Tyrone Hayes + Penelope Jagessar Chaffer: The toxic baby?

Translator: Quỳnh Lê Reviewer: Trang Pham

Penelope Jagessar Chaffer: I was going to ask if there's a doctor in the house.

Penelope C.: Tôi định hỏi có ai ở đây

là bác sĩ không. Không, tôi chỉ đùa thôi.

No, I'm just joking.

It's interesting, because it was six years ago

Thật là thú vị, bởi 6 năm trước

when I was pregnant with my first child

khi tôi mang thai đứa con đầu tiên

that I discovered

tôi nhận ra rằng

that the most commonly used preservative

chất bảo quản thường được dùng nhất

in baby care products

trong các sản phẩm chăm sóc em bé

mimics estrogen

mô phỏng estrogen

when it gets into the human body.

khi nó thấm vào cơ thể con người.

Now it's very easy actually

Ngày nay các hợp chất hóa học

to get a chemical compound from products

từ các sản phẩm ngấm rất dễ dàng

into the human body through the skin.

vào cơ thể người qua da.

And these preservatives had been found

Và các chất bảo quản ấy đã được tìm thấy

in breast cancer tumors.

trong các khối u ung thư tuyến vú.

That was the start of my journey

Đó là khởi đầu chuyến hành trình của tôi

to make this film, "Toxic Baby."

để sản xuất bộ phim "Em bé nhiễm độc".

And it doesn't take much time

Và chẳng cần phải tốn nhiều thời gian lắm

to discover some really astonishing statistics

để tìm thấy một vài số liệu đầy kinh ngạc

with this issue.

với vấn đề này

One is that you and I all have

Một là bạn và tôi đều có

between 30 to 50,000 chemicals

khoảng 30 đến 50000 hóa chất

in our bodies

trong cơ thể chúng ta

that our grandparents didn't have.

mà ông bà chúng ta không hề có.

And many of these chemicals

Và rất nhiều trong số các hóa chất này

are now linked to the skyrocketing incidents

có liên quan đến việc số lượng tăng vọt

of chronic childhood disease

các bệnh mãn tính của trẻ nhỏ mà chúng ta

that we're seeing across industrialized nations.

đang thấy ở các nước công nghiệp hóa.

I'll show you some statistics.

Tôi sẽ đưa ra một vài số liệu.

So for example, in the United Kingdom,

Ví dụ, tại Vương Quốc Anh,

the incidence of childhood leukemia

tỷ lệ mắc bệnh bạch cầu ở trẻ em

has risen by 20 percent just in a generation.

đã tăng 20% chỉ qua một thế hệ.

Very similar statistic for childhood cancer in the U.S.

Tương tự với ung thư ở trẻ em tại Hoa Kỳ.

In Canada, we're now looking at one in 10 Canadian children with asthma.

Tại Canada, một trên 10 trẻ bị hen suyễn.

That's a four-fold increase.

Tỷ lệ này đã tăng gấp 4 lần.

Again, similar story around the world.

Điều tương tự xảy ra trên toàn thế giới.

In the United States,

Tại Hoa Kỳ,

probably the most astonishing statistic

số liệu đáng ngạc nhiên nhất hẳn là

is a 600 percent increase

sự gia tăng đến 600%

in autism and autistic spectrum disorders

của bệnh tự kỷ và rối loạn phổ tự kỷ

and other learning disabilities.

và các khuyết tật về khả năng học tập.

Again, we're seeing that trend

Lần nữa, ta có thể thấy xu hướng này

across Europe, across North America.

trên khắp Châu Âu và Bắc Mỹ.

And in Europe,

Và ở Châu Âu,

there's certain parts of Europe,

có 1 vài khu vực nhất định

where we're seeing a four-fold increase

tồn tại sự gia tăng gấp 4 lần

in certain genital birth defects.

các dị tật về bộ phận sinh dục bẩm sinh.

Interestingly, one of those birth defects

Thú vị thay, một trong các dị tật ấy

has seen a 200 percent increase in the U.S.

đã gia tăng 200% ở Mỹ.

So a real skyrocketing

Vì thế sự gia tăng nhanh chóng

of chronic childhood disease

các căn bệnh mãn tính ở trẻ em

that includes other things

bao gồm nhiều thứ khác

like obesity and juvenile diabetes,

như tiểu đường và béo phì vị thành niên,

premature puberty.

phát triển dậy thì sớm.

