When I die, recompose me | Katrina Spade

Translator: Nguyet Anh Le Reviewer: Viet Ha Nguyen

My name is Katrina Spade, and I grew up in a medical family

Tôi là Katrina Spade, gia đình tôi làm trong ngành y tế

where it was fairly normal to talk about death and dying at the dinner table.

nên việc nói chuyện về những cái chết và chết chóc đã thành thường lệ nơi bàn ăn.

But I didn't go into medicine like so many of my family members.

Nhưng tôi không giống các thành viên khác trong gia đình sau này đều học y.

Instead, I went to architecture school to learn how to design.

Thay vào đó, tôi tới trường kiến trúc để học cách thiết kế.

And while I was there, I began to be curious

Ở đó, tôi bắt đầu tò mò

about what would happen to my physical body after I died.

về việc chuyện gì sẽ xảy ra với thể xác tôi sau khi tôi chết.

What would my nearest and dearest do with me?

Những người thân thương với tôi sẽ phải làm gì ?

So if the existence and the fact of your own mortality

Thế nên nếu sự tồn tại và việc đạo đức của bạn

doesn't get you down,

không khiến bạn buồn lòng,

the state of our current funerary practices will.

thì những thủ tục tang lễ hiện nay sẽ làm điều đó.

Today, almost 50 percent of Americans choose conventional burial.

Ngày nay, gần như 50% người Mỹ chọn việc chôn cất truyền thống.

Conventional burial begins with embalming,

Chôn cất truyền thống bắt đầu với ướp xác,

where funeral staff drain bodily fluid

khi các nhân viên nhà tang lễ rút hết dịch cơ thể

and replace it with a mixture designed to preserve the corpse

và thế vào bằng dung dịch giúp lưu giữ xác,

and give it a lifelike glow.

giúp chúng gần như sáng lên.

Then, as you know, bodies are buried in a casket

Sau đó, hẳn các bạn đã biết, những cái xác sẽ được cho vào quan tài

in a concrete-lined grave

chôn dưới một cái mộ vuông vức

in a cemetery.

trong nghĩa trang.

All told, in US cemeteries,

Người ta nói, trong các nghĩa trang của Mỹ

we bury enough metal to build a Golden Gate Bridge,

ta chôn đủ số kim loại có thể xây thêm một cái cầu Golden Gate,

enough wood to build 1,800 single family homes,

đủ gỗ để xây 1800 nhà cho một gia đình,

and enough formaldehyde-laden embalming fluid

và chất đầy dung dịch lưu giữ chứa formaldehyde

to fill eight Olympic-size swimming pools.

đủ làm đầy 8 cái bể bơi cho Thế Vận hội.

In addition, cemeteries all over the world are reaching capacity.

Hơn thế, các nghĩa trang trên thế giới cũng bắt đầu đạt ngưỡng sức chứa của mình.

Turns out, it doesn't really make good business sense

Thành ra, cũng chẳng phải kinh tế lắm

to sell someone a piece of land for eternity.

khi bán đất cho ai đó vĩnh viễn.

(Laughter)

(Cười)

Whose idea was that?

Ý tưởng của ai thế nhỉ?

In some places, you can't buy a plot no matter how much money you have.

Ở vài nơi, bạn không thể mua đất chôn dù có bao nhiêu tiền.

As a result, cremation rates have risen fast.

Thế là tỷ lệ hỏa táng tăng cao.

In 1950, if you suggested your grandmother be incinerated after she died,

Năm 1950, nếu bạn gợi ý cho bà mình hỏa táng sau khi chết,

you'd probably be kicked from the family deathbed.

chắc chắn bạn sẽ bị đá ra khỏi gia phả.

But today, almost half of Americans choose cremation,

Nhưng ngày nay, gần nửa nước Mỹ chọn hỏa táng,

citing simpler,

thấy nó đơn giản,

cheaper

giá rẻ

and more ecological as reasons.

và hợp sinh hóa hơn.

I used to think that cremation was a sustainable form of disposition,

Tôi từng nghĩ hỏa táng là một dạng sắp đặt hợp lý,

but just think about it for a second.

nhưng thử nghĩ thêm một chút.

Cremation destroys the potential we have

Hỏa táng hủy diệt tiềm năng ta có

to give back to the earth after we've died.

để trả ơn cho Trái Đất sau khi ta chết.

