Fun, Fierce and Fantastical African Art | Wanuri Kahiu | TED

Translator: Ly Nguyen Reviewer: Nhung Vũ

So, my mother's a pediatrician,

Mẹ tôi là một bác sĩ khoa nhi,

and when I was young, she'd tell the craziest stories

và khi tôi còn nhỏ, bà ấy từng kể những câu chuyện điên khùng nhất

that combined science with her overactive imagination.

là sản phẩm kết hợp giữa khoa học và trí tưởng tượng thái quá của bà.

One of the stories she told was that if you eat a lot of salt,

Một trong những chuyện bà kể đó là nếu ăn quá nhiều muối,

all of the blood rushes up your legs,

tất cả máu sẽ dồn từ chân

through your body,

lên thân

and shoots out the top of your head,

rồi vỡ tung ở đỉnh đầu,

killing you instantly.

và bạn sẽ chết ngay lập tức.

(Laughter)

(Cười lớn)

She called it "high blood pressure."

Bà gọi đó là chứng "huyết áp cao."

(Laughter)

(Cười lớn)

This was my first experience with science fiction,

Đó là lần tiếp xúc đầu tiên của tôi với khoa học viễn tưởng,

and I loved it.

và tôi thích nó.

So when I started to write my own science fiction and fantasy,

Vì vậy, khi bắt đầu viết sách khoa học viễn tưởng,

I was surprised that it was considered un-African.

tôi ngạc nhiên khi nó bị coi là không giống là châu Phi.

So naturally, I asked, what is African?

Theo bản năng, tôi tự hỏi Châu Phi phải là như thế nào?

And this is what I know so far:

Và đây là những gì tôi biết:

Africa is important.

Châu Phi rất nghiêm trọng.

Africa is the future.

Châu Phi là tương lai.

It is, though.

Thế nào đi nữa.

And Africa is a serious place where only serious things happen.

Và Châu Phi là một nơi nghiêm trọng, chỉ có những thứ nghiêm trọng xảy ra.

So when I present my work somewhere, someone will always ask,

Vì thế, khi tôi giới thiệu tác phẩm của mình, vài người sẽ luôn hỏi:

"What's so important about it?

"Nó nghiêm trọng ở điểm nào?

How does it deal with real African issues

Nó giúp được gì cho thực trạng ở Châu Phi

like war, poverty, devastation or AIDS?"

như chiến tranh, đói nghèo, sự tàn phá hay AIDS?"

Không giải quyết được gì cả.

And it doesn't.

My work is about Nairobi pop bands that want to go to space

Tác phẩm của tôi là về những ban nhạc pop Nairobi muốn đi vào không gian

or about seven-foot-tall robots

hay về những robot cao bảy mét

that fall in love.

yêu nhau.

It's nothing incredibly important.

Không phải về thứ gì đó quá nghiêm trọng.

It's just fun, fierce and frivolous,

Chỉ là niềm vui, nhiệt huyết và không vì mục đích gì cả,

as frivolous as bubble gum --

như một viên kẹo cao su --

"AfroBubbleGum."

"AfroBubbleGum."

So I'm not saying that agenda art isn't important;

Tôi không nói rằng nghệ thuật thực tế là không quan trọng;

I'm the chairperson of a charity

Tôi là chủ tịch một tổ chức từ thiện

that deals with films and theaters that write about HIV and radicalization

làm việc với những hãng phim và nhà hát viết về HIV và chủ nghĩa cực đoan

and female genital mutilation.

và hủ tục cắt âm vật của phụ nữ.

It's vital and important art,

Nền nghệ thuật đó quan trọng

but it cannot be the only art that comes out of the continent.

nhưng không nên là thứ nghệ thuật duy nhất vươn khỏi châu lục này.

We have to tell more stories

Ta phải kể thêm nhiều câu chuyện rực rỡ khác.

that are vibrant.

The danger of the single story is still being realized.

Mối nguy từ câu chuyện một chiều vẫn chưa được nhìn nhận hết.

And maybe it's because of the funding.

Và có thể vì trợ cấp,

A lot of art is still dependent on developmental aid.

nhiều tác phẩm vẫn còn phụ thuộc vào nguồn viện trợ phát triển.

So art becomes a tool for agenda.

Nên nghệ thuật trở thành công cụ cho hiện thực nghiêm trọng.

Or maybe it's because we've only seen one image of ourselves for so long

Hoặc có thể vì ta chỉ nhìn thấy

duy nhất một hình ảnh của chính mình trong thời gian quá dài

that that's all we know how to create.

nên đó là tất cả những gì ta biết cách để tạo ra.