So it's interesting for me,

Thế nên điều này rất thú vị với tôi,

when I'm looking for someone who can really talk to me

khi tôi tìm một ai đó có thể nói với tôi

and talk to an audience about these things,

và nói với khán giả về những điều này,

that probably one of the most important people in the world

rằng 1 trong những người quan trọng nhất thế giới,

who can discuss toxicity in babies

người có thể thảo luận về sự nhiễm độc

is expert in frogs.

ở trẻ em, là một chuyên gia về ếch.

(Laughter)

(Cười to)

Tyrone Hayes: It was a surprise to me as well

Tyrone Hayes: Tôi cũng ngạc nhiên

that I would be talking about pesticides,

rằng tôi sẽ nói về thuốc trừ sâu,

that I'd be talking about public health,

nói về sức khỏe cộng đồng,

because, in fact, I never thought I would do anything useful.

bởi vì, thực sự, tôi chưa từng nghĩ tôi có thể làm gì có ích.

(Laughter)

(Cười to)

Frogs.

Những chú ếch.

In fact, my involvement in the whole pesticide issue

Thực tế, sự tham gia của tôi trong các vấn đề về thuốc trừ sâu

was sort of a surprise as well

cũng là một sự ngạc nhiên

when I was approached by the largest chemical company in the world

Khi công ty hóa chất lớn nhất thế giới tiếp cận tôi

and they asked me if I would evaluate

Họ đề nghị tôi đánh giá

how atrazine affected amphibians, or my frogs.

ảnh hưởng của Atrazine với loài lưỡng cư, hoặc lũ ếch của tôi

It turns out, atrazine is the largest selling product

Hóa ra Atrazine là sản phẩm được bán rộng rãi nhất

for the largest chemical company in the world.

cho các công ty hóa chất trên toàn cầu

It's the number one contaminant

Nó là chất độc hàng đầu

of groundwater, drinking water, rain water.

trong nước ngầm, nước uống, nước mưa.

In 2003, after my studies, it was banned in the European Union,

Năm 2003, sau nghiên cứu của tôi, chất này đã bị cấm ở EU

but in that same year,

Nhưng cùng năm ấy

the United States EPA re-registered the compound.

ở Mỹ EPA lại tái đăng kí hợp chất này

We were a bit surprised when we found out

chúng tôi khá ngạc nhiên khi biết rằng

that when we exposed frogs

khi chúng tôi cho đám ếch tiếp xúc với

to very low levels of atrazine -- 0.1 parts per billion --

một lượng rất nhỏ Atrazine - 0.01 phần triệu

that it produced animals that look like this.

kết quả là những sinh vật trông như thế này

These are the dissected gonads of an animal

Đây là mẫu giải phẫu sinh dục của con vật

that has two testes, two ovaries,

có hai tinh hoàn, hai buồng trứng

another large testis, more ovaries,

một tinh hoàn lớn hơn, nhiều buồng trứng,

which is not normal ...

điều này thật không bình thường...

(Laughter)

(Cười)

even for amphibians.

thậm chí cho loài lưỡng cư

In some cases, another species like the North American Leopard Frog

Trong một số trường hợp, những loài khác như Ếch Leopard Nam Mỹ

showed that males exposed to atrazine grew eggs in their testes.

con đực khi tiếp xúc với Atrazine có cả trứng trong tinh hoàn

And you can see these large, yolked-up eggs

Và bạn có thể thấy lòng đỏ trứng lớn đó

bursting through the surface of this male's testes.

làm nổ tung bề mặt tinh hoàn của con đực này

Now my wife tells me, and I'm sure Penelope can as well,

Giờ thì vợ tôi bảo tôi, và tôi chắc chắn Penelope cũng có thể

that there's nothing more painful than childbirth --

rằng không gì đau đớn bằng sinh con --

which that I'll never experience, I can't really argue that --

điều mà tôi sẽ không trải qua, tôi không thể biện hộ --

but I would guess that a dozen chicken eggs in my testicle

Tôi đoán có cả tá trứng gà trong tinh hoàn

would probably be somewhere in the top five.

rõ ràng sẽ thuộc trong top 5

(Laughter)

(cười)

In recent studies that we've published,

Nghiên cứu gần đây chúng tôi đã công bố,

we've shown that some of these animals when they're exposed to atrazine,

khi một số loài tiếp xúc với atrazine

some of the males grow up

có một số con đực trưởng thành

and completely become females.

và hoàn toàn trở thành con cái

So these are actually two brothers consummating a relationship.