It uses an energy-intensive process to turn bodies into ash,

Nó sử dụng một quy trình tốn điện năng để biến thân xác thành tro,

polluting the air and contributing to climate change.

độc hại không khí và tham gia vào biến đổi khí hậu.

All told, cremations in the US

Thống kê cho biết, hỏa táng tại Mỹ

emit a staggering 600 million pounds of carbon dioxide

thải ra con số đáng kinh ngạc - 600 triệu pound lượng khí CO2

into the atmosphere annually.

vào khí quyển mỗi năm.

The truly awful truth

Đó là sự thực đau buồn

is that the very last thing that most of us will do on this earth

khi việc cuối cùng mà hầu hết chúng ta làm cho Trái Đất

is poison it.

là đầu độc nó.

It's like we've created, accepted and death-denied our way into a status quo

Như thể việc ta sáng tạo, chấp nhận rồi từ chối cái chết quay lại nguyên trạng,

that puts as much distance between ourselves and nature

tách biệt ta với thiên nhiên

as is humanly possible.

hết mức có thể.

Our modern funerary practices are designed to stave off

Phương thức ma chay của ta được thiết kế để cướp đi

the natural processes that happen to a body after death.

quá trình tự nhiên xảy ra với thân xác ta sau khi chết.

In other words, they're meant to prevent us from decomposing.

Nói cách khách, chúng ngăn chặn bản thân khỏi việc phân hủy.

But the truth

Nhưng thật ra

is that nature is really, really good at death.

thiên nhiên cực kỳ, cực kỳ tài tình với cái chết.

We've all seen it.

Ta đã từng thấy rồi.

When organic material dies in nature,

Khi các cá thể hữu cơ chết trong tự nhiên,

microbes and bacteria break it down into nutrient-rich soil,

vi khuẩn và vi sinh vật phân hủy chúng thành các lớp đất giàu dinh dưỡng,

completing the life cycle.

hoàn thành vòng tròn sự sống.

In nature, death creates life.

Trong tự nhiên, cái chết tạo ra sự sống.

Back in architecture school, I was thinking about all this,

Hồi còn ở trường kiến trúc, khi nghĩ về điều này,

and I set out on a plan to redesign death care.

tôi bắt đầu có kế hoạch thiết kế lại việc chăm sóc cái chết.

Could I create a system

Liệu tôi có thể xây dựng một hệ thống

that was beneficial to the earth

có lợi cho Trái Đất

and that used nature as a guide rather than something to be feared?

và coi thiên nhiên như một người dẫn đường chứ không phải là nỗi sợ hãi?

Something that was gentle to the planet?

Thứ gì đó dịu dàng với Trái Đất hơn?

That planet, after all, supports our living bodies

Dù sao hành tinh này đã giúp đỡ cơ thể sống của ta

our whole lives.

cả cuộc đời.

And while I was mulling this all over

Và trong khi tôi đang rối ren với ý tưởng trên

over the drawing board,

khắp tấm bảng làm việc,

the phone rang.

điện thoại rung lên.

It was my friend Kate.

Người bạn tôi, Kate gọi.

She was like, "Hey, have you heard about the farmers

Cô ấy kiểu "Ê, cậu biết tin về mấy người nông dân

who are composting whole cows?"

đang ủ xác cả con bò không?"

And I was like, "Mmmm."

Tôi thì, "Ồ."

(Laughter)

(Cười)

Turns out that farmers in agricultural institutions

Hóa ra những người nông dân trong ngành nông nghiệp

have been practicing something called livestock mortality composting

đã luyện tập kĩ năng ủ phân vật nuôi

for decades.

hàng chục năm.

Mortality composting is where you take an animal high in nitrogen

Việc ủ phân vật nuôi này xảy ra khi ta đặt một con vật nhiều khí ni-tơ

and cover it with co-composting materials that are high in carbon.

và phủ lấy nó bằng vật liệu ủ nhiều các-bon.

It's an aerobic process, so it requires oxygen,

Quá trình này rất háo khí, cần sự có mặt của ô-xy,

and it requires plenty of moisture as well.

và rất nhiều độ ẩm.

In the most basic setup, a cow is covered with a few feet of wood chips,

Ở dạng cơ bản nhất, cả con bò sẽ bị phủ bởi vài feet vụn gỗ,

which are high in carbon,

thứ nhiều các-bon,

and left outside for nature, for breezes to provide oxygen

và để ngoài không khí, để gió cung cấp ô-xy

and rain to provide moisture.

và mưa để có thêm độ ẩm.

