate."

nó lại là "Hãy chứng minh cho tôi là bạn đáng tin tưởng và tôi sẽ hợp tác."

Wikipedia has used thousands of volunteers to create a free encyclopedia

Wikipedia nhờ hàng ngàn tình nguyện viên để tạo từ điển bách khoa toàn thư miễn phí

with a million and a half articles in 200 languages in just a couple of years.

với 1 triệu rưỡi bài báo bằng 200 ngôn ngữ chỉ trong một vài năm.

We've seen that ThinkCycle has enabled NGOs in developing countries

Ta đã thấy ThinkCycle hữu hiệu hóa NGOs ở những nước đang phát triển

to put up problems to be solved by design students around the world,

để những vấn đề được giải quyết bởi những sinh viên trên khắp thế giới,

including something that's being used for tsunami relief right now:

bao gồm cả thứ mà đang được sử dụng cho cứu trợ sóng thần:

it's a mechanism for rehydrating

đó là một bộ máy dùng để cấp nước

cholera victims that's so simple to use it,

cho những bệnh nhân dịch tả rất dễ sử dụng

illiterates can be trained to use it.

những người không biết chữ cũng có thể được hướng dẫn dùng nó.

BitTorrent turns every downloader into an uploader,

BitTorrent biến mỗi người tải xuống thành một người tải lên,

making the system more efficient the more it is used.

làm cho hệ thống trở nên càng hữu hiệu khi có càng nhiều lượt sử dụng.

Millions of people have contributed their desktop computers

Hàng triệu người đã đóng góp màn hình máy tính của họ

when they're not using them to link together through the Internet

khi không sử dụng để liên kết với nhau thông qua mạng Internet

into supercomputing collectives

để tạo thành tập hợp siêu máy tính

that help solve the protein folding problem for medical researchers --

giải quyết vấn đề về sự cuốn gấp protein cho các nhà nghiên cứu y học --

that's Folding@home at Stanford --

đó chính là Folding@home của Đại học Stanford --

to crack codes, to search for life in outer space.

để phá mã khóa, để tìm kiếm sự sống trên hành tinh khác.

I don't think we know enough yet.

Tôi không nghĩ là chúng ta biết đủ rộng.

I don't think we've even begun to discover what the basic principles are,

Tôi không nghĩ là chúng ta đã bắt đầu khám phá những luật lệ cơ bản,

but I think we can begin to think about them.

nhưng tôi nghĩ là chúng ta có thể bắt đầu suy nghĩ về nó.

And I don't have enough time to talk about all of them,

Và tôi không có đủ thời gian để nói về tất cả số đó,

but think about self-interest.

nhưng hãy nghĩ về lợi nhuận bản thân.

This is all about self-interest that adds up to more.

Tất cả đều là về tư lợi và nhiều hơn thế.

In El Salvador, both sides that withdrew from their civil war

Ở El Salvador, cả hai phía mà đều rút khỏi cuộc nội chiến

took moves that had been proven to mirror a prisoner's dilemma strategy.

đã đi những bước được chứng minh là phản chiếu của chiến thuật song đề tù nhân

In the U.S., in the Philippines, in Kenya, around the world,

Tại Mỹ, tại Philippines, tại Kenya, trên khắp thế giới,

citizens have self-organized political protests and

người dân đã tự tổ chức những cuộc phản đối chính trị

get out the vote campaigns using mobile devices and SMS.

và thoát ra khỏi chiến dịch bỏ phiếu thông qua thiết bị di động và SMS.

Is an Apollo Project of cooperation possible?

Có không một chương trình Apollo có sự hợp tác?

A transdisciplinary study of cooperation?

Hay một nghiên cứu xuyên ngành về sự hợp tác?

I believe that the payoff would be very big.

Tôi tin rằng lợi nhuận có thể rất lớn.

I think we need to begin developing maps of this territory

Tôi nghĩ chúng ta cần bắt đầu bản đồ phát triển của lãnh thổ này

so that we can talk about it across disciplines.

để ta có thể bàn về nó qua những luật lệ.

And I am not saying that understanding cooperation

Và ý tôi không phải là hiểu biết về sự hợp tác

is going to cause us to be better people --

sẽ làm chúng ta trở thành những con người tối đẹp hơn --

and sometimes people cooperate to do bad things --

và đôi khi nhiều người hợp tác với nhau để làm những điều xấu

but I will remind you that a few hundred years ago,

nhưng tôi sẽ nhắc các bạn rằng vài trăm năm về trước,

people saw their loved ones die from diseases they thought

khi con người phải chứng kiến người yêu quý của mình ra đi vì bệnh tật,

were caused by sin or foreigners or evil spirits.

họ nghĩ rằng đó là do tội lỗi hoặc những người ngoại lai hoặc thế lực xấu.

Descartes said we need an entire new way of thinking.

Descartes đã nói rằng chúng ta cần một cách nghĩ hoàn toàn mới.

When the scientific method provided that new way of thinking

Khi phương pháp khoa học đem lại cho ta cách nghĩ mới đó

and biology showed that microorganisms caused disease,

và sinh học chỉ ra rằng vi sinh vật gây ra bệnh,

suffering was alleviated.

những đau đớn đã được xoa dịu.

What forms of suffering could be alleviated,

Cơn đau nào có thể làm dịu đi,

what forms of wealth could be created

dạng thức của sự giàu có có thể được tạo ra

if we knew a little bit more about cooperation?

nếu chúng ta biết nhiều hơn về sự hợp tác?

I don't think that this transdisciplinary discourse

Tôi không nghĩ diễn ngôn xuyên ngành

is automatically going to happen;

sẽ tự nhiên mà có;

it's going to require effort.

nó sẽ đòi hỏi rất nhiều nỗ lực.

So I enlist you to help me get the cooperation project started.

Vì vậy tôi mong các bạn sẽ giúp tôi khởi đầu chiến dịch hợp tác.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)