Vậy thực chất có hai anh em hoàn thiện một mối quan hệ

And not only do these genetic males mate with other males,

Không chỉ là giao phối với những con đực khác,

they actually have the capacity to lay eggs

mà còn có thể đẻ trứng nữa

even though they're genetic males.

Dù chúng mang gen giống đực.

What we proposed,

Và những gì chúng tôi đề xuất,

and what we've now generated support for,

và những gì chúng tôi đang tạo ủng hộ,

is that what atrazine is doing

là những gì thuốc atrazine đang làm

is wreaking havoc causing a hormone imbalance.

tàn phá sự cân bằng hocmôn.

Normally the testes should make testosterone,

Tinh hoàn bình thường tạo ra testosterone,

the male hormone.

ở hócmôn giống đực.

But what atrazine does is it turns on an enzyme,

Nhưng atrazine sẽ tạo nên một enzyme,

the machinery if you will, aromatase,

cơ chế mà nếu dùng aromatase,

that converts testosterone into estrogen.

sẽ chuyển testosterone thành estrogen.

And as a result, these exposed males

Và hậu quả là những con có biểu hiện đực

lose their testosterone, they're chemically castrated,

sẽ mất testosterone, và bị vô sinh về mặt hóa học,

and they're subsequently feminized

và hậu quả là sẽ bị nữ hóa

because now they're making the female hormone.

bởi giờ chúng đang tạo các hócmôn giống cái

Now this is what brought me to the human-related issues.

Và điều này đã đưa tôi đến một vấn đề của toàn nhân loại.

Because it turns out

Bởi hóa ra là

that the number one cancer in women, breast cancer,

ung thư vú - loại ung thư số 1 với phụ nữ

is regulated by estrogen and by this enzyme aromatase.

đang bị điều chỉnh bởi estrogen và aromatase.

So when you develop a cancerous cell in your breast,

Nên khi một tế bào ung thư vú phát triển,

aromatase converts androgens into estrogens,

aromatas chuyển androgen thành estrogen,

and that estrogen turns on or promotes

và estrogen đó sẽ cho phép hoặc đẩy mạnh

the growth of that cancer

sự phát triển của ung thư đó

so that it turns into a tumor and spreads.

và nó sẽ tạo ra khối u và di căn.

In fact, this aromatase is so important in breast cancer

Sự thật là, aromatase đóng vai trò quan trọng trong ung thư vú

that the latest treatment for breast cancer

đến mức những điều trị tân tiến nhất,

is a chemical called letrozole,

một chất hóa học gọilà letrozole,

which blocks aromatase, blocks estrogen,

nó sẽ chặn aromatase, chặn estrogen,

so that if you developed a mutated cell, it doesn't grow into a tumor.

vậy nên nếu bạn đột biến tế bào, nó không phát triển thành u.

Now what's interesting is, of course,

Điều thú vị là, đương nhiên,

that we're still using 80 million pounds of atrazine,

nếu chúng ta vẫn dùng 80 triệu pound atrazine,

the number one contaminant in drinking water, that does the opposite --

chất độc số 1 trong nước uống, nó sẽ cho kết quả ngược lại --

turns on aromatase, increases estrogen

cho phép aromatase, tăng estrogen,

and promotes tumors in rats

và phát triển các khối u ở chuột

and is associated with tumors, breast cancer, in humans.

và cùng liên kết với các khối u, ung thư ngực ở người.

What's interesting is, in fact,

Thú vị hơn nữa là, thực tế,

the same company that sold us 80 million pounds of atrazine,

chính công ty bán 80 triệu pound atrazine,

the breast cancer promoter,

là những người ủng hộ ung thư vú,

now sells us the blocker -- the exact same company.

và bây giờ lại bán cho ta thuốc chẹn.

And so I find it interesting

Và tôi cũng thấy nó thú vị

that instead of treating this disease

khi thay vì chữa căn bệnh đó

by preventing exposure to the chemicals that promote it,

bằng cách chặn sự tiếp xúc với các hóa chất gây bệnh,

we simply respond

chúng ta thường đáp trả

by putting more chemicals into the environment.

bằng cách cho thêm nhiều hơn những chất đó vào môi trường.