In about nine months,

Để khoảng 9 tháng,

all that remains is a nutrient-rich compost.

những thứ còn lại là phân bón giàu dinh dưỡng.

The flesh has been decomposed entirely,

Da thịt đã bị phân hủy hoàn toàn,

as have the bones.

thậm chí cả xương.

I know.

Tôi biết.

(Laughter)

(Cười)

So I would definitely call myself a decomposition nerd,

Chắc chắn tôi sẽ gọi bản thân là một kẻ mọt sách về phân hủy,

but I am far, far from a scientist,

nhưng tôi không hề, chắc chắn không phải khoa học gia,

and one way you can tell this is true

và các bạn có thể thấy rõ điều đó

is that I have often called the process of composting "magic."

khi thấy tôi gọi quá trình ủ phân "nhiệm màu".

(Laughter)

(Cười)

So basically, all we humans need to do

Đơn giản hơn, thứ con người ta có thể làm

is create the right environment for nature to do its job.

chính là tạo điều kiện cho môi trường hoàn thành việc của nó.

It's like the opposite of antibacterial soap.

Đối ngược với xà phòng chống vi khuẩn.

Instead of fighting them,

Thay vì chống lại chúng,

we welcome microbes and bacteria in with open arms.

ta mời gọi vi khuẩn và vi sinh vật một cách thân thiện.

These tiny, amazing creatures

Những sinh vật nhỏ bé, tuyệt vời này

break down molecules into smaller molecules and atoms,

sẽ bẻ nhỏ các phân tử thành các nguyên tử và phân tử nhỏ hơn,

which are then incorporated into new molecules.

những thứ sau này hợp lại thành các phân tử mới.

In other words, that cow is transformed.

Như vậy, con bò đã được chuyển hóa.

It's no longer a cow.

Nó không còn là con bò nữa.

It's been cycled back into nature.

Nó được tái sinh thành tự nhiên.

See? Magic.

Thấy không? Thần kỳ.

You can probably imagine the light bulb that went off in my head

Bạn có thể tưởng tượng ra chiếc bóng đèn sáng lên trên đầu tôi

after I received that phone call.

sau khi tôi nhận cuộc gọi ấy.

I began designing a system

Tôi bắt đầu thiết kế một hệ thống

based on the principles of livestock mortality composting

dựa trên nguyên lý ủ phân vật nuôi

that would take human beings and transform them into soil.

sẽ giúp con người chuyển hóa thành đất mẹ.

Fast-forward five years

Sau 5 năm,

and the project has grown in ways I truly never could have imagined.

dự án này phát triển hơn tôi từng tưởng rất nhiều.

We've created a scalable, replicable non-profit urban model

Chúng tôi đã tạo ra một mô hình thành thị có thể đo đếm, tái tạo, không lợi nhuận

based on the science of livestock mortality composting

dựa trên khoa học về ủ phân xác động vật

that turns human beings into soil.

có thể biến con người thành đất.

We've partnered and collaborated with experts in soil science,

Chúng tôi hợp tác và cộng tác với các chuyên gia về khoa học đất,

decomposition, alternative death care,

phân hủy, các biện pháp chăm sóc cái chết,

law and architecture.

luật và kiến trúc.

We've raised funds from foundations and individuals

Chúng tôi gây quỹ từ các tổ chức và cá nhân

in order to design a prototype of this system,

để thiết kế mẫu thử nghiệm cho hệ thống này,

and we've heard from tens of thousands of people all over the world

và 10 ngàn người trên khắp thế giới

who want this option to be available.

muốn được tiếp cận lựa chọn này.

OK.

OK.

In the next few years,

Trong vài năm tới,

it's our goal to build the first full-scale human composting facility

mục tiêu của chúng tôi là tạo ra một cơ sở ủ xác người

right in the city of Seattle.

ngay tại thành phố Seattle.

(Applause)

(Vỗ tay)

Imagine it,

Nghĩ mà xem,

part public park,

một phần công viên công cộng,

part funeral home,

một phần mái nhà tang lễ,

part memorial to the people we love,

một phần là nơi tưởng niệm cho những người thân yêu,

a place where we can reconnect with the cycles of nature

một nơi ta có thể tái liên kết với các vòng tròn tự nhiên

and treat bodies with gentleness and respect.

và đối xử với thân xác ta bằng sự tôn trọng và dịu dàng.