Whatever the reason, we need a new way,

Vì lí do gì đi nữa thì chúng ta cần một con đường mới,

and AfroBubbleGum is one approach.

và AfroBubbleGum là một cách.

It's the advocacy of art for art's sake.

Nó là sự ủng hộ của nghệ thuật vì nghệ thuật.

It's the advocacy of art that is not policy-driven

Đó là sự ủng hộ không bị điều khiển bởi chính sách,

or agenda-driven

hiện thực nghiêm trọng,

or based on education,

hay mục đích giáo dục,

just for the sake of imagination:

chỉ vì trí tưởng tượng mà thôi:

AfroBubbleGum art.

Nghệ thuật AfroBubbleGum.

And we can't all be AfroBubbleGumists.

Để biết được ta có phải là AfroBubbleGum không,

We have to judge our work for its potential poverty porn pitfalls.

ta phải đánh giá tác phẩm, tránh cái bẫy của sự ăn mày đói nghèo.

We have to have tests that are similar to the Bechdel test,

Chúng ta phải có những bài kiểm tra như Bechdel,

and ask questions like:

và đặt những câu hỏi như:

Are two or more Africans in this piece of fiction healthy?

Liệu có ít nhất hai người Châu Phi trong mẩu truyện viễn tưởng này khỏe mạnh?

Are those same Africans financially stable and not in need of saving?

Liệu những người này có tài chính ổn định và không cần phải chắt bóp?

Are they having fun and enjoying life?

Liệu họ có vui vẻ và tận hưởng cuộc sống?

Và nếu câu trả lời là có cho hai hay nhiều hơn những câu hỏi trên,

And if we can answer yes to two or more of these questions,

then surely we're AfroBubbleGumists.

thì chắc chắn chúng ta là những AfroBubbleGum.

(Laughter)

(Cười lớn)

(Applause)

(Vỗ tay)

And fun is political,

Và điều thú vị là về chính trị,

because imagine if we have images of Africans who were vibrant

hãy tưởng tượng nếu ta có hình ảnh về những người Châu Phi đầy sinh lực

and loving and thriving

yêu thương, thành đạt

and living a beautiful, vibrant life.

và sống một cuộc đời tươi đẹp, sôi nổi.

What would we think of ourselves then?

Chúng ta sẽ nghĩ gì về chính mình?

Would we think that maybe we're worthy of more happiness?

Ta có nghĩ là mình xứng đáng nhận được nhiều hạnh phúc hơn?

Would we think of our shared humanity through our shared joy?

Ta có nghĩ về sự san sẻ tình người thông qua việc chia sẻ niềm vui?

I think of these things when I create.

Tôi nghĩ về những điều này khi sáng tác.

I think of the people and the places that give me immeasurable joy,

Tôi nghĩ về con người và những nơi cho tôi niềm vui sướng vô hạn

and I work to represent them.

và tôi cố gắng để thể hiện chúng.

And that's why I write stories

Vì thế, tôi viết nên những câu chuyện

about futuristic girls that risk everything to save plants

về những cô gái tương lai đương đầu để cứu lấy cây cối

or to race camels

hoặc chạy đua với lạc đà

or even just to dance,

thậm chí chỉ là nhảy múa,

to honor fun,

để ca ngợi niềm vui,

because my world is mostly happy.

bởi thế giới của tôi tràn ngập niềm vui.

And I know happiness is a privilege in this current splintered world

Và tôi biết niềm vui là một đặc ân trong thế giới đổ nát này,

where remaining hopeful requires diligence.

và hi vọng còn sót lại cần được nuôi dưỡng bằng sự cần cù.

Nhưng nếu bạn có thể cùng tôi tham gia tạo dựng, quản lý và ủy thác

But maybe, if you join me in creating, curating and commissioning

thêm nhiều tác phẩm AfroBubbleGum,

more AfroBubbleGum art,

there might be hope for a different view of the world,

có lẽ thế giới sẽ có một cái nhìn khác về Châu Phi,

a happy Africa view

một Châu Phi vui vẻ

where children are strangely traumatized

nơi trẻ em bị sốc

by their mother's dark sense of humor,

vì óc hài hước đen tối của mẹ chúng,

(Laughter)

(Cười lớn)

but also they're claiming fun, fierce and frivolous art

nhưng đó cũng là một nền nghệ thuật vui tươi, mãnh liệt và không vì gì cả,

in the name of all things unseriously African.

đại diện cho tất cả những gì không nghiêm trọng về Châu Phi.

Because we're AfroBubbleGumists

Bởi chúng tôi là những AfroBubbleGum

and there's so many more of us than you can imagine.

và có nhiều thứ trong chúng tôi mà bạn khó thể tưởng tượng ra.

Thank you so much.

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)