PJC: So speaking of estrogen,

PJC: Và nói về estrogen,

one of the other compounds that Tyrone talks about in the film

một trong những thành phần mà Tyrone nói về bộ phim

is something called bisphenol A, BPA,

là cái gì đó gọi là bisphenol A, BPA,

which has been in the news recently.

nó đã xuất hiện trên tin tức gần đây.

It's a plasticizer.

Nó là một chất làm dẻo.

It's a compound that's found in polycarbonate plastic,

Và nó là thành phần tìm thấy trong nhựa poli cácbonat,

which is what baby bottles are made out of.

chất không dùng làm bình nhựa cho trẻ em.

And what's interesting about BPA

Và điều thú vị về BPA là

is that it's such a potent estrogen

nó chính là tiền estrogen

that it was actually once considered for use

mà thực ra từng được cân nhắc để dùng

as a synthetic estrogen in hormone placement therapy.

như estrogen tổng hợp thay thế hoocmon.

And there have been many, many, many studies that have shown

Và có rất nhiều, rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra

that BPA leaches from babies' bottles

rằng BPA lọc từ bình nhựa trẻ em

into the formula, into the milk,

thành một công thức, vào trong sữa,

and therefore into the babies.

và rồi vào trong cơ thể em bé.

So we're dosing our babies,

Nên ta đang cho những em bé của mình,

our newborns, our infants,

trẻ sơ sinh, trẻ đang ẵm ngửa

with a synthetic estrogen.

dùng một loại estrogen tổng hợp.

Now two weeks ago or so,

Và khoảng 2 tuần trước,

the European Union passed a law

Liên minh Châu Âu đã thông qua đạo luật

banning the use of BPA

cấm sử dụng BPA

in babies' bottles and sippy cups.

ở bình nhựa trẻ em và bình mút cốc đong.

And for those of you who are not parents,

Và nếu những ai chưa làm cha mẹ.

sippy cups are those little plastic things

bình mút là một thứ nhựa nho nhỏ

that your child graduates to after using bottles.

mà con bạn sẽ dùng sau khi sự dụng chai uống.

But just two weeks before that,

Nhưng chỉ 2 tuần trước đó,

the U.S. Senate refused to even debate

Thượng viện Mỹ đã từ chối tranh luận

the banning of BPA

về việc cấm BPA

in babies' bottles and sippy cups.

trong bình nhựa và bình bú của trẻ/

So it really makes you realize

Và điều này khiến bạn nhận ra

the onus on parents

trách nhiệm ở các phụ huynh

to have to look at this and regulate this and police this

khi phải nhìn, thay đổi và kiểm tra nó

in their own lives

trong cuộc sống hàng ngày

and how astonishing that is.

và nó thật đáng kinh ngạc.

(Video) PJC: With many plastic baby bottles

(Video) PJC: Với rất nhiều bình nhựa trẻ em

now proven to leak the chemical bisphenol A,

đã được chúng minh không có BPA,

it really shows how sometimes

nó thực sự cho thấy rằng đôi khi

it is only a parent's awareness

chỉ có sự nhận thức của bậc cha mẹ

that stands between chemicals and our children.

đứng giữa những chất hóa học và con của họ.

The baby bottle scenario proves

Bình sữa trẻ em đã được kịch bản cho thấy

that we can prevent unnecessary exposure.

rằng chúng ta có thể ngăn chặn những tiếp xúc không cần thiết.

However, if we parents are unaware,

Tuy nhiên nếu cha mẹ không nhận thức được,

we are leaving our children

và để cho con trẻ

to fend for themselves.

tự tránh những thứ đó.

TH: And what Penelope says here

TH: Và cái mà Penenlope nói ở đây

is even more true.

còn thực tế hơn nữa.

For those of you who don't know, we're in the middle of the sixth mass extinction.

Chúng ta đang trong giai đoạn đại tuyệt chủng thứ 6.

Scientists agree now.

Các nhà khoa học đã thừa nhận.

We are losing species from the Earth

Nhiều loài trên Trái Đất đang biến mất

faster than the dinosaurs disappeared,

nhanh hơn cả khủng long biến mất,

and leading that loss are amphibians.

và dẫn đầu số đó là loài lưỡng cư.

80 percent of all amphibians

80% những con vật lưỡng cư

are threatened and in come decline.

đang bị đe dọa và giảm về số lượng.