The infrastructure is simple.

Cơ sở vật chất rất đơn giản.

Inside a vertical core,

Trong một lõi dựng thẳng,

bodies and wood chips undergo accelerated natural decomposition,

cơ thể và vụn gỗ cùng trải qua quá trình phân hủy tự nhiên gia tốc,

or composting,

hoặc ủ,

and are transformed into soil.

và biến đổi thành đất.

When someone dies, their body is taken to a human composting facility.

Khi ai đó chết, cơ thể của họ được chuyển vào cơ sở ủ xác.

After wrapping the deceased in a simple shroud,

Sau khi bọc người chết bằng tấm vải liệm,

friends and family carry the body to the top of the core,

gia đình và bạn bè có thể mang người nọ đặt vào trên lõi,

which contains the natural decomposition system.

nơi chứa hệ thống phân hủy tự nhiên.

During a laying in ceremony,

Trong lúc làm lễ đặt,

they gently place the body into the core

họ nhẹ nhàng đặt thân thể người nọ vào trong lõi

and cover it with wood chips.

và phủ lên bằng vụn gỗ.

This begins the gentle transformation from human to soil.

Điều này bắt đầu quá trình chuyển hóa nhẹ nhàng từ con người trở thành đất.

Over the next few weeks, the body decomposes naturally.

Vài tuần sau, thân thể phân hủy theo tự nhiên.

Microbes and bacteria break down carbon, then protein,

Vi khuẩn và vi sinh vật bẻ nhỏ cacbon, rồi tới protein

to create a new substance,

để tạo ra hợp chất mới,

a rich, earthy soil.

đất màu mỡ giàu dinh dưỡng.

This soil can then be used to grow new life.

Loại đất này được dùng để nuôi trồng sự sống mới.

Eventually, you could be a lemon tree.

Cuối cùng, có khi bạn sẽ trở thành một cây chanh.

(Applause)

(Vỗ tay)

Yeah, thank you.

Đúng vậy, cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Who's thinking about lemon meringue pie right now?

Có ai đang nghĩ đến bánh nướng chanh quất không?

(Laughter)

(Cười)

A lemon drop?

Một giọt chanh?

Something stronger?

Hay cái gì nặng vị hơn?

So in addition to housing the core,

Vậy là ngoài việc tạo nơi đặt lõi chính,

these buildings will function to support the grieving

các tòa nhà khác sẽ hỗ trợ quá trình thăm viếng

by providing space for memorial services and end-of-life planning.

khi tạo ra các không gian cho dịch vụ tưởng niệm và lên kế hoạch cái chết.

The potential for repurposing is huge.

Tiềm năng tái mục đích là rất lớn.

Old churches and industrial warehouses can be converted into places

Các nhà thờ cũ hay các nhà kho công nghiệp đều có thể trở thành chỗ

where we create soil and honor life.

để ta tạo ra đất đai và tôn vinh sự sống.

We want to bring back the aspect of ritual

Chúng tôi muốn lấy lại những giá trị

that's been diluted over the past hundred years

đã phai nhạt qua hàng trăm năm

as cremation rates have risen

vì tỷ lệ hỏa táng tăng cao

and religious affiliation has declined.

trong khi các mối quan hệ tinh thần giảm xuống.

Our Seattle facility will function as a model for these places

Cơ sở tại Seattle của chúng tôi sẽ là hình mẫu cho những nơi như vậy

all over the world.

trên toàn thế giới.

We've heard from communities in South Africa, Australia,

Chúng tôi đã nghe về các cộng đồng ở Nam Phi, Úc,

the UK, Canada and beyond.

Anh, Canada và hơn thế nữa.

We're creating a design toolkit

Chúng tôi đang thiết kế một bộ công cụ

that will help others design and build facilities

giúp mọi người thiết kế và xây dựng các cơ sở

that will contain technical specifications

có chứa các kĩ thuật đặc biệt này

and regulatory best practices.

và các hoạt động được cho phép.

We want to help individuals, organizations,

Chúng tôi muốn giúp các cá nhân, tổ chức

and down the road, municipalities

và ở đâu đó, các thành phố tự trị

design and build facilities in their own cities.

thiết kế cùng xây dựng các cơ sở trong chính thành phố của họ.