And I believe, many scientists believe

Và tôi tin, nhiều nhà khoa học cũng tin

that pesticides are an important part of that decline.

rằng thuốc diệt côn trùng là nguyên nhân chính cho sự giảm đó.

In part, amphibians are good indicators and more sensitive

Một phần, loài lưỡng cư rất nhạy cảm

because they don't have protection from contaminants in the water --

vì chất ô nhiễm trong nước

no eggshells, no membranes

không vỏ trứng, không có màng

and no placenta.

không nhau thai.

In fact, our invention -- by "our" I mean we mammals --

Thật ra những bước tiến của chúng ta - những động vật có vú-

one of our big inventions was the placenta.

một trong những tiến bộ lớn nhất là nhau thai.

But we also start out as aquatic organisms.

Chúng ta cũng đi từ sinh vật dưới nước

But it turns out that this ancient structure

Nhưng đó là những cấu trúc thời cổ đại

that separates us from other animals, the placenta,

điều phân biệt ta khỏi động vật khác, là nhau thai,

cannot evolve or adapt fast enough

không thể tiến hóa và thích nghi đủ nhanh

because of the rate that we're generating new chemicals

ở tốc độ chúng ta tạo ra những chất mới

that it's never seen before.

chưa bao giờ xuất hiện trước đây.

The evidence of that is that studies in rats, again with atrazine,

Bằng chứng cho thấy rằng trên chuột, với atrazine,

show that the hormone imbalance atrazine generates causes abortion.

cho thấy mất cân bằng hócmôn atrazine gây ra sinh non.

Because maintaining a pregnancy is dependent on hormones.

Vì khi nuôi dưỡng bào thai là sự phụ thuộc vào hócmôn.

Of those rats that don't abort,

Ở những con chuột không bị sảy thai,

atrazine causes prostate disease

atrazine gây ra bệnh tuyến tiền liệt

in the pups so the sons

và di chuyền cho đời con

are born with an old man's disease.

sinh ra với căn bệnh của một ông lão.

Of those that don't abort,

Và với những con không sảy ấy,

atrazine causes impaired mammary, or breast, development

atrazine gây suy yếu, phát triển tuyến vú

in the exposed daughters in utero,

ở con cái

so that their breast don't develop properly.

vú của chúng phát triển không bình thường.

And as a result, when those rats grow up,

Hậu quả là khi những con chuột lớn lên,

their pups experience retarded growth and development

con của chúng bị chậm phát triển

because they can't make enough milk to nourish their pups.

bởi nó không có đủ sữa để nuôi con con.

So the pup you see on the bottom is affected by atrazine

Vậy nên con con ở vị trí dưới cùng do tác dụng phụ của atrazine

that its grandmother was exposed to.

mà bà của nó phơi nhiễm chất này.

And given the life of many of these chemicals,

Và các chất này cứ tiếp tục truyền

generations, years, dozens of years,

qua các thế hệ, nhiều năm, hàng chục năm,

that means that we right now

điều đó có nghĩa là chúng ta bây giờ

are affecting the health

đang ảnh hưởng đến sức khỏe của

of our grandchildren's grandchildren

cháu chắt chúng ta

by things that we're putting into the environment today.

bằng những chất chúng ta thải ra môi trường hôm nay.

And this is not just philosophical, it's already known,

Và nó không chỉ về triết học, ta đã biết

that chemicals like diethylstilbestrol and estrogen,

rằng những chất như diethylstilbestrol và

PCBs, DDT

estrogen, PCBs, DDT

cross the placenta

qua nhau thai

and effectively determine

và ảnh hưởng trực tiếp

the likelihood of developing breast cancer

đến sự phát triển tiềm tàng của ung thư vú

and obesity and diabetes

và béo phì, và tiểu đường

already when the baby's in the womb.

ngay từ khi còn ở trong bào thai.

In addition to that, after the baby's born,

Thêm nữa, sau khi em bé được sinh ra,

our other unique invention as mammals

chỉ động vật có vú có thể làm

is that we nourish our offspring after they're born.

như việc cho bú sau khi em bé được sinh.

We already know that chemicals

Chúng ta đã biết rằng những chất hóa học

like DDT and DES and atrazine

như DDT và DES và atrazine

can also pass over into milk,

có thể truyền trong sữa,

again, affecting our babies

và lần nữa, ảnh hưởng đến trẻ em

even after their born.

ngay cả sau khi được sinh ra.

PJC: So when Tyrone tells me

PJC: Vậy nên khi Tyrone nói với tôi

that the placenta is an ancient organ,

rằng tử cung là một cơ quan có từ cổ xưa,

I'm thinking, how do I demonstrate that?

tôi nên chứng minh như thế nào?

How do you show that?

Bạn có thể trình bày không?

And it's interesting when you make a film like this,

Thật thú vị khi bạn làm bộ phim như vậy,

because you're stuck trying to visualize science

vì bạn đang mắc kẹt khi cố gợi ra hình dung khoa học

that there's no visualization for.

mà chưa có một hình dung nào như thế.

And I have to take a little bit of artistic license.

Và tôi phải nói thêm về giấy phép nghệ thuật.

(Video) (Ringing)

(Video) (Chuông đổ)

Old man: Placenta control.

Ông lão: Kiểm soát tử cung.

What is it?

Nó là cái gì?

Oh what?

Cái gì cơ?

(Snoring)

(Ngáy)

(Honk)

(Bóp kèn)

Puffuffuff, what?

(Thổi), cái gì?

Perflourooctanoic acid.

Perflourooctanoic axit.

Blimey.

Blimey.

Never heard of it.

Chưa nghe thấy bao giờ.

PJC: And neither had I actually

PJC: Và thực ra ngay cả lúc

before I started making this film.

trước khi tôi bắt đầu làm bộ phim này.

And so when you realize that chemicals can pass the placenta

Và khi tôi nhận ra những chất này có thể truyền qua tử cung

and go into your unborn child,

và đi vào cơ thể thai nhi,

it made me start to think,

nó khiến tôi bắt đầu suy nghĩ,

what would my fetus say to me?

con tôi trong bụng sẽ nói với tôi điều gì?

What would our unborn children say to us

Những đứa trẻ chưa sinh ra của chúng ta sẽ nói gì với ta

when they have an exposure

khi chúng phải tiếp xúc

that's happening everyday, day after day?

với nó hàng ngày, ngày tiếp ngày?

(Music)

(Nhạc)

(Video) Child: Today,

(Video) Em bé: Hôm nay,

I had some octyphenols,

con có thêm octyphenol,

some artificial musks

một chút xạ hương nhân tạo,

and some bisphenol A.

và bisphenol A.

Help me.

Hãy giúp con.

PJC: It's a very profound notion

PJC: Đó là một quan niệm sâu sắc

to know that we as women

để hiểu rằng phụ nữ chúng ta

are at the vanguard of this.

phải là người tiên phong trong việc này.

This is our issue,

Đây là vấn đề của chúng ta,

because we collect these compounds our entire life

bởi chúng ta đang góp nhặt mọi chất trong toàn cuộc sống

and then we end up dumping it and dumping them

và chúng ta cứ trút dần, trút hết

into our unborn children.

vào những đứa bé của ta trong tương lai.

We are in effect

Chúng ta đang gây ra

polluting our children.

những ô nhiễm cho con cháu.

And this was something that was really brought home to me a year ago

Và nó là thứ khiến tôi nghĩ lại tôi một năm trước

when I found out I was pregnant

khi tôi biết mình có thai

and the first scan revealed

và lần siêu âm đầu tiên cho thấy

that my baby had a birth defect

con của tôi có khuyết tật khi sinh

associated with exposure

liên quan đến việc tiếp xúc

to estrogenic chemicals in the womb

với chất estrogen trong bào thai

and the second scan

và lần siêu âm thứ hai

revealed no heartbeat.

cho thấy bé không có nhịp tim.

So my child's death, my baby's death,

Và con của tôi đã chết, nó đã chết

really brought home the resonance of what I was trying to make in this film.

và đó chính là lý do vì cái gì tôi nỗ lực để làm ra bộ phim này.

And it's sometimes a weird place

Và đôi khi đó là một nơi kỳ lạ

when the communicator becomes part of the story,

khi truyền thông trở thành một phần của câu chuyện,

which is not what you originally intend.

đó không phải là điều ban đầu bạn dự định.

And so when Tyrone talks about

Và khi Tyrone nói về

the fetus being trapped in a contaminated environment,

thai nhi bị trói buộc trong môi trường ô nhiễm,

this is my contaminated environment.

và đây là môi trường ô nhiễm của tôi.