The idea is that every one of these places should look and feel completely different

Chúng tôi mong mọi người tại những nơi ấy sẽ nhìn và cảm nhận hoàn toàn khác biệt

with the same system inside.

dù với cùng một hệ thống bên trong.

They're really meant to be designed for the neighborhood in which they reside

Thực sự, những cơ sở này được thiết kế dành riêng cho những nơi chúng xây dựng

and the community which they serve.

và cộng đồng mà chúng phục vụ.

The other idea is for supportive staff to be on hand

Một mong muốn nữa, đó là đội ngũ nhân viên có thể trực tiếp hỗ trợ

to help families with the care and preparation of loved ones' bodies.

và giúp đỡ gia đình chăm sóc, chuẩn bị cho thể xác người đã khuất.

We're banishing practices that bewilder and disempower

Chúng ta đang bỏ đi những hủ tục gây hoang mang và buồn bực,

and creating a system that is beautiful and meaningful

để tạo ra một hệ thống đẹp đẽ, ý nghĩa,

and transparent.

và công khai.

We believe that access to ecological death care

Việc tiếp cận với biện pháp chăm sóc cái chết sinh học

is a human right.

là quyền con người.

OK, so you know the old saying,

Các bạn biết câu thành ngữ,

if you can compost a cow, you can compost a human?

Ủ được vật, ủ được người chứ?

(Laughter)

(Cười)

Turns out, it's true.

Hóa ra lại đúng vậy.

Since 2014, we've been running a pilot project

Từ năm 2014, chúng tôi đã chạy chương trình thử nghiệm

in the hills of North Carolina

tại các ngọn đồi ở Bắc Carolina

with the Forensic Anthropology Department at Western Carolina University.

với Ban Khám nghiệm Nhân học trường Đại học Tây Carolina.

Six donor bodies have been covered in wood chips,

6 thân thể hiến tặng đã được phủ vụn gỗ,

oxygen provided by breezes,

lấy ô-xy từ gió,

microbes and bacteria doing their jobs.

vi khuẩn và vi sinh vật chăm chỉ làm việc.

This pilot program has allowed us to demonstrate that it's possible

Chương trình thử nghiệm này cho phép chúng tôi chứng minh rằng

to harness the incredible power of natural decomposition

việc nhận nguồn năng lượng to lớn từ việc phân hủy tự nhiên

to turn human bodies into soil,

xác người thành đất là có thể xảy ra,

and we're working with other universities as well.

và chúng tôi cũng đang làm việc với vài trường đại học khác nữa.

Soil scientists at Washington State University,

Các nhà khoa học đất tại Đại học bang Washington,

the grad students, anyway,

các học sinh tốt nghiệp

are working to compost teeth with amalgam fillings

đang cố phân hủy răng bằng hỗn hống

so that we can understand what happens to the mercury therein.

để ta có thể hiểu được chuyện xảy ra với thủy ngân.

Next up, we'll be beginning experiments

Tiếp tới, chúng tôi sẽ bắt đầu thí nghiệm

to determine what happens to chemo drugs and pharmaceuticals

để quan sát xem điều gì xảy ra với các loại thuốc và dược hóa sinh

during the composting process,

trong quá trình ủ,

and whether additional remediation will be needed.

liệu những chất bổ sung này có cần thiết không.

By the way,

Nhân tiện đây,

composting creates a great deal of heat,

quá trình ủ tạo ra một nguồn nhiệt rất lớn,

especially this particular type of composting.

đặc biệt là với kỹ thuật ủ chúng tôi đang sử dụng.

One week after we began composting our fifth donor body,

Một tuần trước khi chúng tôi bắt đầu ủ thân thể hiến tặng thứ 5,

the temperature inside that mound of wood chips

nhiệt độ bên trong khối vụn gỗ

reached 158 degrees Fahrenheit.

đã lên tới 158 độ F.

Imagine harnessing that heat to create energy

Tưởng tượng sử dụng nguồn nhiệt ấy để tạo ra năng lượng

or comfort the grieving on a cold day.

hoặc giữ ấm cho những ngày đông buồn.

The death care revolution has begun.

Cuộc cách mạng chăm sóc cái chết đã bắt đầu.

It's an exciting time to be alive.

Thực là một thời điểm tuyệt vời để sống.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)