This is my toxic baby.

Em bé của tôi bị nhiễm độc.

And that's something

Và đó là điều gì đó

that's just profound and sad,

khá sâu cay và buồn bã,

but astonishing

nhưng thật kinh ngạc

because so many of us don't actually know this.

vì không nhiều người thực sự biết điều này.

TH: One of this things that's exciting and appropriate

TH: Một trong những điều thú vị và đặc biệt

for me to be here at TEDWomen

cho tôi được đứng đây tại TEDWomen

is that, well, I think it was summed up best last night at dinner

là, tôi tin nó đã được tổng kết trong bữa tối hôm qua

when someone said, "Turn to the man at your table and tell them,

khi ai đó nói, "Hãy quay lại nói với họ,

'When the revolution starts, we've got your back.'"

"Khi cuộc cách mạng bắt đầu, hãy ủng hộ em"

The truth is, women,

Sự thật là, phụ nữ,

you've had our back on this issue for a very long time,

lẽ ra phải nhận sự ủng hộ cho điều này từ rất lâu rồi,

starting with Rachel Carson's "Silent Spring"

từ "Mùa xuân im lặng" của Rachel Carson

to Theo Colborn's "Our Stolen Future"

đến "Tương lai bị đánh cắp" - Theo Colborn"

to Sandra Steingraber's books

hay sách của Sandra Steingraber

"Living Downstream" and "Having Faith."

"Sống dưới hạ lưu" và "Có đức tin".

And perhaps it's the connection to our next generation --

Có lẽ đó là sự kết nối tới thế hệ kế tiếp của chúng ta--

like my wife and my beautiful daughter here about 13 years ago --

giống như vợ và con gái đáng yêu của tôi vào 13 năm trước --

perhaps it's that connection

có lẽ đó là sự gắn kết

that makes women activists

của những người hoạt động vì phụ nữ

in this particular area.

trên phương diện đăc biệt này.

But for the men here, I want to say

Tôi muốn nói với những quý ông ở đây rằng

it's not just women and children that are at risk.

không chỉ phụ nữ và trẻ em đang bị đe dọa.

And the frogs that are exposed to atrazine,

Và những con ếch tiếp xúc với atrazine,

the testes are full of holes and spaces,

tinh hoàn toàn là lỗ hổng và khoảng trống,

because the hormone imbalance,

bởi sự mất cân bằng hóc môn,

instead of allowing sperm to be generated,

thay vì cho phép tinh dịch được nhân lên,

such as in the testis here,

như tinh hoàn ở đây,

the testicular tubules end up empty

ống dẫn tinh ở đây chả có gì

and fertility goes down by as much as 50 percent.

và chất lượng tinh dịch giảm đi một nửa.

It's not just my work in amphibians,

Nó không chỉ xảy ra ở loài lưỡng cư,

but similar work has been shown in fish in Europe,

mà diễn ra đồng thời ở loài cá ở Châu Âu,

holes in the testes and absence of sperm in reptiles in a group from South America

lỗ tinh hoàn và sự thiếu đi của tinh dịch ở loài bò sát Nam Mỹ

and in rats, an absence of sperm

và ở chuột, là sự biến mất của tinh dịch

in the testicular tubules as well.

trong ống dẫn tinh nữa.

And of course, we don't do these experiments in humans,

Và ta cũng không thí nghiệm trên người,

but just by coincidence,

nhưng thật trùng hợp

my colleague has shown

đồng nghiệp của tôi cho thấy rằng

that men who have low sperm count, low semen quality

đàn ông ít cả về lượng và chất tinh dịch

have significantly more atrazine in their urine.

có nhiều atrazine trong nước tiểu.

These are just men who live

Đó chỉ là những người sống

in an agricultural community.

trong cộng đồng nông nghiệp.

Men who actually work in agriculture

Những người thực sự làm trong nông nghiệp

have much higher levels of atrazine.

thì có hàm lượng atrazine cao hơn.

And the men who actually apply atrazine

Và những ai tiếp xúc với nó

have even more atrazine in their urine,

thì có nhiều atrazine hơn nữa trong nước tiểu,

up to levels that are 24,000 times what we know to be active

lên đến gấp 24000 lần lượng tiêu chuẩn

are present in the urine of these men.

có trong nước tiểu của người đó.

Of course, most of them, 90 percent are Mexican, Mexican-American.

Đương nhiên, đa số họ, 90% là Mexico, Mexico lai Mỹ.

And it's not just atrazine they're exposed to.

Không chỉ là lượng atrazine họ tiếp xúc.

They're exposed to chemicals like chloropicrin,

Họ còn tiếp xúc với chất như chloropicrin,

which was originally used as a nerve gas.

chất được dùng trong khí thần kinh.

And many of these workers

Và rất nhiều người công nhân

have life expectancies of only 50.

chỉ sống đến 50 tuổi.

It shouldn't come to any surprise that the things that happen in wildlife

Không hề ngạc nhiên khi điều đó diễn ra trong tự nhiên

are also a warning to us,

và cũng cảnh báo chúng ta,

just like Rachel Carson and others have warned.

Rachel Carson và nhiều nhà khoa học khác.

As evident in this slide from Lake Nabugabo in Uganda,

Minh chứng từ hồ Nabugabo ở Uganda,

the agricultural runoff from this crop,

chất thải nông nghiệp từ đồng lúa,

which goes into these buckets,

đã đi vào thùng nước của người dân

is the sole source of drinking, cooking and bathing water for this village.

để phục vụ việc ăn uống, nấu nướng và tắm ở làng này.

Now if I told the men in this village

Và nếu bạn bảo một người dân trong làng,

that the frogs have pour immune function

rằng lũ ếch có chức năng miễn dịch kém

and eggs developing in their testes,

và trứng phát triển trong tinh hoàn,

the connection between environmental health and public health

sự liên kết giữa sức khỏe môi trường và

would be clear.

sức khỏe cộng đồng sẽ rõ ràng hơn.

You would not drink water that you knew was having this kind of impact

Bạn không cần uống nước để biết bạn đã ảnh hưởng

on the wildlife that lived in it.

đến sự sống tự nhiên ở trong đó.

The problem is, in my village, Oakland,

Vấn đề là, ở làng của tôi, Oakland,

in most of our villages,

và phần đông các làng xã của chúng ta,

we don't see that connection.

chúng ta không thấy sự liên kết.

We turn on the faucet, the water comes out, we assume it's safe,

Mở vòi, nước chảy ra, ngỡ là an toàn

and we assume that we are masters of our environment,

và ta ngộ nhận rằng ta là chúa tể trong môi trường này

rather than being part of it.

hơn là một phần của nó.

PJC: So it doesn't take much to realize

PJC: Không tốn nhiều thời gian để nhận ra

that actually this is an environmental issue.

rằng đây thực ra là vấn đề môi trường.

And I kept thinking over and over again

Tôi cứ nghĩ đi nghĩ lại

this question.

câu hỏi này.

We know so much about global warming and climate change,

Chúng ta biết nhiều về biến đổi khí hậu và sự ấm lên toàn cầu,

and yet, we have no concept

nhưng chúng ta không có khái nghiệm về

of what I've been calling internal environmentalism.

cái gọi là môi trường nội sinh.

We know what we're putting out there,

Ta biết ta thải nhiều thứ ra kia.

we have a sense of those repercussions,

ta biết về sự tiêu nhập,

but we are so ignorant of this sense

nhưng ta lại thờ ơ với nó

of what happens when we put things, or things are put

về những thứ chúng ta đút, hoặc được đút

into our bodies.

vào cơ thể.

And it's my feeling

Và đó là cảm xúc của tôi

and it's my urging being here

mong mỏi của tôi khi đứng đây

to know that, as we women move forward

Để biết rằng, phụ nữ sẽ còn vươn lên

as the communicators of this,

như những người tuyên truyền,

but also as the ones who carry that burden

đồng thời có trách nhiệm

of carrying the children, bearing the children,

mang thai, sinh nở em bé,

we hold most of the buying power in the household,

chúng ta nắm giữ việc mua sắm đồ gia đình,

is that it's going to be us moving forward

điều đó sẽ đưa ta về phía trước

to carry the work of Tyrone and other scientists around the world.

thực hiện công việc của Tyrone và những nhà khoa học khắp nơi.

And my urging is

Và mong mỏi của tôi là

that when we think about environmental issues

khi ta nghĩ về những vấn đề môi trường

that we remember that it's not just about melting glaciers and ice caps,

những gì chúng ta cần nhớ không chỉ về băng tan,

but it's also about our children as well.

mà đồng thời về con cháu chúng ta nữa.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)